De verzekeringsportefeuille in het zuivere marktmodel mr. dr. Cees de Jong
Even voorstellen LinkedIn Profiel: nl.linkedin.com/in/baarle 5 jaar ona>ankelijk consultant 40 jaar ervaring (Interpolis, NieuwRoIerdam, AXA) SpecialisaNe: intermediairs en gevolmachngd agenten 2
Wat komt er aan de orde? Het vertrekpunt (1952) Van handelsagent naar het zuivere marktmodel Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar De verzekeringsportefeuille in de WG De verzekeringsportefeuille nader bekeken De zorgplicht in het zuivere marktmodel Portefeuilleoverdracht en intermediairwijziging 3
Het vertrekpunt (1952) Elke tussenpersoon, die zijn beroep goed uitoefent, ongeacht of hij al dan niet de premiën int of daarvoor verantwoordelijk is, zal al de door hem gesloten verzekeringen regelmatig toetsen aan de werkelijkheid en daartoe de verzekeringnemers bezoeken; zijn taak is voor de belangen van deze verzekeringnemers te waken en zodoende de vertrouwenspositie, die hij behoort in te nemen, te bevestigen en te versterken. Zorgplicht 4
Het vertrekpunt (1952) Hij zal zich beijveren elk contact tussen de verzekeraar en de verzekeringnemer via hem te leiden. Het gevolg is natuurlijk mede, dat door de gevestigde relatie de verzekeringnemers vaak nieuwe verzekeringen door zijn bemiddeling zullen afsluiten. Het op deze wijze gevormde geheel van relaties en meer concreet van de bestaande overeenkomsten wordt in het spraakgebruik met het woord portefeuille aangeduid. Portefeuille 5
Van handelsagent naar het zuivere marktmodel Verzekeringstussenpersoon: handelsagent Bemiddelen bij de totstandkoming van overeenkomsten Verzekeraar als principaal Recht op beloning (provisie) TransacNea>ankelijk Volumegerelateerd 6
Van handelsagent naar het zuivere marktmodel Verzekeraar Agentuurovereenkomst Overeenkomst van verzekering Tussenpersoon Klant 7
Van handelsagent naar het zuivere marktmodel Verzekeringstussenpersoon: opdrachtnemer (1) Adviseren + Bemiddelen + Nazorg plegen Klant als opdrachtgever Portefeuillerechten Recht op beloning (enkel provisie) Recht op beheer Recht op premie- incasso 8
Van handelsagent naar het zuivere marktmodel Verzekeraar Samenwerkingsovereenkomst Overeenkomst van verzekering Tussenpersoon Overeenkomst Van opdracht Klant 9
Van handelsagent naar het zuivere marktmodel Verzekeringstussenpersoon: opdrachtnemer (2) Adviseren / Bemiddelen / Nazorg plegen Klant als opdrachtgever Portefeuillerechten Recht op beheer Recht op premie- incasso Bonusverbod Provisieverbod 10
Van handelsagent naar het zuivere marktmodel Klant Overeenkomst van opdracht Overeenkomst van verzekering Samenwerkingsovereenkomst Tussenpersoon Verzekeraar 11
Van handelsagent naar het zuivere marktmodel Kenmerken van het zuivere marktmodel Geen geldstroom tussen verzekeraar en intermediair Klant betaalt beloning rechtstreeks aan intermediair AFM kan ingrijpen bij excessieve beloning Recht op premie- incasso? Geen incasso door de verzekeraar van door de klant aan de intermediair verschuldigde fees 12
Van handelsagent naar het zuivere marktmodel Nazorgopdracht Bemiddelingsopdracht Adviesopdracht Klant Overeenkomst van verzekering Tussenpersoon? Verzekeraar 13
Van handelsagent naar het zuivere marktmodel Kenmerken van het zuivere marktmodel Rechtsverhouding klant/verzekeringstussenpersoon Overeenkomst van opdracht Adviesopdracht Bemiddelingsopdracht Nazorgopdracht (abonnement) 14
Van handelsagent naar het zuivere marktmodel Kenmerken van het zuivere marktmodel Rechtsverhouding verzekeraar/verz.tussenpersoon Portefeuillerecht? Voorlopige dekkingsbevoegdheid? Schaderegelingsbevoegdheid? Samenwerkingsovereenkomst? 15
Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar Verboden woorden Agent(schap) Aanstellen DistribuNe Eindklant (Verzekerings)tussenpersoon? 16
Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar Is een samenwerkingsovereenkomst nog nodig? Neen, want enkel relane met klant Ja, om vast te leggen van wie de klant is Ja, om dienstverleningsconcept vast te leggen Ja om provisieregeling vast te leggen Ja, om de werkwijze vast te leggen Ja, om vast te leggen wie zorgplichng is Ja, om prestaneniveau van verzekeraar vast te leggen 17
Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar Is een samenwerkingsovereenkomst nog nodig? Voor onder het provisieverbod vallende verzekeringen Van wie is de klant? Welk dienstverleningsconcept? Adviseren / Bemiddelen / Nazorg plegen Welke werkwijze? Verplichte informane (art. 4:21 Wd) Precontractuele informane (art. 4:20 lid 1 Wd) Wezenlijke wijzigingen (art. 4:20 lid 3 Wd) Onverplichte informane 18
Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar Is een samenwerkingsovereenkomst nog nodig? Voor onder het bonusverbod vallende verzekeringen Provisieregeling Rekening- courant? Van wie is de klant? Welk dienstverleningsconcept? Welke werkwijze? InformaNeverstrekking Voorlopige dekkingsbevoegdheid? Schaderegelingsbevoegdheid? 19
Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar Wie stelt de samenwerkingsovereenkomst op? De verzekeraar? Provisieregeling Voorlopige dekkingsbevoegdheid Schaderegelingsbevoegdheid 20
Verzekeringstussenpersoon vs verzekeraar Wie stelt de samenwerkingsovereenkomst op? De verzekeringstussenpersoon! Zijn klanten Zijn bedieningsconcept Hij onderhandelt het prestaneniveau 21
De verzekeringsportefeuille in de WG ArNkel 4:102 WG Een verzekering die door bemiddeling van een bemiddelaar tot stand is gekomen of naar de portefeuille van een bemiddelaar is overgeboekt, behoort in de relane tot de betrokken verzekeraar tot de portefeuille van die bemiddelaar zolang die verzekering daaruit niet is overgeboekt. 22
De verzekeringsportefeuille in de WG ArNkel 4:102 WG Een verzekering die door bemiddeling van een bemiddelaar tot stand is gekomen of naar de portefeuille van een bemiddelaar is overgeboekt, behoort in de relane tot de betrokken verzekeraar tot de portefeuille van die bemiddelaar zolang die verzekering daaruit niet is overgeboekt. 23
De verzekeringsportefeuille in de WG ArNkel 4:103 lid 1 WG Een verzekeraar boekt niet zonder toestemming van de bemiddelaar of diens rechtverkrijgenden een deel of het geheel van diens portefeuille over naar de portefeuille van een andere bemiddelaar. 24
De verzekeringsportefeuille in de WG ArNkel 4:103 lid 1 WG Door de overboeking wordt de overdracht naar de portefeuille van een andere verzekeringstussenpersoon een feit en ontstaat een rechtsverhouding tussen de overboekende verzekeraar en de verzekerings- tussenpersoon naar wiens portefeuille de verzekering is overgeboekt. 25
De verzekeringsportefeuille in de WG ArNkel 4:103 lid 2 WG In afwijking van het eerste lid boekt de verzekeraar op schridelijk verzoek van een cliënt diens verzekering uit de portefeuille van een bemiddelaar over naar die van een andere bemiddelaar, tenzij de verzekeraar gegronde bezwaren heed tegen die bemiddelaar. 26
De verzekeringsportefeuille in de WG ArNkel 4:103 lid 2 WG In civielrechtelijke zin kan het verzoek tot intermediair- wijziging worden opgevat als (een uitvloeisel van) de door de verzekeringnemer gedane opzegging van de met zijn verzekeringstussenpersoon gesloten overeenkomst van opdracht. 27
De verzekeringsportefeuille in de WG ArNkel 4:103 lid 3 WG Het eerste en tweede lid zijn van overeenkomsnge toepassing op het door een verzekeraar in eigen beheer nemen van een verzekering. 28
De verzekeringsportefeuille in de WG ArNkel 4:103 lid 4 WG De verzekeraar verleent op schridelijk verzoek van een bemiddelaar zijn medewerking aan de gehele of gedeeltelijke overdracht van de portefeuille van die bemiddelaar aan een andere bemiddelaar, tenzij de verzekeraar gegronde bezwaren heed tegen die bemiddelaar. 29
De verzekeringsportefeuille in de WG ArNkel 4:103 lid 4 WG De verzekeraar verleent op schridelijk verzoek van een bemiddelaar zijn medewerking aan de gehele of gedeeltelijke overdracht van de portefeuille van die bemiddelaar aan een andere bemiddelaar, tenzij de verzekeraar gegronde bezwaren heed tegen die bemiddelaar. 30
De verzekeringsportefeuille nader bekeken Waaruit bestaat een verzekeringsportefeuille? Klantenkring Verzekeringen 31
De verzekeringsportefeuille nader bekeken Geen definine, maar spraakgebruik Hij zal zich beijveren elk contact tussen de verzekeraar en de verzekeringnemer via hem te leiden. Het gevolg is natuurlijk mede, dat door de gevesagde relaae de verzekeringnemers vaak nieuwe verzekeringen door zijn bemiddeling zullen afsluiten. Het op deze wijze gevormde geheel van relaaes en meer concreet van de bestaande verzekeringsovereenkomsten wordt in het spraakgebruik met het woord portefeuille aangeduid. 32
De verzekeringsportefeuille nader bekeken Waaruit bestaat een verzekeringsportefeuille? Klantenkring Verzekeringen Overeenkomsten van opdracht 33
De verzekeringsportefeuille nader bekeken Twee verschillende rechtsverhoudingen Bij een portefeuilleoverdracht gaat het om het overdragen van twee verschillende rechtsverhoudingen: enerzijds de in art. 4:102 WK bedoelde rechtsverhouding, die een welelijke basis heek, en anderzijds de op de overeenkomst van opdracht gebaseerde rechtsverhouding tussen de verzekeringstussenpersoon en de betreffende cliënten. 34
De zorgplicht in het zuivere marktmodel Door de Hoge Raad geformuleerd zorgplichtkader: HR 9 januari 1998, NJ 1998, 586 De belangen van de verzekeringnemers bij de tot zijn portefeuille* ) behorende verzekeringen. HR 29 januari 1999, NJ 1999, 651 En van degenen die door premie te betalen na een offerte te kennen geven zich tegen bepaalde gevaren te willen verzekeren. * ) Het geheel van relanes van een verzekeringstussenpersoon met de verzekeringnemers, die hij als zijn klanten beschouwt (HR 15 november1969, NJ 1969, 25) 35
De zorgplicht in het zuivere marktmodel Tot zijn portefeuille behorende verzekeringen Door de verzekeringstussenpersoon gesloten Door intermediairwijziging verkregen Door de verzekeraar overgeboekt Onder algemene Ntel verkregen Erfopvolging, Juridische fusie, Juridische splitsing Onder bijzondere Ntel verkregen Overname vennootschap, Overname onderneming, Portefeuilleovername 36
De zorgplicht in het zuivere marktmodel Bezwaren tegen dit zorgplichtkader: Enkel bestaande verzekeringen Rechtsverhouding tussen verzekeraar en verzekeringstussenpersoon (art. 4:102 Wd) Sluit niet aan op verhouding tussen (kandidaat- ) verzekeringnemer en verzekeringstussenpersoon 37
De zorgplicht in het zuivere marktmodel Andere invulling voor het begrip portefeuille: Het geheel van relanes van een verzekerings- tussenpersoon die hij adviseert en/of voor wie hij bemiddelt en/of nazorg pleegt op grond van een met hen gesloten overeenkomst van opdracht ter zake van een of meer verzekeringen. 38
Portefeuilleoverdracht en intermediairwijziging Gaat de aansprakelijkheid bij portefeuilleoverdracht over? Ja, indien onder algemene Ntel Erfopvolging Juridische fusie Juridische splitsing 39
Portefeuilleoverdracht en intermediairwijziging Gaat de aansprakelijkheid bij portefeuilleoverdracht over? Ja, indien onder bijzondere Ntel Overname vennootschap 40
Portefeuilleoverdracht en intermediairwijziging Gaat de aansprakelijkheid bij portefeuilleoverdracht over? Bij verkoop van de onderneming Ja, maar koper wordt enige Njd gegund voor controle/ aanpassing gegund Bij verkoop van de portefeuille JurisprudenNe is niet eenduidig: Aansprakelijkheid blijd bij overdragende verzekeringstussenpersoon Aansprakelijkheid gaat over op overnemende verz.tussenpersoon Overdragende en overnemende verzekeringstussenpersoon zijn hoofdelijk aansprakelijk 41
Portefeuilleoverdracht en intermediairwijziging Gaat de aansprakelijkheid bij portefeuilleoverdracht over? Bij verkoop van de portefeuille De overnemende verzekeringstussenpersoon kan door hem vergoede schade verhalen op de overdragende verzekeringstussenpersoon 42
Portefeuilleoverdracht en intermediairwijziging Gaat de aansprakelijkheid bij portefeuilleoverdracht over? Bij verkoop van de portefeuille Ingevolge art. 6:159 BW (contractoverneming) gaan alle rechten en verplichnngen over, tenzij anders overeengekomen Deze uitzondering geldt enkel voor bijkomsnge of reeds opeisbaar geworden rechten 43
Portefeuilleoverdracht en intermediairwijziging Standpunt Ombudsman Ik zie dat bij de verkoop van de portefeuille vaak onduidelijk is wie aansprakelijk is/blijd/wordt voor eerdere onjuiste dienstverlening. Deze onduidelijkheid leg ik in principe uit in het voordeel van de consument. Omdat de verkopende dienstverlener veelal niet meer is aangesloten bij Kifid, houd ik de kopende parnj aansprakelijk voor het toerekenbaar tekortschieten van de verkoper, ook in geval daarover bij de verkoop andersluidende afspraken zijn gemaakt. 44
Portefeuilleoverdracht en intermediairwijziging Standpunt Ombudsman Het overnemen van een portefeuille kan immers worden beschouwd als overgang van een onderneming. De verkrijger van de onderneming moet eventuele schade die ontstaat doordat hij aansprakelijk wordt gehouden voor fouten van de verkoper, maar zelf verhalen op die verkoper. 45
Portefeuilleoverdracht en intermediairwijziging Gaat de aansprakelijkheid over bij intermediairwijziging? Nee, als de opdracht enkel bestaat uit het in portefeuille nemen van de verzekeringen Echter, in de jurisprudenne wordt veelal aangenomen dat intermediairwijziging de verplichnng tot controle en zo nodig aanpassen met zich brengt Ja, als de opdracht mede bestaat uit het controleren en zo nodig aanpassen van de betreffende verzekeringen 46