Doorontwikkeling 2017-2019 Versie 27 mei 2016
blad 2 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Kernpunten in een oogopslag 4 3 Doel, opdracht en uitgangspunten 6 3.1 Doel van het veiligheidshuis 6 3.2 Opdracht van het veiligheidshuis 6 3.3 Uitgangspunten van het werk van het veiligheidshuis 7 4 Functies en werkwijze 10 5 (Keten)partners en construct 12 6 Waarden 15 7 Sturing, financiering en verantwoording 15 7.1 Sturing 15 7.2 Financiering 15 7.3 Verantwoording 16 Bijlage 1 Aanbod 17 Bijlage 2 Toelichting op sturing 21
blad 3 1 Inleiding Het Veiligheidshuis Fryslân is een netwerksamenwerking tussen gemeenten en partners uit het veiligheidsdomein en het sociale domein. Het veiligheidshuis valt onder verantwoordelijkheid van alle Friese gemeenten. De doelstelling van de samenwerking in het veiligheidshuis is het voorkomen en verminderen van (ernstige) overlast, geweld, criminaliteit en maatschappelijke onrust. Dit door een combinatie van repressie, bestuurlijke interventie, zorg en ondersteuning. Het veiligheidshuis richt zich op mensen die complexe problemen op meerdere leefgebieden hebben, de openbare orde en veiligheid buitensporig aantasten en in aanraking (dreigen) te komen met dwang en drang. Het betreft circa 0,5% van de Friese huishoudens. Het veiligheidshuis richt zich op het aanpakken van deze groep met hardnekkige problematiek. Dit doet zij door in een breed netwerkverband te coördineren en te regisseren. Kernpunt van de doorontwikkeling van het veiligheidshuis Fryslân voor de jaren 2017 en 2018 is dat de aanpak in het veiligheidshuis aansluit bij de transformatie van het sociale domein. Het geeft daarmee ook invulling aan een noodzakelijke transformatie van het veiligheidsdomein, waarbij het veiligheidsdomein inspeelt op en verbinding zoekt met de nieuwe verhoudingen en mogelijkheden van het sociale domein. Dit plan voor doorontwikkeling van het Veiligheidshuis Fryslân is geschreven op basis van een opdracht van de agendacommissie van het veiligheidshuis. De gedelegeerde opdrachtgevers Willem Jan Borghardt en Ellen de Bruin (zetelgemeente Leeuwarden) hebben Joost Vos (partner bij RONT Management Consultants) aangesteld als procesbegeleider. Hij heeft in nauwe samenwerking met Maureen de Boer (manager van het Veiligheidshuis Fryslân) leiding gegeven aan het proces van formulering van dit document. De inhoud van dit document is tot stand gekomen met de input van vijf breed samengestelde werkgroepen. Dit in de periode oktober 2015 april 2016. Het document is beoordeeld door de agendacommissie van het Veiligheidshuis Fryslân en de stuurgroep van het Veiligheidshuis Fryslân heeft er mee ingestemd. Dit document beschrijft de veranderingen van het veiligheidshuis (hoofdstuk 2), doel, opdracht en uitgangspunten (hoofdstuk 3), rollen en werkwijze (hoofdstuk 4), partners en construct (hoofdstuk 5), waarden (hoofdstuk 6), sturing, financiering en verantwoording (hoofdstuk 7). De bijlage geeft concrete invulling van actuele thema s en doelgroepen waar het veiligheidshuis zich mee bezig houdt.
blad 4 2 Kernpunten in een oogopslag 1 Twee jaar vooruitkijken met vooralsnog behoud van de netwerksamenwerking Het doorontwikkelingsplan heeft betrekking op 2017 en 2018. Het huidige construct van het Veiligheidshuis - een netwerksamenwerking wordt in ieder geval tot 1 januari 2019 voortgezet. Voor 1 februari 2018 dient zicht te zijn op borging van het Veiligheidshuis voor de meer langere termijn en het construct dat daarbij het meest passend is. Het Veiligheidshuis Fryslân bekleedt vijf functies in netwerkverband Vaststelling van deze functies helpt om eenduidig te spreken over de rol en doorontwikkeling van het veiligheidshuis. Het betreft: (1) adviseren; (2) ondersteunen; 2 (3) regie voeren; (4) signaleren & adresseren; (5) ontwikkelen. Het Veiligheidshuis Fryslân zet volop in op transformatie Het veiligheidshuis sluit aan bij en ondersteunt de transformatie van het sociale domein. Hierbij wordt tegelijk de verbinding gelegd met ontwikkelingen in het veiligheidsdomein. Ontschotting en stimulering van synergie tussen beide domeinen en tussen de organisaties staat 3 voortdurend centraal in de aanpak. Zo wordt geïnvesteerd in een geïntegreerde transformatie. Voor het ondersteunen van de transformatie zijn vooral de functies van adviseren, ondersteunen en signaleren & adresseren van belang. Hierop wordt stevig ingezet. Het veiligheidshuis onderkent de hardnekkigheid van complexe problematiek en zet daarom ook in op een duurzame beschikbaarheid voor het voeren van procesregie en het borgen van expertise die nodig is om optimaal multidisciplinair samen te werken. Het Veiligheidshuis Fryslân heeft een eenvoudige aansturing Een bestuurscommissie is verantwoordelijk voor de sturing van het veiligheidshuis. Deze bestuurscommissie bestaat uit vertegenwoordigers van verschillende gemeenten (burgemeesters en wethouders) en bestuurders van partnerorganisaties. 4 Voor de beleidsvorming en verantwoording van het Veiligheidshuis worden jaarlijks een of twee bestuurlijke conferenties georganiseerd voor alle gemeenten en partnerorganisaties. De conferenties zijn gericht op planvorming met bijbehorende begroting - en verantwoording en tevens op inhoudelijke thema s.
blad 5 De omvang van het Veiligheidshuis blijft gelijk; financiering uit drie bronnen. Het Veiligheidshuis wordt gefinancierd vanuit het Rijk, het gemeentelijke veiligheidsdomein en het gemeentelijke sociale domein. Ieder van deze drie groepen financiers draagt in ongeveer gelijke mate bij. De bijdrage is deels financieel en deels in natura (menskracht). Daarnaast dragen alle partijen bij door de inzet van de mensen die namens de eigen 5 organisatie binnen de context van het veiligheidshuis informatie delen en zorgen voor een integrale aanpak. De omvang van het Veiligheidshuis blijft in 2017 en 2018 nagenoeg hetzelfde. De begroting van 2017 en 2018 is gebaseerd op continuering van de huidige (lees 2016) inzet opgehoogd met een indexering en een volledige financiële bijdrage voor de functie regiocoördinatie doorzorg gedetineerden, die anno 2016 deels in natura wordt ingezet. De verdelingssystematiek van kosten tussen gemeenten wordt na 2018 herzien.
blad 6 3 Doel, opdracht en uitgangspunten 3.1 Doel van het veiligheidshuis Het Veiligheidshuis Fryslân zorgt ook in de jaren 2017 en 2018 voor verbinding van partijen en levert een bijdrage aan het gezamenlijk aanpakken van ketenoverstijgende complexe sociale veiligheidsproblematiek. In het Veiligheidshuis is op provinciaal niveau specifieke kennis en expertise gebundeld ten aanzien van de ketenoverstijgende systeemgerichte aanpak op maat van mensen met meervoudige complexe problematiek die de sociale veiligheid (buitensporig) aantasten. Bij de aanpak is er aandacht voor een combinatie van interventies van zorg en veiligheid. Het gaat om (een selectie van) 0,5% van de Friese huishoudens. Het Veiligheidshuis regisseert de aanpak van de meest lastige casuïstiek uit deze doelgroep en adviseert en ondersteunt partners die zich bezig houden met casuïstiek waarin sociale veiligheid wordt aangetast. Vanuit advies en ondersteuning brengt het Veiligheidshuis kennis, expertise en vaardigheden over waardoor andere netwerken en organisaties een casus (eerder) zelf op de rit kunnen brengen. Het Veiligheidshuis signaleert, bundelt en adresseert systeemfouten, knelpunten, leemtes en trends in de ketenoverstijgende aanpak van ernstige sociale veiligheidsproblematiek en draagt zo nodig bij aan het ontwikkelen van nieuwe werkwijzen of interventies. Daarmee zorgt zij voor een duurzame investering in sociale veiligheid en bundelt zij de krachten van het sociale- en het veiligheidsdomein. 3.2 Opdracht van het veiligheidshuis De opdracht van het veiligheidshuis is om de bovenstaande rollen te vervullen en daarbij in deze periode specifiek aandacht te geven aan het ondersteunen en maximaal benutten van de transformatie van het sociale domein en het optimaal verbinden van dit domein met het veiligheidsdomein. Zowel binnen gemeenten als tussen organisaties uit beide domeinen. Een beschrijving van de genoemde rollen is opgenomen in bijlage 1. Bij de transformatie kan het schuren tussen inzichten en belangen uit verschillende domeinen. Er is sprake van botsende logica s. Het verschil in rollen en inzichten is vruchtbaar als men elkaar daarin verstaat. Het mag botsen en daarbij is de kunst in verbinding te blijven en het eens te worden. Het veiligheidshuis is bij uitstek een plaats waar men dit spel kent en deze kennis kan overdragen. Het ondersteunen van het sociale domein doet een beroep op het versterken van de adviserende, ondersteunende en signalerende rol van het veiligheidshuis. Deze rollen worden meer expliciet uitgedragen en winnen gaandeweg aan belang. In het verlengde van die rollen is het mogelijk dat het veiligheidshuis op projectbasis meer actief betrokken zal worden bij de ontwikkeling van nieuwe ketenoverstijgende werkwijzen. De noodzaak voor het voeren van procesregie in complexe ketenoverstijgende veiligheidsproblematiek blijft
blad 7 onveranderd. De cijfers van 2015 laten zien dat deze problematiek toeneemt (45% meer maatwerken onder procesregie Veiligheidshuis). Met de reorganisaties/(de)centralisaties zijn relatief (nieuwe) netwerken ontstaan op verschillende schaalniveaus. ZSM 1 (2013) dat op drie Noord is georganiseerd, het Veiligheidshuis (2007) dat de provincie bedient en de sociale wijkteams (2015) die dicht bij de burger lokaal hun werkgebied hebben. Het is nodig om (opnieuw) duidelijkheid en helderheid te krijgen over onder andere hoe de diverse lokale en (boven)regionale netwerken zich tot elkaar verhouden en hoe deze elkaar kunnen versterken. Dit wordt in een breed verband vanaf de tweede helft van 2016 verkent. Vorm, inhoud en (een deel van) de realisatie volgen naar verwachting in 2017/2018. 3.3 Uitgangspunten van het werk van het veiligheidshuis Het uitgangspunt is: wat lokaal kan, lokaal houden of naar lokaal (over)brengen, tenzij er sprake is van (een combinatie van) veiligheidsproblemen (geweld, overlast, aantasting OOV, criminaliteit, veiligheid omgeving en/of persoon in het geding), waarbij de achterliggende problematiek complex is en op meerdere leefgebieden speelt en een ketenoverstijgende aanpak nodig is om de veiligheidsproblemen beheersbaar te maken. Aanvullende optionele kenmerken die maken dat een zaak kan worden opgeschaald naar het veiligheidshuis zijn: de veiligheidsproblematiek is gemeente-overstijgend en/of de aanpak vergt specifieke kennis en expertise ten aanzien van de doelgroep, zoals overlastgevende Antillianen, verwarde personen, mensenhandel, Jihadisme en/of er is stagnatie in de samenwerking tussen betrokken partijen, er zijn conflicterende belangen en/of er is geen zicht op een effectieve oplossing en/of; er is een hoog veiligheidsrisico voor de persoon zelf of diens omgeving. In de gevallen waarbij een zwaardere ketenoverstijgende aanpak nodig is, voert het veiligheidshuis de procesregie. 1 ZSM is de meest essentiële schakel in de strafrechtketen. Binnen ZSM werken justitie partners samen en wordt na aanhouding van verdachten van veelvoorkomende criminaliteit zo spoedig mogelijk een beslissing genomen over het afdoeningstraject. Het is belangrijk dat op ZSM zo veel mogelijk contextinformatie over de dader is, zodat het OM een betekenisvolle interventie kan opleggen. Contextinformatie kan door het Veiligheidshuis worden aangedragen, maar ook vanuit het lokale veld/organisaties en omgekeerd.
blad 8 Een uitgangpunt is ook: op tijd lokaal meekijken en meedenken ter voorkoming van escalatie van de problematiek. Het veiligheidshuis neemt in dat geval de regie niet over. Het veiligheidshuis geeft advies en ondersteuning met als doel learning on the job. Hierbij gaat het onder meer om het overbrengen van het ketenoverstijgend en systemisch kijken naar een casus, dus vanuit zowel zorg als veiligheid, het herkennen van signalen die duiden op veiligheidsrisico s, het sturen op effectieve interventies en het coachen op het voeren van regie. Het veiligheidshuis brengt kennis, expertise en vaardigheden over waardoor het lokale veld of organisatie de zaak zelf verder op de rit kan brengen. Helderheid over regie, rollen en verantwoordelijkheden is een voorwaarde om ruis in de samenwerking tussen partijen te voorkomen. Stagnatie in samenwerking en het uitblijven van effectieve oplossingen dient zo snel mogelijk te worden doorbroken. Hiermee voorkom je escalatie en kun je eerder de-escaleren. De aanpak ter voorkoming van escalatie (AVE) biedt een handvat te komen tot de gewenste helderheid. De positionering van het Veiligheidshuis ten opzichte van andere netwerken is hierin ook opgenomen.
blad 9 Bij (dreigende) escalatie van een persoon met verward gedrag ligt de procesregie in de AVE 3 of AVE 4 kolom. De procesregie in de AVE 3 kolom ligt veelal bij het Veiligheidshuis. Het Veiligheidshuis stemt altijd nauw af met de afdeling Openbare orde en veiligheid, evenals de sociale (gebieds)teams in de betreffende gemeente. Een aantal gemeenten hebben er voor gekozen om in de AVE 3 kolom het sociale team en de afdeling Openbare Orde en Veiligheid op te nemen. Zij zijn voorliggend aan het Veiligheidshuis. In de praktijk is dit ook het uitgangspunt dat het Veiligheidshuis hanteert.
blad 10 4 Functies en werkwijze Het Veiligheidshuis Fryslân kent vijf functies. Adviseren Adviseren en informatieverstrekking ten aanzien van sociale veiligheid. Het gaat om vragen van uitvoerende professionals, beleidsambtenaren en bestuurders over de aanpak van concrete casuïstiek op het grensvlak van het sociaal domein en het veiligheidsdomein. Het veiligheidshuis is laagdrempelig beschikbaar voor adviesvragen. Vragen kunnen zijn: Is deze persoon bekend bij het veiligheidshuis? Bij wie moet ik zijn? Heb je tips of informatie? Wat zijn jullie ervaringen? Met deze advisering maakt het veiligheidshuis haar netwerk en kennis beschikbaar voor professionals. In een adviesgesprek kan het veiligheidshuis aan de orde stellen of een casus mogelijk geschikt is om aan te melden bij het veiligheidshuis. Het veiligheidshuis houdt geen inhoudelijke registratie bij van adviesgesprekken. Ondersteunen Op inhoud en proces meekijken en meedenken in casussen van mensen met meervoudige complexe problematiek die de sociale veiligheid (buitensporig) aantasten waarbij de regie blijft liggen in het lokale veld. Als het veiligheidshuis kiest voor de inzet van haar ondersteuningsfunctie, dan wordt in afstemming met de melder beoordeeld welke vorm van ondersteuning het meest passend is. Dit kan zijn: gerichte advisering of aanschuiven en meekijken met een lokaal overleg, waarbij kennis, expertise en vaardigheden worden overgebracht. De ondersteuning is er op gericht waar mogelijk de regie in lokale netwerken te behouden. Bij ondersteuning wordt in het veiligheidshuis op persoonsnaam een dossier bijgehouden. Procesregie voeren Het voeren van procesregie op complexe casuïstiek (<0,5% van de Friese huishoudens) waarbij partijen worden samengebracht, informatie wordt gedeeld, een gezamenlijk plan van aanpak wordt gemaakt en er wordt gestuurd op de realisatie van dat plan. De procesregisseur is daarbij de verbindende schakel tussen de verschillende partijen. Voor een melding bij het veiligheidshuis is een aanmeldformulier op de website beschikbaar. Bij een melding voert het veiligheidshuis in afstemming met de melder een eerste inventarisatie uit. Samen wordt gekeken of het veiligheidshuis kan volstaan met ondersteuning of dat de problematiek zodanig zwaar is dat de procesregie wordt overgenomen door het veiligheidshuis. Bij het voeren van de procesregie wordt in het veiligheidshuis op persoonsnaam een dossier bijgehouden. Signaleren & adresseren Escalatie van individuele casuïstiek bij blijvende stagnatie in de casus en het overstijgend in beeld brengen van trends, knelpunten, leemtes en misstanden op het terrein van sociale veiligheid en deze bij de juiste partners/het juiste gremium adresseren.
blad 11 Belangrijke trends worden onder andere geadresseerd in de bestuurscommissie en tijdens de periodieke brede bestuurlijke conferenties van het veiligheidshuis (zie ook hoofdstuk 7: sturing). Ontwikkelen Deelname aan projecten of beleidsvoorbereiding waarbij kennis en expertise wordt ingebracht over de ketenoverstijgende aanpak van complexe sociale veiligheidsproblematiek, dan wel het in opdracht van de bestuurscommissie op projectbasis faciliteren van het integraal afstemmen van initiatieven/activiteiten op beleids- en/of strategisch niveau. Dit ten behoeve van de versterking van de ketenoverstijgende aanpak van complexe sociale veiligheidsproblematiek. Een schematische weergave van de vijf functies/rollen staat in figuur 1. Figuur 1. Rollen van het Veiligheidshuis Fryslan
blad 12 5 (Keten)partners en construct De ketenpartners van het veiligheidshuis zijn: alle Friese gemeenten Openbaar Ministerie Noord Nederland politie Noord Nederland GGZ Regiecentrum bescherming en veiligheid Verslavingszorg Noord Nederland de drie Reclasseringsorganisaties Raad voor de Kinderbescherming Dienst Justitiële Inrichtingen de woningcorporaties van Friesland (via een overkoepelende vertegenwoordiging) Alle Friese burgemeesters en de ketenpartners binnen het veiligheidshuis hebben zich gecommitteerd aan het veiligheidshuis door het tekenen van de samenwerkingsovereenkomst Veiligheidshuis Fryslân 2015-2016. Deze overeenkomst wordt voor de jaren 2017 en 2018 geactualiseerd op basis van het doorontwikkelingsplan en in het laatste kwartaal van 2016 voorgelegd. Naast de ketenpartners werkt het veiligheidshuis intensief samen met vele andere essentiële partijen zoals Zienn, Leger des Heils, Fier Fryslan, MEE, het Zorgkantoor, PGBbureaus, LIMOR, REIK, Talant en Jeugdzorg. Het Veiligheidshuis Fryslân is een horizontaal samenwerkingsverband en heeft geen zelfstandige status, bevoegdheden of rechtspositie. Het beheer van het Veiligheidshuis Fryslân is ondergebracht bij de gemeente Leeuwarden.
blad 13 Vanuit één locatie wordt samengewerkt door een manager, die leiding geeft aan het veiligheidshuis, procesregisseurs, informatiemakelaars, een regiocoördinator (ex)gedetineerden en secretariële ondersteuning. Zij vormen de vaste bezetting van het veiligheidshuis. Vertegenwoordigers van alle partnerorganisaties treffen elkaar in het veiligheidshuis waarbij zij onder regie van de procesregisseurs samenwerken aan het oplossen van de complexe problematiek.
blad 14 6 Waarden Voor het goed functioneren van het Veiligheidshuis Fryslân is een gedeelde cultuur van belang. Deze cultuur is ondersteunend aan de vijf rollen van het veiligheidshuis en ondersteunt ook de transformatie van het sociale domein en het veiligheidsdomein. De waarden van het veiligheidshuis zijn. Verbindend Baanbrekend Dienstbaar Confronterend Pragmatisch Leden van het veiligheidshuis brengen partners samen in een gezamenlijke aanpak. Zij zijn daarbij bereid baanbrekende oplossingen te kiezen en zijn in die zin ook wegbereiders. Ze zijn bereid het vak aan anderen over te dragen en hen waar nodig te adviseren. Waar de samenwerking stagneert, durven zij te confronteren. Waar mogelijk maken zij het verschil door pragmatische oplossingen te creëren met de inzet van hun netwerk.
blad 15 7 Sturing, financiering en verantwoording 7.1 Sturing Het veiligheidshuis staat sinds 2013 onder regie van de gemeenten (voordien onder regie van het OM). Sturing op de inzet van het veiligheidshuis gebeurt gezamenlijk door de gemeenten en ketenpartners. Strategische keuzen worden gemaakt tijdens brede bestuurlijke conferenties waarbij alle gemeenten en ketenpartners vertegenwoordigd zijn. Tijdens deze conferenties vindt periodiek steeds voor een nieuwe planperiode - besluitvorming plaats over het meerjarenbeleid en de daarbij behorende begroting. Daarnaast wordt het jaarverslag met bijbehorende afrekening gepresenteerd. Ook komen inhoudelijke thema s aan de orde. Tijdens deze conferenties wordt kennis gedeeld die richting geeft aan de gezamenlijke ketenoverstijgende aanpak van mensen met complexe veiligheidsproblematiek. Het veiligheidshuis kent een bestuurscommissie die bestaat uit vertegenwoordigers van minimaal zes gemeenten (wethouders en burgemeesters) en de ketenpartners. Deze bestuurscommissie staat onder leiding van de burgemeester van de zetelgemeente en fungeert als dagelijks bestuur. De bestuurscommissie vergadert minimaal vier maal per jaar en stuurt op de uitvoering van het strategisch plan en de begroting alsmede op de juiste uitvoering van de taak en opdracht van het veiligheidshuis. Een meer uitgebreide toelichting op de sturing en een schematisch overzicht is opgenomen in bijlage 2. Het veiligheidshuis zal ook in de periode 2017 en 2018 een netwerkconstructie zijn waarbij het veiligheidshuispersoneel wordt gedetacheerd. Belangrijke argumenten voor het vooralsnog behouden van dit construct zijn: de intensieve ontwikkelingen rondom de transformatie van het sociale en het veiligheidsdomein, de ontwikkelingen met betrekking tot fusie en herindeling van gemeenten in Friesland en een lopende opdracht tot verkenning van de verbinding tussen ZSM - het veiligheidshuis - het lokale veld en verkenning van de mogelijke inzet van een PGA top X aanpak. Met de keuze voor dit construct verbinden de partners zich eraan de huidige detachering van mensen bij het veiligheidshuis te continueren tot 31 december 2018. Vóór 1 februari 2018 is zicht op de borging van het Veiligheidshuis voor de (meer) langere termijn en welk construct daarbij het meest passend is. 7.2 Financiering Het veiligheidshuis wordt in ongeveer gelijke mate gefinancierd door bijdragen vanuit het rijk, het gemeentelijke veiligheidsdomein en het gemeentelijke sociale domein. Deze bijdragen zijn deels in geld en deels in natura (bijdrage door het leveren van menskracht voor de vaste bezetting van het veiligheidshuis). De financiering door gemeenten vindt plaats op basis van een combinatie van verdeling naar inwonertal en verdeling naar omvang van de problematiek. Vooruitlopend op de nieuwe meerjarenbegroting van de volgende gemeenteraadsperiode zal de verdeelsystematiek in 2018 worden geëvalueerd en voor de periode na 2018 worden herzien.
blad 16 Naast de financiële bijdrage, dragen alle ketenpartners bij aan de samenwerking door de inzet van mensen die in het veiligheidshuis direct betrokken zijn bij de coördinatie van casuïstiek. Gezien: de blijvende noodzaak om procesregie te voeren op de meest complexe gevallen uit de doelgroep (in 2015 is het aantal maatwerken waarin procesregie is gevoerd met 45% gestegen); de gevraagde inzet op actuele thema s zoals radicalisering en mensen met verward gedrag; de gevraagde toenemende inzet op met name de advies- en ondersteuningsfunctie, is het nodig dat de omvang van het Veiligheidshuis in 2017 en 2018 minimaal gelijk blijft. De begroting van 2017 en 2018 is gebaseerd op continuering van de inzet op het bestaande niveau (lees 2016). Daarbij wordt indexering toegepast en een volledige financiële bijdrage voor de functie regiocoördinatie doorzorg gedetineerden gevraagd. Deze functie wordt anno 2016 deels in natura bekleed. Voor 2017 en 2018 is hier 0,88 fte voor begroot, met dien verstande dat het aantal uren na 2018 wordt afgebouwd. De Een begroting wordt separaat aangeleverd. 7.3 Verantwoording Het veiligheidshuis wordt gestuurd op basis van één integrale begroting. Hieraan is één verantwoordingsrapportage gekoppeld. In deze rapportage wordt inzichtelijk gemaakt welke inzet wordt gepleegd voor welke taken c.q. aandachtsgebieden. Er vindt geen koppeling plaats tussen subsidiestromen en individuele taken. Wel wordt inzichtelijk gemaakt dat de taken en opgaven waarvoor subsidies versterkt zijn daadwerkelijk worden uitgevoerd. Zo ontstaat een verantwoording over de realisatie van de rollen/functies en opdracht van het veiligheidshuis als geheel. Deze eenvormige verantwoordingsrapportage wordt beschikbaar gesteld aan alle financiers.
blad 17 Bijlage 1 Aanbod Het veiligheidshuis werkt vraaggericht. Elke organisatie, keten of netwerk kan een persoon, gezin of groep aanmelden. We krijgen aanmeldingen uit alle hoeken van de provincie en van vele organisaties/netwerken, zoals wijk- en gebiedsteams, sociale teams, gemeenten, politie, gevangeniswezen, corporaties, Regiecentrum Bescherming en Veiligheid, de GGZ, Openbaar Ministerie, Fier Fryslan, Zienn, het Leger des Heils, Raad voor de Kinderbescherming, Jeugdhulp en Reclassering. Een greep uit de voorbeelden waar het veiligheidshuis met succes op ingevlogen is een man die al jaren de buurt terroriseert en waar de hulpverlening geen vat op krijgt een woninginbreker die dagelijks op pad is, die af en toe wordt gepakt, maar elke keer weer in zijn oude gewoonte vervalt een drugshandelaar die overlast veroorzaakt, meisjes uitbuit en dader van huiselijk geweld is een GHB verslaafde jongen met GGZproblematiek die de hele buurt op stelten zet een groep jongeren die dagelijks voor overlast zorgt, vernielingen pleegt en zich bezig houdt met woninginbraken, veel zijn verslaafd aan drugs en gebruiken overmatig alcohol een dak- en thuisloze die onder invloed van alcohol en drugs door het leven gaat en op straat veel overlast veroorzaakt, geen enkele aanpak heeft tot structurele verbetering geleid een buurtje waar vier gezinnen met complexe problemen wonen en elkaar het leven zuur maken, bedreigingen, overlastmeldingen, treiteren is aan de orde van de dag en zo zijn er nog vele andere voorbeelden te noemen Een aantal aandachtsgebieden nader belicht Het veiligheidshuis kent geen doelgroepen. Een aangemelde zaak wordt in maatwerk of in ondersteuning opgepakt. Er is altijd sprake van (een combinatie van) veiligheidsproblemen waarbij het kan gaan om individuen, gezinnen met kinderen of andersoortige relationele systemen. Het veiligheidshuis heeft anno 2017-2018 capaciteit om gemiddeld 200 maatwerken op jaarbasis te draaien. Hier zijn gemiddeld 500 personen bij betrokken (systemische aanpak). Daarnaast wordt in gemiddeld 200 zaken op jaarbasis advies/ondersteuning gegeven en worden gemiddeld 5 groepsaanpakken vanuit ondersteuning gedraaid. Het veiligheidshuis besteedt expliciete aandacht aan de volgende onderwerpen: Jeugd en jong volwassenen Ongeveer de helft van de personen die in het veiligheidshuis onder de aandacht zijn geweest vallen in de leeftijdscategorie 12-27 jaar. Jeugd en jongvolwassenen zijn hiermee een zeer voorname pijler in het veiligheidshuis. Het veiligheidshuis richt zich op de meest kwetsbare kinderen en jongeren die opgroeien in gezinssystemen die gekenmerkt worden door huiselijk geweld, verwaarlozing en criminaliteit. Jongeren waarbij de kans groot is dat geweld en criminaliteit van ouders op kinderen en/of van broers/zussen op broertjes/zusjes overgaat. Jongeren die balanceren tussen het strafrecht en civiele trajecten. Jongeren die van straf naar zorg en vice versa gaan. Jongeren die op straat of in de prostitutie terecht komen. Jongeren die behoren tot de zwaarste doelgroep, in een Gesloten Jeugdinrichting hebben gezeten en telkens terugvallen in agressie en criminaliteit. Jongeren die van de radar dreigen te verdwijnen
blad 18 als ze 18 worden omdat ze op de grens tussen jeugd- en volwassenrecht zitten. Groepen jongeren die voor overlast en/of criminaliteit zorgen. Naast het geven van advies en ondersteuning, evenals het voeren van de procesregie op casusniveau, voert het veiligheidshuis o.a. de volgende specifieke activiteiten uit in relatie tot deze groep: Het veiligheidshuis heeft een rol in de groepsaanpak van overlastgevende en criminele jongeren. De verantwoordelijkheid voor de groepsaanpak van overlastgevende en criminele jongeren ligt bij de gemeente. De gemeente kan het veiligheidshuis vragen hierbij ondersteuning te geven. Het veiligheidshuis pakt zo nodig de harde kern jongeren die naar voren komen vanuit de groepsaanpak op in een maatwerk. De jongere wordt dan via de reguliere route bij het veiligheidshuis aangemeld. Het veiligheidshuis is intensief betrokken bij het in beeld brengen en adresseren van knelpunten ten aanzien van jongeren met ernstig delictgedrag en persoonlijkheidsproblematiek die nadat ze 18 zijn geworden uit beeld raken bij reguliere hulpverlening en tijdelijk onder de radar verdwijnen, waarna ze veelal in het justitiële circuit of in de prostitutie weer opduiken. Het veiligheidshuis denkt en werkt mee aan oplossingen in nauwe afstemming met de Woodbrookers, Jeugdhulp en Regiecentrum B&V. Personen met verward gedrag Het veiligheidshuis heeft een rol in de programmatische aanpak van personen met verward gedrag. Er is volop aandacht voor deze groep. Dit mede als gevolg van een aantal zeer tragische incidenten met dodelijke afloop - denk aan Bart van U. en Udo D. - evenals een toename van de problematiek rondom verwarde personen. Een toename niet alleen in aantal maar ook in complexiteit, mede als gevolg van de ambulantisering van de zorg. Het veiligheidshuis heeft in 2016 een Handboek gemaakt voor de aanpak van mensen met verward gedrag en actualiseert dit doorlopend aan de hand van nieuwe ontwikkelingen en inzichten. In maart 2016 is een doorbraakteam verwarde personen geoperationaliseerd. Dit team functioneert onder de procesregie van het veiligheidshuis en werkt uitsluitend in opdracht van de Driehoek. In het team hebben vaste sleutelfiguren zitting met expliciete kennis en expertise, evenals mandaat. Tot slot initieert en faciliteert het veiligheidshuis op beleids- en strategisch niveau het verbinden van ketenpartners in het verkennen en vinden van langere termijn oplossingen. Denk bijvoorbeeld aan locaties en triage. Mensenhandel en arbeidsuitbuiting In het veiligheidshuis is specifieke kennis en expertise aanwezig ten aanzien van mensenhandel en arbeidsuitbuiting. De procesregisseur van het veiligheidshuis fungeert - namens alle gemeenten in Fryslân als spin in het web. Afspraak is dat signalen van mensenhandel en arbeidsuitbuiting bij het veiligheidshuis worden gemeld, waarna deze signalen in afstemming met justitiële- en zorgpartijen worden opgewaardeerd in de keten, waarna de gepast actie wordt ondernomen. Overlastgevende en criminele personen etnisch gerelateerd (OPEG) Het veiligheidshuis heeft sinds 2008 specifiek aandacht voor overlastgevende en criminele personen etnisch gerelateerd. In de praktijk gaat het grotendeels om Antillianen en hun systeem. Woonoverlast, (huiselijk)geweld, handel in drugs, uitbuiting, prostitutie,
blad 19 mishandeling en verwaarlozing van kinderen is veiligheidsproblematiek die bij deze groep met regelmaat (in samenhang) aan de orde is. Deze groep vraagt om specialistische kennis en vaardigheden en zeer korte lijnen tussen justitiële- en zorgpartners. De aandacht wordt zowel gericht op het systeem rondom overlastgevende en criminele Antillianen, denk aan kinderen en vrouwen (met name zorg), als op de harde kern overlastgevende en criminele Antillianen (met name justitieel). De samenwerkende partners in het veiligheidshuis hebben gemiddeld 75 criminele en overlastgevende Antilianen en hun sociaal systeem in beeld. De politie kent ze allemaal. Ongeveer 80% is bekend bij het Regiecentrum. Het overgrote deel woont in Leeuwarden, een klein deel in Drachten en nog een kleiner deel verspreid over Friesland. De hoog-risico zaken worden in maatwerk opgepakt. Radicalisering Op regionaal niveau is vastgesteld dat het veiligheidshuis een rol heeft op het thema radicalisering/jihadisme. Signalen die kunnen duiden op radicalisering worden na afstemming in de Driehoek in het veiligheidshuis besproken aan de casustafel radicalisering. Hier maken vaste sleutelfiguren onderdeel van uit, aangevuld met de gemeentelijke contactpersonen. Het veiligheidshuis adviseert, ondersteunt en voert indien nodig de procesregie in zaken waar radicalisering (mogelijk) speelt. De Driehoek is hierbij leidend. Regionale coördinatie doorzorg gedetineerden In Fryslân komen jaarlijks ongeveer 950 gedetineerden vrij, waarvan de helft uit de gemeente Leeuwarden afkomstig is en de andere helft uit de rest van de provincie. Gemeenten zijn individueel verantwoordelijk voor het goed regelen van de doorzorg van (ex-)gedetineerden. Dit is opgenomen in het Samenwerkingsmodel Nazorg volwassen (ex-)gedetineerden justitiegemeenten (opgesteld door het Ministerie van Justitie en de VNG). Het gaat hierbij om het vroegtijdig oppakken van problemen op vijf essentiële aandachtsgebieden van de gedetineerde: ID-bewijs, schulden, inkomen, huisvesting en zorg. De Friese gemeenten hebben in verschillende omvang, zwaarte en wijze de doorzorg van gedetineerde lokaal geregeld. Dit varieert van het creëren van een specifieke functie voor deze taak tot bestaande functies die het erbij doen. De overkoepelende regiocoördinatie van de doorzorg (ex) gedetineerden is in het Veiligheidshuis belegd. De regionale coördinator onderhoudt vanuit een ontwikkelfunctie op beleids- en strategisch niveau de contacten met de (boven)regionale partijen die betrokken zijn bij de doorzorg van gedetineerden. Knelpunten, leemtes en successen worden geïnventariseerd, gesignaleerd en geadresseerd. Waar mogelijk en nodig worden op regionaal niveau afspraken gemaakt die leiden tot optimalisering van de doorzorg. Hierbij maakt het veiligheidshuis altijd een vertaalslag naar het lokale veld. Dit gebeurt onder andere door het uitbrengen van nieuwsbrieven en het organiseren van gezamenlijke bijeenkomsten met lokale doorzorgcoördinatoren. De regiocoördinator doorzorg (ex)gedetineerden is tevens nauw betrokken bij en de linking pin tussen partners bij het instroomoverleg dat onder het dak van het veiligheidshuis plaatsvindt. In dit overleg maken de partners ten aanzien van een geselecteerde groep gedetineerden afspraken over de zorg c.q. begeleiding van gedetineerden die net in de Penitentiaire Inrichting zijn gekomen. Om deze zorg te kunnen bieden is het Project UIT ontstaan. Het project UIT wordt gefinancierd door de zogenaamde Van der Staaij gelden en richt zich op wonen en dagbesteding bij gedetineerden.
blad 20 Gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor het uitvoering geven aan de lokale coördinatie van de doorzorg (ex)gedetineerden. De regiocoördinator kan hierbij ondersteuning bieden. Doel is dat deze ondersteuningsbehoefte binnen twee jaar op een verantwoorde wijze wordt afgebouwd.
blad 21 Bijlage 2 Toelichting op sturing De bestuurscommissie Veiligheidshuis: vormt het dagelijks bestuur van het Veiligheidshuis; is opdrachtgever van het Veiligheidshuis en stuurt op samenwerking bij de uitvoering van de opdracht. De manager van het Veiligheidshuis, die leiding geeft aan de dagelijkse gang van zaken, is daarbij verantwoordelijk voor de uitvoering. Elke ketenpartner heeft vanuit eigen taken en wetgeving een verantwoordelijkheid in de netwerksamenwerking van het Veiligheidshuis. De regie op het Veiligheidshuis ligt bij de gemeenten. Gemeenten hebben aanvullend de verantwoordelijkheid voor de coördinatie/regie op de samenwerking in het Veiligheidshuis. bereidt op strategisch en tactisch niveau de lijnen voor, zet deze uit en bewaakt de uitvoering van de gemaakte afspraken. De algehele koers, visie, uitgangspunten, de te leveren diensten en de daaraan gekoppelde begroting - kortom de opdracht voor het Veiligheidshuis - staan verwoord in het strategische plan voor het Veiligheidshuis. Dit plan dient te worden onderschreven door de ketenpartners en gemeenten. Gemeenten stellen het plan met bijbehorende begroting vast in hun college. De sturing van de bestuurscommissie beperkt zich tot het uitvoering geven aan de door de (gezamenlijke) colleges vastgestelde (inhoudelijke en financiële) kaders voor het Veiligheidshuis; monitort de effectiviteit van het Veiligheidshuis en stuurt indien nodig bij; stelt het jaarverslag en financiële verantwoording van het Veiligheidshuis vast; kan ten aanzien van bepaalde ketenoverstijgende veiligheidsonderwerpen als opdrachtgever fungeren; stemt bij het geven van opdrachten, de totstandkoming en het bespreken van plannen altijd af met andere benodigde gremia, denk bijvoorbeeld aan de VFG. Vertegenwoordigers in de bestuurscommissie fungeren als linking pin en rapporteren naar hun achterban ; verplicht zicht tot het minimaal één maal per jaar beleggen van een bestuurlijke conferentie voor alle betrokken gemeenten en de ketenpartners, waarbij in ieder geval indien van toepassing in dat jaar - het Strategische plan voor het Veiligheidshuis met bijbehorende begroting ter instemming wordt voorgelegd. Er wordt kort bestuurlijk verantwoording afgelegd over het gevoerde beleid en inhoudelijke zaken komen informerend en/of meningsvormend aan de orde. Zo mogelijk wordt aangesloten op (de planning van) een reeds bestaand overleg. De vergaderingen van de bestuurscommissie worden voorbereid door de manager van het Veiligheidshuis, in nauwe af- en overeenstemming met de huidige ambtelijke adviesgroep van het Veiligheidshuis. In deze adviesgroep zijn op beleids- en teamleidersniveau in ieder geval de partijen vertegenwoordigd die zitting hebben in de Bestuurscommissie. De Strategische Regiegroep kan een platform vormen waar de samenhang tussen verschillende initiatieven die een raakvlak hebben met zowel het sociale- als veiligheidsdomein wordt besproken. Partners hebben de behoefte uitgesproken om meer samenhang aan te brengen tussen verschillende initiatieven.
blad 22