Mijn fictiedossier: Oorlogswinter Geschreven door: Jan Terlouw Naam: Jordi de Rooij Klas: 3T3
1. Zakelijke gegevens. Het boek is bekroond met de gouden griffel van 1973. Het boek heeft 169 bladzijden en ik heb de 69 druk gelezen van Oorlogswinter. De eerste druk van dit boek is uitgekomen in het jaar 1972.
2. Samenvatting van het boek. Michiel van Beusekom (16) is zoon van de burgemeester van het Nederlandse dorp de Vlank aan de noordrand van de Veluwe in de buurt van een ander dorp, Hattem dat aan de Gelderse kant van de IJssel, tegenover Zwolle ligt. In de hongerwinter van 1944-45 trokken hier veel mensen langs, afkomstig uit de grote steden in het westen van het land, om voedsel te halen in het noordoosten van het land of joodse mensen die aan het vluchten waren. Al dit verkeer (veelal lopend en op de fiets) ging over die IJsselbrug bij Zwolle. De brug was ook een bekend controlepunt van de Duitsers, moeilijk te passeren voor vluchtelingen en mensen die er overheen moesten. Naast de autobrug was er ook een brug voor de trein. De geallieerden deden hun uiterste best om die bruggen te bombarderen of over te nemen. Een vernielde brug belemmerde ook het Duitse vervoer waardoor veel van hun plannen niet meer mogelijk waren. Het verhaal begint met de overval op het distributiekantoor van Lagezande, waarbij de buur jongen van Michiel Dirk Knopper wordt gearresteerd door de Duitsers. Dirk wordt naar Amersfoort gebracht en word daar gemarteld door de Duitsers om antwoorden uit hem te krijgen over wie er nog meer bij de overval betrokken waren, maar weet later te ontsnappen tijdens een vervoer naar Apeldoorn. Vlak voor de overval geeft Dirk aan Michiel een brief die deze moest bezorgen aan Bertus Hardhorend als Dirk niet terug zou komen. Bertus wordt echter ook opgepakt wegens verzet tegen de duitsers. Voordat Michiel de brief aan Bertus had kunnen geven. Hij opent daarom de brief en vindt daarin dat er een Engelse piloot gewond in de bossen ligt die verzorging, eten en drinken nodig heeft. De schuilplaats heeft Dirk zelf gemaakt. De schuil plaats is een klein gat in de grond wat is bedekt met takken van een boom. Michiel besluit daarom Jack, de piloot, zelf te gaan verzorgen. Hij weet niemand die hij echt zou kunnen vertrouwen. Hij kan het echter niet alleen af: de piloot is gewond en heeft elke dag voedsel nodig. Hij neemt zijn zus Erica daarom in vertrouwen, een verpleegster. Zij verpleegt Jack zo goed als onder de omstandigheden mogelijk is. Jack en Erica krijgen hierdoor een relatie. Jack was afkomstig uit een reeds bevrijd deel van Nederland en was opgestegen in Eindhoven om de IJsselbruggen te bombarderen. Hij werd echter neergeschoten. Zijn parachute kwam in de bomen terecht, waarbij hij zijn been brak. Een Duitse militair schoot op hem. Dirk was hiervan getuige en doodde de Duitser met een mes. Hij bracht Jack
2. Over de auteur Jan Terlouw is geboren op 15 november 1931 in het dorpje Kamperveen. In 1948 is Jan begonnen aan een studie Wis- en Natuurkunde in de Rijksuniversiteit in Utrecht waar hij in 1956 slaagde en zijn diploma kreeg. Na al zijn onderzoeken wist Jan dat hij wat anders wou gaan doen en hij stopte met zijn onderzoeken voor natuurkunde en begon zich meer bezig te houden met politiek en boeken schrijven voor kinderen. In 1970 heeft jan zijn eerste boek geschreven Pjtr en oom Willibrord. Buiten het schrijven om werd hij ook een druk raadslid van de gemeente raad en is in 1971 zelfs voor de D66 in de tweede kamer gekomen. Na twee jaar in de tweede kamer werd hij fractie voorzitter van de D66. Toen hij het gezag had in de partij heeft hij de partij uit een grootte dip geholpen en behaalde een belangrijke verkiezingsoverwinning in 1981. Door deze overwinning is Jan minister van Economische zaken en Vicepremier van de tweede kamer geworden. Jan heeft buiten zijn politieke leven ook veel gedaan aan het schrijven van jeugd boeken.. Zijn vrouw kwam op het idee om zijn verhalen te uit te brengen. in zijn carrière als schrijver heeft jan 4 grote prijzen binnen gehaald: in 1972 de gouden griffel voor Koning van Katoren, in 1973 voor Oorlogswinter, in 1990 de Prijs van de Nederlandse Kinderjury 13 tot 16 jaar voor de Kunststrijder en in 2000 de Tip van de Jonge Jury voor Eigenrechter.
3. Over het boek Beantwoord de volgende vragen: A. Welke illustratie staat er op de voorkant van het boek? Leg duidelijk uit wat deze illustratie met het boek te maken heeft. Op de voorkant van het boek staat een jongen die zich verstop en hij heeft ook wat in de hand maar weet niet heel goed wat dat moet voor stellen waarschijnlijk verstop hij zich voor de Duitser denk ik. B. Is het boek aan iemand opgedragen? Probeer erachter te komen wie het zijn en wat ze met de schrijver te maken hebben. Nee het staat er niet letterlijk bij maar ik denk dat het voor de mensen van de 2 e wereldoorlog is opgedragen. C. Wie is de hoofdpersoon/ wie zijn de hoofdpersonen? Waaraan merk je dit? Noteer de namen van de hoofdpersonen en beschrijf hun karakter. Gebruik hiervoor minstens twee positieve en twee negatieve karaktereigenschappen. Geef bij elke eigenschap een goed voorbeeld. De hoofdpersoon uit het boek is Michiel, Michiel is een aardig en behulpzame jongen die nog op school zit. D. Beschrijf de plaatsen die voorkomen in het boek. Verklaar waarom de schrijver hiervoor gekozen heeft en wat ze met het verhaal te maken hebben. Een van de plekken waar het verhaal zich het meest afspeelt is in Vlank het dorp van Michiel. De tweede belangrijke plek is het hol van jack waar hij in schuilt de hele verhaal. E. Staat het verhaal in een chronologische of niet-chronologische volgorde en wat maakt dit uit voor het verhaal? Op welke manieren heeft de schrijver dit verhaal spannend gemaakt? Welke trucs met tijd herken je in het boek? Noem tenminste drie trucs met tijd en geef bij elke truc een goed voorbeeld uit het boek. Ja want er komen geen flash backs in voor. Het verhaal word spannend gehouden door de plotselinge gebeurtenissen zoals de dood van Michels vader en door huiszoekingen van de Duitsers.
F. Vanuit welk perspectief is het verhaal geschreven. Leg uit! Heeft het verhaal een open of gesloten einde? Leg ook dit uit Het verhaal word grotendeels vanuit de Ik-vorm van Michiel verteld. Behalve op de stukken dat Michiel er niet bij is dan word het verhaal vanuit de hij-vorm verteld. Het heeft een gesloten einde want de 2 e wereldoorlog is afgelopen en Nederland is bevrijdt.
4. Leeservaringen Onderwerp: -Spreekt het onderwerp van het verhaal je aan of niet? Hoe komt dat? Ja het verhaal spreek met heel er aan omdat, het over een oorlog gaat en dat is spannend. -Heeft het verhaal je nieuwe kanten van het onderwerp laten zien? Waarom wel/niet? Ja het heeft mij zeker een andere kant van het verhaal laten zie omdat ik dacht dat de oorlog wel mee viel maar je kon echt niemand vertrouwen zelfs jouw eigen familie niet. -Ben je door het verhaal aan het denken gezet? Het verhaal heeft me wel aan het denken gezet want ik wil nooit een oorlog mee maken. -Is uitgekomen wat je van tevoren van het verhaal verwachtte? Ja is wel anders dan de film en ik dacht dat het zo zou aflopen zo als in de film. -Ben je door het verhaal anders over bepaalde onderwerpen die in het verhaal besproken worden gaan denken? Ja want ik ben nu wel meer te weten gekomen over de 2 e wereld oorlog. -Wordt het onderwerp goed en grondig uitgewerkt of blijft het toch tamelijk oppervlakkig? Het onderwerp word zeker goed behandeld omdat zelfs kleine dingen naar voren worden gehaald zoals plaatsen. -Is het onderwerp verrassend uitgewerkt of behoorlijk voorspelbaar? Veel dingen uit het boek waren voorspelbaar maar zoals de plotselinge aanvallen van de Duitsers en dat hun eigen om hun verraadde. -Welke kanten van het onderwerp worden uitvoerig besproken en welke krijgen volgens jou te weinig aandacht? Ik vind dat de situatie van Dirk te weinig is besproken je hoort alleen dat hij is opgepakt en daarna een klein deel van wat er met hem gebeurt. Het had mij leuker geleken als je ook wat meer over het verzet zou te lezen krijgen.
-Heb je weleens een ander verhaal over dit onderwerp gelezen? Vind je dit verhaal beter of het andere? Hoe komt dat? Nee want dit zijn de eerst paar boeken dat ik ooit lees.
Gebeurtenissen: -Bevat het verhaal genoeg gebeurtenissen om je te blijven boeien? Ja het verhaal blijft boeiend omdat er geen flash back in zitten. -Zit er genoeg tempo in het verhaal of valt het af en toe stil? Er zit een heel goed tempo in het verhaal want in de spannende stukjes gaan ze juist iets langer op in en dat is wel slim. -Gaat het in dit verhaal vooral om de gebeurtenissen of om de gedachten en gevoelens van de personen? Wat vind je van de nadruk daarop? Het gaat alleen om de gebeurtenis want ze willen je juist een blik van de 2 e wereld oorlog mee geven. -Hebben de gebeurtenissen indruk op je gemaakt? Welke gebeurtenissen vooral? Hoe komt dat? Ja zeker ik heb veel over de oorlog gehoord op school maar als je zo leest hoe erg het was heeft dat zeker een grote invloed op me omdat ik weet dat mijn opa en oma het ook zo meegemaakt hebben. -Zijn de gebeurtenissen geloofwaardig en waarschijnlijk? Ja het verhaal is geloofwaardig verteld omdat het gebaseerd is op een echte gebeurtenis. -Zijn de gebeurtenissen herkenbaar? Nee voor mij niet omdat ik niet in die tijd heb geleefd maar voor de oudere mensen zijn de gebeurtenissen in het verhaal wel herkenbaar. -Zijn de gebeurtenissen verrassend, origineel en ongewoon of voorspelbaar en bekend? Voorspelbaar omdat je weet wat er in oorlogen gebeurt. -Heb je zelf weleens iets meegemaakt wat lijkt op de gebeurtenissen in het verhaal? Gaat het daardoor meer voor je leven, krijgt het daardoor meer betekenis of juist niet? Nee want ik heb nog nooit een oorlog mee gemaakt.
-Staan in het verhaal gebeurtenissen die je graag zou willen meemaken? Welke gebeurtenissen vooral? Waarom juist die? Het is een boek over de oorlog natuurlijk zou ik niks uit dit boek mee willen maken.
Personages: -Is de hoofdpersoon iemand die voor je gaat leven? Hoe komt dat? Hoe levendig zijn de andere personages? Je ge gaat je meer in leven in Michiel omdat je alles over hem te weten. En door dat je ook zijn gevoelens te weten komt ga je je alleen nog maar meer inleven. -Kun je je goed verplaatsen in de problemen en gedachtewereld van de verhaalpersonen? Ja want je zit echt in de geest van Michael maar van de andere niet echt. -Is de hoofdpersoon een held(in) op wie je zou willen lijken? Wat spreekt je zo in hem/haar aan? Aan de ene kant wel omdat het wel stoer is van Michiel wat hij allemaal voor verzet heeft gepleegd in de oorlog maar aan de andere kant ook weer niet want door de acties van Michiel kun je ook worden opgepakt of erger. -Wat vind je van de ideeën en het gedrag van de verschillende verhaalpersonen? Gedragen ze zich zoals het volgens jou hoort? Reageren ze verrassend of voorspelbaar? Ik vind het gedrag van de personen goed omdat ze goed handelen in de moeilijke tijden. Ik vind wel dat mensen het zo moeten doen in de oorlog zich verzetten tegen de mensen die je land hebben bezet maar ik kan ook goed begrijpen dat mensen te bang zijn in deze situatie dat ze het niet doen. -Heeft één van de verhaalpersonen je beïnvloed? Zo ja, in welk opzicht? Nee niemand heeft bij echt beïnvloed omdat ze allemaal dingen doen die erg gevaarlijk zijn in die tijden en ik zal die dingen zelf nooit doen. -Heeft het gedrag, een uitspraak of een gedachte van een van de personages je aan het denken gezet? Ja het gedrag van oom Ben heeft mij wel aan het denken gezet dat je moet uitkijken met wie je allemaal vertrouwt.
-Kom je genoeg van de personages te weten om hun gedrag te kunnen begrijpen? Je komt van alle personages ruim genoeg te weten om te komen weten hoe ze zich voelen of hun manier van denken op sommige stukken van het verhaal gaat dat wat moeilijker maar als je goed leest kom je er altijd wel achter hoe de personen zich voelen in het verhaal. -Moet je zelf veel invullen over het innerlijk van de personages? Begrijp je ze goed of juist niet? Waar ligt dat volgens jou aan? Nee eigenlijk helemaal niets de schrijver heeft het zo geschreven dat je (bijna)alles over de personages te weten komt. -Veranderen de personages door wat ze meemaken en is dat begrijpelijk en aannemelijk? Ja heel erg door de oorlog zie je toch wat het met mensen doet sommige personen in het boek veranderen heel erg door de gebeurtenissen ze worden vaak net wat heldhaftiger en behulpzamer voor de mensen om zich heen. -Welke beslissingen die door de personages worden genomen vind jij vreemd of onbegrijpelijk? Ik vind de beslissing van oom Ben onbegrijpelijk hoe je je eigenland nou zo kunt verraden door samen te gaan werken met de mensen die je land bezetten en je eigen vrienden familie en andere landgenoten te verraden.
Bouw: -Vind je dat de gebeurtenissen logisch op elkaar volgen? Ja alles gebeurt op logische volgorde zonder flashbacks en vooruit blikken, Hierdoor leest het verhaal ook veel makkelijker. -Is het verhaal spannend opgebouwd? Wat maakt het wel of niet spannend? Het verhaal is heel spannend opgebouwd door dat er geen spanning bogen zijn het komt gewoon in een keer waardoor het leuker blijft. Het is zo ook minder voorspelbaar. -Heeft het verhaal een ingewikkelde opbouw? Hoe komt dat? De opbouw van het verhaal is heel logisch en makkelijk geschreven. Het komt vooral denkik om dat het verhaal maar over een persoon zijn gedachtes en gevoelens laat weten en niet bij alle andere zo uitgebreid. -Zijn er meer verhaallijnen en zijn die goed met elkaar verbonden? Wat hebben ze met elkaar te maken? Er zijn op het begin een paar verschillende verhaallijnen maar die komen op het einde van het boek allemaal samen tot een grote spannende verhaallijn. Ze hebben op het begin niks met elkaar te maken maar na mate je verder leest komen ze steeds dichter bij elkaar. -Bevat het verhaal tijdsprongen en terugblikken die het verhaal interessanter of juist onnodig ingewikkeld maken? Nee helemaal geen het hele verhaal is chronologisch opgebouwd. -Heeft het verhaal een slot dat goed past bij de beschreven gebeurtenissen? Vind je dit een plezierig slot? Hoe komt dat? Ja door dat aan het einde van het boek de oorlog voorbij is word het onderwerp heel mooi afgesloten vind ik. Ook op het laatst als Michiel ouder is en ze vertellen over meerdere oorlogen die geweest zijn na de tweede Wereld oorlog word het einde toch mooier afgesloten.
Taalgebruik: -Vind je het verhaal lastig of makkelijk te lezen? Heeft het taalgebruik hier mee te maken? Sommige stukjes zijn wel moeilijk lezen omdat een groot deel van het verhaal in het dialect is gesproken. Ik snap het dialect wel grotendeels omdat het verhaal hier in de buurt afspeelt maar het is soms toch wel lastig. -Zijn de zinnen makkelijk te lezen en bevat het verhaal weinig moeilijke woorden of juist niet? Het verhaal bevat veel oude woorden die nu niet heel veel meer worden gebruikt die wel moeilijk zijn. Maar ik kon gewoon naar mijn ouders gaan of ze het wouden uitleggen en daardoor ging het lezen veel makkelijker. -Bevat het verhaal veel beschrijvingen? Heeft dit gevolgen voor de leesbaarheid en het verteltempo? Nee het verhaal bevat bijna geen beschrijvingen alleen een paar over de schuilplaats en hoe dingen er uit zien die Michiel ziet maar verder over de moeilijke woorden word niks beschreven. -Zitten er veel dialogen (gesprekken) in het verhaal? Vind je dat plezierig of juist niet? Ja er zitten heel veel gesprekken in ik vind dat wel leuker om te lezen dan gewone verhalen omdat het allemaal wat makkelijker leest. Het enige nadeel eraan vind ik dat het soms moeilijk uit te vinden is wie wat zegt.
5. Recensie en eigen mening Recensie Oorlogswinter, Jan Terlouw door Sanne van den Bosch Het is misschien wel het bekendste boek uit de geschiedenis van de jeugdliteratuur in Nederland. En dat is niet voor niets. Jan Terlouw weet de oorlog zo te beschrijven dat generaties die deze oorlog niet mee hebben gemaakt toch het gevoel kunnen hebben dat ze er middenin zitten. Het boek vertelt het verhaal van burgemeesterszoon Michiel van Beusekom. Hij is 16 jaar en vindt de oorlog in het begin wel spannend. Dit gevoel raakt hij echter snel kwijt wanneer hij verwikkeld raakt in verzetsacties waarbij hij uiteindelijk de zorg van een engelse soldaat op zich neemt. Terlouw weet de spanningsbogen in het boek goed te beschrijven. Al vertelt hij vaak van te voren dat een actie niet gaat lukken, of dat Michiel ergens niet zal aankomen, de twee á drie pagina s die daarna komen zijn toch duizelingwekkend spannend. Hoewel het verhaal niet in het ik-perspectief geschreven staat, leef je wel met Michiel mee en zie je de wereld door zijn ogen. Dat Terlouw zelf de oorlog heeft meegemaakt is te merken aan de manier waarop hij bepaalde mensen beschrijft in zijn boek. Voor NSB ers is geen enkele vorm van sympathie te bekennen en ook bij een Duitser die het broertje van Michiel redt, worden alsnog vraagtekens gezet. Terlouw is misschien wel de meester in zijn lezer op het verkeerde been zetten. Zij die het hele boek beschreven zijn als NSB ers blijken later de hele oorlog joden in huis te hebben gehad en de enige persoon van wie je denkt dat Michiel hem altijd blindelings kan vertrouwen blijkt een NSB er te zijn die alles voor de Duitsers overheeft. Zo leert hij zijn lezers om niet te snel te oordelen en dat mensen je erg kunnen teleurstellen. Het taalgebruik dat Terlouw gebruikt is 40 jaar na het verschijnen van de eerste druk nog altijd goed leesbaar. Er komt een enkele uitdrukking in voor die niet meer gebruikt wordt, maar dat bederft het algemene taalgebruik niet.
Na het lezen van dit boek heb je als lezer een heldere kijk op de oorlogsproblematiek, het verzet en de collaboratie. Het boek laat niet los. Wat mij betreft is het totaal verdiend dat Terlouw met het schrijven van dit boek een Gouden Griffel heeft verdiend. Beoordelingswoorden: Spannend Spannend is het enige beoordelingswoord wat ik kon vinden in de recensie maar het is er wel een waar ik het zeker mee eens ben. Mijn mening over het boek: Ik vond het een heel leuk boek om te lezen want, de oorlog trekt mij wel. Het verhaal op zich had ik niet verwacht dat het zo spanend was en ik heb er door wel iets meer over de 2 e wereldoorlog geleerd en ik hoop dat nooit mee te maken.