De pedagogische professional van de toekomst Adviezen van en voor het opleidingenveld Op initiatief van PACT zijn in de afgelopen twee jaar vier Opleidingentafels georganiseerd. Aanleiding was de PACT-publicatie De pedagogische professional van de toekomst, waarin het concept van de T-shaped professional werd geïntroduceerd. Op de bijeenkomsten bogen de deelnemende opleidingsinstituten (ROC s en HBO-instellingen 1 ) zich over de ontwikkelingen in het werkveld van onderwijs en opvang en de consequenties daarvan voor de initiële opleidingen. Er werden nieuwe opleidingsinitiatieven uitgewisseld en op locatie is de samenwerking met het werkveld, het IKC-lab, verkend. PACT heeft inmiddels een trainingsaanbod voor zittend personeel ontwikkeld en heeft de innovaties in het pedagogisch opleidingenveld onlangs gebundeld in IMPACT nr.4 Special over Opleidingen. Een laatste bijeenkomst van de Opleidingentafel werd in januari 2017 gehouden. Hiervoor waren ook sociale partners uitgenodigd en zijn gezamenlijk adviezen voor de sector opgesteld. Wij presenteren hierbij de adviezen voor het opleidingenveld. Vanuit de overtuiging dat ze kunnen bijdragen aan de professionalisering van hen die gezamenlijk een sterke pedagogische omgeving voor jonge kinderen vormgeven. Bedoeld voor al die betrokkenen die de professionals van nu èn van straks moeten ondersteunen. We adresseren de adviezen aan: - De opleidingsinstellingen - Bestuurders in het werkveld onderwijs en opvang - Cao-partners (werkgevers, werknemers in de sectoren PO en KO - Beleidmakers (brancheorganisaties, vakverenigingen, departementen) De adviezen zijn opgesteld met medewerking van velen, maar we presenteren deze namens en onder verantwoordelijkheid van PACT. Namens de projectleiding van PACT, Anki Duin Gerdi Meyknecht 1 Deelnemers aan de Opleidingentafel zijn: KPZ, Fontys, Hogeschool van Amsterdam, ROC van Flevoland, Hogeschool Rotterdam, PABO Hanzehogeschool, Nederlands jeugdinstituut, Hogeschool Windesheim, PO-raad, Branchevereniging maatschappelijke kinderopvang, AoB, FCB, Kuiten & Partners, IJselgroep
1. 2. 3. 4. HET WERKVELD Advies Anticipeer op de (nieuwe) rol van professionals in het onderwijs, de kinderopvang en de zorg van de toekomst Ontwerp het IKC vanuit het kind, niet vanuit sectoren. Denk in rollen en taken voor en van leerkrachten, pedagogen en zorgprofessionals en minder in functies Zorg voor voldoende pedagogische expertise voor de jongste kinderen. Stimuleer interprofessionele samenwerking òp de werkvloer. Kies voor een evenwichtige mix van pedagogische medewerkers op mbo- en hbo-niveau (van MBO2 tot HBO en HBO+) passend bij de verschillende rollen en taken. OPLEIDINGEN Bereid studenten adequaat voor op het functioneren in het onderwijs en opvang van de toekomst Geef ruimte en stuur aan op ontwerpend leren. Zoek verbinding binnen en tussen pedagogische opleidingen op mbo-, hbo- niveau en BA. Organiseer interprofessioneel leren. Oefen met interprofessioneel werken in de opleiding, in de stage en in het doen van praktijkgericht onderzoek. Onderzoek de mogelijkheden van minor-opleidingen. OPLEIDINGEN/ WERKVELD Creëer IKC-lab s: proeftuin voor studenten Organiseer interprofessionele samenwerking van mbo- en hbostudenten als vast onderdeel van de opleidingsstage en bereid hen hierop voor in de opleiding. Laat de studenten werken als een schaduwteam in een IKC en benut opgedane ervaringen voor de (her)inrichting van de opleiding. Werk deze vorm ook uit voor de bijdrage van jeugdhulp/zorg (IKEC-Lab). Stimuleer deelname aan het landelijk IKC-LAB netwerk in oprichting (Fontys) BELEIDMAKERS Neem nieuwe competenties als interprofessioneel kunnen werken op in het kwalificatiedossier en/of beroepsstandaarden Dit daagt opleidingsinstituten uit om rekening te houden met nieuwe beroepseisen en om te innoveren. (vergelijk interprofessioneel opleiden in zorgopleidingen gesteund door nationale en internationale publicaties (o.a. WHO). Wie Besturen primair onderwijs en kinderopvang, welzijn, zorg Opleidingsinstituten voor mbo en hbo Opleidingsinstellingen in samenwerking met scholen, kinderopvang, zorg en IKC s Sectorkamer SBB, PO-raad, OCW
5. 6. 7. OPLEIDINGEN/ WERKVELD Werk aan een sterke verbinding in de regio tussen opleidingsinstelling en werkveld Organiseer een continue dialoog over beroepseisen op de regionale arbeidsmarkt en over het opleidingenaanbod. Stimuleer dat het werkveld aangeeft en meedenkt over welke professionals nodig zijn, zowel nu als over vier jaar. OPLEIDINGEN Organiseer een (landelijk) Innovatienetwerk mbo- en hbo Verbind nieuwe opleidingsinitiatieven; wissel uit en stem af. Bundel de innovatiekracht en ontwikkel gezamenlijk nieuwe onderwijsinhouden voor de initiële opleidingen en nascholing. Betrek de sociale partners regelmatig bij kennisuitwisseling. CAO-PARTNERS/ OPLEIDINGEN Maak duidelijke en onderscheidende functieprofielen voor mbo 3 en 4, hbo en Associate Degree; Werk met heldere uitstroomprofielen; dit voorkomt concurrentie tussen mbo en hbo-opgeleiden in het werkveld. Werk toe naar één bachelor- en één masteropleiding Kind en Educatie. Bewaak eenduidigheid in bevoegd- en bekwaamheidseisen èn creëer ruimte voor maatwerk in de regio. Mbo- en hbo-instellingen en scholen, kinderopvang, IKC s in de regio Opleidingenveld mbo en hbo Sociale partners in samenwerking met opleidingsinstituten en OCW 8. 9. CAO-PARTNERS Hou de huidige functies in CAO s van PO, KO, Welzijn en Jeugdzorg kritisch tegen het licht Onderken dat er nieuwe rollen en taken ontstaan in een steeds meer geïntegreerde beroepspraktijk. Pas daar tijdig het huidige functiegebouw op aan en onderzoek alternatieven in relatie tot vereiste nieuwe competenties (vergelijk Stuurgroep professionalisering Jeugd). Werk aan gunstiger doorstroom- en carrièremogelijkheden in en tussen de verschillende opleidingen en werkvelden. OPLEIDINGEN, BRANCHEORGANISATIES, CAO-PARTNERS Voer de dialoog over de ontwikkeling van beroepseisen, opleidingsprofielen en de relatie met het functiegebouw in de betrokken CAO s. Zorg dat de brancheorganisaties en sociale partners goed geïnformeerd zijn. Sociale partners; SBB. Opleidingenveld, brancheorganisaties, sociale partners
10 WERKVELD Zet sterk in op professionalisering op de werkvloer Organiseer training en coaching (on the job) voor medewerkers in interdisciplinair verband (bijvoorbeeld SamenScholing voor leerkrachten, pedagogisch medewerkers, zorgprofessionals). Geef ruimte en tijd aan leren op de werkplek. Koppel dit aan Levenslang leren en het professionaliseringsbeleid van de instelling Deze professionalisering krijgt een duidelijke impuls met een eigen Werkplaats waar opleidingen en werkveld samenwerken op een innovatief terrein en waar mbo, hbo en wo elkaar ontmoeten. Bestuurders primair onderwijs, kinderopvang, welzijn, jeugdzorg Amsterdam, februari 2017
Genodigden PACT Opleidingentafel: Ruben Fukkink Lector urban education HvA / lid wetenschapsteam PACT Kirsten Nohr HVA / minor Inclusie pedagoog Annerieke Boland Lector jonge kind, Hogeschool ipabo Annelies Cozijnsen Spectrum Gelderland Andrea van Sonsbeek ROC Flevoland Ambassadeurs PACT PACT Anne Looijenga Directeur Dienstverlening en Centrum voor Ontwikkeling KPZ Barbara Boom Onderwijsmanager Sociaal Domein PEM Rotterdam Brenda Blaauw PABO HanzeHogeschool Carla Schipperheijn Gemeente Almere Corrie Priems Opleidingscoördinator IKC professional Fontys HS Constance Jacobson Permanente educatie KO C. Uenk ROC Flevoland Clarine de Leve Vyvoj Els Rienstra Bestuur Jeugdzorg Nederland portefeuille professionalisering Els Geeris PIGNE Esther Zijl Brancheorganisatie KO Ernst Radius Sociaal Werk NL Gerda de Jong Onderwijs Coöperatie Hanno van Keulen Lector Leiderschap in onderwijs en opvoeding, Windesheim Hester Viëtor HVA Heleen Jumelet Directeur Gezondheidszorg, Welzijn & Sport InHolland Ilse van der Weide FNV Zorg en Welzijn Ilse Tamrouti Directeur Fontys Hogescholen Sociale Studies Inge Vossenaar Min. OCW / directie Beroepsonderwijs Jan Heijmans Voorzitter CvB Katholieke PABO Zwolle Jantien Aalbregtse Beleidsadviseur VVE Amsterdam Japke Schonewille Voor en vroegschoolse educatie NJI Jeannette Doornenbal Lector Jeugdbeleid Hanzehogeschool/ lid wetenschapsteam PACT Jeroen Onstenk Lector Geïntegreerd Pedagogisch Handelen InHolland Joke van der Kooi Hoofddocent Hanzehogeschool Jose Muijres AOB Jorit Berenschot BMK / Sociaal Werk NL Judith Kuiten Docent / Trainer / Onderzoeker Leonieke Boendermaker Lector kwaliteit en effectiviteit zorg voor jeugd HvA Loes van Wessum Hoofddocent Onderzoek en Ondernemen, Windesheim Marco Snoek Lector Leren en innoveren, HvA Margreet de Pous CAOP Michelle Garnier Dean Academie Sociale Studies Hanzehogeschool Oscar Overbeek CNV jeugdzorg Pien Verwilligen POraad (CAO/Werkgeverszaken) Piet Bakker IJSSEL groep, adviseur Patrick Banis CAOP Pauline Visser IKC Den Haag Rachel Verheijen- Tiemstra Docent pedagogisch management Fonthys HS Ria Colenbrander Docent pedagogiek en onderwijskunde KPZ Zwolle Sanne Huijbregts Coördinator minor kinderopvang HvA Wander van Es Sardes / ENTZA Almere Wilma Prummel Opleidingsmanager SPH Hanzehogeschool Ylva van den Hengel Professionalisering, Jeugdzorg Nederland