o h o r t o n d e r z o e k o n d e r w ij s l o o p b a n e n stap voor stap In dit overzicht worden, stap voor stap, de werkzaamheden voor het onderzoek COOL 5-18 beschreven. Bij elke stap vermelden we wie de betreffende werkzaamheden uitvoert en geven we een schatting van de benodigde tijd. We beginnen eerst met enkele algemene opmerkingen. Leerkrachten Het onderzoek staat of valt met de medewerking van de leerkrachten van de groepen 2, 5 en 8. Wij verzoeken u dan ook dringend om met hen goed door te nemen welke werkzaamheden van hen worden verwacht en in welke periode. In het navolgende stappenschema staat dit precies uitgewerkt. Het is handig om elke leerkracht een kopie van dit schema te geven. Toetsen In het onderzoek sluiten we zoveel mogelijk aan bij de dagelijkse toetspraktijk van de scholen. Daarom maken we gebruik van Cito-toetsen, die veel scholen toch al zelf gebruiken. De leerlingen en de lestijd worden dus zo min mogelijk extra belast door deelname aan COOL 5-18. Als de school een bepaalde toets niet standaard afneemt, wordt die toets door de onderzoekers aan de school geleverd en neemt de leerkracht deze wel extra af. Ouders Alle ouders van leerlingen uit de groepen 2, 5 en 8 ontvangen informatie over het onderzoek. Ouders van leerlingen die al eerder aan COOL 5-18 meededen (in 2007/08) krijgen alleen een brief. Ouders van nieuwe leerlingen krijgen naast een brief ook nog een vragenlijst. In de brief wordt ouders verteld dat zij het eventueel aan de school (via de leerkracht) kunnen laten weten als ze liever niet hebben dat hun kind meedoet aan het onderzoek. De gegevens van die leerlingen worden dan uit de onderzoeksbestanden verwijderd. Leerlingen Het onderzoek start met het registreren van de leerlingen die aan het onderzoek zullen gaan meedoen. Dat zijn alle leerlingen uit de groepen 2, 5 en 8. Van deze leerlingen zijn de namen nodig om het verdere onderzoeksmateriaal mee te bedrukken. Ook zijn een aantal achtergrondgegevens nodig om later eerlijke vergelijkingen mogelijk te maken: tussen leerlingen van vergelijkbare achtergrond én tussen scholen met een vergelijkbare leerlingpopulatie. Leerlingen krijgen vanuit het onderzoek een nummer toegekend dat samen met hun naam op al het onderzoeksmateriaal komt te staan. 1
Stap 1: aanleveren leerlingnamen en achtergrondgegevens; controle op toetsen wanneer: september 2010 wie: administratie/schoolcontactpersoon voor het onderzoek 1a: aanleveren leerlinggegevens voor scholen die gebruik maken van (webbased) ESIS of ParnasSys Voor deze computerprogramma s is een export-procedure ontwikkeld, waarmee de leerlinggegevens automatisch per e-mail worden doorgestuurd naar de onderzoekers. Tijdsbesteding: weinig meer dan een druk op de knop. 1b: aanleveren van leerlinggegevens voor overige scholen Deze scholen ontvangen per mail een Excel-bestand, waarin namen en enkele achtergrondgegevens van leerlingen worden ingevuld. Daarna wordt het ingevulde bestand per mail naar de onderzoekers teruggestuurd. Scholen die ook deelnamen aan de meting in 2007/08 hoeven alleen achtergrondgegevens aan te leveren over de leerlingen in groep 2 en de nieuwe leerlingen in groep 5 en 8. Wanneer Excel problemen oplevert kunnen ook papieren lijsten worden uitgeprint, ingevuld en per post teruggestuurd. Tijdsbesteding: sterk afhankelijk van eerdere deelname aan COOL en van de grootte van de school. Naar schatting variërend van één tot enkele uren. Tevens ontvangen de scholen bij deze stap een zogenaamd Controleformulier. Met dit formulier wordt bij alle deelnemende scholen nog eens gecheckt welke Cito-toetsen (en welke versies daarvan) de school zelf standaard afneemt en dus in huis heeft. Tijdsbesteding: enkele minuten Stap 2: afspraak met de school om materiaal af te leveren wanneer: december 2010 wie: schoolcontactpersoon en regiocoördinator (RC) Er wordt via telefoon en/of e-mail een datum afgesproken om het onderzoeksmateriaal op de school te komen afleveren. Tijdsbesteding: enkele minuten Extra toelichting: elke deelnemende school krijgt een eigen regiocoördinator toegewezen. Dit is iemand die namens het onderzoeksinstituut het contact met de school onderhoudt over het onderzoek, materialen aflevert en weer inneemt, uitleg geeft enzovoort. 2
Stap 3: afleveren onderzoeksmateriaal op de school (eerste schoolbezoek RC) wanneer: januari 2011 wie: regiocoördinator (RC) en schoolcontactpersoon De regiocoördinator levert al het benodigde materiaal voor de uitvoering van het onderzoek (zie stap 4) af op school. De regiocoördinator en de schoolcontactpersoon nemen vervolgens samen het materiaal door en vullen een afsprakenlijst in over wanneer de verschillende instrumenten zullen worden afgenomen en wanneer het onderzoeksmateriaal weer wordt opgehaald. Tijdsbesteding: ongeveer een uur. Stap 4: uitvoering van het onderzoek wanneer: periode januari-maart 2011 wie: leerkrachten van de groepen 2, 5 en 8 De uitvoering verschilt per groep: zie hierna Stap 4: uitvoering van het onderzoek in groep 2 wie: leerkracht(en) groep 2 - Ouderbrieven/vragenlijsten aan ouders overhandigen of meegeven met de leerlingen; innemen van de retourenveloppen en registreren van ouders die hun kind niet mee willen laten doen; - Afnemen van de toetsen Ordenen M2 en Taal voor Kleuters M2 (nieuwste versie); toetsen nakijken en de vaardigheidsscores in (laten) voeren in het leerlingvolgsysteem (zie ook stap 6); - Invullen van de leerlingprofielen (5 tot 10 minuten per leerling; aangeraden wordt om dit werk ruim te spreiden over de drie beschikbare maanden) Extra toelichting: sinds januari 2010 is er een nieuwe versie van de toets Taal voor Kleuters op de markt. De meeste scholen hebben deze nog niet in huis en in dat geval leveren de onderzoekers het toetsmateriaal aan. Het is belangrijk dat alle scholen de nieuwe versie afnemen, omdat de scores van de oude versie (uit 1996) niet met die van de nieuwe kunnen worden vergeleken. 3
Stap 4: uitvoering van het onderzoek in groep 5 wie: leerkracht(en) groep 5 - Ouderbrieven/vragenlijsten aan ouders overhandigen of meegeven met de leerlingen; innemen van de retourenveloppen en registreren van ouders die hun kind niet mee willen laten doen - Afnemen van de toetsen Woordenschat M5, Begrijpend Lezen M5, Drie Minuten Toets, Rekenen/Wiskunde M5; toetsen nakijken en de vaardigheidsscores in (laten) voeren in het leerlingvolgsysteem (zie ook stap 6); - Afnemen van de Niet Cognitieve Capaciteiten Test (afnameduur 30 minuten) - Laten invullen van de leerlingvragenlijst; leerlingen leveren deze in gesloten envelop weer in (klassikale afnameduur ca. 15 minuten) - Invullen van de leerlingprofielen (5 tot 10 minuten per leerling; aangeraden wordt om dit werk ruim te spreiden over de drie beschikbare maanden) Extra toelichting: veel scholen gebruiken in groep 5 nog de toets Leeswoordenschat. Voor het onderzoek is het echter belangrijk dat de nieuwere toets Woordenschat M5 wordt afgenomen. Als scholen deze nog niet in huis hebben, leveren de onderzoekers het toetsmateriaal hiervoor aan. Stap 4: uitvoering van het onderzoek in groep 8 wie: leerkracht(en) groep 8 - Ouderbrieven/vragenlijsten aan ouders overhandigen of meegeven met de leerlingen; innemen van de retourenveloppen en registreren van ouders die hun kind niet mee willen laten doen - Afnemen van de toetsen Leeswoordenschat M8, Begrijpend Lezen M8, Drie Minuten Toets, Rekenen/Wiskunde M8; ; toetsen nakijken en de vaardigheidsscores in (laten) voeren in het leerlingvolgsysteem (zie ook stap 6); - Laten invullen van de vragenlijst Burgerschapscompetenties (klassikale afnameduur ca. 50 minuten) - Laten invullen van de leerlingvragenlijst; leerlingen leveren deze in gesloten envelop weer in (klassikale afnameduur ca. 20 minuten) - Invullen van de leerlingprofielen (5 tot 10 minuten per leerling; aangeraden wordt om dit werk ruim te spreiden over de drie beschikbare maanden) 4
Stap 5: inzamelen van het onderzoeksmateriaal (tweede schoolbezoek RC) wanneer: eind maart/begin april 2011 wie: schoolcontactpersoon en Regiocoördinator (RC) De schoolcontactpersoon verzamelt bij de leerkrachten van de groepen 2, 5 en 8 alle ingevulde formulieren, vragenlijsten en enveloppen; eventueel ook het door de onderzoekers tijdelijk aangeleverde Cito-toetsmateriaal. De RC gaat samen met de schoolcontactpersoon na of het materiaal volledig is en neemt dit vervolgens mee naar het onderzoeksinstituut. Over eventuele nazending van nog niet ingeleverd materiaal worden afspraken gemaakt. Tevens levert de RC aan de contactpersoon de uitstroomformulieren (zie stap 7), met het verzoek deze te verspreiden onder de leerkrachten van groep 8. Ook levert de RC de schoolinformatielijst (zie stap 8) voor de directie. Tijdsbesteding: ongeveer een uur. Stap 6: verstrekken van de toetsscores wanneer: maart-april 2011 6a. Voor scholen die ESIS-webbased, ParnasSys webbased en/of Cito-LOVS-programma gebruiken om hun toetsscores in te voeren, komen er export-procedures. Wie: iemand met rechten voor het betreffende programma (administratie/ IB-er/directie) Tijdsbesteding: weinig meer dan een druk op de knop. 6b. De overige scholen wordt verzocht om de toetsscores in te voeren op een speciale website. Via een inlogcode komt de leerkracht bij lijsten met de leerlingen uit zijn of haar klas. Daar kunnen per leerling de vaardigheidsscores op de afgenomen toetsen worden ingevuld. Wie: leerkrachten Tijdsbesteding: afhankelijk van het aantal leerlingen in de klas en het aantal in te voeren toetsscores (2 in groep 2; 4 in de groepen 5 en 8): een half tot anderhalf uur Stap 7: het uitstroomformulier wanneer: april/mei 2011 wie: leerkrachten van groep 8 Met dit formulier worden de scores op de Cito-Eindtoets (indien afgenomen) opgevraagd, het advies voor voortgezet onderwijs en de naam van de VO-school waar de leerling naartoe gaat. De formulieren kunnen met een antwoordenvelop worden teruggestuurd. Tijdsbesteding: ca. 3 minuten per leerling 5
Stap 8: de schoolinformatielijst wanneer: april/mei 2011 wie: directie Met deze korte vragenlijst worden enkele algemene gegevens van de school opgevraagd. Het formulier kan met een antwoordenvelop worden teruggestuurd. Tijdsbesteding: enkele minuten Stap 9: het zorgprofiel wanneer: mei/juni 2011 wie: leerkrachten Via een speciale inlogcode komt de leerkracht op een website waarop een lijst staat met de leerlingen uit zijn of haar klas. Gevraagd wordt om van elke leerling aan te geven of dit (volgens een precieze definitie) een zorgleerling is. Alleen voor de leerlingen die aangeduid worden als zorgleerling dient vervolgens nog een aantal vragen te worden beantwoord. Tijdsbesteding: erg afhankelijk van het aantal zorgleerlingen in de klas; per zorgleerling ca. 10 minuten Stap 10: het schoolrapport wanneer: eind juni/begin juli wie: de onderzoekers. Als alle benodigde gegevens uit stap 5 en 6 tijdig zijn geleverd, ontvangt de school voor de zomervakantie een schoolrapport. Hierin zijn de uitkomsten van de eigen leerlingen weergegeven en gerelateerd aan de resultaten van vergelijkbare scholen en leerlingen elders in Nederland. De school kan dit rapport gebruiken als instrument voor zelfevaluatie. Het rapport wordt door de onderzoekers nooit aan derden doorgegeven. 6