64
Economie In economisch opzicht is het IJsselmeer een zeer interessant gebied, denk bijvoorbeeld aan mogelijkheden voor zand- en waterwinning, koelwatervoorziening, recreatie, visserij en de beroepsvaart. De beroepsvisserij is over de jaren heen uitgegroeid tot een intensieve binnenvisserij, met weliswaar een beperkte betekenis voor de regionale en plaatselijke economie. Daarnaast wordt er ook veel landbouw bedreven, waarbij verschillende gewassen worden verbouwd. Het zuidelijke deel van het IJsselmeergebied maakt onderdeel uit van het meest noordelijke deel van de Randstad, met Amsterdam als grootste agglomeratie. Het merendeel van de beroepsbevolking is hier vooral werkzaam in de tertiaire (dienst) sector. Momenteel wordt 15 tot 20% van de Nederlandse zandbehoefte voor de bouwsector gedekt door zandwinning uit het IJsselmeer. De vraag naar zand uit het IJsselmeer zal hoogstwaarschijnlijk alleen maar gaan toenemen de komende jaren. In het IJsselmeer is naar verwachting ook aardgas aanwezig. Door het Rijk is een aantal boorvergunningen verleend voor de exploratie en exploitatie van deze en andere diepe delftstoffen. Binnen het thema economie wordt ingegaan op het inkomen per hoofd van de bevolking, bedrijfstypen per gemeente, de typen landbouwgewassen die in het gebied voorkomen en de stand van de visserij anno 2009. 65
Het inkomen per hoofd van de bevolking geeft een indicatie van de welvaart. Op deze kaart is de ontwikkeling van het inkomen per hoofd van de bevolking weergegeven over de jaren 2000, 2003, 2006 en 2009 over de zes provincies. 13,7 15,6 17,4 19,4 Fryslân 17,2 19,1 21,4 23,7 Noord-Holland 14,1 15,9 17,6 19,7 Overijssel 14,6 17,2 18,4 20,8 Flevoland Utrecht Jaarinkomen per hoofd van de bevolking per provincie (2000-2003 - 2006-2009) 17,2 19,6 21,6 23,9 15,0 17,1 18,8 21,1 Gelderland Kaart 36: Jaarinkomen per hoofd van de bevolking per provincie (2000-2003 - 2006-2009) Legenda 12 (x 1000 ): getal is gemiddeld jaarinkomen per hoofd van de bevolking Jaar 2000 2003 2006 2009 66
615 Wieringen 1.035 Wieringermeer 920 Harlingen 995 Wûnseradiel 960 Nijefurd 845 Gaasterlân-Sleat 1.045 Lemsterland Het percentage van de beroepsbevolking per economische sector per gemeente is weergegeven. Daaronder staat het aantal bedrijfsvestigingen per gemeente. De primaire sector is de economische sector die grondstoffen en voedsel levert waaronder: landbouw, veeteelt, jacht, visserij en delfstoffenwinning. De secundaire sector is de economische sector met alle bedrijven en activiteiten die de grondstoffen van de primaire sector verwerken. Deze sector beslaat de onder andere de industrie. De tertiaire sector is de economische sector waarin bedrijven met de verkoop van hun diensten winst willen maken. De quartaire sector is de enige economische sector zonder winstoogmerk. De quartaire sector omvat de niet-commerciële dienstverlening met diensten zoals openbaar bestuur, defensie, onderwijs, zorg, openbare orde en sociale zekerheid. 1.300 Diemen 1.510 Koggenland 1.795 Medemblik 485 Zeevang 53.020 Amsterdam Amsterdam 1.050 Waterland 485 Muiden 1.470 Naarden 490 Andijk 680 Wervershoof 1.195 Drechterland 3.570 Hoorn 2.065 Edam-Volendam 3.115 Almere 2.410 Huizen 695 Blaricum 1.175 Enkhuizen 935 Stede Broec 725 Eemnes 1.280 Bunschoten 1.525 Zeewolde 3.805 Lelystad 2.635 Nijkerk 985 Urk 1.755 Putten 2.280 Harderwijk 3.280 Noordoostpolder 2.340 Dronten 1.520 Ermelo 1.590 Nunspeet 1.175 Elburg 2.710 Kampen 1.340 Oldebroek 2.675 Steenwijkerland 1.370 Zwartewaterland Aantal Kaart 33: en type Aantal bedrijven en type per bedrijven gemeente per (2008) gemeente (2008) Legenda symboolgrootte komt overeen met 2.500 bedrijven Bedrijfstypen Primaire sector Secundaire sector Tertiaire sector Quartaire sector 67
Op deze kaart zijn de verschillende soorten gewassen die worden geteeld in het IJsselmeergebied weergegeven. Naast specifieke landbouwgewassen in de koude grond (aardappelen, maïs en bieten), wordt ook het aandeel van de glastuinbouw, de boomgaarden en de siergewassen weergegeven. Landbouwgewassen Kaart 34: landbouwgewassen (2007-2008) (2007-2008) Legenda Grasland Maïs Aardappelen Glastuinbouw Boomgaarden Bloembollen Granen Overige landbouwgewassen Fruitkwekerijen Bieten Boomkwekerijen 68
9.702 (overig) 29.218 (aal) Stavoren 138 (snoekbaars) 56 (baars) 112 (brasem) 63.080 (spiering) Na het ontstaan van het IJsselmeer mochten minder vissers hun beroep uitoefenen dan voorheen op de Zuiderzee. Er werden vissers uitgekocht door de Nederlandse overheid en een deel van de vissers ging zijn geluk beproeven op de Noordzee. Door de aanleg van de Afsluitdijk werd daarnaast het water zoet, waardoor sommigen soorten vis verdwenen en andere soorten juist beter konden gedijen. Momenteel zijn de belangrijkste vormen van visserij in het IJsselmeergebied de visserij op aal, waarvoor fuiken worden gebruikt, en de visserij op schubvissen (zoals snoekbaars) waarvoor staande netten worden gebruikt. De diagrammen geven de hoeveelheden gevangen vis in 2009 weer van de verschillende overslaghavens. Een opgebouwde kolom in het diagram geeft de hoeveelheden van meerdere vissoorten weer. 32.053 (aal) 44.469 (baars) Den Oever 107.694 (brasem) 165.182 (overig) 82.150 (snoekbaars) 155.846 (overig) 95.829 (aal) 689.534 (blei) 32.562 (baars) 1.988 (brasem) 381.551 (snoekbaars) Urk Volendam 5.157 (overig) 30.422 (spiering) 32.209 (aal) 4.866 (baars) 12.688 (blei) 3.089.817 (spiering) 38.048 (snoekbaars) Kaart 35: Visserij, aangebrachte vis per visafslag (2009) Visserij, aangebrachte vis per visafslag (2009) Legenda 250.000 pond gevangen vis Gevangen vissoorten Aal Baars Blei Brasem Snoekbaars Spiering Overige soorten 69
70
71