137 8. Belastingen Iedere burger moet belasting betalen. Maar ook ondernemingen krijgen te maken met belastingen. Voor de overheid zijn belastingen inkomsten die worden gebruikt om overheidstaken uit te voeren, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid, gezondheidszorg, wegenbouw, etc. In dit hoofdstuk bespreken we de belangrijkste belastingen voor ondernemers, waarbij we vooral uitvoerig zullen stilstaan bij de omzetbelasting. Ook laten we zien hoe de omzetbelasting boekhoudkundig wordt verwerkt.
138 HOOFDSTUK 8 BELASTINGEN 8.1 Belastingen voor een eenmanszaak Iedere onderneming krijgt te maken met belastingen. Voor een eenmanszaak onderscheiden we de volgende soorten belastingen: zakelijke belastingen; belastingen over de winst; belastingen waarbij de onderneming slechts tussenpersoon is en namens de overheid optreedt als incasseerder. 8.1.1 ZAKELIJKE BELASTINGEN Voor een onderneming vormen de zakelijke belastingen bedrijfskosten. Enkele voorbeelden: motorrijtuigenbelasting; onroerende zaakbelasting; parkeerbelasting. Iedereen die een motorrijtuig (personenauto, bestelauto, vrachtauto of motorfiets) op zijn naam heeft staan, moet motorrijtuigenbelasting betalen. Een ondernemer betaalt de motorrijtuigenbelasting over de auto s van de onderneming. Voor de onderneming is de motorrijtuigenbelasting een kostenpost. Kosten worden geboekt op een hulprekening van het eigen vermogen, bijvoorbeeld op de rekening Autokosten. VOORBEELD 8.1 Onderneming Lang betaalt per ING Bank het maandelijkse bedrag van 30 aan motorrijtuigenbelasting. De journaalpost ziet er als volgt uit: 430 Autokosten 30 120 Aan ING Bank 30
139 8.1.2 BELASTINGEN OVER DE WINST Elke ondernemer moet over de winst van zijn eenmanszaak inkomstenbelasting betalen. Voor de ondernemer is de winst zijn inkomen, waardoor zijn privévermogen toeneemt. De eigenaar van een eenmanszaak moet de inkomstenbelasting betalen vanuit zijn privévermogen. De aanslag inkomstenbelasting wordt dan ook naar de ondernemer persoonlijk gestuurd, en niet naar zijn onderneming. De betaling van de inkomstenbelasting mag niet ten laste van de onderneming worden geboekt. Als de ondernemer de inkomstenbelasting toch betaalt vanaf de bankrekening van zijn onderneming, wordt deze betaling geboekt op de rekening Privé. VOORBEELD 8.2 Een ondernemer betaalt per bank 1/10 deel van de voorlopige aanslag inkomstenbelasting. Het totaalbedrag van de aanslag is 5.000. De journaalpost van deze betaling ziet er als volgt uit: 041 Privé 500 110 Aan Bank 500 Een ander voorbeeld van een winstbelasting is de vennootschapsbelasting. Een bv en een nv moeten vennootschapsbelasting betalen over hun winst. 8.1.3 DE ONDERNEMING ALS INCASSEERDER Bij een aantal belastingen treedt de ondernemer op als incasseerder. Dit wil zeggen dat de onderneming de belasting int, en deze daarna afdraagt aan de Belastingdienst. Deze belastingen hebben geen invloed op de winst, en zijn dus geen hulprekeningen van het eigen vermogen.
146 HOOFDSTUK 8 BELASTINGEN 8.5 Omzetbelasting en privéverbruik Als een ondernemer goederen meeneemt uit zijn bedrijf, ziet de Belastingdienst dit privéverbruik als een verkoop van de ondernemer aan zichzelf. Omdat bij een gewone verkoop omzetbelasting is verschuldigd, geldt dit ook bij privéverbruik (een verkoop van de ondernemer aan zichzelf). VOORBEELD 8.6 Winkelier Jansen neemt een rekenmachine mee uit de zaak. De inkoopwaarde van de rekenmachine is 5. De verschuldigde omzetbelasting is 21% * 5 = 1,05. De journaalpost ziet er als volgt uit: 041 Privé 6,05 700 Aan Voorraad rekenmachines 5 176 Aan Verschuldigde omzetbelasting 1,05 8.6 Af te dragen omzetbelasting De aangifte van de omzetbelasting moet door ondernemers elektronisch worden ingediend. Bij de aangifte omzetbelasting moet onder andere worden vermeld: de omzet exclusief omzetbelasting, eventueel gesplitst naar 21%, 6% en 0%; dit is de opbrengst van de verkopen; de omzetbelasting over de omzet; het privéverbruik; de omzetbelasting over het privéverbruik; de omzetbelasting over de inkopen. De btw over de inkopen wordt ook wel voorbelasting genoemd. Het verschil tussen de omzetbelasting die de onderneming moet betalen (= omzetbelasting over de omzet + omzetbelasting
147 over het privéverbruik) en de voorbelasting is het bedrag dat de onderneming daadwerkelijk moet overmaken naar de Belastingdienst. Dit noemen we de af te dragen omzetbelasting. Af te dragen omzetbelasting = verschuldigde omzetbelasting -/- te verrekenen omzetbelasting VOORBEELD 8.7 Aan het einde van het eerste kwartaal heeft Jansen de volgende saldi op de omzetbelastingrekeningen staan: 170 Te verrekenen omzetbelasting 12.000 debet 176 Verschuldigde omzetbelasting 17.000 credit Af te dragen omzetbelasting = verschuldigde omzetbelasting -/- te verrekenen omzetbelasting Jansen moet 17.000 -/- 12.000 = 5.000 aan omzetbelasting afdragen aan de Belastingdienst. Hiervan maakt hij de volgende journaalpost: 176 Verschuldigde omzetbelasting 17.000 170 Aan Te verrekenen omzetbelasting 12.000 179 Aan Af te dragen omzetbelasting 5.000 Na deze journaalpost is: het saldo van rekening 176 Verschuldigde omzetbelasting 0; er is geen schuld meer; het saldo van rekening 170 Te verrekenen omzetbelasting 0; er is geen vordering/bezit meer; het saldo van rekening 179 Af te dragen omzetbelasting 5.000; dit is een schuld op korte termijn. De grootboekrekeningen van de omzetbelasting staan allemaal in rubriek 1 en zijn dus allemaal balansrekeningen. De omzetbelasting heeft dus geen invloed op het resultaat.
150 HOOFDSTUK 8 BELASTINGEN De journaalpost van een retourinkoop is de omgekeerde journaalpost van een inkoop. Dit wil zeggen: Bij de journaalpost van de inkoop komt Voorraad goederen debet en bij de journaalpost van de retourinkoop komt Voorraad goederen credit. Bij de journaalpost van de inkoop komt Te verrekenen omzetbelasting debet en bij de journaalpost van de retourinkoop komt Te verrekenen omzetbelasting credit. Bij de journaalpost van de inkoop komt Crediteuren credit en bij de journaalpost van de retourinkoop komt Crediteuren debet. Conclusie: Zowel bij een inkoop als bij een retourinkoop gebruiken we de grootboekrekening Te verrekenen omzetbelasting. Schematisch: Grootboekrekening Journaalpost inkoop Journaalpost retourinkoop Debet Credit Debet Credit Voorraad goederen Te verrekenen omzetbelasting Crediteuren 8.8 Omzetbelasting bij retourverkopen Naast retourinkopen kan er ook sprake zijn van retourverkopen. Bij een retourverkoop stuurt een afnemer één of meer goederen retour naar de onderneming, die op zijn beurt een creditnota stuurt naar de afnemer. Net als bij retourinkopen moet ook bij retourverkopen rekening worden gehouden met omzetbelasting.
151 VOORBEELD 8.9 (VERVOLG VAN VOORBEELD 8.8 ) Winkelier Vet heeft in juni onder andere de volgende boekstukken opgesteld: 8 juni: Verkocht op rekening aan de firma Kieft volgens factuur V-0610: 200 broeken à 70 = 14.000 Omzetbelasting 21% 2.940 + Totaal 16.940 De broeken zijn uit het magazijn afgeleverd. De inkoopwaarde van de broeken is 6.000. 15 juni: In verband met beschadigingen terugontvangen van de firma Kieft (creditnota VC-0611 is verzonden): 10 broeken à 70 = 700 Omzetbelasting 21% 147 + Totaal 847 CREDIT De beschadigde broeken zijn in de voorraad opgenomen voor 300. Vraag Journaliseer de bovenstaande gegevens. Uitwerking Journaalposten verkoop 8 jun V-0610 130 Debiteuren 16.940 840 Aan Opbrengst verkopen 14.000 181 Aan Verschuldigde OB 2.940 800 Inkoopwaarde verkopen 6.000 700 Aan Voorraad broeken 6.000 Ü
152 HOOFDSTUK 8 BELASTINGEN Ü Journaalposten retourverkoop 15 jun VC-0611 840 Opbrengst verkopen 700 181 Verschuldigde OB 147 130 Aan Debiteuren 847 700 Voorraad broeken 300 800 Aan Inkoopwaarde verkopen 300 Bij een retourverkoop geldt: De opbrengst van de verkopen wordt kleiner, dus de grootboekrekening Opbrengst verkopen wordt gedebiteerd. De schuld aan de Belastingdienst wordt kleiner, dus de grootboekrekening Verschuldigde OB wordt gedebiteerd. Het bezit Debiteuren wordt kleiner, dus de grootboekrekening Debiteuren wordt gecrediteerd. Het bezit Voorraad broeken wordt groter, dus de grootboekrekening Voorraad broeken wordt gedebiteerd. De grootboekrekening Inkoopwaarde verkopen wordt gecrediteerd. De journaalpost van de retourverkoop is de omgekeerde journaalpost van een verkoop. Dit wil zeggen: Bij de journaalposten van de verkoop komen Debiteuren en Inkoopwaarde verkopen debet en bij de journaalpost van de retourverkoop komen Debiteuren en Inkoopwaarde verkopen credit. Bij de journaalposten van de verkoop komen Opbrengst verkopen, Verschuldigde omzetbelasting en Voorraad goederen credit en bij de journaalposten van de retourverkoop komen Opbrengst verkopen, Verschuldigde omzetbelasting en Voorraad goederen debet. Conclusie: Zowel bij een verkoop als bij een retourverkoop gebruiken we de grootboekrekening Verschuldigde omzetbelasting. Ü
153 Ü Schematisch: Grootboekrekening Journaalposten verkoop Journaalposten retourverkoop Debet Credit Debet Credit Debiteuren Opbrengst verkopen Verschuldigde omzetbelasting Inkoopwaarde verkopen Voorraad goederen Maak nu de opgaven 8.1 tot en met 8.7
154 HOOFDSTUK 8 BELASTINGEN 8.9 Samenvatting Een eenmanszaak krijgt met de volgende belastingen te maken: zakelijke belastingen, zoals motorrijtuigenbelasting; dit zijn kosten voor de onderneming; belastingen over de winst; een eigenaar van een eenmanszaak betaalt inkomstenbelasting over de winst. Wordt de inkomstenbelasting vanaf de zakelijke bankrekening betaald, dan wordt deze betaling geboekt op de rekening Privé. belastingen waarbij de onderneming slechts tussenpersoon is en optreedt als incasseerder voor de overheid, zoals omzetbelasting. Voor een onderneming geldt het volgende: Na inkoop van goederen en/of diensten kan de onderneming de berekende omzetbelasting terugkrijgen van de Belastingdienst. Na verkoop van goederen en/of diensten moet de onderneming de berekende omzetbelasting betalen aan de Belastingdienst. Af te dragen omzetbelasting = verschuldigde omzetbelasting -/- te verrekenen omzetbelasting Schema inkoopjournaalposten: Grootboekrekening Journaalpost inkoop Journaalpost retourinkoop Debet Credit Debet Credit Voorraad goederen Te verrekenen omzetbelasting Crediteuren
155 Schema verkoopjournaalposten: Grootboekrekening Journaalposten verkoop Journaalposten retourverkoop Debet Credit Debet Credit Debiteuren Opbrengst verkopen Verschuldigde omzetbelasting Inkoopwaarde verkopen Voorraad goederen 8.10 Begrippenlijst Inkomstenbelasting: Belasting die de eigenaar van een eenmanszaak betaalt over zijn winst. Omzetbelasting: Belasting die de overheid heft op de verkoop van producten en diensten. Zakelijke belastingen: Belastingen die voor de onderneming kosten vormen, zoals motorrijtuigenbelasting.