0.2 Procedure waarmee het voorliggende doelgroepenplan tot stand kwam

1/56 Doelgroepenplan Hamme bij het gemeentelijk toewijzingsreglement voor sociale huurwoningen Goedgekeurd door de Werkgroep Lokaal Toewijzingsreglement op 22maart 2012 Inhoud 0 Inleiding... 3 0.1 Het reglementair kader... 3 0.2 Procedure waarmee het voorliggende doelgroepenplan tot stand kwam... 3 0.3 Definiëring van de doelgroep... 4 1 Situering van de gemeente... 5 1.1 Algemeen... 5 1.2 Bevolkingscijfers... 6 1.2.1 Algemene evolutie... 6 1.2.2 Oppervlakte en bevolkingsdichtheid... 7 1.2.3 Verdeling naar leeftijdsgroepen... 7 1.3 Prognose van de bevolking 2010-2030... 8 1.3.1 Prognose aantal inwoners... 8 1.4 Enkele sociale indicatoren... 8 1.5 Lokaal sociaal beleidsplan... 10 1.5.1 Taken... 11 1.5.2 Doelstellingen en acties... 13 2 De huisvestingssituatie in de gemeente... 17 2.1 Algemeen... 17 2.2 Sociale huurmarkt algemeen... 19 2.3 Zonnige Woonst... 20 2.3.1 Overzicht Sociaal patrimonium... 20 2.3.2 Huurders en kandidaat-huurders van De Zonnige Woonst... 21 2.3.3 Rationele bezetting... 23 2.3.4 Toewijzingen-wachttijd-huurprijs... 23 2.4 Sociaal verhuurkantoor Woonaksent... 24 2.4.1 Werkingsgebied... 24 2.4.2 Overzicht sociaal Huurpatrimonium... 25 2.4.3 Over de huurders... 26 2.4.4 Over de kandidaten... 27 2.4.5 Verhuurprijs... 27 2.4.6 Puntensysteem... 28 2.5 Hamme: totaal aantal huurwoningen... 30 3 Doelgroep 65-plussers... 31 3.1 Over de woonnood van ouderen in Vlaanderen... 31 3.2 65-plussers in Hamme... 34 3.2.1 Prognoses leeftijdsverdeling in Hamme... 34 3.2.2 Prognoses aantal huishoudens... 38 3.2.3 Socio-economische situatie van de doelgroep senioren... 40 1

2/56 3.2.4 Zorg... 40 3.2.5 Besluit... 41 3.3 Welke woningen voorbehouden voor de doelgroep 65-plussers?... 41 3.3.1 Werkwijze... 41 3.3.2 Lijst van woningen... 42 3.3.3 Vergelijking van het aantal woningen met voorrang met het totaal aantal woningen... 44 4 Visie van huisvestings- en welzijnsactoren over de doelgroepen en hun woonnoden... 45 4.1.1 Lokaal bestuur... 45 4.1.2 De Zonnige Woonst... 45 4.2 SVK Woonaksent... 46 4.3 Advies seniorenraad... 47 5 omkadering... 48 5.1 Omkadering doelgroep 65-plussers... 48 5.2 Evaluatie toewijzingsreglement... 48 6 Verdere uitvoering en planning... 49 6.1 Uitvoering door sociale verhuurders... 49 6.2 Waar de voorrang zal worden toegepast... 49 6.2.1 Lijst van de woningen met voorrang voor 65-plussers... 49 2

3/56 0. INLEIDING 0.1 Het reglementair kader De Vlaamse wooncode (art 95 3 ) bepaalt dat een (eigen gemeentelijk) toewijzingsreglement een lokale invulling kan geven aan de prioriteiten en toewijzingsregels die de Vlaams regering vaststelt. Van 1 januari 2008 voorziet het sociaal huurbesluit voor de toewijzing van sociale woningen een standaardregime en daarnaast de mogelijkheid van een eigen gemeentelijk toewijzingsreglement. Het opstellen van een eigen toewijzingsreglement wordt bepaald in de artikels 26 tot en met 29 van het kaderbesluit sociale huur (BVR van 12 oktober 2007). In het eigen gemeentelijk toewijzingsreglement kan men: 1. Rekening houden met de lokale binding van de kandidaat-huurders, 2. Rekening houden met de woonbehoeftigheid van specifieke doelgroepen 3. Werken aan de verstoorde of bedreigde leefbaarheid in bepaalde wijken of complexen. Als de gemeente een voorrang aan doelgroepen wil verstrekken dan moet het toewijzingsreglement een doelgroepenplan bevatten. Het doelgroepenplan wordt opgesteld in samenspraak met de lokale besturen en de lokale huisvestings-en welzijnsactoren. De gemeente maakt gebruik van de gegevens van het lokaal sociaal beleidsplan, opgesteld overeenkomstig artikel 4 van het decreet van 19 maart 2004 betreffende het lokaal sociaal beleid. Het doelgroepenplan moet voor elke doelgroep minstens de volgende elementen bevatten : 1. een beschrijving van de doelgroep; 2. de specifieke problemen die deze doelgroep ondervindt om een aangepaste en betaalbare woning te vinden; 3. indien voorhanden cijfergegevens over het aantal kandidaat-huurders die behoren tot de doelgroep; 4. de flankerende maatregelen die ten behoeve van de doelgroep worden genomen door de lokale besturen en de lokale welzijnsactoren. 0.2 Procedure waarmee het voorliggende doelgroepenplan tot stand kwam Zoals bepaald in artikel 26 van het nieuw sociale huurbesluit heeft de Gemeente Hamme gebruik gemaakt van de mogelijkheid om een lokaal toewijzingsreglement op te maken. Met de beslissingen van het CBS 11 oktober 2011 werd het initiatief genomen om te komen tot een eigen gemeentelijk toewijzingsreglement. Door het CBS werd een werkgroep opgericht die de opdracht kreeg een toewijzingsreglement op te stellen. De werkgroep Eigen gemeentelijk toewijzingsreglement was als volgt samengesteld: Gemeente OCMW De Zonnige Woonst (SHM) Herman Vijt Burgemeester Etienne Drieghe, Schepen van huisvesting Andre Reuse Secretaris Paul Verschelden Voorzitter Geert De Geest Hoofd Sociale Dienst Paul Van de Casteele voorzitter 3

4/56 Guy Van Gucht directeur Vzw Woonaksent (SVK) Ruth Hillaert Agentschap Wonen Oost- Veerle Vandecasteele Vlaanderen Of vervangende bestuurs- of personeelsleden. De werking van de werkgroep werd begeleid door Dirk Luyten (studio beleid). De werkgroep trad namens de gemeente verder op als initiatiefnemer en boog zich over: De opmaak van een totstandkomingsprocedure Het inwinnen van advies van verhuurders en relevante huisvestings- en welzijnsactoren De opmaak van een eigen lokaal toewijzingsreglement en dit, indien van toepassing, met: o De bepaling van de nood aan verdere invulling van lokale binding en de te weerhouden bindingsfactoren o Een doelgroepenplan o Een leefbaarheidsplan De werkgroep kwam samen op 17 november 2011, 22 december 2011, 22 maart 2012. Doelgroepen De werkgroep stelde voor een toewijzingsreglement voor de specifieke doelgroepen op te maken. Het was dan ook noodzakelijk een doelgroepenplan op te maken. Het voorliggende doelgroepenplan werd door de werkgroep goedgekeurd op 22 maart 2012. Samenspraak Een doelgroepenplan moet worden opgesteld in samenspraak met de lokale besturen en de lokale huisvestings- en welzijnsactoren. Er werd vooreerst samengewerkt met de leden van de werkgroep die werden geacht de huisvestingssector- en het welzijnsveld voldoende te kennen. Er was een informatiebijeenkomst voor de seniorenraad en geïnteresseerde mandatarissen op 13 februari 2012 Daarnaast werd er om advies gevraagd aan de seniorenraad. Het advies is in dit doelgroepenplan opgenomen. De inhoudelijke discussie over mogelijke doelgroepen werd gevoerd binnen de werkgroep, die hierover besliste. 0.3 Definiëring van de doelgroep De doelgroep die in Hamme specifieke problemen ondervindt om een aangepaste en betaalbare woning te vinden op de lokale woningmarkt en waaraan men door toepassing van een eigen gemeentelijk toewijzingsreglement bij voorrang sociale woningen wil toewijzen wordt 65-plussers genoemd en wordt als volgt gedefinieerd: 65-plussers: personen vanaf 65 jaar (bij een koppel volstaat het dat één van beide partners 65 jaar of ouder is) 4

5/56 1. SITUERING VAN DE GEMEENTE 1.1 Algemeen Hamme is één van de 65 gemeenten van de provincie Oost-Vlaanderen en maakt deel uit van het arrondissement Dendermonde. Door zijn centrale ligging is Hamme slechts op een boogscheut verwijderd van een aantal belangrijke steden zoals Antwerpen (20 min.), Gent (30 min.) en Brussel (40 min.). De gemeente wordt doormidden gesneden door de gewestweg N41, die de latere verbindingsweg zou moeten worden tussen de E17 in Sint-Niklaas en de E40 in Aalst. Een andere belangrijke verkeersader is de gewestweg N446 die de E17 in Waasmunster met Grembergen en Dendermonde verbindt. Administratieve gegevens Gemeentenaam sinds 1 januari 1977: Hamme (gefusioneerd met Moerzeke) Postcode: 9220 Taalstelsel: Nederlands Zonenummer: 052 Statuut: Gemeente Wijken: Hamme-centrum, Sint-Anna, Zogge, Moerzeke en Kastel Gewest: Vlaams gewest Provincie: Oost-Vlaanderen Administratief arrondissement: Dendermonde Politiezone: Hamme-Waasmunster Grensgemeenten: Waasmunster, Sombeke, Elversele, Tielrode, Weert, Branst, Mariekerke, Baasrode, Sint-Amands, Buggenhout, Baasrode, Grembergen, Zele Belangrijke sociale huisvestingsactoren in de gemeente Belangrijke sociale huisvestingsactoren in de gemeente zijn: 5

6/56 1. Gemeente Hamme 2. OCMW Hamme 3. De sociale huisvestingsmaatschappij De Zonnige Woonst 4. Het sociaal verhuurkantoor SVK Woonaksent 1.2 Bevolkingscijfers 1.2.1 Algemene evolutie Het aantal inwoners in Hamme groeide heel gestadig. In 1948 telde de gemeente 16 468 inwoners. In 1976, vlak voor de fusie, 18 253 inwoners. In 1977 is Hamme gefusioneerd met Moerzeke. Hierdoor is er op de bevolkingscurve een plotse toename te zien van het aantal inwoners. Er zijn dan 22 813 Hammenaren. Tot het jaar 2000 groeit de bevolking traag. Gedurende sommige jaren is er zelfs een kleine vermindering van het bevolkingsaantal te bemerken. Vanaf 2000 is er een opmerkelijke groei te zien. Dit heeft deels te maken met de groei van het aantal woningen. Van 1995 tot 1999 was er een groei van gemiddeld 57-tal woningen per jaar. Vanaf het jaar 2000 tot op heden komen er jaarlijks gemiddeld 87 woningen bij. Om een idee te geven. Sinds de fusie stond het bevolkingsaantal op 22 813. De kaap van 23 000 inwoners werd overschreden in 2004. Dit betekent een groei van 1.000 inwoners over een periode van 23 jaar. De bevolking van Hamme is de voorbije jaren als volgt geëvolueerd (bron: lokale statistieken). In de tabel geven we voor elk jaar (1 januari) het totaal aantal inwoners, het totaal aantal huishoudens en het aantal personen per huishouden. 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Inwoners 22.712 22.749 22.800 22.910 23.059 23.232 23.368 23.547 23.738 23.896 Huishoudens 8.897 8.965 9.078 9.200 9.286 9.379 9.480 9.568 9.666 9.750 Personen/HH 2,55 2,54 2,51 2,49 2,48 2,48 2,46 2,46 2,46 2,45 Men merkt in de cijfers naast een stijging van het aantal inwoners, een nog grotere stijging van het aantal huishoudens en (dus) een voortdurende huishoudverdunning. Op de website van de provincie vinden we een opdeling naar grootte van huishouden voor 01.01.2010. Deze cijfers zijn gebaseerd op het rijksregister (bevolkingsregister + wachtregister) en kunnen een weinig verschillen van de officiële bevolkingscijfers (andere datum van gegevensaftap). Gemeente Provincie Absoluut Relatief Absoluut Relatief Mannen alleenwonend 1.197 12,2% 85.595 14,1% Vrouwen alleenwonend 1.395 14,3% 98.653 16,2% Private huishoudens van 2 personen 3.545 36,3% 209.214 34,5% Private huishoudens van 3 personen 1.607 16,4% 95.727 15,8% Private huishoudens van 4 personen of meer 2.025 20,7% 117.507 19,3% 6

7/56 Collectieve huishoudens 7 0,1% 587 0,1% Totaal aantal huishoudens 9.776 100,0% 607.283 100,0% 1.2.2 Oppervlakte en bevolkingsdichtheid De oppervlakte van Hamme bedraagt 40,4 km². Hieronder geven we de oppervlakte in ha per wijk weer Wijk ha Hamme-Centrum 1.486 Moerzeke 978 Kastel 699 St.- Anna 429 Zogge 446 In de volgende tabel geven we de evolutie van de bevolkingsdichtheid weer. 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Oppervlakte 40,4 40,4 40,4 40,4 40,4 40,4 40,4 40,4 40,4 40,4 Bevolking 22.712 22.749 22.800 22.910 23.059 23.232 23.368 23.547 23.738 23.896 Dichtheid 562 563 565 567 571 575 579 583 588 592 1.2.3 Verdeling naar leeftijdsgroepen 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 0-19 jaar 5.251 5.264 5.242 5.207 5.263 5.314 5.347 5.382 5.452 5.471 20-59 jaar 12.446 12.479 12.539 12.613 12.622 12.665 12.651 12.691 12.774 12.767 60+ 4.975 5.015 5.006 5.019 5.090 5.174 5.253 5.370 5.474 5.572 Totaal 22.672 22.758 22.787 22.839 22.975 23.153 23.251 23.443 23.700 23.810 2000 2005 2010 0-4 jaar 1.241 1.233 1.415 5-9 jaar 1.355 1.284 1.302 10-14 jaar 1.321 1.391 1.350 15-19 jaar 1.380 1.355 1.404 20-24 jaar 1.546 1.381 1.436 25-29 jaar 1.560 1.536 1.454 30-34 jaar 1.602 1.651 1.627 35-39 jaar 1.727 1.649 1.731 40-44 jaar 1.532 1.736 1.673 45-49 jaar 1.637 1.518 1.778 50-54 jaar 1.592 1.601 1.505 7

8/56 55-59 jaar 1.217 1.550 1.563 60-64 jaar 1.247 1.162 1.475 65-69 jaar 1.253 1.173 1.101 70-74 jaar 949 1.133 1.043 75-79 jaar 778 804 986 80-84 jaar 358 570 613 85-89 jaar 290 199 336 90-94 jaar 80 110 74 95 en meer 20 23 34 Totaal 22.685 23.059 23.900 1.3 Prognose van de bevolking 2010-2030 1.3.1 Prognose aantal inwoners Volgens de beschikbare prognoses van de studiedienst van de Vlaamse regering zal de bevolking van Hammede volgende jaren licht toenemen. Jaar Totaal 2010 23.898 2015 24.763 2020 25.430 2025 25.809 2030 26.070 1.4 Enkele sociale indicatoren Fiscale gegevens Op de website van de provincie vinden we de volgende fiscale gegevens cijfers van aanslagjaar 2009 (inkomsten 2008). Gemiddeld netto fiscaal inkomen Hamme Provincie Gem. netto fisc. inkomen per aangifte 25.830 28.082 Gem. netto fisc. inkomen per inwoner 14.900 16.394 Mediaan inkomen per aangifte 20.550 21.620 In de lokale statistieken vinden we een verdeling van fiscale aangiften (2008) naar bedrag. We vergelijken hieronder de gegevens van Hamme met die van Vlaanderen. Hieruit blijkt dat er in Hamme waar meer aangiften zijn met lagere bedragen en wat minder met hogere inkomens (plus 50.000 euro). 8

9/56 Hamme Vlaanderen Aantal aangiften kleiner dan 10.000 euro 1.994 14,5% 569.704 15,9% Aantal aangiften tussen 10.001 euro en 20.000 euro 4.668 34,0% 1.090.073 30,4% Aantal aangiften tussen 20.001 euro en 30.000 euro 3.286 23,9% 812.865 22,6% Aantal aangiften tussen 30.001 euro en 40.000 euro 1.447 10,5% 403.064 11,2% Aantal aangiften tussen 40.001 euro en 50.000 euro 943 6,9% 252.339 7,0% Aantal aangiften groter dan 50.000 euro 1.390 10,1% 461.127 12,8% Aantal aangiften 13.728 100,0% 3.589.172 100,0% Geboorten in kansarme gezinnen 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Aantal geboorten in kansarme gezinnen 9 9 10 7 5 5 5 7 Aantal geboorten 223 245 243 235 262 287 283 258 Aandeel kansarme geboorten 4 3,7 4,1 3 1,9 1,7 1,8 2,7 Leefloners 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Mannen 28 26 29 30 30 28 29 30 30 31 27 Vrouwen 39 43 35 45 45 49 58 55 45 43 49 Onbekend 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Totaal 67 69 64 75 75 77 87 85 75 74 76 9

10/56 Nieuwkomers Nieuwkomers zijn vreemdelingen die zich recentelijk, voor het eerst en voor langere duur in Vlaanderen komen vestigen. Vreemdelingen die hier slechts tijdelijk verblijven, worden niet als nieuwkomers beschouwd. 2004 2005 2006 2007 2008 Nieuwkomers per jaar aangroei 67 68 0 111 115 Voorkeursregeling in de ziekteverzekering 2008 2009 2010 Rechthebbende op basis van de hoedanigheid 1.131 1.025 999 Rechthebbende op bepaalde sociale voordelen 946 956 961 Omnio (titularissen + personen ten laste) 150 222 210 Totaal aantal rechthebbenden 2.227 2.203 2.170 Totale bevolking 23.547 23.738 23.896 Aandeel rechthebbenden 9,46% 9,26% 9,08% Personen ten laste 988 757 757 Zorgverzekering 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Mantelzorg 330 318 342 388 424 467 506 536 Residentiële zorg 176 286 281 277 266 256 255 272 Totaal 506 604 623 665 690 723 761 808 2005 2010 man vrouw man vrouw Mantel & thuiszorg 134 208 207 329 Residentiële zorg 73 208 75 197 Totaal 207 416 282 526 1.5 Lokaal sociaal beleidsplan In het doelgroepenplan moet verwezen worden naar het Lokaal Sociaal Beleidsplan. We gaan daarom na wat er in het LSB van Hamme vermeld staat mbt huisvesting en senioren. 10

11/56 1.5.1 Taken In het LSB-plan worden de taken overlopen van gemeenten en OCMW. In deze paragraaf overlopen we eerst de taken ivm huisvesting en dan ivm ouderen HUISVESTING Gemeentebestuur O.C.M.W. Gemeentelijk opvanghuis Ter beschikking stellen van 2 wooneenheden voor crisisopvang van gezinnen + begeleiding bewoners in samenwerking met verschillende diensten. Sociaal verhuurkantoor Aanvragen / begeleiden huurders. Opvang Eerste opvang waarna onmiddellijke doorverwijzing naar gespecialiseerde opvang. daklozen CO-preventie - Sensibilisering: voordracht naar groepen Sociaal Verhuurkantoor: specifieke aandacht voor CO-problematiek - Premie - Informeren: publicaties De Kleine Wuiten/Haminfo Huuradvies In samenwerking met Huurdersbond Waasland en/of juridische dienst OCMW Klusjesdienst Opknappen klusjes in huis bij sociaal zwakkeren. Premies Gemeentelijke premie Veilig wonen Financiële hulp bij behoeftigheid Tussenkomst in huur, huurwaarborgen, installatiepremie, verblijfskosten (bejaarden, daklozen, psychiatrische patiënten, ) Huisvesting bejaarden RVT Meulenbroek (174) Kortverblijf Meulenbroek (1) Serviceflats De Durme (45) Den Eendengaerd (20) Lokaal opvanginitiatief asielzoekers Den Craenevliet (11) 5 woningen, 16 plaatsen Opvang en begeleiding asielzoekers tijdens asielprocedure

12/56 Transitwoning Tijdelijke huisvesting asielzoekers asielzoekers Sociale verhuring (patrimonium) Verhuring van 6 woningen aan lage huurprijs geen specifieke begeleiding Individueel Aanvragen sociaal tarief gas, elektriciteit, water oplaadpunt Eandis Opladen budgetmeter financiële tussenkomst bij Energiefacturen, behoeftigheid Sociaal Toekenning stookolietoelagen Verwarmingsfonds acties zuinig omgaan met Folders, opleiding energie Gemeentebestuur Taken - art.8 1 W. 27/22/1987 Individuele hulpverlening Tegemoetkoming Hulp aan Bejaarden DOELGROEP : OUDEREN/ZORGBEHOEVENDEN Financiële tussenkomsten bij behoeftigheid O.C.M.W. Allerlei o.a. verblijfskosten, medische kosten Aanvragen pensioenen en Inkomensgarantie Noodoproepsysteem Alarm bij nood, ziekte, Provinciale zorgpremie Maaltijden Maaltijden aan huis (warm, koud, dieet) Huisvesting Gemeentelijke premie Veilig wonen Behoeftenonderzoek Thuisbezoek: probleemdetectie/ oplossing Klusjesdienst Poetsdienst Poetshulp aan huis Mobiliteit Minder mobielen centrale Dagverblijf Meulenbroek Dagopvang

13/56 Huisvesting Vlaamse Zorgverzekering RVT Meulenbroek, Serviceflats De Durme, Den Eendengaerd en Den Craenevliet, Kortverblijf Meulenbroek Lokaal agent Vlaamse Zorgverzekering - aansluiten bij Vlaamse Zorgkas - indicatiesteller (zorgscore) - brievenbusfunctie verzekerde Vlaamse Zorgkas 1.5.2 Doelstellingen en acties In deze paragraaf worden de doelstellingen en acties omschreven die op basis van de omgevingsanalyse en de reflectiegroepen werden uitgewerkt voor de periode 2008-2013 en dit mbt huisvesting en senioren. 3.2. Huisvesting EIGEN HUISVESTINGSSTRUCTUREN PERIODE 1. SOCIALE HUISVESTING Actie 1 SOCIAAL VERHUURKANTOOR Ten minste behoud van het huidig aantal wooneenheden. 2008-2013 Actie 2 SOCIAAL VERHUURKANTOOR Opwaarderen van de wooneenheden. Met specifieke aandacht 2008-2013 voor veiligheid. 2. CRISISOPVANG Actie 1 GEMEENTELIJKE Behoud van minimum 2 wooneenheden voor tijdelijke opvang 2008-2013 OPVANGWONINGEN van gezinnen. Actie 2 GEMEENTELIJKE OPVANGWONINGEN Bij uitbreiding wooneenhed(en) : crisiswoning voor zéér kortstondige opvang voor personen in afwachting van doorstroming naar andere opvangvormen (vluchthuis/ onthaaltehuis/ ) 2008

14/56 3. OPVANG ASIELZOEKERS Actie 1 LOKAAL OPVANGINITIATIEF Behoud van het aantal woningen. Optie tot uitbreiding. 2008-2013 Actie 2 TRANSITWONINGEN Herbestemming geven bij wijzigingen regelgeving asielzoekers 2008 4. OPVANG OUDEREN Actie 1 WOON EN ZORGCENTRUM Realisatie nieuwbouw en renovatie. Capaciteit 174 bedden 2008-2013 MEULENBROEK waarvan 164 rustoord, 10 dagzorgcentrum en 5 kortverblijf. Actie 2 SERVICEFLATS Streven naar uitbreiding van het aantal wooneenheden 2008-2013 INITIATIEVEN GERICHT NAAR BEWONERS 1. INFORMEREN HUURDERS Actie 1 HUURADVIES 2. FINANCIËLE ONDERSTEUNING 3. MATERIELE ONDERSTEUNING Actie 2 HUURADVIES In samenwerking met vzw HuurdersbondWaasland kunnen huurders advies krijgen ivm huurwetgeving voor particulieren. Bewoners informeren over huurwetgeving via gemeentelijke publicaties. Actie 1 OVERHEIDSPREMIES Bewoners (eventueel gericht naar specifieke doelgroepen) informeren over diverse overheidspremies ifv renovatie, veiligheid, duurzaamheid, Actie 2 OVERHEIDSPREMIES Bewoners worden geholpen met de administratie betreffende de in actie 1 vernoemde aanvragen. Actie 3 OCMW-toelage Voorzien in tussenkomst betreffende huurwaarborg, huurtoelage, energietussenkomst, in specifieke omstandigheden Actie 4 Premie Veilig wonen Premie voor werken ifv veilig wonen voor bepaalde doelgroepen (65-plussers en personen met een handicap), o.a. CO-preventie, valpreventie, Actie 5 Premie Veilig wonen Mogelijkheden/noodzakelijkheid tot uitbreiding (doelgroep werken) onderzoeken tweejaarlijks 2008-2013 2008-2013 2008-2013 2008-2013 2008-2013 2008-2013 2008-2010 -

15/56 4. PREVENTIE VERWAARLOZING Actie 1 Klusjesdienst Behoud werking. 2008-2013 Actie 2 Klusjesdienst Bekendmakingscampagne gericht naar intermediairen 2008 Actie 3 Veiligheid eigen woongelegenheden Extra aandacht voor veiligheidsaspecten : CO-preventie, rookdetectie, 2008-2013 Actie 1 Coachen overleg Actie 2 Materiële bijstand Samen met betrokken organisaties/partijen (Sociale huisvestingsmaatschappij, SVK, technische dienst gemeente, andere hulpverleners, ) bij vermoeden van problematiek inzake verwaarlozing. Gemeentelijke technische dienst /poetsdienst OCMW / nemen een taak op bij het opruimen/herstellen van schrijnende toestanden inzake huisvesting. Kosten worden verrekend met de betrokken cliënt. 2008-2013 2008-2013 INITIATIEVEN GERICHT NAAR BUURT/WIJK 1. HARMONIEUS SAMENLEVEN Actie 1 Wijkraden Reflectie over doelstellingen/methodiek wijkraden - bijsturen 2008 Actie 2 Buurtwerkingen ondersteunen Coördinatie provinciale vrijwilligersverzekering 2008-2013 COÖRDINATIE SOCIALE ASPECTEN HUISVESTING Actie 1 Overleg huisvestingsactoren Oprichting huisvestingsforum 2008 3.6.3. SENIOREN Actie 1 Individuele hulpverlening Actie 2 Participatie Het lokaal bestuur zorgt voor de bekendmaking van het hulpverleningsaanbod. Toeleiding naar het Sociaal Centrum. Het lokaal bestuur erkent de gemeentelijke seniorenraad, biedt logistieke ondersteuning, neemt samen met de seniorenraad initiatieven specifiek gericht naar de doelgroep senioren. 2009 2008-2013

16/56 Actie 3 Brede Het lokaal bestuur werkt initiatieven uit om de niet-gegroepeerde senioren te 2008-2013 doelgroepbenadering bereiken. Actie 4 Sensibilisering Het lokaal bestuur organiseert zelf en ondersteunt projecten ten behoeve van 2008-2013 de doelgroep met als thema gezondheid, veiligheid, vrije tijd, Actie 5 Screening behoeften Gerichte bevraging van senioren in de gemeente: detectie problemen, 2008-2009 oplossing, doorverwijzing, beleid Actie 6 Informeren Het lokaal bestuur informeert de senioren over de thema s die hen 2008-2013 aanbelangen. Actie 7 Mobiliteit Uitbouw werking Minder Mobielen Centrale. 2008-2013 Actie 8 Zorg Uitwerking reglement mantelzorgpremie. 2008

2. DE HUISVESTINGSSITUATIE IN DE GEMEENTE 2.1 Algemeen Evolutie aantal woningen Op de gemeentelijke website vinden we de evolutie van het aantal woningen in Hamme: Hamme Moerzeke Kastel St Anna Zogge Totaal 1995 6.092 1.074 541 280 543 8.530 1997 6.196 1.079 539 284 552 8.650 1998 6.263 1.074 540 299 563 8.739 1999 6.332 1.077 544 297 567 8.817 2000 6.399 1.077 553 299 581 8.909 2001 6.452 1.080 552 299 583 8.966 2002 6.546 1.097 564 299 585 9.091 2003 6.630 1.097 571 300 602 9.200 2004 6.704 1.116 577 307 607 9.311 2005 6.774 1.135 584 316 607 9.416 2006 6.830 1.158 577 317 610 9.492 2007 6.906 1.158 575 320 619 9.578 2008 7.015 1.171 580 297 632 9.695 2009 7.046 1.178 578 333 635 9.770 2010 7.166 1.223 588 338 633 9.948 Op de website van de provincie staan de volgende cijfers: Totale woningenbestand 01.10.2001 Hamme Provincie Totale woningenbestand 8.834 554.566 Leegstand, verwaarlozing en ongeschiktheid van woningen Hamme Provincie 03.01.2007 Absoluut Relatief Absoluut Relatief Leegstaande woningen 8 0,1% 1.284 0,2% Verwaarloosde woningen 1 0,0% 336 0,1% Ongeschikte woningen 13 0,1% 984 0,2% Sociaal patrimonium Hamme Provincie 01.01.2007 Absoluut Relatief Absoluut Relatief Sociale huurwoningen (zonder appartementen) 775 8,8% 17.061 3,1% Sociale huurappartementen 347 3,9% 16.993 3,1% Comfort van de woningen Hamme Provincie

18/56 01.10.2001 Absoluut Relatief Absoluut Relatief Woningen zonder centrale verwarming 3.557 40,3% 193.443 34,9% Woningen zonder badkamer 443 5,0% 24.543 4,4% Woningen zonder toilet 291 3,3% 15.049 2,7% Gemeentelijke woonfiche De provincie Oost-Vlaanderen maakt van elke gemeente een woonfiche op. Hieruit selecteren we de volgende gegevens. Vele cijfers dateren jammer genoeg wel van 2001. 2001 Gemeente Arrondissement Provincie Vlaanderen Open bebouwing 2.189 23.949 182.949 832.019 Half open bebouwing 2.754 20.872 125.540 469.968 Gesloten bebouwing 2.786 18.844 140.527 521.158 Appartement, studio 780 7.801 82.156 459.711 % open bebouwing 25,73% 33,51% 34,44% 36,45% % half open bebouwing 32,37% 29,21% 23,63% 20,59% % gesloten bebouwing 32,74% 26,37% 26,46% 22,83% % appartement, studio 9,17% 10,92% 15,47% 20,14% We krijgen ook een verdeling van de particuliere woningen naar bewoningstitel. Het hoge aantal huurders hangt allicht ook samen met de vele sociale huurwoningen in de gemeente. 2001 Gemeente Arrondissement Provincie Vlaanderen Totaal aantal woningen waarvan hoedanigheid 8.659 72.447 538.900 2.319.224 gekend is Eigenaars 5.926 53.477 380.347 1.668.886 Huurders 2.551 17.417 145.546 593.607 Onbekend 182 1.553 13.007 56.731 % eigenaars 68,44% 73,82% 70,58% 71,96% % huurders 29,46% 24,04% 27,01% 25,60% % onbekend 2,10% 2,14% 2,41% 2,45% En tot slot comfort van de woning, dat in Hamme wat lager lag (2001) dan in rest van de provincie. 2001 Gemeente Arrondissement Provincie Vlaanderen Geen centrale verwarming 43,0% 39,5% 36,9% 26,7% Geen badkamer 5,4% 4,8% 4,7% 3,5% Geen toilet 2,8% 2,9% 2,8% 2,4% 18

19/56 Private huurmarkt Gegevens over de huurprijzen zijn niet beschikbaar. 2.2 Sociale huurmarkt algemeen Inleiding Op de sociale huurmarkt in de gemeente Hamme zijn actief: De Zonnige Woonst Zij staan in voor de sociale huurwoningen in de gemeente. Sociaal Verhuurkantoor Woonaksent Volgens de website lokale statistieken evolueerde de sociale huurwoningen als volgt: 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Aantal appartementen sociaal verhuurd 284 302 302 309 316 346 342 338 416 leegstand 1 0 0 3 2 1 1 5 5 anders verhuurd 0 2 2 3 5 0 0 0 0 Totaal 285 304 304 315 323 347 343 343 421 Aantal woonhuizen sociaal verhuurd 755 770 770 768 776 773 775 768 771 leegstand 1 2 2 3 1 3 5 8 12 anders verhuurd 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Totaal 756 772 772 771 777 776 780 776 783 Alg. totaal 1041 1076 1076 1086 1100 1123 1123 1119 1204 Bindend sociaal objectief We starten met de gegevens van het bindend sociaal objectief volgens het Grond en Pandendecreet zoals die zijn weergegeven op de website van de Vlaamse Overheid (www.rwo.be). Privé huishoudens op 01.01.08 Sociaal huuraanbod nulmeting 31.12.07 Sociale huurwoningen tegen 2020 Inhaalbeweging 2025 Sociale koopwoningen 9.572 1.143 159 0 75 3 Sociale kavels Volgens deze berekening bedroeg op 31.12.2007 het aantal sociale huurwoningen 1.143 of 11,94 % van het aantal huishoudens. 19

20/56 Het bindend sociaal objectief bedraagt: 0 sociale huurwoningen 75 sociale koopwoningen (tegen 2020) 3 sociale kavels 2.3 Zonnige Woonst 2.3.1 Overzicht Sociaal patrimonium De Zonnige Woonst heeft op 04/04/12 in Hamme 1.220 sociale huurwoningen waarvan 89 in de deelgemeente Moerzeke en 1.131 in de deelgemeente Hamme. Hieronder een overzicht naar type woning, waarbij we meteen een onderscheid maken tussen de kleine (1 en 2 slaapkamers) en de grote woningen (3 en meer slaapkamers). Type woning Hamme Moerzeke Eindtotaal Appartement 1 Slpkr 46 46 Appartement 1 Slpkr 162 162 Appartement 1 Slpkr Lift 8 8 Appartement 2 Slpkrs 152 152 Appartement 2 Slpkrs 16 16 Appartement 2 Slpkrs Lift 4 4 Eengezinswoning 1 Slpkr 84 84 Eengezinswoning 2 Slpkrs 66 66 Eengezinswoning 2 Slpkrs 41 9 50 579 9 588 Appartement 3 Slpkrs 56 56 Appartement 3 Slpkrs 4 4 Eengezinswoning 3 Slpkr 379 68 447 Eengezinswoning 3 Slpkrs 4 4 Eengezinswoning 4 Slpkrs 102 12 114 Eengezinswoning 5 Slpkrs 7 7 552 80 632 Eindtotaal 1131 89 1220 1 of 2 slaapkamers 588 3 of meer slaapkamers 632 Totaal 1.220 20

21/56 2.3.2 Huurders en kandidaat-huurders van De Zonnige Woonst Vanwege De Zonnige Woonst ontvingen we de volgende cijfers van huurders en kandidaten (31/12/2011) Kandidaat-huurders Huurders Ouder 65 Jonger 65 Totaal Ouder 65 Jonger 65 Totaal Alleenstaande 33 139 172 234 219 453 2 personen 32 97 129 172 156 328 3 personen 2 52 54 12 153 165 4 personen 0 25 25 5 79 84 5 personen 0 12 12 0 37 37 6 personen of meer 0 7 7 0 14 14 Totaal 67 332 399 423 658 1.081 In het jaarverslag vinden we nog een aantal bijkomend gegevens mbt de periode tussen 2008 en 2010. 21

22/56 GRAFIEK HUURDERS TOV KANDIDATEN VOLGENS GEZINSTYPE HUURDERS KANDIDATEN alleenstaande éénoudergezin gezin met kinderen paar zonder kinderen 13% 28% 38% 12% 2010 53% 18% 16% 22% 13% 29% 15% 19% 37% 2009 21% 53% 13% 29% 35% 2007 17% 20% 40% 15% 21% 23% 22

23/56 2.3.3 Rationele bezetting Gezinssamenstelling? Kinderen Type woning/appartement Alleenstaande 0 1 en/of 2 slaapkamers 1 2 slaapkamers 2 3 slaapkamers 3 3 en/of 4 slaapkamers 4 3, 4 en/of 5 slaapkamers 5 4 en/of 5 slaapkamers 6 4 en/of 5 slaapkamers 7 en meer 5 slaapkamers 2 volwassenen met/zonder partnerrelatie 0 1, 2 en/of 3 slaapkamers 1 2 en/of 3 slaapkamers 2 3 en/of 4 slaapkamers 3 3,4 en/of 5 slaapkamers 4 4 en/of 5 slaapkamers 5 4 en/of 5 slaapkamers 6 en meer 5 slaapkamers 2.3.4 Toewijzingen-wachttijd-huurprijs Toewijzingen Grafiek aantal verhuringen Wachtijd Grafiek gemiddelde wachttijd in dagen op 31/12 23

24/56 Huurprijs GEMIDDELDE BASISHUUR 2010 264,36 305,46 366,31 350,46 294,50 277,87 311,95 349,98 w 1 w 2 w 3 w 4 w 5 a 1 a 2 a 3 2.4 Sociaal verhuurkantoor Woonaksent 2.4.1 Werkingsgebied SVK Woonaksent vzw Gentsesteenweg 1 9200 Dendermonde Het SVK Woonaksent heeft als werkingsgebied de gemeenten Berlare, Buggenhout, Dendermonde en Hamme. 24

Verhuurd Leegstand * Renovatie ** Verhuurd Leegstand * Renovatie ** Verhuurd Leegstand * Renovatie ** Verhuurd Leegstand * Renovatie ** Verhuurd Leegstand * Renovatie ** Totaal 25/56 2.4.2 Overzicht sociaal Huurpatrimonium Op 31 december 2011 verhuurde SVK Woonaksent in totaal 107 woningen waarvan 20 (19 verhuurd en 1 leegstand) in Hamme. privémarkt privémarkt maar OCMW SHM ingehuurd eigendom svk Gemeente Woningfonds Provincie Gemeente A B C D E F G H I J K L M N O BERLARE BUGGENHOUT DENDERMONDE HAMME TOTAAL 24 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 24 22 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 23 40 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 40 19 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 20 105 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 107 Absoluut totaal woningen verhuurd (*) op 31-12 105 A + D + G + J + M Absoluut totaal woningen in renovatie op 31-12 0 C + F + I + L + N Absoluut totaal woningen leegstand (**) op 31-12 2 B + E + H + K + O Absoluut totaal woningen in beheer op 31-12 107 (A+B+C) + (D+E+F) + (G+H+I) + (J+K+L) + (M+N+O) * leegstand, exclusief de leegstand wegens renovatie- of saneringswerken ** leegstand door renovatie- of saneringswerken Hieronder een aantal gegevens over de aard van de woning (31/12/2011). In Hamme gaat het over 17 kleine (1 of 2 slaapkamers) en 3 grote woningen 25

Aantal huurders op 31/12/2011 Alleenstaande Koppel zonder kind Eenoudergezin Koppel met kinderen Geen gegevens Geen Ten laste Bezoekrecht Geen gegevens Geen 1 kind 2 kinderen 3 à 4 kinderen Meer dan 4 kinderen Geen gegevens België Eur. Gemeenschap Europa niet E.G. Magreb Afrika (zonder Magreb) Azië Noord- en Centraal Amerika Zuid-Amerkia Oceanië Geen gegevens Totaal aantal woningen Kamer Studio Appartement, 1 slk Appartement, 2 slk Appartement, 3 slk Appartement, > 3 slk Woning, 1 slk Woning, 2 slk Woning, 3 slk Woning, 4 of < slk Geen gegevens Geschikt voor de niet-degressieve huursubsidie 26/56 Situatie 31/12/2011 Aard van de woning Huursubsidie * Gemeente BERLARE BUGGENHOUT DENDERMONDE HAMME Totaal 107 24 0 1 7 7 0 0 3 3 3 0 0 0 23 0 0 2 2 0 0 4 9 5 1 0 0 40 0 1 20 9 3 0 0 4 2 1 0 0 20 0 2 3 2 0 0 3 7 3 0 0 0 107 0 4 32 20 3 0 10 23 13 2 0 0 107 * Woningen die volgens het SVK (eigen inschatting) geschikt zijn voor bejaarden en gehandicapten conform het Huursubsidiebesluit 2.4.3 Over de huurders In het jaarverslag van Woonaksent vinden we een gegevens van de huurders in het werkingsgebied (31/12/11). Gezinsvorm Kinderlast * Kinderen, aantal Nationaliteit gezinshoofd Gemeente BERLARE BUGGENHOUT DENDERMONDE HAMME 24 12 4 5 3 0 16 7 1 0 16 6 2 0 0 0 23 0 0 0 1 0 0 0 0 22 9 1 10 2 0 10 11 1 0 10 6 6 0 0 0 19 0 0 0 2 1 0 0 0 0 40 25 3 11 1 0 26 12 2 0 26 3 8 2 1 0 34 2 1 0 2 1 0 0 0 0 19 11 0 5 3 0 11 8 0 0 11 5 2 0 1 0 13 1 0 0 1 4 0 0 0 0 0 105 57 8 31 9 0 63 38 4 0 63 20 18 2 2 0 89 3 1 0 6 6 0 0 0 0 105 105 105 105 Specifiek voor Hamme bezorgde Woonaksent bijkomend nog de volgende gegevens: Huurders Alleenstaand Alleenstaand met kinderen Samenwonend of gehuwd Samenwonend of gehuwd met kinderen Totaal <25 jaar 4 0 0 0 4 26

27/56 25-40 jaar 2 3 0 2 7 41-65 jaar 6 0 0 2 8 65+ 0 0 0 0 0 Totaal In 12 3 0 4 19 2.4.4 Over de kandidaten In het jaarverslag van Woonaksent vinden we een aantal gegevens van de kandidaat-huurders in het ganse werkingsgebied op 31 december 2011. Gezinssamenstelling Alleenstaande 201 Gehuwden en samenwonenden 65 Alleenstaande met kinderen 100 Kinderlast Geen 224 Bezoekrecht 8 Ten laste 134 Leeftijd referentiepersoon Jonger dan 25 53 Van 25 tot 40 133 Van 41 tot 65 165 Ouder dan 65 15 Specifiek voor Hamme bezorgde Woonaksent bijkomend nog de volgende gegevens: Kandidaat- huurders Alleenstaand Alleenstaand met kinderen Samenwonend of gehuwd Samenwonend of gehuwd met kinderen Totaal <25 jaar 10 4 0 1 15 25-40 jaar 6 6 1 4 17 41-65 jaar 15 4 0 3 22 65+ 2 0 1 0 3 Totaal In 33 14 2 8 57 2.4.5 Verhuurprijs In het jaarverslag van 2011 vinden we een aantal gegevens over de verhuurprijs van de in 2011 verhuurde woningen. 27

0-125,00 125,01-250,00 250,01-375,00 375,01-530,00 530,00-678,40. > 678,4 Geen gegevens Geen waarborg Waarborg op geblokkeerde rekening Waarborg op afbetaling Schriftelijke waarborg Bankwaarborg Andere Geen gegevens 28/56 Verhuurprijs Waarborg 0 0 4 2 0 0 0 0 6 0 0 0 0 0 0 0 1 3 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 1 4 4 0 0 0 0 9 0 0 0 0 0 0 0 0 8 0 0 0 0 8 0 0 0 0 0 0 1 9 17 0 0 0 0 27 0 0 0 0 0 27 27 2.4.6 Puntensysteem De kandidaat-huurder krijgt de volgende punten toegewezen afhankelijk van de grootte van zijn actueel besteedbaar inkomen en zijn gezinssituatie: Inkomen alleenstaanden Punten Actueel besteedbaar inkomen <= leefloon & gelijkgestelde bedragen 20 leefloon + 50 euro 17 leefloon + 150 euro 14 leefloon + 300 euro 11 leefloon + 500 euro 8 > leefloon + 500 euro 5 Inkomen gezinnen Punten Actueel besteedbaar inkomen <= leefloon & gelijkgestelde bedragen 20 leefloon + 120 euro 17 leefloon + 240 euro 14 leefloon + 420 euro 11 leefloon + 660 euro 8 > leefloon + 660 euro 5 Woonnood (maximum 20 punten, minimum 0 punten) 28

29/56 De kandidaat-huurder wordt volgende punten toegekend afhankelijk van de huisvestingsituatie waarin hij verkeert: Effectieve of een dreigende dakloosheid: Punten Geen huisvesting of opvang 20 Verblijf in gevangenis, instelling, opvangtehuis 17 Verblijf in noodwoning, crisisopvang, transitwoning, hotel 17 Verlies recht bewoning en ter voorkoming dakloosheid opvang bij vrienden of familie. (De KH die 17 langer dan 12 maanden op hetzelfde opvangadres verblijft, heeft geen recht op de punten uit deze categorie. De opvangperiode begint te lopen vanaf de dag van de inschrijving) Gerechtelijke uithuiszetting (vonnis) 14 Opzegging huurcontract door eigenaar-verhuurder met een opzegtermijn minder dan 3 maanden 17 Opzegging huurcontract door eigenaar-verhuurder met een resterende opzegtermijn van 3 14 maanden of méér campingwonen: Punten Wonen op camping 17 De te verlaten woning en de woningkwaliteit of overbewoning: Punten Onbewoonbaarverklaring met bevel woning te ontruimen 20 Ongeschikt of niet-conformverklaring met minimaal 35 strafpunten, volgens het technisch verslag, 17 gevoegd als bijlage bij het besluit van de Vlaamse regering van 6/10/1998 betreffende de kwaliteitsbewaking, het recht van voorkoop en het sociaal beheersrecht op woningen Ongeschikt of niet-conformverklaring met maximaal 34 strafpunten, volgens het hoger vermelde 14 technisch verslag Ernstige gebreken woning op basis van technisch verslag (IVA Wonen, gemeente, woonwinkel, 11 LOGO) Overbewoond verklaarde woning 20 Niet aangepast aan gezinssamenstelling en/of fysische gesteldheid verklaarde woning zonder 17 bevel woning te verlaten (normen conformiteitsattest). De te verlaten woning is wat betreft oppervlakten onaangepast aan de gezinssamenstelling 14 (normen Gewestelijke Huursubsidie) Woonkosten: Punten De te betalen huurprijs is hoger dan 50% van het actueel besteedbaar inkomen 14 De te betalen huurprijs is meer dan 35% en minder dan 50% van het besteedbaar inkomen 11 Minderjarigen: Punten Zelfstandig moeten wonen in kader decreet bijzondere Jeugdbijstand 17 Kinderlast (maximum 6 punten) De kandidaat-huurder verkrijgt 1 punt per kind, inclusief kinderen die geplaatst zijn of waarvoor de kandidaat-huurder een bezoekrecht heeft en die derhalve niet permanent in de woning zullen verblijven, met een maximum van 6 punten. SVK-huurder (maximum 3 punten) Een huurder van het SVK die wenst te muteren naar een andere SVK-woning krijgt 3 punten toegekend. 29

30/56 Anciënniteit (maximum 3 punten) De kandidaat-huurder krijgt bijkomend 1 extra punt toegekend per 12 maanden dat hij/zij onafgebroken op de wachtlijst staat, en dit met een maximum van 3 punten. Inwoner van de gemeente (maximum 6 punten) De kandidaat-huurder die inwoner is van de gemeente van de toe te wijzen woning wordt 6 extra punten toegekend. Met inwoner van de gemeente wordt de persoon bedoeld die: op het ogenblik van de toewijzing effectief verblijft in de gemeente of in de periode van zes jaar voorafgaand aan de toewijzing ingeschreven is of geweest is in het bevolkingsregister van de gemeente. 2.5 Hamme: totaal aantal huurwoningen Tot besluit van dit hoofdstuk geven we nog een overzicht van het totaal aantal huurwoningen in Hamme Zonnige woonst SVK Woonaksent Totaal 1 of 2 slaapkamers 588 17 605 3 of meer slaapkamers 632 3 635 Totaal 1.220 20 1.240 30

31/56 3 DOELGROEP 65-PLUSSERS 3.1 Over de woonnood van ouderen in Vlaanderen De woning In Vlaanderen is 77% van de ouderen eigenaar van de woning tegenover slechts 74% van de totale bevolking. Iets meer dan één senior op vijf huurt de woning en 2% is geen eigenaar van de woning, maar kan wel gratis over de woning beschikken. In deze gevallen gaat het dan meestal om vruchtgebruik. 1 Ouderen zijn dus meer nog dan de gemiddelde Vlaming eigenaar van hun woning. Vanaf een leeftijd van 70 jaar treedt hierin een verandering op: het aandeel eigenaars neemt vanaf die leeftijd af ten voordele van het aandeel huurders. Uit de Woonsurvey 2005 blijkt dat 79% van de 60 tot 64 jarigen eigenaar is van zijn woning tegenover 66% van de ouderen ouder dan 80 jaar. Na de leeftijd van 80 jaar zijn ouderen zo opvallend minder eigenaar. Ouderen die hun woning huren, doen dat meestal op de private huurmarkt. Twee derde van de ouderen de woning bij een particulier of bij een privé-vennootschap. In vergelijking met de totale bevolking huren ouderen echter opvallend meer een woning van een sociale huisvestingsmaatschappij of een OCMW. Minder dan een tiende van de ouderen die een woning huren, heeft nog het verlangen ooit eigenaar te worden. In de totale bevolking is dat meer dan de helft van de huurders. Ouderen die een woning huren, blijken vaker in een appartement, studio of loft te wonen. Het blijkt dat naarmate de leeftijd stijgt van ouderen, het aandeel ouderen afneemt die in een eengezinswoning wonen. Ouderen tussen de 60 en 64 jaar wonen vaak nog in het huis waar ze hun kinderen hebben grootgebracht. Het merendeel van de ouderen is zeer tevreden over de huidige woning, ook al zijn hun woningen niet altijd speciaal gebouwd voor ouderen of aangepast aan veranderende behoeften op latere leeftijd. Het kan ook hier gaan om een belevingsaanpassing, waarbij de keuze om ergens te blijven leidt tot een aanvaarding van de tekorten aan de woning. Respectievelijk 40% en 56% van de 60-plussers zijn zeer tevreden en tevreden met de huidige woning. In dat opzicht zijn eigenaars over het algemeen meer tevreden over de eigen woning dan huurders. Naarmate ze ouder worden en dus meer geconfronteerd worden met beperkingen in de fysieke mogelijkheden, zullen ouderen in de mate van het mogelijke hun woonsituatie aanpassen in functie van de veranderende woonbehoefte en woonwensen. Een groot deel van de ouderen woont in een woning die eigenlijk niet meer is aangepast aan de veranderende behoefte. Uit de analyse blijkt wel dat naarmate ouderen ouder worden en meer geconfronteerd worden met fysieke beperkingen, anticiperen of reageren in functie van de veranderende woonbehoefte en woonwensen. 1 Myncke R., B. Vandekerckhove. Toekomstige ruimte behoefte voor ouderen in Vlaanderen, Departement RWO, Woonbeleid, november 2007, pp. 55 ev. 31

32/56 De woonomgeving De woning is en blijft belangrijk voor ouderen, maar het is de woonomgeving die ouderen de mogelijkheid geeft contact te houden met familie en vrienden en actief te blijven deelnemen aan de maatschappij. Ouderen zijn over het algemeen zeer tevreden over de woonbuurt waarin ze wonen. Zo is 39% van de ouderen zeer tevreden en nog eens 56% is tevreden. Ouderen wonen meestal al heel lang in een buurt en er is dus zeker sprake van een belevingsaanpassing. De rust en de stilte, de centrale ligging, de mooie en goed onderhouden buurt en de aanwezigheid van groen worden door ouderen het vaakst als meest positieve aspect van de woonomgeving vernoemd. Belangrijke aandachtspunten voor ouderen wat betreft de woonomgeving zijn de verkeersveiligheid, de aanwezigheid van winkels voor dagelijkse voorzieningen en het aanbod aan diensten zoals openbaar vervoer. Socio-economische situatie van ouderen en wonen Uit onderzoek 2 blijkt een groot deel van de ouderen eigenaar zijn van hun woning zonder daarbij nog een lening te moeten afbetalen. Toch moeten we specifieke aandacht besteden aan een specifieke doelgroep op de woningmarkt. Ouderen die een woning huren worden in belangrijke mate geconfronteerd met een hoge woonkost. In dat opzicht stelt men vast dat respectievelijk 23% van de huurders onder de ouderen een woonkost hebben tussen de 30% en 40% en nog eens 24% een woonkost van meer dan 40%. Deze groep ouderen neemt een precaire positie in op de globale woningmarkt! Voor deze groep kan een sociale woning zeker een oplossing bieden. Woonnood en woonoplossingen De huisvesting is een belangrijk aspect in het bestaan van ouderen. Bij het al of niet verhuizen naar woonvoorzieningen voor bejaarden spelen diverse elementen zowel afzonderlijk als in relatie tot elkaar een belangrijke rol. De situatie van voor de verhuis, met name de gezinssamenstelling, het type woning, de bewonerstitel, de kwaliteit van de woning en de uitrusting ervan of de kwaliteit van de woonsituatie kan doorslaggevend zijn bij verhuis. In vele gevallen wonen bejaarden in een voor hen onaangepaste woning. Over het algemeen kan men stellen dat deze woningen te groot zijn geworden en niet voldoen aan de gestelde comfortnormen voor bejaarden; de kinderen zijn het huis uit, de echtgeno(o)t(e) is overleden, men is niet meer goed te been. In de gezinssituatie van ouderen is het aandeel alleenwonenden een belangrijke factor in de vraag naar zorg. Alleenwonenden kunnen minder terugvallen op een netwerk van hulp. Wat betekenen de hierboven beschreven ontwikkelingen voor wat betreft de gewenste woonoplossingen? Vanuit het perspectief van zorgbehoevendheid: 3 Ouderen die in een goede gezondheid zijn, kiezen er voor om zo lang mogelijk thuis en in de vertrouwde omgeving blijven wonen. 2 Myncke R., B. Vandekerckhove. o.c., p. 81. 3 Myncke R., B. Vandekerckhove. o.c., p. 73. 32

33/56 Voor ouderen die geconfronteerd worden met een lichte zorgbehoefte is het niet altijd meer evident de dagelijkse activiteiten zonder hulp van andere personen uit te voeren. Zij kunnen thuis in de vertrouwde woning en woonomgeving blijven wonen als zij een beroep kunnen doen op familie of thuiszorgdiensten. In functie van hun fysieke beperkingen moet het huis ook aangepast worden. Anderzijds wenst een deel van deze ouderen te verhuizen naar een meer aangepaste woonvorm. Ouderen met nog grotere zorgbehoefte worden best opgenomen in een gespecialiseerde instelling. De eigen woning en de eigen woonomgeving zijn voor zwaar zorgbehoevenden immers ondergeschikt geworden aan de behoefte aan zorg Vanuit socio-economische optiek: Een belangrijke groep van oudere huurders blijken een zeer hoge woonkost te hebben. Verhuisgeneigdheid van ouderen Ouderen zijn in vergelijking met de totale bevolking minder geneigd te verhuizen uit de woning en de woonbuurt. Doorheen de jaren hebben ouderen een sterke band opgebouwd met de woning en de woonomgeving. Een verhuis betekent voor een oudere dan eigenlijk ook een grote stap: ze verhuizen niet alleen uit de woning maar ook uit de woonomgeving. Het spreekwoord zegt dan ook dat je oude bomen niet verplant. Uit de Survey van het Kenniscentrum Duurzaam Woonbeleid blijkt toch dat indien ze over de mogelijkheden zouden beschikken 4% van de 60-plussers zeker zal verhuizen uit de woonomgeving, nog eens 5% geeft aan waarschijnlijk te zullen verhuizen en 11% zou misschien de stap zetten om te verhuizen. Ongeveer 7% van de 60-plussers antwoordt zeker te zullen verhuizen uit de woning, 6% geeft aan waarschijnlijk te zullen verhuizen en 14% zou misschien de stap zetten om te verhuizen. Ouderen zijn dus lang niet zo immobiel als we misschien wel denken. Ouderen anticiperen of reageren op een verandering op latere leeftijd: een overlijden, een mindere fysieke conditie, kinderen die het huis verlaten, enz. Er zijn toch een aantal belangrijke bepalende factoren. De leeftijd blijkt een eerste belangrijke bepalende factor te zijn. Van de 60 tot 69 jarigen geeft 73% aan zeker niet te zullen verhuizen tegenover 88% van de groep ouderen ouder dan 80 jaar. De neiging om te blijven wonen, wordt groter naarmate de senior ouder wordt. Ook het eigendomsstatuut blijkt een belangrijke factor. Huurders zijn meer geneigd te verhuizen dan eigenaars. Meer dan drievierde van de eigenaars geeft aan zeker niet te verhuizen, tegenover zes ouderen op tien die huren. Ook de zorgbehoefte blijkt bepalend, in de zin dat ouderen met een matige beperking vaker aangeven te willen verhuizen in vergelijking met ouderen zonder of met ernstige beperkingen. 4 Wonen en zorg De grenzen tussen wonen en zorg vervagen en de beleidsdomeinen wonen en zorg ontmoeten elkaar steeds meer. Omdat ouderen een relatief grote zelfredzaamheid aan de dag leggen, blijven ouderen zo lan gmogelijk wonen in de eigen woning en woonomgeving. Ouderen willen daarbij in de eerste plaats hun leven in eigen handen houden. Dat kan gemakkelijker in de eigen woning, als men kan rekenen op de noodzakelijke zorgen. 4 Myncke R., B. Vandekerckhove. o.c., p. 87. 33

34/56 Bij het ontwerpen van een woning voor ouderen moeten we daarom bijzondere aandacht besteed aan een mogelijke zorgbehoefte en afspraken met zorgverstrekkers. Er gaan veel stemmen op om een beleid te voeren waarbij zorg en wonen worden gescheiden. Wonen en zorg moeten wel op elkaar worden afgestemd, maar er moet, zo lang dit kan, vermeden worden dat aangepaste zorg is gekoppeld aan een bepaalde (residentiële) woonvorm. Het betekent de mogelijkheid creëren om de noodzakelijke zorg zo lang als mogelijk in de eigen vertrouwde omgeving te kunnen leveren. Naast de vraag naar meer zorg op maat moet men het hebben over de wens van mensen om zelf de regie van het leven in handen te houden, ook als men zorgbehoevend wordt. In het nieuwe Woonzorgdecreet wordt een onderscheid gemaakt tussen thuiszorgvoorzieningen en ouderenvoorzieningen. De thuiszorgvoorzieningen zijn de diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg, de diensten voor logistieke hulp, de diensten voor oppashulp, de diensten voor thuisverpleging, de diensten maatschappelijk werk van de ziekenfondsen, de lokale en regionale dienstencentra, de diensten voor gastopvang en de centra voor herstelverblijf. De ouderenvoorzieningen zijn de dagverzorgingscentra, de centra voor kortverblijf, de groepen van assistentiewoningen en de woonzorgcentra. Besluit 65 plussers hebben in verhouding de grootste betaalbaarheidsproblemen op het gebied van wonen in Vlaanderen. Het gaat hier dan voornamelijk over de groep ouderen die huren op de private markt. Vrouwelijke en alleenstaande 65-plussers hebben in België het grootste risico op armoede. Vooral voor de 75-plussers is deze armoede gevaarlijk dichtbij. Ouderen die op de private huurmarkt huren en hun opzeg krijgen van de verhuurder, worden vaak geconfronteerd met hoge huurprijzen die ze niet of amper kunnen betalen. 3.2 65-plussers in Hamme In deze paragraaf spitsen we ons toe op de situatie van de 65 plussers in Hamme 3.2.1 Prognoses leeftijdsverdeling in Hamme Bekijken we eerst de prognoses in verband met de leefstijdsverdeling. We geven eerst de absolute cijfers. 2010 2015 2020 2025 2030 0-4 1.404 1.489 1.494 1.429 1.406 5-9 1305 1.441 1.499 1.492 1.436 10-14 1325 1337 1.454 1.492 1.479 15-19 1.396 1.342 1.346 1.444 1.477 20-24 1.386 1.403 1.356 1.363 1.436 25-29 1.473 1.478 1.478 1.429 1.423 34

35/56 30-34 1.654 1.629 1.614 1.573 1.519 35-39 1.728 1.725 1.703 1.658 1.608 40-44 1.703 1.790 1.770 1.728 1.679 45-49 1.780 1.758 1.827 1.791 1.747 50-54 1.512 1.749 1.720 1.772 1.737 55-59 1.556 1.476 1.689 1.659 1.706 60-64 1.482 1.500 1.431 1.629 1.604 65-69 1098 1.400 1.425 1.370 1.565 70-74 1050 999 1.277 1.320 1.285 75-79 959 897 870 1.116 1.170 80-84 605 739 705 701 900 85-89 356 393 495 482 494 90-94 86 178 204 269 269 95-99 37 32 66 77 111 100+ 3 8 7 15 19 23.898 24.763 25.430 25.809 26.070 Binnen de gemeentebevolking doen er zich belangrijke verschuivingen voor in de verhoudingen tussen de verschillende leeftijdsgroepen. De onderstaande grafiek geeft deze evoluties mooi weer. De vergrijzing (meer ouderen) en interne vergrijzing(meer hoogbejaarden bij de ouderen) zet zich door. 35

36/56 Ter vergelijking geven we de zelfde tabel voor Vlaanderen. Vergrijzende bevolking Op de website van de provincie vinden we een aantal gegevens mbt het aantal ouderen in Hamme op 01.01.2010. Deze cijfers worden telkens vergeleken met de provinciale cijfers. Ouderen Hamme Provincie absoluut relatief absoluut relatief Aantal mannen 60 j. en + 2.618 22,1% 152.372 21,6% Aantal vrouwen 60 j. en + 3.044 25,3% 190.152 26,2% Totaal 60 j. en + 5.662 23,7% 342.524 23,9% Aantal mannen 65 j. en + 1.845 15,6% 110.234 15,6% Aantal vrouwen 65 j. en + 2.341 19,4% 147.783 20,3% Totaal 65 j. en + 4.186 17,5% 258.017 18,0% Hoogbejaarden Hamme Provincie Absoluut Relatief Absoluut Relatief Aantal mannen 80 j. en + 398 3,4% 24.725 3,5% Aantal vrouwen 80 j. en + 661 5,5% 46.715 6,4% Totaal 80 j. en + 1.059 4,4% 71.440 5,0% 36

37/56 Bevolkingscoëfficiënten Hamme Provincie Groene druk Bevolking 0 tem 19 tov bevolking 20 tem 59 42,83 40,47 Grijze Druk Bevolking 60 en ouder tov bevolking 20 tem 59 44,35 44,14 Verouderingscoëfficiënt Bevolking 60 en ouder tov jongeren -20 103,53 109,07 Afhankelijkheidsratio Bevolking 0 tem 19 en 60 + tov bevolking 20 tem 59 87,18 84,62 Doorstromingscoëfficiënt Bevolking 10 tem 24 tov bevolking 50 tem 64 92,21 87,04 Familiale zorgindex Bevolking 80 en ouder tov bevolking 50 tem 59 34,52 37,22 Interne vergrijzing Bevolking 80 en ouder tov bevolking 60 en ouder 18,70 20,86 We beschikken ook over twee kaarten waarmee we grafisch de vergrijzing in Hamme kunnen vergelijken met de andere gemeenten uit de provincie Oost-Vlaanderen. De eerste kaart betreft het % aantal 60-plussers in 2007. Dit aantal is in vergelijking met de andere gemeenten uit de provincie eerder aan de lage kant. De tweede kaart betreft het geschat % aantal 60-plussers in 2025. Dit aantal is in vergelijking met de andere gemeenten uit de provincie eerder gemiddeld. 37

38/56 3.2.2 Prognoses aantal huishoudens Interessant zijn de prognoses mbt het aantal huishoudens. In Hamme neemt het aantal huishoudens neemt sterker toe dan de licht stijgende bevolking. Er is dus een verdere verdunning van het aantal huishoudens. We zagen hoger dat in 2010 het gemiddeld aantal personen per huishouden 2,45 bedraagt. Dat aantal daalt verder tot 2,36 in 2030. 2010 2015 2020 2025 2030 Aantal inwoners 23.898 24.763 25.430 25.809 26.070 Aantal huishoudens 9.750 10.201 10.561 10.827 11.061 Personen per huishouden 2,45 2,43 2,41 2,38 2,36 Aantal huishoudens 2010 2015 2020 2025 2030 1 persoon 2.621 2.837 3.005 3.150 3.307 2 personen 3.478 3.633 3.784 3.917 4.030 3 personen 1.656 1.688 1.702 1.694 1.683 4 personen 1.324 1.351 1.365 1.357 1.338 5 personen 462 474 481 482 476 6 en meer 209 218 224 227 227 Totaal 9.750 10.201 10.561 10.827 11.061 Opvallend is dat de verandering niet zozeer in de grotere huishoudens (drie en meer personen) maar dat er vooral sprake is van een toename van huishoudens met één en twee personen. Het aantal huishoudens met twee personen is en blijft de grootste groep. 38

39/56 Belangrijk voor ons verhaal is dat de meeste ouderen leven in kleine huishoudens. En dat dit aantal huishoudens nog sterk zal toenemen. Dat betekent ook een toenemende vraag aan aangepaste (kleinere) woningen voor deze huishoudens. 39