STUDIEKEUZE BOEKJE Een gratis e-book van Keuzecoaches Een gratis studiekeuze boekje van Keuzecoaches. Met handige tips voor ouders en jongeren. Een eerste stap op weg naar een goede keuze. C KEUZE COACHES Studiekeuze www.keuzecoaches.nl Counseling Tel : 06 44 88 66 58 VORDEN GROENLO VELP Arnhem Utrecht Groenlo augustus 2013 1 2013, Keuzecoaches Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Waarom dit boekje? Studiekeuze staat steeds meer in de belangstelling van beleidsmakers in de politiek en instellingen voor voortgezet onderwijs. De reden is simpelweg dat de kosten van uitval te groot worden geacht. Een groot aantal maatregelen is daarom genomen om jongeren duidelijk te maken dat er liefst in een keer goed gekozen wordt en er serieus gestudeerd moeten worden om vertragingen zo veel mogelijk te reduceren. Ook wordt er steeds meer en tijd (en geld) geïnvesteerd in LOB (Loopbaan oriëntatie begeleiding) op middelbare scholen. Ondanks al die maatregelen zijn de uitvalcijfers over de volle breedte vrijwel niet gedaald. Middels dit boekje willen we een klein deel van onze ervaring graag delen met jongeren die hun studiekeuze willen maken. We kunnen geen uitputtende leidraad geven maar beogen je te wijzen op veel gemaakte fouten in het studiekeuze proces en je wijzen op informatiebronnen die vrij toegankelijk zijn en je snel veel nuttige informatie kunnen verschaffen. Waar draait het om bij studiekeuze? Bij studiekeuze moet je bij je zelf te rade gaan en terugkijken op je leven om antwoord te gaan geven op de volgende vragen. Waar ben ik goed in of beter dan veel anderen in mijn omgeving? Wat vond ik leuk om te doen en kan ik daarmee een idee vormen over wat ik in de nabije toekomst kan doen.? Wie ben ik qua gedrag? In de loopbaancoaching vertaalt men deze vragen ook wel naar Wie ben ik? Wat kan ik? Wat wil ik? Een antwoord formuleren op die vragen is niet eenvoudig. Je moet jezelf namelijk kritisch onder de loep nemen en met name ook de hulp van anderen inschakelen. Topics die we aan de orde gaan brengen Je zelfbeeld De invloed van je ouders Voor de rest van mijn leven Allemaal gratis testen maken Twijfelen aan je capaciteiten De ideale studie bestaat niet Je niet goed laten informeren Hulp inschakelen 2
Je zelfbeeld In de westerse landen is het steeds meer van belang geworden om een duidelijk beeld van jezelf te kunnen beschrijven aan anderen. Het nut van zo'n zelfbeeld bij studiekeuze is dat je daarmee voor jezelf helder krijgt waar jouw unieke kwaliteiten liggen en hoe jouw gedrag wellicht past bij een groot aantal beroepsprofielen. Jongeren vinden het zonder uitzondering moeilijk om een zelfbeeld te scheppen. Ze verzuchten vaak Ik heb nog maar zo'n korte levenservaring en Ik ben nog erg zoekend naar wie ik ben Vanuit de ontwikkelingspsychologie is uiteraard bekend dat de puberteit en de overgang naar de jong adolescenten fase een periode van enorme ontwikkeling is. In een turbulente tijd wordt jou dus gevraagd een zelfbeeld te presenteren. Ondanks de verzuchtingen en de kennis dat een stabiel zelfbeeld niet bestaat moet je toch zo goed mogelijk proberen te beschrijven wie je bent. Om tot een redelijk objectief zelfbeeld te komen, zo hebben wij in de praktijk ervaren, is het goed om daar niet zelf mee te gaan worstelen maar juist veel vragen voor te leggen aan je ouders, broers en of zussen, vrienden en vriendinnen die je goed kennen en wellicht leraren of mensen die je middels je hobby goed kennen. In het bedrijfsleven noemt men dit een 360 graden feedback methode. Ons voorstel is dat je dus zo veel mogelijk, aan mensen die je vertrouwt op het eerlijk uiten van hun mening, vraag hoe ze jou zien. Luister er naar, schrijf het op, en laat je verrassen door de beelden die anderen jou teruggeven. Je zelfbeeld is niet meer dan een fantasiebeeld dat gevormd is in de culturele- en sociale context en voortdurend evolueert tijdens je leven. Het is een construct dat we gebruiken om handvatten te krijgen bij de koersbepaling. 3
De invloed van je ouders Je ouders willen het beste voor je. Dat betekent niet dat ze het beste weten wat jij moet gaan studeren. De afgelopen jaren vroegen wij de ouders systematisch voorafgaand aan het traject wat volgens hen de best passende studiekeuze was. In grofweg 40% van de gevallen hadden ze geen idee. En, nog belangrijker, in de andere 60% van de studiekeuze trajecten gingen 70% van de jongeren iets anders studeren dan hun ouders voorafgaand aan het traject dachten. Ben je er dus bewust van dat je ouders zeer goede vragen aan je kunnen stellen, je moeten en kunnen stimuleren, maar jij uiteindelijk zelf degene bent die de keuze moet en kan maken. Vraag je bij welgemeende adviezen van je ouders het volgende af. 1- Is het misschien zo dat zij andere zaken belangrijk vinden dan ik? (veel geld verdienen, status, baanzekerheid etc.) 2- Is het misschien zo dat mijn ouders zelf de kansen niet gehad hebben om iets te worden en daarom mij een bepaalde richting in duwen? 3- Is er wellicht (onbewust) sprake van een traditie in de familie om bepaalde beroepen uit te oefenen en ervaar jij dat als dwingend? 4- Hebben je ouders wel voldoende overzicht over alle studierichtingen die er momenteel bestaan of denken ze wellicht te beperkend en zien ze daardoor mogelijkheden over het hoofd? 5- Hebben mijn ouders wel een goed beeld van jou? Is het misschien zo dat je niet het achterste van je tong laat zien en daarmee je ouders een ander beeld van jezelf voorschotelt dan wie jij bent? De ouder moet loslaten en begrijpen dat zijn of haar dochter een eigen weg moet bewandelen. Heel veel ouders vinden dit moeilijk en willen hun kroost behoeden voor misstappen. Als ze te betuttelend worden sluit dat de communicatie soms volledig af. Sta open voor de eigen weg van je kind en begrijp dat zij net als jezelf alleen kunnen leren door eigen keuzes te mogen maken. 4
Allemaal gratis testen maken Het wemelt op internet van de gratis studiekeuze en interesse testen.bedenk dat de testen niet voor niets gratis zijn. Een betrouwbare test opzetten kost veel tijd en geld. Want naast het opzetten en toetsen in de praktijk moet jouw score ook vergeleken worden met een voldoende groot aantal mensen van jouw niveau en leeftijd. De meeste testen op internet zijn dan ook te kwalificeren als leuk en soms ook informatief maar ze staan in geen verhouding tot een goede (betrouwbare en gevalideerde) test die testpsychologen uitvoeren. Daarmee geef ik meteen aan waar de achilleshiel zit als je allemaal tests gaat maken. De verwarring, want de testen geven zeer uiteenlopende adviezen, neemt vaak alleen maar toe. Ons advies is dan ook via school een goede test te laten uitvoeren of ze in ieder geval niet allemaal te gaan maken in de hoop daaruit het beste advies te krijgen. Twijfelen aan je capaciteiten Investeer in een goede test die valide en betrouwbaar is. Alleen een door het COTAN erkende test voldoet aan alle eisen voor een betrouwbare en valide uitspraak. Wij komen geregeld jongeren tegen die twijfelen aan hun capaciteiten. Als je je opleiding op vmbo, mbo, havo of vwo hebt afgerond met lage cijfers in combinatie met heel hard werken is het misschien terecht dat je zo twijfelt. In die situaties kan het laten uitvoeren van een capaciteitenonderzoek waarbij jouw scores vergeleken worden met leeftijdsgenoten nuttig zijn. Vraag je studiekeuzeadviseur naar zo'n onderzoek. De ideale studie bestaat niet Op de een of andere manier heeft een relatief groot deel van onze klanten het idee dat er een ideale studie bestaat. Wellicht wordt dat in de hand gewerkt door het stevige aanbod aan studies die de indruk geven dat er ongelooflijk veel te kiezen valt. In de praktijk lijken studies met verschillende namen soms qua inhoud erg op elkaar. Hoe dan ook, als je een best passende studie gevonden hebt, zul je vrijwel altijd ontdekken dat er in de eerste jaren veel vakken gegeven worden waar jij geen warm gevoel van krijgt. Studeren is deels doorbijten en aantonen dat je op een bepaald niveau kunt nadenken, redeneren etc. 5
Je (niet) goed laten informeren Alle instellingen steken enorm veel tijd en geld in voorlichting. Het is dan ook verstandig al ruim op tijd (meer dan een jaar van tevoren) te beginnen met het bezoeken van open dagen. Het blijft ons verwonderen dat er nog veel jongeren zijn die bijna geen enkele open dag hebben bezocht. Overigens moet gezegd worden dat veel instellingen zich volgens een onderzoek van het LSVB uit februari 2011 schuldig maken aan onvolledige voorlichting! Hieronder nog eens de belangrijkste kritiekpunten van de LSVB op een rij: in 98% van de onderzochte brochures geen struikelvakken genoemd In 94% wordt niet vermeld welke didactische methode wordt toegepast 78% van de folders bevat geen informatie over de omvang van de werkgroepen. Bijkomende studiekosten zoals boekengeld e.d. wordt slechts in 31% van de folders vermeld. Een kwart van de studies geeft geen inzage in de opbouw van de studie in de bachelor. Andere claims zijn vooral subjectief en staan de aankomende student niet toe een objectieve vergelijking te maken met andere opleidingen en instellingen. Zo staat in het rapport te lezen : In 40% van de folders sprake van nauw contact tussen student en docent. - Op 13% van de opleidingen zijn topdocenten en topwetenschappers aanwezig. - 44% van de opleidingen heeft ooit (mijn cursivering) een hoge beoordeling ontvangen. - 38% van de opleidingen wordt gegeven in fantastische faciliteiten. Ook is er volgende de LSVB sprake van misleidende informatie. U moet dan denken aan aspecten zoals : -baangarantie - kleinschalig onderwijs (in de praktijk zit je dan met 300 mensen in een collegezaal)) - internationale sfeer (en dan is al het onderwijs in het nederlands) Een open dag is goed om een eerste gevoel te krijgen over de sfeer, eerste indrukken op te doen over studies die jouw interessant lijken. De next step is echter je wat verder te verdiepen in de opbouw van de opleidingen die je leuk lijken. Vrijwel alle instellingen geven tegenwoordig een gedetailleerd overzicht van de vakken per studiejaar. En als je het niet kunt vinden...dan bellen natuurlijk naar de voorlichters. Maar het allerbelangrijkste is om ook een meeloopdag te beleven. Je moet je vrijwel altijd van tevoren opgeven en kan dat onder begeleiding van een student die de opleiding al volgt gewoon meelopen op een doordeweekse dag. Het allerlaatste wat we je beslist aanraden voordat je een studie kiest is om iemand in je omgeving te benaderen (misschien ken je hem of haar via via of anders ga je gewoon een organisatie bellen en leg je je vraag voor) die de baan heeft waarvoor jij gaat studeren of later interesse in hebt. Ik ben op een klant na nog nooit in de situatie geweest dat het niet lukte. Geef je ogen die dag goed de kost en vraag niet alleen waarom de baan zo leuk is maar ook waarom de ander jou zou aanraden de studie niet te gaan volgen. Zo leer je in 1 dag vaak meer dan in alle dagen die je besteedde in het voorproces naar je uiteindelijke keuze. 6
Hulp inschakelen Als je vastloopt met je studiekeuze is het verstandig niet in je hoofd te blijven piekeren. Praat met je ouders, praat met je mentor, praat met de decaan, praat met je vrienden...en luister ook goed naar hen. Een studiekeuze maken is voor de meeste jongeren een stressvol proces. Door te praten met anderen, en te luisteren naar wat ze zeggen, kom je stapje voor stapje verder in je keuze proces. Waarom studenten met hun studie stoppen Er is een inventarisatie gemaakt door studiereviews. Daarin geeft 34,5% van de studenten aan zich niet goed te hebben georiënteerd op de studie. Overigens geeft 65,5% aan dat de voorlichting vanuit de opleiding ook niet correct was. Je moet daarbij denken aan o.a. het aantal genoemde contacturen, de indeling van de studie en de groepsgrootte. Leer van anderen In een overzichtsrapport over vervroeging van de aanmeldingstermijn (dat gaat waarschijnlijk in 2014/2015 gebeuren) vinden we de volgende redenen van uitval, in volgorde van belangrijkheid. Ik had de verkeerde studie gekozen Mijn verwachtingen over de opleiding zijn niet uitgekomen. Ik was niet (voldoende) gemotiveerd voor deze opleiding. Moeite met de manier waarop het onderwijs wordt gegeven. Ik voelde me niet thuis op de opleiding/instelling. De studie was te zwaar. Het niveau van de studie was te laag. Ik kreeg onvoldoende studiebegeleiding. Na uitloting later alsnog toegelaten tot opleiding 1e voorkeur. Moeite met de overgang/aansluiting vanuit mijn vooropleiding. Persoonlijke omstandigheden (zorgtaken e.d.). Vanwege een functionele beperking/handicap. 7
Goede informatie over studies Er zijn een aantal goede sites in Nederland die je in ieder geval een keer MOET bezoeken tijdens je studiekeuze proces. Hieronder noem ik er een aantal. Studies zoeken op trefwoorden, info over open dagen etc. Www.studiekeuze123.nl www.tkmst.nl De kwaliteit van studies www.kiesjestudie.nl 8