Industrie Trends, Ontwikkelingen, Cijfers & Prognoses Nederland Casper Burgering Senior sector econoom Å 2 383 26 93 š casper.burgering@nl.abnamro.com mei 214 @CasperBurgering
Stand van de industrie is positief in mei Sheet 3 Sheet 4 Sheet 5 Sheet 6 Mondiale BBP (214) 3,6% Mondiale handel (214) 6,% Global PMI Man. (april) 51,9 PMI man. NL (april) 53,4 Mondiale economie Mondiale productie en handel PMI industrie internationaal PMI industrie Nederland Sheet 7 BBP Sheet 7 Investeringen Sheet 8 Export Sheet 9 (214) 1,2% (214) 3,5% (214) 3,% Producenten vertrouwen (apr),3 Economie Nederland Economie Nederland Handelspartners en export Sentiment industrie Nederland Productie groei (214) 3,% Bezettingsgraad (Q2) 8,2% Sheet 1 Sheet 11 Sheet 12 Faillissements- Sheet 13 graad >1,3% CRB index (april, m-o-m) 2,1% Omzet Productie Orders Bezettingsgraad industrie Faillissementen industrie Grondstof prijzen 2 Verwachting ABN AMRO Actuele stand van zaken Ongunstige omstandigheden Neutrale omstandigheden Gunstige omstandigheden
Economie EU versterkt, economie VS herstelt GDP % growth (yoy) 215 8% World GDP % growth 214: 3.6% China 7% Vietnam Indonesia 6% India South EMERGING LATIN 5% Africa Mexico ASIA AMERICA UAE Canada Brazil Turkey US 4% EMERGING World GDP % EUROPE South Korea growth 215: Greece EUROZONE 3.8% 3% Portugal Ireland UK Poland Russia Germany 2% Norway Australia Spain Switzerland Sweden France 1% Japan Italy Belgium Netherlands % % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% GDP % growth (yoy) 214 De fundamentele situatie voor de Amerikaanse economie is verbeterd. Er wordt veel minder hard bezuinigd en dit zou, samen met de aantrekkende arbeidsmarkt en verbeterde balansen van huishoudens, de consumptieve bestedingen een stevige impuls moeten geven. Ook voor investeringen staat het licht op groen. Het tij is aan het keren voor de Chinese economie. China houdt vast aan een groeidoelstelling van ca. 7,5%. Wij denken dat dit haalbaar is, zij het met wat extra stimuleringen. Het Chinese besluit om projecten te versnellen werd positief ontvangen. Een harde landing lijkt onwaarschijnlijk, mede gezien de invloed van de overheid op de economie. De EU-economie groeide in het 4 e kwartaal van 213 met,2% k- o-k. De groei zal naar verwachting dit jaar licht versnellen en volgend jaar wat sterker. In zijn totaliteit blijft het herstel wel bescheiden. Enkele factoren die in de voorbije jaren de binnenlandse vraag drukten, zullen geleidelijk aan kracht verliezen maar verhinderen een krachtig herstel. 2% 1% Wereldhandel j-o-j % groei % 1-1 1-11 1-12 1-13 1-14 De groei van de wereldhandel houdt aan in februari. In januari daalde de index van het CPB nog met 1,8%-punt m-o-m naar 2,7%, maar in februari verstevigde de groei licht naar 2,9%. De reeks houdt echter zijn opwaartse trend vast. De economische onrust zal nog aanhouden, maar veel indicatoren suggereren de handel zal verstevigen. Global Man. PMI 4 neutral 1-1 1-11 1-12 1-13 1-14 De Manufacturing PMI voor de mondiale industriële activiteit zwakte verder af in april. De index verloor,5 punten en kwam uit op 51,9 punten, nog steeds ruim boven de neutrale grens van 5. ABN AMRO verwacht dat de mondiale industriële activiteit de komende maanden verder accelereert, vanwege het herstel in de VS en stimulus in China. Bron: ABN AMRO, CPB, Markit Economics 6 5 3
PMI mondiale industriële productie dipt in april Groei mondiale industriële productie zet door en groeit met 3,9% op jaarbasis Productie Latijns Amerika verstevigd; alle regio s tonen nu groei in productie Groei wereldhandel herstelt licht in februari van 2,7% naar 2,9% op jaarbasis Mondiale productie 15% 1% 5% % -5% -1% Industriële productie wereld (% joj) (data tm februari 214) -15% 28 29 21 211 Industriele productie wereld 14% 12% 1% 8% 6% 4% 2% % -2% -4% Industriële productie naar regio s (% joj) (data tm februari 214) -6% 211 VS Lat Am Eurozone Azie 25% 2% 15% 1% 5% % -5% -1% -15% -2% % groei (joj) Wereldhandel groeit volgens ABN AMRO met 6% joj in zowel 214 als 215-25% 28 29 21 211 Wereld handel In april daalde de PMI voor nieuwe orders verder, met,6 indexpunten naar 52,7 De PMI voor productie daalde ook in april, m.n. door de vertraging in Azië De PMI werkgelegenheid zwakte licht af in april met slechts,1 indexpunten Global PMI 56 55 54 53 52 51 5 49 48 47 Nieuwe orders industrie - PMI index mondiaal 52.7 46 56 55 54 53 52 51 5 49 48 47 Productie industrie - PMI index mondiaal 53. 46 56 55 54 53 52 51 5 49 48 47 Werkgelegenheid industrie - PMI index mondiaal 51.5 46 4 Bron: Thomson Reuters Datastream, CBS
Expansie in Europa en VS, nog steeds krimp in China PMI manufacturing - april 7 6 5 4 3 2 1 PMI output - april (index, 5 = ) Output 7 6 5 4 3 2 1 PMI nieuwe orders - april (index, 5 = ) Cijfers gecorrigeerd voor seizoensinvloeden Nieuwe orders In de zogenaamde opkomende landen zien we vertragingen in de industriële activiteit. In landen als China, Brazilië en Rusland staat de PMI index onder de 5 punten, wat duidt op krimp in activiteit. In Europa staan de landen met een PMI index er gunstig bij en alle Europese landen hebben te maken met expansie in industriële activiteit, alhoewel de index in Frankrijk, Nederland en Spanje is afgezwakt ten opzichte van de notering in de voorgaande maand. Bron: Thomson Reuters Datastream, NEVI, Markit Economics 5
PMI index nieuwe orders opnieuw negatief 3 58 bijdrage in indexpntn van onderdelen PMI aan de wijziging van PMI totaal 2 1-1 -2-3 56 54 52 5 48 46 44 42 PMI - industrie (totaal) PMI - werkgelegenheid PMI - nieuwe orders PMI - productie PMI - levertijden PMI - voorraad ingekocht materiaal PMI - Industrie (r.as) In april nam de PMI index wederom af: van 53,7 in maart naar 53,4 in april. Een lichte daling van,3 indexpunten weliswaar, maar toch is de ontwikkeling op sommige deelindicatoren afwijkend. Slechts 2 deelindicatoren van de PMI droegen in april positief bij aan de totaalindex: de index voorraad ingekocht materiaal en werkgelegenheid. Van deze twee nam de index op werkgelegenheid het hardst toe en dat is positief: de huidige expansie in activiteit heeft tot gevolg dat meer werknemers nodig zijn. De sterkste krimp viel ten deel aan de nieuwe orders en de productie, die samen het merendeel van de totaalindex vormen. Opvallend hier is dat beide indexen voor de 4 e opeenvolgende maand zijn gedaald en elke keer negatief hebben bijgedragen aan de totaalindex. Bij een 5 e opeenvolgende daling van de nieuwe orders index (wat nog niet eerder is voorgekomen in de hele historie van de reeks) zijn er redenen om meer zorgen te maken over de fundamentele ontwikkelingen binnen de sector industrie. Maar dat zal pas bekend zijn op maandag 2 juni. De Purchasing Managers Index (PMI) van het NEVI is een verzamelingsindex gebaseerd op 5 individuele indexen met de volgende zwaarte verdeling: nieuwe orders (,3), productie (,25), werkgelegenheid (,2), levertijden (,15), voorraad ingekocht materiaal (,1), met de levertijden index omgekeerd zodat de cijfers zich in een vergelijkbare richting bewegen. Bron: NEVI, Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO 6
Nederlandse economie geleidelijke verbetering (zie voor meer achtergrond en analyse de Nederlandse Economie in Zicht van 9 april 214 van Philip Bokeloh op ABN AMRO Insights) Kerncijfers Nederlandse economie 211 212 213 213 214 214r 215r Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 Kwartaal 1 % mutaties k-o-k k-o-k k-o-k k-o-k BBP 1, -1,3 -,8,1,3,9 1,2 1,3 Particuliere consumptie -1,1-1,6-2,1 -,7 -,4,2 -,6,3 Overheidsconsumptie,2 -,7 -,2 -,1, -,1,2 -,2 Investeringen 6,1-4, -4,8 1,3 2,8 5,9 3,5 4,9 Uitvoer goederen & diensten 4, 3,2 1,4,7,,3 3, 4,7 Invoer goederen & diensten 4,2 3,3 -,2 1,5,2 1, 2,4 4,7 Consumentenprijzen (CPI - % j-o-j) 2,3 2,5 2,5 2,7 2,8 1,6 1,1 (feb) 1,3 1,5 Lonen (part. sector, % j-o-j) 1,4 1,6 1,3 1,4 1,2 1,1 1,1 1,4 1,8 Niveaus Werkloosheid (% beroepsbevolking) 5,4 6,4 8,3 8,3 8,6 8,4 8,8 (feb) 8,9 8,7 idem internationale definitie 4,4 5,3 6,7 6,6 7, 7, 7,3 (feb) 7,3 7,1 Producentenvertrouwen (ultimo) -1,3-5,6,1-3,8-2,4,1 1,1 Consumentenvertrouwen (ultimo) -37-39 -17-36 -32-17 -7 Ramingen: ABN AMRO - De economie daalde in het eerste kwartaal van 214 met 1,4% op kwartaalbasis. De scherpe daling wordt vooral toegeschreven aan de afname van het gasverbruik gedurende de wintermaanden. (NB: op basis van dit nieuwe cijfer, kunnen de prognoses over de Nederlandse economie worden aangepast; op moment van schrijven van dit stuk zijn deze prognoses nog niet bekend en worden in de loop van komende week bekend gemaakt; volg hiervoor ABN AMRO Insights). - De bedrijfsinvesteringen trekken aan nu de industriële productie en de bezettingsgraad verder zijn gestegen. De handel met het buitenland blijft de belangrijkste economische groeimotor voor de industrie. Dit herbergt wel risico s, gegeven de onzekerheden rondom de Krim, China, de Europese verkiezingen en de deflatoire tendens in Zuid-Europa. 7 Bron: ABN AMRO
Sentiment bij handelspartners zwakt iets af Duitsland België Frankrijk 65 6 55 5 45 4 35 4 2-2 12 11 1 9 PMI - nieuwe orders enexport Duitse industrie index: > 5 =expansie en < 5 = krimp nieuwe orders export Groothandelmachines & onderdelen saldo (%) ondernemers positief/negatief ondernemingsklimaat voorraadniveau order ontwikkeling komende 3 mndn order ontwikkeling komende 6 mndn Nieuwe orders industrie index (21 = 1) totaal kapitaal goederen consumptiegoederen intermediaire goederen 1-1 -2-3 saldo (%) ondernemers positief/negatief 15 1 5-5 -1-15 -2 11 15 1 95 9 Vertrouwens indicator Industrie (totaal) Investerings goederen Intermediaire goederen Economisch sentiment 85 index : 1 = 8 Economisch sentiment Sentiment orderpositie industrie -25 saldo (%) ondernemers positief/negatief Export orders Binnenlandse orders 55 5 45 4 35 industrie, tot. output nieuwe orders nieuwe exp. orders -1-2 -3-4 PMI manufacturing saldo (%) ondernemers positief/negatief -5 2 1-1 -2-3 Vertrouwens indicatoren Vertrouwens indicator Economisch sentiment Industriele orders enproductie 15 1-4 9 Industrie orderportefeuille (saldo %, l.as) Industriele productie (index, r.as) 95 In zowel Duitsland, België en Frankrijk (de 3 belangrijkste handelspartners van Nederland) zijn de marktomstandigheden licht verslechterd in april ten opzichte van maart. De PMI voor de export en de nieuwe orders in Duitsland zwakte opnieuw af in april, maar beide indices blijven desondanks nog in expansie staan. De inkomende industriële orders nam in maart op maandbasis af met bijna 3%, maar trok met 1,4% aan op jaarbasis. Bij de groothandel is het oordeel over de order ontwikkeling voor de komende 6 maanden weer aangetrokken. In België blijft het zwakte economisch sentiment de boventoon voeren en blijven ondernemers minder positief gestemd over de orderpositie. In Frankrijk zwakte de PMI voor de industriële activiteit weer af in april na de flinke spurt in maart. Het vertrouwen is bij een merendeel van de ondernemers nog ver te zoeken, wat onder meer te maken heeft met de relatief zwakke positie van de orderportefeuilles. Nederland verhandelt het meeste van zijn goederen en diensten met Europa. Ruim 8% van onze totale export gaat naar dit werelddeel. Duitsland is van alle Europese landen onze belangrijkste handelspartner met een aandeel van circa 3% in de totale export naar Europa. Op afstand volgt de export naar België en Frankrijk met een respectievelijk aandeel van circa 15% en 1%. 8
Ondernemers nog overwegend positief Het ondernemingsklimaat is nog steeds overwegend positief in de Nederlandse industrie, maar het oordeel is in april wel licht afgezwakt ten opzichte van maart. Het producentenvertrouwen is in april licht gedaald ten opzichte van maart, en staat nog net boven nul. In maart verbeterde deze index nog aanzienlijk en maakte een sprong voorwaarts naar 1,1 (vanaf een niveau van -,1 in februari). De verzwakking is een teleurstelling gezien de stand van de overige indicatoren (zoals PMI). Maar gezien de historie van de reeks (en de grilligheid daarin) is de huidige beweging geen reden om aan te nemen dat de omstandigheden significant zijn verslechterd. De inkoopmanagersindex (PMI), die een beeld geeft van de economische bedrijvigheid in de industrie, daalde in maart licht met,3 index punten naar 53,4. Desondanks staat de index nog ruim boven het neutrale niveau van 5 index punten, wat duidt op verdere expansie. Bron: CBS, NEVI, ABN AMRO 9
Industriële productie neemt toe met 3,3% in Q1 De productiegroei in maart komt uit op 1,4% joj. Hiermee is de productie in de sector in het eerste kwartaal van 214 gemiddeld toegenomen met 3,3% op jaarbasis. In historisch perspectief valt deze groei tegen, aangezien het eerste kwartaal doorgaans een goede periode is waarin de industrie te maken krijgt met aantrekkende activiteit. Ten opzichte van het eerste kwartaal uit 212 en 213 is het echter een aanzienlijke verbetering. In de basismetaalindustrie nam de productie in maart het hardst toe. In Q1 214 nam de productie in deze branche al toe met gemiddeld 11,2% op jaarbasis. Dit legt in ieder geval al een stevige basis voor de rest van het jaar. Daarbij komt dat, gemiddeld genomen, de productie in het tweede kwartaal voor deze branche doorgaans nog verder accelereert, om vervolgens in de tweede helft van het jaar af te zwakken. De totale omzet in de industrie steeg in het eerste kwartaal van 214 met 2,2% j-o-j. De grootste bijdrage aan deze groei kwam vanuit de omzet in het buitenland. 1 Bron: CBS, ABN AMRO
Bezettingsgraad stijgt verder 88 86 84 82 8 78 76 74 72 7 68 199 1991 1992 1993 1994 1995 Langetermijn gemiddelde: 82.4 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 Hoog: 86.1 Gemiddelde sinds Lehman: 78.6 Laag: 74.4 24 25 26 27 28 29 21 211 212 8.2 213 86 Langetermijn gem. Bezetting % Q1 214 84 82 8 78 76 74 72 82.4 81.8 76.9 82.7 8.8 77.4 79.8 TOTAAL Langetermijn gemiddelde Hoog Laag Sinds Lehman 7 6 5 4 3 2 1 LT gem. (CBS) = 82,4% LT gem. (PMI) = 52,4 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 86 84 82 8 78 76 74 72 7 68 PMI bezettingsgraad naar landen: Griekenland Duitsland Polen Frankrijk Spanje Tsjechie China 56 Rusland Ierland 52 48 44 4 Italie VK Europese Unie Oostenrijk Japan Nederland Bezettingsgraad PMI (l.as, index) Bezettingsgraad CBS (r.as, %) maart april 11 Bron: Thomson Reuters Datastream, NEVI, Markit Economics
Aantal faillissementen neemt scherp toe in april Faillissementsgraad NL vs industrie 1.8% 1.6% 1.4% 1.2% 1.%.8%.6%.4%.2%.% 1.67% 1.62% 1.44% 1.64% 1.58%.48%.89%.45%.8%.74%.64%.61%.69%.73% 27 28 29 21 211 212 213 Faillissementsgraad NL Faillissementsgraad Industrie Faillissementen per branche 1 9 8 +47,3% 7 6 5 4 3 2 1 1-1-212 1-1-213 1-1-214 Voedings-, genotmiddelenindustrie Textiel-, kleding-, lederindustrie Hout- en bouwmaterialenindustrie Papier- en grafische industrie Raffinaderijen en chemie Basismetaal, metaalprod.-industrie Elektrotechn. en machineindustrie Transportmiddelenindustrie Meubelindustrie In april zijn in totaal 81 industriële bedrijven failliet gegaan. Ten opzichte van maart is dit een toename van 47,5%, waarvan een aanzienlijk deelt valt toe te schrijven aan een extra zittingsdag in april. Vergeleken met het aantal faillissementen in april 213 is het aantal faillissementen gedaald met 4%. In april vonden de meeste faillissementen plaats in de papier- en grafische industrie (17), de basismetaalindustrie (15), de hout- en bouwmaterialenindustrie (9) en de meubelindustrie (9). Met name sterke toename faillissementen in basismetaalindustrie De faillissementsgraad van de industrie ligt hoger dan het gemiddelde voor heel Nederland. Sinds de crisis van 28 is de faillissementsgraad sterk toegenomen en heeft sindsdien zijn hoge niveau behouden 12 Bron: CBS
Economisch herstel leidt niet direct tot hogere prijzen Invloed geopolitieke spanningen beperkt tot dusver. Aanhoudende overproductie van olie zal de olieprijs doen dalen. 13 125 12 115 11 15 1 95 9 8,9 8,4 7,9 7,4 6,9 6,4 jan-12 jan-12 apr-12 apr-12 jul-12 jul-12 Olie (brent, USD/bbl) okt-12 okt-12 jan-13 jan-13 apr-13 Koper (USD/t) apr-13 jul-13 jul-13 okt-13 okt-13 jan-14 De Chinese economie en de industriële activiteit blijven belangrijke drivers. Eindgebruik koper zit in de lift. jan-14 apr-14 apr-14 PET: overcapaciteit zorgt voor prijsdruk PS: volume onder druk, instabiele prijzen PVC: overcapaciteit, maar vraag stijgt 2, 1,8 1,6 1,4 1,2 1, 8 6 Overaanbod blijft de markt domineren, maar de vraag geeft op langere termijn een gunstiger beeld. 2,4 2,3 2,2 2,1 2, 1,9 1,8 1,7 1,6 mei-12 jan-12 aug-12 apr-12 jul-12 Kunststoffen (USD/Mt) nov-12 feb-13 Aluminium (USD/t) okt-12 jan-13 mei-13 apr-13 aug-13 jul-13 nov-13 okt-13 feb-14 Polystyrene PVC PET jan-14 mei-14 apr-14 De gasvoorraden zijn momenteel hoog door het milde weer. De EU prijzen zullen in 214 stabiliseren of licht dalen. 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Prijzen in Europa en LatAm zijn t.o.v. 1 januari versterkt; in overige regio s zijn de prijzen afgezwakt. 7 65 6 55 5 jan-12 EU/NL aardgasprijs (TTF, Euro/KwH) 28 29 21 211 apr-12 jul-12 okt-12 jan-13 Global steel (HRC) apr-13 jul-13 okt-13 jan-14 apr-14 13 Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO
Overige informatie & disclaimer Voor meer informatie over deze sector, neem contact op met: Casper Burgering Senior sector econoom Industrie & industriële metalen ABN AMRO tel: 2 383 26 93 e-mail: casper.burgering@nl.abnamro.com ABN AMRO op internet www.abnamro.nl/economischbureau http://nl.linkedin.com/in/casperburgering https://twitter.com/casperburgering Disclaimer: Copyright 214 ABN AMRO and affiliated companies ( ABN AMRO ), Gustav Mahlerlaan 1, 182 PP Amsterdam / PO Box 283, 1 EA Amsterdam, The Netherlands. All right reserved. This material is provided to you for information purposes only. Before investing in any product of ABN AMRO Bank NV, you should inform yourself about various consequences that you may encounter under the laws of your country. ABN AMRO Bank NV has taken all reasonable care to ensure that the information contained in this document is correct but does not accept liability for any misprints. ABN AMRO Bank NV reserves the right to make amendments to this material. This material which is subject to change without notice is provided for informational purposes and should not be construed as a solicitation or offer to buy or sell any securities or related financial instruments. While ABN AMRO makes reasonable efforts to obtain information from sources, which it believes to be reliable, ABN AMRO makes no representation or warranty of any kind, either express or implied as to the accuracy, reliability, up-to-dateness or completeness of the information contained herein. Nothing herein constitutes an investment, legal, tax or other advice nor is it to be relied on in any investment or decision. Certain services and products are subject to legal restrictions and therefore may not be available for residents of certain countries. You should obtain relevant and specific professional advice before making any investment decision. The past performance is not necessarily a guide to the future result of an investment. The value of investments may go up or down due to various factors including but not limited to changes in rates of foreign exchange and investors may not get back the amount invested. ABN AMRO disclaims any responsibility and liability whatsoever in this respect. 14