Gemeente Den Haag Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag De voorzitter van Commissie Bestuur Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk BSD/2011.1298 RIS 181548 Doorkiesnummer 070-353 3748 E-mailadres Aantal bijlagen Onderwerp evaluatie en resultaten actie Doubletstraat 8 april 2011 Datum 27 oktober 2011 Geachte voorzitter, Op vrijdag 8 april 2011 heeft een grootschalige actie plaatsgevonden in de Doubletstraat in Den Haag, waaraan in totaal 24 ketenpartners vanuit hun expertise hebben deelgenomen. Om een efficiënte en effectieve voorbereiding te waarbogen, is in de voorbereiding bepaald om de actie te richten op de aandachtsgebieden pooiers, panden, klanten en prostituees. Door deze aandachtsgebieden vooraf te definiëren en af te bakenen is getracht gericht invulling te geven aan de integrale aanpak. De actie in de Doubletstraat kenmerkte zich door een innovatief karakter. Ten eerste heeft in Nederland op het gebied van mensenhandel nog nooit een actie plaatsgevonden van deze omvang. Niet alleen het groot aantal ketenpartners en deelnemers bevestigen dit beeld, maar ook de integrale aanpak van de viertal hierboven genoemde aandachtsgebieden waar de actie op heeft geïnvesteerd is een goed voorbeeld van deze grootschaligheid. Met deze integrale aanpak is getracht om op multidisciplinaire wijze de mensenhandel in de Doubletstraat in kaart te brengen en te bestrijden. Terugblik naar aandachtsgebieden en bijbehorende doelstellingen Doelstellingen van de actie 1. Prostituees Voor de aanwezige prostituees binnen de Doubletstraat een werkomgeving te creëren waar zij niet geconfronteerd worden met het risico op uitbuiting en waar zij op basis van vrije wil kunnen werken, waar voldoende aandacht is voor de fysieke en mentale gezondheid van de prostituees, zij zelfstandig werkgerelateerde keuzes kunnen maken en waar voor de prostituees een acceptabele balans bestaat tussen kosten en opbrengsten. Inlichtingen bij Carin Hofmans Postadres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: 070-353 37 48 Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: 070-353 2758 Internetadres: www.denhaag.nl
BSD/2011.1298 2 2. Panden De aanwezige panden te laten voldoen aan de wettelijk gestelde (veiligheids- en arbotechnische) eisen en te voorkomen dat bijbehorende pandeigenaren bewust of onbewust voordeel trekken uit eventuele uitbuiting van prostituees. 3. Klanten Klanten bewust te maken van hun eventuele rol in het in stand houden van uitbuiting van prostituees en klanten voor te lichten over de signalen van mensenhandel en het bewegen tot melden van dergelijke signalen bij de desbetreffende instanties. 4. Pooiers Repressief op te treden naar personen waarvan de verdenking aanwezig is dat zij prostituees uitbuiten of voordeel trekken uit de uitbuiting van prostituees. Verder zal het inzicht in de lokale markt en spelers op deze markt in de Doubletstraat worden vergroot doordat lokale pooiers en overige faciliteerders geïdentificeerd zullen worden. Om een zo concreet mogelijk resultaat na te streven zijn vanuit de effecten vooraf per aandachtsgebied de volgende deeldoelstellingen opgesteld. Aandachtsgebied Doelstellingen Prostituees Controle op illegaliteit, gedwongen prostitutie, minderjarigheid en andere vormen van uitbuiting; Aandacht voor gezondheid in relatie tot de werkzaamheden en werkomgeving; Controle op overige vergunningeisen. Pooiers Inzicht krijgen in de aanwezige pooiers en anderzijds betrokkenen (faciliteerders); Strafrechtelijke vervolging van verdachten. Panden Inzicht krijgen in de achterliggende financiële constructies en bijbehorende actoren (pandeigenaren) in de Doubletstraat; Strafrechtelijke aanpak van rechtspersonen en pandeigenaren; Creëren van gerichte vragen voor de intakegesprekken ten aanzien van panden en gerelateerde onderwerpen; Bestuurlijke aanpak van exploitanten en beheerders. Klanten Preventief bestrijding van mensenhandel door middel van voorlichting aan aanwezige klanten; Vergroten informatiebeeld omtrent misstanden van mensenhandel in de Doubletstraat door bevraging klanten. Een belangrijk nevendoel was om ook een krachtig en innovatief signaal uit te laten gaan in de bestrijding van mensenhandel. Vooruitlopend op de resultaten kan worden gesteld dat dit nevendoel ruimschoots is bereikt. Goede voorbeelden hiervan zijn de aandacht die de actie in de media kreeg, en de maatschappelijke discussie die op vele manieren heeft plaatsgevonden. Onder andere is door het NOS-journaal en in actualiteitenprogramma s de actie prominent in beeld gebracht. Verder werd via social media (Twitter) al enige minuten na start van de actie door burgers hun mening gedeeld over de actie.
BSD/2011.1298 3 Werkbaarheid gekozen interventiestrategie Vanuit meerdere ketenpartners (strafrecht en bestuursrecht) is besloten om de situatie in de Doubletstraat aan te pakken. Om te komen tot een zo optimaal mogelijk effect is bewust gekozen om af te wijken van de doorgaans alleen strafrechtelijke georiënteerde aanpak. In onderling overleg is besloten dat het effect groter moest zijn. Het algemene effect dat met de actie wordt nagestreefd is het terugdringen van mensenhandel en de hieraan gelieerde misstanden. De operationele uitwerking op de actiedag van de multidisciplinaire aanpak is ronduit positief te noemen. De actie verliep rustig met goede coördinatie, en geen problemen in relatie tot openbare orde. Een gedegen voorbereiding in scenariodenken heeft ertoe bijgedragen dat eventuele noodscenario s klaar lagen om problemen rondom openbare orde direct het hoofd te kunnen beiden. Gekeken naar de grootscheepse omvang van de actiedag (in totaal rond de 350 politiemedewerkers en ongeveer 60 medewerkers van 24 verschillende ketenpartners) met daarbij genomen het innovatieve karakter van deze dag mag worden gesteld dat er zich weinig noemenswaardige operationele problemen hebben voorgedaan. Kortom, de gekozen multidisciplinaire interventiestrategie waarbij een vaste kern van een klein aantal ketenpartners verantwoordelijk zijn voor de voorbereiding, organisatie en uitvoering is een goede methode gebleken voor een actie van deze omvang. Resultaten Hieronder staan de resultaten van de actie beknopt beschreven. In totaal zijn 160 vrouwen van de Doubletstraat overgebracht voor interviews naar het Stadhuis. Een groot gedeelte van hen is afkomstig uit Oost-Europese landen, voornamelijk uit Hongarije en Bulgarije. Daarnaast zijn er veel vrouwen uit Zuid-Amerikaanse landen. In samenwerking met meerdere partners heeft er een uitgebreide analyse van de 160 dossiers plaatsgevonden. Op basis van de inhoud van de intakegesprekken zijn vervolgens 54 dossiers als relevant betiteld, omdat er sprake is van aanwijzingen van mensenhandel. Hierna volgen, gecategoriseerd, de bevindingen uit deze 54 dossiers. Prostituees In deze 54 relevante dossiers gaat het om voornamelijk Hongaarse en Bulgaarse vrouwen. Opvallend is dat de Spaanstalige prostituees mondiger en zelfstandiger zijn en niet vatbaar lijken voor (pogingen tot) intimidaties van pooiers om hen voor zich te laten werken. Reisverhaal Voornamelijk de Hongaarse prostituees vertellen veelal hetzelfde verhaal ten aanzien van de wijze waarop ze in de Doubletstraat terecht zijn gekomen. Ze geven aan dat ze via een bericht op internet of een vriendin te weten zijn gekomen dat er mogelijk werk was in de Doubletstraat. Hierbij geven ook veel dames aan dat ze niet werken voor een pooier maar geheel zelfstandig zijn. Bij de verhoorders bestond bij sommige vrouwen het sterke vermoeden dat dit een ingestudeerd verhaal betrof. Verblijfadressen prostituees Als het gaat om de verblijfadressen van de 54 prostituees valt het op dat slechts 8 vrouwen duidelijk kunnen aangeven op welk adres ze ingeschreven staan. In de overige gevallen is er sprake van onderverhuur, kan men niet duidelijk aangeven waar men verblijft, woont men alleen of met meerdere prostituees bij een niet nader te noemen vriend of wordt aangegeven dat men in hotels overnacht.
BSD/2011.1298 4 Pooiers Opvallend is dat geen van de gehoorde vrouwen aangeeft voor een pooier te werken. Deze signalen worden momenteel nader onderzocht door politie Haaglanden en de Nationale Recherche. Binnen het RIEC zullen de resultaten van dit onderzoek worden gedeeld. Zodat er op termijn integraal vervolgonderzoek kan worden gedaan. Medische zorg Ten aanzien van (medische) zorg kan worden aangegeven dat 50 prostituees van de mogelijkheid gebruik hebben gemaakt om een HIV-test te ondergaan. Klanten In de Rietveltstraat zijn in totaliteit 124 klanten c.q. pooiers gecontroleerd. Personen zijn bevraagd in de politie-systemen en hun ID-bewijzen zijn door een nieuw geautomatiseerd systeem razendsnel gescand en gecontroleerd op geldigheid en echtheid. Opvallend is dat 80% van de documenten, Nederlandse documenten zijn. Horeca Twee horeca gelegenheden aan de Zuidwal en de Paviljoensgracht en de daar aanwezige klanten werden gecontroleerd. In een van de gecontroleerde horeca gelegenheden werden op zolder 2 kamers aangetroffen waarvan het vermoeden was dat ze als werkkamers werden gebruikt. Dit is later niet bevestigd. Bij een van de twee gelegenheden werden op zolder menselijke uitwerpselen en gebruikte condooms aangetroffen. Inmiddels is op 31 augustus 2011 het horecapand aan de Paviljoensgracht ontruimd door de gemeente. Tevens is daarmee een eind gekomen aan de horecabestemming op die locatie. Op de Zuidwal werden binnen de afzettingen 2 mannen aangehouden, waarvan één inzake witwassen met een bedrag ter hoogte van 2.499,45. De andere persoon was aangehouden op verdenking van mensenhandel in verband met het bij zich dragen van een identiteitsbewijs van één van de prostituees; één van de signalen van mensenhandel. Uit nader onderzoek is gebleken dat deze persoon hoogstwaarschijnlijk de portemonnee met de ID-kaart in de consternatie rondom de start van de politiecontrole in de Doubletstraat heeft meegenomen vanuit de kamer van de prostituee. Panden In één van de panden in de Doubletstraat werd bij een prostituee een geldbedrag van 20.000,- aangetroffen. Daarnaast bedragen van 8450,- en 2930,- in de woning van een beheerder in de Doubletstraat en geringe hoeveelheden softdrugs en methadon. Tevens werd bij dezelfde persoon een als vermist opgegeven paspoort aangetroffen. In de dakgoot van één van de panden werd een plastic tas aangetroffen met attributen voor de handel in drugs (o.a. weegschaaltje) en een kleine hoeveelheid verdovende middelen. Wie de eigenaar daarvan is, is tot op heden onbekend gebleven. Tevens zijn er door de gemeente Den Haag ook meerdere bevindingen gedaan bij hun controles in de panden alsmede de controle uitgevoerd op een tweetal horecagelegenheden. De werkwijze van maatregelen binnen de gemeente kent een trapsgewijze benadering. Bij de eerste overtreding volgt een waarschuwing, die bij volgende overtredingen geconstateerd binnen een redelijke termijn na de waarschuwing oploopt van 1 maand sluiting, daarna 3 maanden sluiting tot als uiteindelijke maatregel definitieve sluiting.
BSD/2011.1298 5 In de 26 seksinrichtingen op de Doubletstraat en in 2 horecabedrijven aan de Paviljoensgracht en Stille Veerkade, zijn 25 overtredingen geconstateerd ten aanzien van het handhavingsarrangement seksinrichtingen en escortbedrijven en het horecasanctiebeleid; - 21 seksinrichtingen en de 2 horecabedrijven hebben hiervoor een waarschuwing ontvangen; - 1 seksinrichting werd voor een maand gesloten, omdat het een 2 e overtreding betrof (in de raadsmededeling van 15 april 2011, RIS 180295, staat dat bij 3 seksinrichtingen tot sluiting wordt overgegaan. Bij 2 daarvan is dit op grond van nader onderzoek niet doorgezet. Hieruit bleek namelijk dat de betreffende exploitanten/beheerders ten onrechte stonden geregistreerd als niet aanwezig). Ten aanzien van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling (DSO)-controle op bouwtechnische, geschiktheids- en brandveiligheidseisen) kan het volgende gemeld worden: De panden worden regulier bezocht door inspecteurs, maar het betreft dan altijd vooraangekondigde controles. Nu er ineens een onaangekondigde controle heeft plaatsgevonden blijken er veel gebreken geconstateerd te zijn. Het betreft hier bouwvergunningstechnische eisen (nooddeur boven aan keldertrap, wonen boven de panden etc.), maar met name veel brandveiligheidseisen zijn niet in orde (brandslangen ontbreken, brandblussers blijken niet op tijd gekeurd te zijn, aanwezigheid van veel losstaande kacheltjes (=verboden), afwezigheid van rookmelders (of afgeplakte rookmelders) etc.). Voor DSO is een en ander aanleiding om controles in de toekomst niet vooraf aan te kondigen. Tevens zijn eigenaren en beheerders aangeschreven om de gebreken op korte termijn te herstellen. Daarop zal ook weer een (onaangekondigde) controle plaatsvinden. Conclusie In het coalitie-akkoord 2010-2014 staat dat de bestrijding van mensenhandel prioriteit moet krijgen. Door de actie in de Doubletstraat is de wijze waarop deze bestrijding is opgepakt uitvoerig en positief in de publiciteit gekomen. Daarbij is de regierol die de gemeente heeft bij deze integrale aanpak goed belicht. De noodzaak van deze actieve aanpak van mensenhandel wordt nog eens onderstreept door een recente actie die de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) in samenwerking met de politie Haaglanden op 17 augustus 2011 heeft verricht in Den Haag. Hierbij zijn acht Singaporese mannen aangehouden op verdenking van deelname aan een criminele organisatie gericht op mensensmokkel, het tewerkstellen van illegalen, handel in hennep, het verstrekken van leningen tegen woekerrentes en witwassen. Bij deze actie is in de Wagenstraat een bedrijfspand doorzocht en tevens is in vier woningen binnengetreden. Daarbij zijn onder meer een automatisch vuurwapen met munitie, paspoorten van anderen dan verdachten, juwelen en voor meer dan 50.000 euro aan contanten in beslag genomen. In een van de woningen is een hennepkwekerij ontmanteld. De gemeente is actief betrokken bij deze actie om op basis van voormelde bevindingen bestuurlijke maatregelen te treffen. De Wagenstraat en omgeving worden de komende periode scherp in de gaten gehouden. Dit geldt uiteraard ook voor de Chinese massage salons in het gebied. Er zijn aanhoudende signalen dat in deze branche sprake zou zijn van illegale seksuele dienstverlening en mogelijk daarmee samenhangende seksuele- of overige uitbuiting. Als dergelijke illegale activiteiten worden geconstateerd dan treed ik daartegen, in samenwerking met het OM en de politie, onmiddellijk op. Met de meeste hoogachting, J.J. van Aartsen