Informatie brochure Praktijkleren Toegepaste psychologie Het gedrag van mensen analyseren of beïnvloeden door toepassing van psychologische kennis en methoden Voorstelronde Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Postbus 6960 6503 GL Nijmegen Telefoonnummer: 024-3531398 Bezoekadres: Kapittelweg 33, 6525 EN Nijmegen
Inhoud Voorwoord Wat is Toegepaste Psychologie? Een nieuwe professional! Hoe ziet de opleiding eruit? De beroepstaken Voorbeelden van activiteiten tijdens een stage Overzicht praktijkleren Toegepaste Psychologie Contactgegevens
Contactgegevens Heeft u interesse of wilt u extra informatie dan kunt u contact opnemen met het praktijkbureau van Toegepaste Psychologie: Marlies Molleman (medewerker praktijkbureau) Sandra Mulders (coördinator stagebureau praktijkleren leerjaar 2) Voorwoord Voor u ligt de informatie brochure van het praktijkleren binnen de opleiding Toegepaste psychologie aan de HAN in Nijmegen. Hierin leest u wat de opleiding inhoudt en wat een Toegepast Psycholoog kan betekenen in uw organisatie. Daarnaast vindt u in deze brochure informatie over de vorm en inhoud van het praktijkleren. Rachel Klaver/ Rian van Son (coördinator stagebureau praktijkleren leerjaar 3) Liesbeth Stalenhoef (coördinator leerjaar 3) Livia Brouwers (afstudeeronderzoek leerjaar 4) Email: Praktijkbureau.TP@han.nl Telefoonnummer: 024-3531615
Wat is Toegepaste Psychologie? De opleiding Toegepaste Psychologie is een vrij nieuwe opleiding (opgestart in 2008). In de opleiding leren studenten hoe ze mensen kunnen helpen beter te functioneren. Thuis, op hun werk en in hun vrije tijd. Studenten verdiepen zich in het gedrag, de emoties, beleving, persoonlijkheidskenmerken en de omgeving van cliënten en leren hoe ze deze aspecten kunnen beïnvloeden om het functioneren van cliënten te verbeteren. Er is in Nederland veel behoefte aan psychologische ondersteuning. Mensen realiseren zich steeds vaker dat soms een klein steuntje in de rug veel problemen op een later moment kan voorkomen. Ook de overheid wil graag dat mensen in een vroeg stadium ondersteuning krijgen. Gedrag, emotie, beleving, intelligentie, persoonlijkheid en levensgeschiedenis van mensen staan hierin centraal. Studenten worden breed opgeleid en zijn direct inzetbaar in de sectoren zorg en arbeid. De sector zorg betreft onder meer de volgende werkvelden: GGZ, jeugd- en volwassenenhulpverlening, organisaties gericht op (geestelijke) gezondheidszorg. De sector arbeid richt zich op beroepscontexten als arbo/integratie, training- en adviesbureaus, particuliere individuele begeleiding, selectiebureaus, loopbaanbegeleiding, HRD. Overzicht praktijkleren Toegepaste Psychologie De inrichting van het onderwijs wordt voordurend afgestemd op de behoeften vanuit de praktijk. Contact met professionals uit het werkveld wordt dan ook op diverse manieren in onze opleiding opgenomen ( werkveldcommissie, gastdocenten, stages). In het eerste jaar komen studenten middels werkveldoriëntatie in contact met de praktijk. In het 2 e jaar van de opleiding gaan studenten tijdens een korte stage aan de slag in een praktijkorganisatie. In het 3 e jaar van de opleiding gaan de studenten op een stage die in totaal zo n 10 maanden duurt en 4 dagen per week beslaat. Een stage van 5 maanden behoort ook tot de mogelijkheden. In het laatste jaar doen studenten een afstudeeronderzoek ten behoeve van een praktijkorganisatie. Leerjaar Duur Doel 2 120 uur (Variërend van 4 tot 8 uur per week) 3 10 maanden (32 uur per week) 4 (Afstudeertraject) Laatste half jaar (wisselend,gem. 8 uur p. week) Inzicht in het werkveld door te werken aan een kleine opdracht vanuit de organisatie Ontwikkelen als professional in een organisatie (competenties staan centraal) Werken aan praktijkgerichte onderzoeksvragen vanuit de organisatie
- Capaciteitentesten en/of intelligentietesten afnemen; - Analyseren van de resultaten/ testen; - Ontwikkelassessment uitvoeren; - Rollenspel observeren; - Voeren van gedragsgericht interview; - Assessmentrapportage opstellen; - Terugkoppeling geven aan de kandidaat. Beroepstaak Werken aan preventie: - Organiseren van preventieactiviteiten; - Voorlichting geven; - Focusgroepen leiden; - Signaleren van behoeftes; - Preventieplan opstellen; - Behoefte onderzoek uitvoeren. Beroepstaak Kwaliteitsverbetering & beleidsontwikkeling: - Signaleren van knelpunten in de praktische uitvoering van het afdeling/ instellingsbeleid en deze actief ter sprake brengen met een advies ter verbetering; - Meedoen met teamoverleg en vergaderingen bijwonen. Beroepstaak Onderzoek & innovatie: - Werkzaamheden als onderzoeksassistent; - (Deel) toegepast onderzoek opzetten en uitvoeren (bijvoorbeeld effectmeting, klanttevredenheidsonderzoek e.d.); - Vragenlijsten en interviews afnemen; - Analyseren van de gegevens; - Aanbeveling schrijven; - (ver)nieuw(d) product (protocol, draaiboek e.d.)ontwikkelen. Een nieuwe professional! De opleiding Toegepaste Psychologie is tot stand gekomen in nauw overleg met vertegenwoordigers uit het werkveld. De oprichting van deze nieuwe Hbo- opleiding komt voort uit een aantal maatschappelijke ontwikkelingen, zowel op het gebied van de gezondheidszorg, hulpverlening en human resources development en management, waardoor er een vraag ontstond naar Hbo- geschoolde professionals die met een grondige kennis van psychologie menselijk gedrag kunnen analyseren en ondersteuning kunnen geven bij verandering van gedrag. De Hbo toegepast psycholoog onderscheidt zich van een universitair opgeleide psycholoog doordat hij een stuk gerichter op de praktijk is opgeleid. Zoals bekend leven we in een tijd waarin de zorgkosten steeds verder toenemen, terwijl de vraag om zorg toeneemt (o.a door de dubbele vergrijzing). Om goede zorg toegankelijk en betaalbaar te houden, richt de politiek zich samen met de zorgverzekeraars op het versterken van de eerstelijns zorg, het ontwikkelen van wijkgebonden en laagdrempelig zorgaanbod en het versterken van de samenwerking tussen verschillende disciplines. Om de hoge kosten te beperken zal er meer geïnvesteerd gaan worden in preventie, in het verbeteren van de leefstijl van mensen en in het ondersteunen van mensen om zelf hun gezondheid te managen. Ook in de tweedelijns zorgen ontstaat er een grotere zorgvraag door duurder wordende zorg, vergrijzing (meer ouderen met complexe problemen) en schaarser wordend (gespecialiseerd) personeel. Om aan de verwachte ontwikkelingen het hoofd te kunnen bieden en zorg en welzijn betaalbaar te houden, zijn anders opgeleide professionals nodig die in hoge mate zelfstandig kunnen werken, in het bijzonder Toegepast Psychologen en de Nurse Practitioner of Physician Assistent.
Een toegepast psycholoog onderscheidt zich van andere professionals op de agogisch- dienstverlenende markt door zijn deskundigheid op het gebied van het persoonlijk functioneren van mensen. De toegepast psycholoog is door zijn kennis en inzicht in staat om het verhaal achter de vraag te verhelderen en te komen tot een analyse van relevante psychologische factoren in relatie tot het persoonlijk functioneren. Hij maakt een inschatting van de beïnvloedbaarheid van de betreffende psychologische factoren, stelt een plan van aanpak op en voert dat vervolgens methodisch uit. Vanuit zijn deskundigheid kan hij - eventueel onder supervisie - (deel)taken in de begeleiding of behandeling van cliënten met pathologisch of disfunctioneel gedrag op zich nemen. Door zijn kennis en inzicht in motivatie en ontwikkeling is de toegepast psycholoog daarnaast in staat om de individuele cliënt tot prestatieverbetering of empowerment te stimuleren. Zijn kennis van psychologisch gedrag en vaardigheid in testafname maken hem een zeer geschikte (competentie)assessor. Bovendien kan hij door zijn vaardigheid in hulpvraaganalyse en kennis van de sector uitstekend bemiddelen tussen de vraag van een cliënt, groep of opdrachtgever en zorgaanbieders om tot een op maat gemaakt traject te komen. Tot slot is de toegepast psycholoog in staat om op basis van een signalering van risicofactoren die individuen in hun geestelijke gezondheid bedreigen, preventieve interventies te ontwerpen en uit te voeren. Het handelen van de toegepast psycholoog is practice en/of evidencebased, dat wil zeggen dat de hij handelt vanuit de toepassing van een wetenschappelijk psychologisch referentiekader waarbij in de keuze voor psychologische methoden en technieken (zoals protocollen, meetinstrumenten en tests) sterk wordt meegewogen of deze algemeen geaccepteerd of wetenschappelijk gevalideerd zijn. Voorbeelden van activiteiten tijdens een stage Om u een beeld te geven van de activiteiten die studenten op zich kunnen nemen in uw organisatie, noemen wij hieronder enkele voorbeelden van activiteiten die onze 3 e jaars studenten op verschillende stageplekken ondernemen: Beroepstaak Psychologische Hulpverlening: - Observeren, bijdrage leveren aan de diagnose, behandeladvies en behandelplan; - Uitvoeren geprotocolleerde (deel)behandeling; - Intakegesprek afnemen en intake- of gespreksverslagen schrijven; - Diagnostische interviews afnemen; - (Neuropsychologische) testen afnemen; - Testrapportage opstellen; - Begeleidingsplannen opstellen voor cliënten; - Ondersteuning bieden in opvoedsituaties; - Passende hulpverlening zoeken; - Contact onderhouden met betrokkenen. Beroepstaak Trainen, begeleiden, coachen: - Trainingen opzetten en uitvoeren; - Geven van een training, zowel individueel als aan groepen; - Coachen: het voeren van motivatiegesprekken; - Begeleiden van cliënten (individueel); - Cognitieve trainingen geven; - Re-integratietrajecten uitvoeren; - Begeleiding- of coachingsplannen opstellen voor cliënten. Beroepstaak Assessment: - Persoonlijkheidsvragenlijsten afnemen;
Kwaliteitsverbetering en beleidsontwikkeling: Werken binnen de kaders van een kwaliteitszorgplan en -systeem van een organisatie en daar inhoudelijk aan kunnen bijdragen. Onderzoek doen naar de kwaliteit van de dienstverlening, verbeteracties bedenken en realiseren. Hiertoe dienen maatschappelijke achtergronden en het organisatiebeleid meegenomen te worden. Onderzoek en Innovatie: In staat zijn om op een systematische wijze een toegepast, praktijkgericht onderzoek uit te voeren en de beroepspraktijk te voorzien van advies of adequate interventies. Deze beroepstaak leert om vanuit de beroepspraktijk een relevante onderzoeksvraag te destilleren, vervolgens een toegepast onderzoek te ontwerpen om uiteindelijk een voorstel voor implementatie van de bevindingen (eventueel in de vorm van een beroepsproduct) te realiseren. Hoe ziet de opleiding eruit? Het onderwijs wordt aangeboden in verschillende beroepstaken: - Psychologische hulpverlening - Trainen, begeleiden, coachen - Assessment - Werken aan preventie - Kwaliteitsverbetering en beleidsontwikkeling - Onderzoek en innovatie Naast de verschillende beroepstaken wordt er ook gewerkt aan de basisvorming psychologie. Hierbij worden er verschillende onderwerpen behandeld, zoals: - Psychologie (Gleitman) - Diagnostiek - Neuropsychologie - Ontwikkelingspsychologie - Evidence Based Practice De vijf basispunten die van belang zijn voor een Toegepast Psycholoog zijn: - Oplossingsgericht - Diagnostiek/ assessment - Kennis en toepassing - Evidence Based Practice - Reflectieve toegepaste psycholoog
De beroepstaken Binnen de beroepstaken werken de studenten aan verschillende competenties. Dit is een manier om de verschillende vaardigheden, kennis en attitude van de studenten in kaart te brengen. De studenten ontwikkelen zich op de volgende competenties: 1. Oriënteren, contact leggen en analyseren 2. Ontwerpen van een plan van aanpak 3. Uitvoeren van een plan van aanpak 4. Signaleren 5. Samenwerken in professionele relaties 6. (Bege-)Leiding geven aan (vrijwillige) medewerkers 7. Beheren en organiseren 8. Werken aan kwaliteit, bijdragen aan beleid 9. Bevorderen van de eigen professionaliteit 10. Bijdragen aan de ontwikkeling van het beroep Psychologische hulpverlening: In de diagnostische fase en/of in een behandelsetting ondersteunen van bijvoorbeeld een gedragswetenschapper bij interventies ter verandering van pathologisch of disfunctioneel gedrag van een cliënt naar functioneel (persoonlijk, sociaal of arbeid gerelateerd) gedrag. De TP kan vanuit zijn achtergrond en training onder supervisie (deel)taken in de behandeling overnemen. Trainen, begeleiden, coachen: Het vanuit een gedragsanalyse aanleren van nieuw gedrag en begeleiden en ondersteunen van de ontwikkeling van (het systeem van) cliënten. Dit gebeurt in een context van hulpverlening, arbeid, sport of andere domeinen van het persoonlijk functioneren. Werkzaamheden bij deze beroepstaak omvatten zowel het geven van trainingen en individuele begeleiding als het verzorgen van psycho- educatie in de hulpverlening. Assessment: Het systematisch, al dan niet aan de hand van een protocol of gestandaardiseerde test, analyseren en vaststellen van competenties en/of andere gedragskenmerken. De TP past (praktisch) inzicht en (praktische) kennis van gedrag en competenties toe in de classificatie van het functioneren, de (individuele) prestatie of de ontwikkeling. Werken aan Preventie: Het vanuit een signalering en analyse van relevante factoren en ontwikkelingen in directe omgeving en maatschappij via een groepsgewijze of individuele (didactische) interventie een individueel leerproces op gang brengen. Dit heeft als doel het voorkomen van psychische problemen of het bevorderen van psychische gezondheid. Als specialist op het gebied van individuele gedragsverandering signaleert en intervenieert de TP (doorgaans) op groepsniveau. De interventies blijven echter gericht op het beïnvloeden van probleemgedrag van het individu.