Achillespees In de Ilias van Homerus, werd Achilles, de Griekse held, dodelijk getroffen door een pijl die zijn hiel doorboorde het enige onbeschermde deel van zijn lichaam. De rest van zijn lichaam was onkwetsbaar gemaakt door een onderdompeling in de rivier de Styx. Sinds die tijd weerspiegelt de achillespees de zwakke plek van het menselijk lichaam. De overwinning die eerst onmogelijk leek dat is wat ik met me mee zal dragen en het meest koester..dat (terugkomen na een blessure) staat op de allereerste plaats, omdat ik niet eens kon lopen. (Donavon Bailey, Olympisch Kampioen 100 meter sprint, over zijn geslaagde revalidatie na een Achillespeesruptuur) Bron: Homerus, Ilias. Metrische vertaling van Dr. Aegidius W. Timmerman (1931; tweede, verbeterde druk 1948).
LEZINGEN & CLINICS Ron Beurskens 2001 Fysiotherapeut 2005 Sportfysiotherapie (IAS) 2010 NVFS Sportfysiotherapie Master in Inspanningsfysiologie i.o. (UM) Januari 2014 De Kinesist Februari 2016 De Kinesist voltijd
Agenda Deel 1; theorie: 1 uur Epidemiologie Oorzaken & pathologie Diagnose & onderzoek Behandeling en prognose Koffie Deel 2; praktijk: 1 uur
Epidemiologie 30 en 40 jaar >mannen (2-4x) Voor de rest weinig bekend Bron: Richtlijn Chronische achilles tendinopathie, in het bijzonder de tendinosis, bij sporters januari 2007 Bron: : Ekstrand J, Hägglund M, Kristenson K, et al. Br J Sports Med 2013;47:732 737.
LEZINGEN & CLINICS Gemiddelde patient volgens Drs. R. Metz: Een man van rond de 40 met een kantoorbaan en met meer ambitie dan conditie
Oorzaken Absolute overbelasting Relatieve overbelasting Bron: Hagenaars LHA, Bernards ATM, Oostendorp RAB. Het meerdimensioneel belastingbelastbaarheidsmodel. Amersfoort: Nederlands Paramedisch Instituut, 2000, tweede herziene druk.
LEZINGEN & CLINICS TRAINING Duur Intensiteit Frequentie Ondergrond Schoenen WERK: Werkdruk Werktaken Werktijden Werkplek Werkwijze ADL: Gezin Verbouwing Hobby s Slaap Eten Drinken Hormonaal (mn. Menopauze) Medicatie: antibiotica Ziekte (diabetis) Spanning Spierzwakte triceps surae
LEZINGEN & CLINICS
Pathologie Ten aanzien van chronische klachten aan de achillespees zijn diverse beelden te onderscheiden: Tendinitis tendinosis Insertie tendinopathie Peritendinitis Bursitis Haglundse deformiteit/ trias van het Haglund syndroom Bron: CBO. (2007). Chronische achilles tendinopathie, in het bijzonder de tendinosis, bij sporters. Geraadpleegd van: http://www.sportgeneeskunde.com/files/multidisciplinaire%20richtlijn%20achillespees.pdf Bron: Clinical Sports Medicine door Bruckner & Khan s
Tendinitis De benaming tendinitis voor chronische achillespeesproblemen is onjuist; histologisch is er een degeneratief proces en geen ontstekingsproces, zodat men moet spreken van een tendinosis. Bron: Kader D, Saxena A, Movin T, Maffulli N: Achilles tendinopathy: some aspects of basic science and clinical management. Br J Sports Med 2002;36(4):239-249.
Zijstapje Corticosteroïdinjecties zijn ineffectief bij de behandeling van chronische achilles tendinopathie. Bron: DaCruz DJ, Geeson M, Allen MJ, Phair I: Achilles paratendonitis: An evaluation of steroid injection. Brit J Sports Med 1988;22(2):64-65.
Anamnese Vraag specifiek naar: - Belastingsprofiel van de patiënt - Medicijn gebruik; met name quinolonen en corticosteroïden - Ochtendstijfheid en pijn - Vaak pijn ná de training - Enkeltrauma s in het verleden Bron: Clinical Sports Medicine door Bruckner & Khan s en Dutton
Inspectie - Rotatie heup - Knieflexie en knieextensie - Pronatie van de voet - Voetstatiek (pes cavus/ pes planus/ hallux valgus e.d.) - Loopanalyse mn. gericht op overpronatie.
Functionele testen - Singel leg balance test (>10 sec ogen dicht). - Weightbearing dorsiflexion lunge test (WBDLT) (afstand tot de muur) (populatie at risk <10cm) - One-legged squat - Functionele hallux limitus (actieve dorsaalflexie MTP1 <10 graden) - Singe leg heel raise - (hinkelen) - Eventuele loopanalyse mn snelle eversie beweging Bron: Clinical Sports Medicine door Bruckner & Khan s
Bewegingsonderzoek - Palpatie - Plantair flexie; actief en passief. Verminderde plantairflexiekracht risicofactor - Dorsaalflexie (verhoogd de vatbaarheid) - Inversie - Eversie - Palpatie; mn. Midportion, insertie en posterieure talus, hypertonie gastronemicus (verhoogde vatbaarheid) - Art tibio-fibularis - Art. talo-cruralis Bron: Clinical Sports Medicine door Bruckner & Khan s Kaufman et al. 1999 Rabin et al. 2014 Mahieu et al. 2006
- Navicular drop test Specieel onderzoek Bron: Dutton
Let op! De studie van Fredberg et al. toont aan dat asymptomatische achillespezen echografisch wèl abnormaal kunnen zijn. In deze studie werden longitudinaal gedurende 1 jaar 96 achillespezen echografisch en klinisch vervolgd. Van de 11 echografisch abnormale, asymptomatische achillespezen werden er 5 symptomatisch en werden er 4 normaal. Bron: Fredberg U, Bolvig L: Significance of ultrasonographically detected asymptomatic tendinosis in the patellar and achilles tendons of elite soccer players: a longitudinal study. Am J Sports Med 2002;30(4):488-491.
Aanvullend onderzoek - Echo: Bij achilles tendinosis is de pees significant dikker dan de gezonde zijde - Eventueel X-foto: Haglundse deformiteit Bron: CBO. (2007). Chronische achilles tendinopathie, in het bijzonder de tendinosis, bij sporters. Geraadpleegd van: http://www.sportgeneeskunde.com/files/multidisciplinaire%20richtlijn%20achillespees.pdf
Vragenlijsten - VISA- A - PSK - VAS Bron: Clinical Sports Medicine door Bruckner & Khan s
Behandeling Geen wetenschappelijk toetsing voor massage, manuele therapie en fysiotechnische applicaties.
Glycerylnitraat Continue transdermale toediening van glycerylnitraat leidt in combinatie met een oefenprogramma na 12 weken tot significante pijnafname en na 24 weken in bijna 80% van de gevallen tot asymptomatische achillespezen.
Polidocanol Echogeleide injecties rond de achillespees met Polidocanol geven op korte termijn (3 maanden) verbetering van pijn en leiden tot verdwijnen van neovascularisatie bij patiënten met achilles tendinosis.
Heelpads Niet aangetoond
Nachtspalk Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van een nachtspalk bij chronische achilles tendinopathie een positieve bijdrage kan leveren aan vermindering van pijn en verbetering van functie
Shockwave ESWT niet effectief (Costa et al, 2005) ESWT effectiever dan wait-and-see, maar minder effectief dan eccentrisch oefenen (Rompe et al, 2007) ESWT superieur t.o.v. placebo op pijn na 8 en 12 weken (Rasmussen et al, 2008)
Behandeling Stap 1: Causale factoren Stap 2: Verminderen van de reactiviteit en trainbaar maken Stap 3: Stapsgewijs opbouwen naar sporthervatting 3a: bepalen basislijn en bepaling eindniveau 3b: stapsgewijze opbouw naar sporthervatting Bron: Webcast NPI: Management of tendinopathy (door Jill Cook) - 2016
Stap 1 Aanpassen trainingsbelasting Podotherapie? Schoeisel? Bron: Clinical Sports Medicine door Bruckner & Khan s Bron: Webcast NPI: Management of tendinopathy (door Jill Cook) 2016
Stap 2 Mobilisatie BSG Mobilisatie fibulaekopje Triggerpoints Algemene belastbaarheidstrainingen. Shockwave
Stap 2-3 Bron: CBO. (2007). Chronische achilles tendinopathie, in het bijzonder de tendinosis, bij sporters. Geraadpleegd van: http://www.sportgeneeskunde.com/files/multidisciplinaire%20richtlijn%20achillespees.pdf
Stap 2-3 3x15hh gestrekt en gebogen (45 graden) 2 maal daags 7 dgn per week >12 wkn (zie stroomschema) Pijn is gewenst! Belasting opvoeren tot max 60kg Bron: Alfredson et al 2007
Excentrische oefeningen Bron:https://www.sportzorg.nl/oefeningen/achillespeesblessure
Excentrische oefeningen Bron:https://www.sportzorg.nl/oefeningen/achillespeesblessure
Bron: Alfredson et al 2007
Stap 3 Pees: Het gebruik van elastische energie van de pees Spier: Het verminderen van de tekortkomingen in de spier Keten: Het verminderen van de tekortkomingen in de bewegingsketen Brein: Het trainen van het bewegingsgevoel en coördinatie
Praktijk 3-tal trainingen uitwerken. Week 1 Week 6 Week 12