TEELTTECHNISCHE PROEF VELDSLATEELT Proefcode: gb11vstt01 Uitgevoerd in opdracht van: Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Technisch Comité Karreweg 6 9770 Kruishoutem Tel ++ 32 (0)9 381 86 86 Fax ++ 32 (0)9 381 86 99 pcg@proefcentrum-kruishoutem.be Door: Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Karreweg 6 9770 Kruishoutem Tel ++ 32 (0)9 381 86 86 Fax ++ 32 (0)9 381 86 99 pcg@proefcentrum-kruishoutem.be Proefverantwoordelijke: Justine Dewitte Studieverantwoordelijke: Nico Vergote Directeur: Bruno Gobin Datum: 15/05/2012 Studieverantwoordelijke Nico Vergote Directeur Dr. B. Gobin Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Karreweg 6, B-9770 Kruishoutem T: +32 (0)9 381 86 86 F: +32 (0)9 381 86 99 BTW: 0416.682.702 RPR: 0416.682.702 info@proefcentrum-kruishoutem.be www.proefcentrum-kruishoutem.be Bank: LBK 103-2046532-94 IBAN: BE87 1032 0465 3294 BIC: NICABEBB
Abstract Uit enquêtes die bij biotuinders werden afgenomen blijkt onkruidbeheersing een item waar vooralsnog onderzoek voor nodig is. Tijdens de zomermaanden liggen vele koepels enkele maanden leeg omdat de meeste teelten op dat ogenblik in open lucht beschikbaar zijn. Toch is het belangrijk om op dat ogenblik de onkruiddruk te beheersen en het bodemleven te stimuleren. Aan de hand van verschillende onkruidbeheersingstechnieken werd nagegaan welke het meest geschikt is in functie van een najaarsteelt veldsla. Tijdens de zomermaanden werden daarom 2 koepels opgedeeld in verschillende objecten: maneganzen, kippen, zaaien van Japanse haver, vals zaaibed en antiworteldoek die al dan niet periodiek opengelegd werd. In het volggewas veldsla werden tevens verschillende teeltmethodes gehanteerd, namelijk planten, zaaien en zaaien op een laagje potgrond. In de volgteelt werden de onkruiddruk, de opkomst, de opbrengst, kostprijs en de nodige arbeidsuren voor onkruidvrij te houden, geregistreerd. Voordelen van Japanse haver zijn de lage kostprijs (althans op korte termijn) en het werken aan bodemstructuur en bodemleven; nadelen zijn dan weer de aandacht voor wieden mocht dit nodig zijn, en het minder makkelijk ondergewerkt krijgen van de gewasresten. Het starten met een onkruidvrije koepel voor een najaarsteelt kan bereikt worden door maneganzen (mos buiten beschouwing gelaten) en antiworteldoek. Een onkruidgevoelige teelt wordt, indien enigszins mogelijk, het best uitgeplant. Uiteraard neemt dit voordeel af met afnemende onkruiddruk in de koepel. Zaai in potgrond heeft een hoog kostenplaatje en bijkomend nadeel van aarderesten bij oogst.ter plaatse zaai zal enkel rendabel zijn in kassen waar jaar rond quasi geen onkruid aanwezig is. Inhoudstabel 1 Inleiding... 3 2 Materiaal en methoden... 3 2.1 Objecten... 3 2.2 Proefdesign... 3 2.3 Draaiboek... 3 2.4 Proefveld / infrastructuur... 3 3 Resultaten en bespreking... 4 3.1 Resultaten... 4 3.2 Bespreking... 9 4 Besluit... 10 5 Samenwerking... 10 Page 2 of 2
1 Inleiding Uit enquêtes die bij biotuinders werden afgenomen blijkt onkruidbeheersing een item waar vooralsnog onderzoek voor nodig is. Tijdens de zomermaanden liggen vele koepels enkele maanden leeg omdat de meeste teelten op dat ogenblik in open lucht beschikbaar zijn. Toch is het belangrijk om op dat ogenblik de onkruiddruk te beheersen en het bodemleven te stimuleren. Aan de hand van verschillende onkruidbeheersingstechnieken werd nagegaan welke het meest geschikt is; dit gevolgd door een veldslateelt tijdens het najaar waarbij ook hier verschillende teeltmethodes gehanteerd werden. 2 Materiaal en methoden 2.1 Objecten Behandeling1: tijdens de zomermaanden Behandeling 2: tijdens de najaarsteelt Techniek 11 Kippen 12 Maneganzen 13 Antiworteldoek 14 Antiworteldoek open dicht* 15 Japanse haver 16 Vals zaaibed 21 Planten 22 Zaaien 23 Zaaien op potgrond *Adekking met antiworteldoek waardoor onkruid afsterft; periodiek werd de antiworteldoek opengelegd voor nieuwe kieming van het onkruid. 2.2 Proefdesign Proefdesign Gerandomiseerde blokkenproef met 2 factoren Aantal parallellen Behandeling 1: 2; Behandeling 2: 4 Aantal objecten Behandeling 1: 6; Behandeling 2: 3 2.3 Draaiboek 22/09/2011 Zaai ter plaatse 23/09/2011 Zaai perspot 14/10/2011 Plant 15/11/2011 Oogst 2.4 Proefveld / infrastructuur Locatie proef Koepel 11 en 12 Voorgaande teelt Zie objecten Ras (+zaadhuis) Trophy (Clause) Zaaispecificaties 3cm perspot 10 x 2,71 cm Plantafstand 10 x 12 cm Page 3 of 3
Tabel: Bodemanalyse PCG Datum Staalname diepte NO3 - -N NH4 + -N EC phkcl (cm) kg/ha kg/ha ms/cm 15/09/2011 koepel11 0-30 89 0.40 15/09/2011 koepel 12 0-30 71 0.62 Tabel: Bemesting Datum Hoeveelheid Samenstelling meststof (%) Meststof kg/ha N P2O5 K2O MgO 19/09/2011 koepel 11 500 Ecomix 1 9 3 3 0 19/09/2011 koepel 12 750 Ecomix 1 9 3 3 0 Tabel: Algemene gewasbescherming Datum Product Dosis per hectare l of kg Actieve stof 22/09/2012 Contans 4 kg Coniothyrium minitans 3 Resultaten en bespreking 3.1 Resultaten Tabel: Gemiddeld kostenplaatje Type kost Toepassing Bedrag ( )/ 100m² Herbruikbaar kip 2,5 kippen/100m² 20 Ja manegans 2,5 maneganzen/100m² 50 Ja antiworteldoek / 55 Ja japanse haver 120 kg zaad/ha 1,8 Nee plantgoed 8000 planten/100m² 105 / zaad 36900 zaden/100m² 8 / potgrond 2,5 cm dikte 154* Nee *Sterk afhankelijk van de hoeveelheid die je bestelt Page 4 of 4
Tabel: Onkruidbeoordelingen Tijdstip beoordeling Behandeling 1: tijdens de zomermaanden Behandeling 2: tijdens de najaarsteelt Belangrijkste onkruiden (in volgorde van voorkomen) Voor de proefaanleg wilde postelein, muur, papegaaikruid, knopkruid, melganzevoet Tijdens behandeling 1 kippen moerasdroogbloem, wilde postelein, mos maneganzen veel mos antiworteldoek / antiworteldoek open dicht muur, knopkruid, melganzevoet --> naar einde toe verdroogd japanse haver muur, knopkruid, brandnetel --> naar einde toe overheerst haver het onkruid vals zaaibed muur Tijdens behandeling 2 planten muur, knopkruid, brandnetel zaaien muur, gras, knopkruid, mos, papegaaikruid zaaien op potgrond muur Tabel: Onkruidbeoordelingen Behandeling 1: tijdens de zomermaanden % bedekkinggraad onkruid 17/08/2011 % bedekkinggraad onkruid 17/09/2011 % bedekkinggraad onkruid gemiddelde kippen 4,0 5,3 4,6 maneganzen 0,3 0,0 0,1 antiworteldoek 0,0 0,0 0,0 antiworteldoek open dicht 34,0 0,0 17,0 japanse haver 4,5 3,8 4,1 vals zaaibed 19,5 35,8 27,6 Gemiddelde 10,4 7,5 8,9 Page 5 of 5
Tabel: Beoordelingen Behandeling 1 Behandeling 2 Opbrengst (g/m²) # geoogste veldslaplanten/m² *Arbeidsminuten kip planten 1425 333,3 0,0 kip zaai ter plaatse 148 60,6 260,0 kip zaai in potgrond 418 93,4 160,0 manegans planten 1367 333,3 0,0 manegans zaai ter plaatse 399 167,5 350,0 manegans zaai in potgrond 590 130,3 140,0 antiworteldoek planten 1242 333,3 0,0 antiworteldoek zaai ter plaatse 204 34,7 290,0 antiworteldoek zaai in potgrond 369 81,6 230,0 awd open/toe planten 1261 333,3 0,0 awd open/toe zaai ter plaatse 478 117,2 420,0 awd open/toe zaai in potgrond 889 170,6 140,0 japanse haver planten 1370 333,3 0,0 japanse haver zaai ter plaatse 177 50,6 420,0 japanse haver zaai in potgrond 359 57,5 130,0 vals zaaibed planten 1283 333,3 0,0 vals zaaibed zaai ter plaatse 439 183,4 340,0 vals zaaibed zaai in potgrond 914 182,8 180,0 kip 664 162,5 140,0 manegans 785 210,4 163,3 antiworteldoek 605 149,9 173,3 awd open/toe 876 207,0 186,7 zomerhaver 635 147,2 183,3 vals zaaibed 879 233,2 173,3 planten 1325 a 333,3 a 0,0 a zaai ter plaatse 314 b 102,3 b 346,7 c zaai potgrond 590 b 119,4 b 163,3 b Gemiddelde 740,8 185,0 170,0 p-waarde 0,00 0,00 0,00 *Is het # arbeidsminuten onkruid wieden gedurende de teelt voor 100m² Page 6 of 6
Tabel: Beoordelingen 11/10/2011 Behandeling 1 Behandeling 2 % opkomst veldsla % bedekkinggraad onkruid 11/10/11 kip planten 100,0 0,0 kip zaai ter plaatse 20,2 15,8 kip zaai in potgrond 31,1 3,5 manegans planten 100,0 0,0 manegans zaai ter plaatse 55,8 18,5 manegans zaai in potgrond 43,4 3,3 antiworteldoek planten 100,0 0,0 antiworteldoek zaai ter plaatse 11,6 12,5 antiworteldoek zaai in potgrond 27,2 5,8 awd open/toe planten 100,0 0,0 awd open/toe zaai ter plaatse 39,1 15,0 awd open/toe zaai in potgrond 56,9 5,0 japanse haver planten 100,0 0,0 japanse haver zaai ter plaatse 16,9 15,5 japanse haver zaai in potgrond 19,2 3,4 vals zaaibed planten 100,0 0,0 vals zaaibed zaai ter plaatse 61,1 12,8 vals zaaibed zaai in potgrond 60,9 3,8 kip 50,5 6,4 manegans 66,4 7,3 antiworteldoek 46,3 6,1 awd open/toe 65,3 6,7 japanse haver 45,3 6,3 vals zaaibed 74,0 5,5 planten 100,0 a 0,0 a zaai ter plaatse 34,1 b 15,0 c zaai potgrond 39,8 b 4,1 b Gemiddelde 58,0 6,4 p-waarde 0,00 Page 7 of 7
Tabel: Beoordelingen 03/11/2011 (na wieden in de gezaaide objecten) Behandeling 1 Behandeling 2 % opkomst veldsla % bedekkinggraad onkruid Hoeveelheid onkruid kip planten 100,0 6,0 6,6 kip zaai ter plaatse 57,5 12,8 5,1 kip zaai in potgrond 50,5 1,5 8,4 manegans planten 100,0 5,8 6,8 manegans zaai ter plaatse 22,0 50,0 1,3 manegans zaai in potgrond 30,8 2,3 8,1 antiworteldoek planten 100,0 6,0 6,8 antiworteldoek zaai ter plaatse 27,0 43,0 1,8 antiworteldoek zaai in potgrond 37,5 3,3 7,6 awd open/toe planten 100,0 10,5 6,3 awd open/toe zaai ter plaatse 69,0 34,3 2,5 awd open/toe zaai in potgrond 82,5 5,1 7,8 japanse haver planten 100,0 6,3 5,9 japanse haver zaai ter plaatse 20,8 45,0 1,1 japanse haver zaai in potgrond 24,8 5,4 7,3 vals zaaibed planten 100,0 6,5 6,9 vals zaaibed zaai ter plaatse 67,8 25,5 4,0 vals zaaibed zaai in potgrond 82,8 1,8 8,1 kip 69,3 6,8 6,7 manegans 50,9 19,3 5,4 antiworteldoek 54,8 17,4 5,4 awd open/toe 83,8 16,6 5,5 japanse haver 48,5 18,9 4,8 vals zaaibed 83,5 11,3 6,3 planten 100,0 a 6,8 b 6,5 a zaai ter plaatse 44,0 b 35,1 a 2,6 b zaai potgrond 51,5 b 3,2 b 7,9 a Gemiddelde 65,2 15,0 5,7 p-waarde 0,00 0,00 0,00 1= veel 9= geen Page 8 of 8
3.2 Bespreking Voor de proefaanleg, tijdens de zomermaanden en tijdens de najaarsteelt veldsla werden verschillende onkruidbeoordelingen uitgevoerd zodat een beeld gecreëerd werd van de heersende onkruiddruk. Bij behandeling 1, tijdens de zomermaanden, werd de koepel in de breedte opgedeeld in 6 verschillende stroken en werd op regelmatige basis water gegeven. Nadien, tijdens de veldslateelt werd de koepel in de lengte opgedeeld. Bij het beoordelen van de objecten tijdens de zomer kon opgemerkt worden dat de onkruiddruk afhankelijk was van de uitgevoerde techniek. Bij de maneganzen was er voor de najaarsteelt zo goed als geen onkruid meer aanwezig, opmerkelijk was wel de felle mosbedekking. Mos kon ook opgemerkt worden bij de kippen, hoewel daar eerder een gemengd onkruidpatroon aanwezig was en voor de najaarsteelt startte nog enig onkruid te bespeuren was. De kip scharrelde meer dan de gans, waardoor de bodem oneffener was. Daar waar er constant een antiworteldoek gelegen had, kon uiteraard geen onkruid opgemerkt worden bij het wegnemen van de doek. Het reeds aanwezig onkruid was afgestorven door lichtgebrek. Om meerdere rondes van kiemend onkruid weg te werken werd ook gekeken naar het effect waarbij de antiworteldoek opnieuw opengelegd werd eenmaal het onkruid dood was. Op die manier kon nieuw onkruid kiemen. Eenmaal gekiemd werd het doek terug dicht gelegd. Uiteraard werd hier voor de teelt van de veldsla geen onkruid meer opgemerkt. De Japanse haver kwam algemeen goed op. Er werd een beperkt gemengd patroon van onkruiden opgemerkt (muur, knopkruid, brandnetel). Het tijdig fijn genoeg onderwerken van de Japanse haver voor vervolgens ter plaatse te zaaien is een aandachtspunt. Bij het opvolgen van het vals zaaibed werd op verschillende tijdstippen gefreesd, voor het in zaad komen van de onkruiden. Muur overheerste in dit object. Ook voor de teelt van veldsla bleef hier een behoorlijke druk aanwezig; uiteraard is de druk hier sterk afhankelijk van het tijdstip van beoordeling. Vervolgens werd veldsla geteeld in beide koepels tijdens het najaar. Naar opbrengst toe was er een positieve trend op te merken bij 2 onkruidbeheersingstechnieken tijdens de zomer: vals zaaibed en antiworteldoek open/dicht. De objecten waarbij kippen werden ingezet, blijvend antiworteldoek werd gelegd en Japanse haver werd gezaaid scoorden iets minder. Bij de objecten die tijdens de teelt aangelegd werden, was een significant betere opbrengst aanwezig wanneer er geplant werd. Wanneer de opkomst van de veldsla op het veld nagegaan werd, ontbraken er uiteraard het minst planten in het geplante object. In behandeling 1 vertoonden Japanse haver een lichte negatieve trend, terwijl het valse zaaibed beter scoorde naar opkomst. Tijdens de teelt werden op 2 verschillende tijdstippen een onkruidbeoordeling uitgevoerd. De eerste beoordeling was voor enige wiedactiviteit was gebeurd; de tweede was na wieden in de gezaaide objecten. In het uitgeplante object was dit nog niet nodig. Voor het wieden was een significant hogere hoeveelheid onkruid aanwezig in het ter plaatse gezaaide object, het geplante object vertoonde een significant minder hoge bedekkinggraad. Zaaien in potgrond resulteerde tussenin. De bedekkinggraad van het onkruid tussen de verschillende objecten van behandeling 1, dat tijdens de zomer aanlagen, vertoonden quasi geen verschil. Het aantal wieduren wisselde heel sterk naargelang de gekozen teelttechniek. Algemeen werd vroeger geoogst dan verwacht door de zachte weersomstandigheden. In het uitgeplante object was wieden dan ook niet nodig. Door te zaaien in potgrond kon in deze proef het aantal wieduren meer dan gehalveerd worden dan wanneer gewoon ter plaatse gezaaid werd. Uiteraard zal dit effect verkleinen wanneer de heersende onkruiddruk eveneens kleiner is. Een belangrijke kanttekening is tevens de potgrondaarde die aan de veldsla blijft kleven bij oogst. Zelfs na wassen blijven kleine restjes potgrond tussen de blaadjes steken; iets waar de koper wellicht zijn bedenkingen over heeft. Ook bij de objecten van behandeling 1 konden enkele trends waargenomen worden. Het object kippen scoorde het best in aantal wieduren, gevolgd door de maneganzen. Japanse haver en antiworteldoek open/toe vergde meer wiedwerk in deze proef. Page 9 of 9
4 Besluit Een doordachte keuze onkruidbeheersing- en teelttechniek is uitermate belangrijk bij de teelt van onkruidgevoelige gewassen. De meest passende techniek is uiteraard afhankelijk van de onkruiddruk die heerst; in koepel is deze over het algemeen hoger dan in serre. Ook het bedrijfstype, arbeidsbeschikbaarheid en praktische aspecten zullen mede een rol spelen bij de keuze. Voordelen van Japanse haver zijn de lage kostprijs (althans op korte termijn) en het werken aan bodemstructuur en bodemleven; nadelen zijn dan weer de aandacht voor wieden mocht dit nodig zijn, en het minder makkelijk ondergewerkt krijgen van de gewasresten. Het starten met een onkruidvrije koepel voor een najaarsteelt kan bereikt worden door maneganzen (mos buiten beschouwing gelaten) en antiworteldoek. Een onkruidgevoelige teelt wordt, indien enigszins mogelijk, het best uitgeplant. Uiteraard neemt dit voordeel af met afnemende onkruiddruk in de koepel. Zaai in potgrond heeft een hoog kostenplaatje en bijkomend nadeel van aarderesten bij oogst.ter plaatse zaai zal enkel rendabel zijn in kassen waar jaar rond quasi geen onkruid aanwezig is. 5 Samenwerking Deze proef gebeurde in samenwerking met het Coördinatiecentrum Biologische Teelt (CCBT). Page 10 of 10