JGZ richtlijn voeding en eetgedrag netwerkdag NKD 20 september 2013 Brenda Glas
Wat gaan we tot ons nemen? Najaar 2013 JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag 2012 NVK-richtlijn Signalering van somatische oorzaken van afwijkend voedingsgedrag bij kinderen (Parallel aan JGZ richtlijn) Ontwikkeld met gelden uit ZonMw programma Richtlijnen Jeugdgezondheidszorg 2
JGZ richtlijn Voeding & Eetgedrag Richtlijn achtergrondboek Samenvatting Samenvattingskaart Veel aandacht voor ontwikkelen adequaat eetgedrag in de diverse leef- tijdsfasen en rol omgeving hierbij!
Aanleren gezond voedingspatroon en adequaat eetgedrag 0 tot 1 jaar en 1 tot 4 jaar -> 14 contactmomenten 5 tot 19 (23) jaar -> 4(5) contactmomenten Kinderdiëtist: een diëtist met specifieke deskundigheid op het gebied van werken met kinderen en met ervaring met voedingsen dieetadvisering aan kinderen en hun ouders/ verzorgers.
Wanneer eten geven een probleem is Voedingsprobleem: probleem gerelateerd aan opname, vertering van voedsel; roept spanning en bezorgdheid op; gezondheid en groei wordt niet bedreigd. Voedingsstoornis: stoornis in opname en vertering van voedsel; bedreigt gezondheid, groei en/of (psychosociale) ontwikkeling
Wanneer eetgedrag een probleem is Eetprobleem: niet willen, kunnen, durven of mogen eten en/of drinken; roept spanning en bezorgdheid op; gezondheid, groei en/of (psychosociale) ontwikkeling wordt niet bedreigd Mondmotorische ontwikkeling Voeding en voedingspatroon Pedagogisch vlak Eetstoornis: een probleem zonder medische oorzaak; bedreigt gezondheid, groei en/of (psychosociale) ontwikkeling
Enkele cijfers 25 tot 45% normaal gezonde populatie lichte/matige eetproblemen Eetstoornissen komen al rond leeftijd 8 12 jaar voor Overgewicht bij kinderen is een gezondheidsprobleem (13% overgewicht, 2% obesitas)
Risicogroepen voor eetproblemen Belaste medische voorgeschieden (premature geboorte), toenomen voedingsbehoefte en/of langdurig sondevoeding Psychiatrische of psychologische problemen ouders Kinderen met gedrags of ontwikkelingsproblemen Kwetsbare momenten gezonde kinderen - Voedingsovergang - Ziekteperiode - Levensgebeurtenis - Ontwikkelingsprongen
Kinderen 0-1 jaar Aanleren gezonde voedingsgewoonte/adequaat eetgedrag en voorkomen eetproblemen - Ontspannen voedingsinteractie ouder-kind - Niet opdringen eten/hanteren strakke richtlijnen - Adequaat eetgedrag - Voeding niet voor troost of compensatie - Voorbeeldfunctie ouder - Goede sfeer aan tafel - Met aandacht eten Stimulerende houding en focus op wat goed gaat draagt bij aan ontspanning, zelfvertrouwen en ontwikkelen van nieuwe vaardigheden
voedingsinzichten 0-1 jaar Introductie (bij)voeding )-> 4-6 maanden oefenhapjes Voor 10 e maand start met grove stukjes ter voorkoming eetproblemen Variatie, herhaaldelijk aanbieden ( 10x), geen vast schema Water drinken Max. zeven eet- en drinkmomenten (incl. tussendoor)
Kinderen 1-4 jaar Ouders bepalen WAT en WANNEER wat: richtlijnen goede voeding en max. 100 kcal extra s wanneer: structuur en maximaal 7 eet- en drinkmomenten Het kind HOEVEEL leer het kind honger en verzadiging ervaren aangeboren vermogen om energie-inname te reguleren (Fox, M.K. 2006 J Am Diet Assoc) Aanwijzingen dat opdringen juist leidt tot minder eten en achterblijven in gewicht (Galloway 2006 ) 11
Ouders geven het goede voorbeeld 15-20 min, max 30 min Centraal staat het bieden van structuur en duidelijkheid 12
Knoeien mag 13
Restrictieve eters Selectieve eters Kinderen 5-19 jaar Voedingsadvies Energydrinks: < 13 jaar ontraden, 13-18 jaar max. 1/dag Sportdrankjes niet bedoeld voor gewoon gebruik Alcoholgebruik tot 18 e ontraden Vitamine D suppletie bij donkere huidskleur/onvoldoende buiten
Kinderen 5-19 jaar Eetgedrag Rol ouders en leeftijdsgenoten School (schoolgruiten, smaaklessen, gezonde schoolkantine) Beeldschermtijd Lijnen
Signalering & verwijzing JGZ bij voedingsproblemen Voedingsinterventie als: Spugen (bij hevig spugen/ spugen > 1 jaar eerst verwijzing kinderarts) Kokhalzen/verslikken Darmkrampjes Diarree Moeizame/harde ontlasting Onvoldoende groei Te veel groei Ongezond voedingspatroon Door kinderdiëtist bij 0-1 jarigen met moeizame/harde ontlasting onvoldoende groei en te veel groei én indien adviezen JGZ onvoldoende helpen!
Signalering & verwijzing bij eetproblemen Pre-logopedist: materiaal, techniek, houding, mondmotoriek Kinderdiëtist: vragen over voeding en voedingspatroon Huisarts/kinderarts: Voorlichting, advisering en begeleiding JGZ helpt onvoldoende Vermoeden (ernstig) onderliggende somatische ziekte Vermoeden eetstoornis -> via huisarts/kinderarts naar kinderpsycholoog of -psychiater
Symptomen mogelijk somatische oorzaak van het afwijkend eetgedrag Anamnestische alarmsymptomen orale en mondmotorische afwijkingen, spugen, recidiverende KNO- en luchtweg problematiek, afwijkende defecatie en neurologische symptomen. Afwijkende groei en voedingstoestand Afwijkingen bij lichamelijk onderzoek (bron: NVK richtlijn 2012)
Verhoogde kans op eetstoornis 0-4 jaar indien, Langdurige voedselweigering (> 1 maand) Begin klachten < leeftijd 2 jaar Aanwezigheid van tenminste één van de volgende symptomen: Anticiperend kokhalzen Pathologische voedingswijze 19
Verhoogde kans op eetstoornis > 5 jaar indien, 1. Langdurige voedselweigering/slechte voedselinname (> 1 maand) 2. Afwijkende BMI 3. Aanwezigheid van ten minste een van de volgende symptomen:: Anticipatoir kokhalzen Pathologisch eetgedrag / voedingswijze: 4. Overmatig sterke gerichtheid op eten en/of piekeren over uiterlijk of gewicht en/of lijngericht eten 5. Topsporters /balletdansers/ modellen 6. Kinderen met psychiatrische- of ontwikkelingsproblematiek, na trauma of life event; KOPP-kinderen (kinderen van ouders met een psychiatrische stoornis)
Signaleringsinstrumenten eetstoornis > 5 jaar SCOFF ESP Indien twee of meer antwoorden positief verwijzing huisarts/kinderarts -> kinder- en jeugdpsycholoog of psychiater Tevens verwijzen bij ernstig ondergewicht of obesitas, begeleiding JGZ onvoldoende helpt, vermoeden sociaalemotionele, gezins- of opvoedingsfactoren ten grondslag aan eetgedrag
Prematuren/SGA Overige speciale groepen Schisis -> evt. verwijzing kinderdiëtist introductie vaste voeding Syndroom van Down Voedselallergie -> JGZ richtlijn voedselovergevoeligheid
Tot slot? Benut rol kinderdiëtist bij voedings- en eetproblemen kinderen! Publicatie verwacht november 2013 Regionale impementatiefunctionaris CJG Persoonlijke aanbeveling: richtlijn achtergrondboek voor basiskennis voedingsissues en aanleren adequaat eetgedrag bij kinderen 23
???? vragen 24