Sociale EconomIe en GEzondheidspRomotie: StEIGERs Prof. dr. Ilse De Bourdeaudhuij, Prof. dr. Benedicte Deforche, Prof. dr. Lea Maes, dr. Anne Hublet, Jasmine Mommen, Nele Huys Studiedag SWVG Integrale zorg en ondersteuning 19 november 2015 - workshop 1 StEiGERs Dit onderzoek wordt uitgevoerd door: Promotor: Prof. Ilse De Bourdeaudhuij, Prof. Lea Maes Universiteit Gent Copromotor: Prof. Benedicte Deforche Universiteit Gent Onderzoekers: Dr. Anne Hublet, Jasmine Mommen Nele Huys Universiteit Gent 1
Situering Project 2 E: intersectorale samenwerking voor gezondheidspromotie voor moeilijk bereikbare groepen Hoe kansengroepen bereiken? via bedrijven in de sociale economie = Sociale EconomIe en GEzondheidspRomotie = StEIGERs Doelstellingen Haalbaarheidsstudie Ontwikkelen van gezondheidspromotie tools m.b.t. levensstijltopics binnen de context van de sociale economie Evaluatie van de ontwikkelde tools + kosteneffectiviteitsstudie Ontwikkelen van implementatie-strategieën voor de ontwikkelde tools 2
Op basis van de haalbaarheidsstudie: Achtergrond ocus op beschutte en sociale werkplaatsen Ontwikkeling van een screeningsinstrument Ontwikkeling van een handleiding om aan gezondheidspromotie te doen binnen het bedrijf (omgevingsinterventies) Ontwikkeling van een interventie om de veerkracht te verhogen binnen de doelgroepwerknemers Paper o.b.v. kwantitatieve studie: Health promotion interventions in social economy companies in landers (Belgium). Hublet A, Maes L, Mommen J, Deforche B, De Bourdeaudhuij I. Submitted to BMC Public Health. Opbouw - Inhoud interventie - Materialen - Evaluatie - Implementatie 3
Inhoud interventie Inhoud interventie Basis: De goed-gevoel-stoel van VIGeZ en CEDES Op weg naar een goed gevoel Doel bestaande interventie = doel aangepaste interventie Mentale gezondheid (veerkracht) bevorderen Doelgroep bestaande interventie doelgroep aangepaste interventie Mensen in kansarmoede (verenigingen waar armen het woord nemen) Doelgroepwerknemers (sociale en beschutte werkplaatsen) 4
Inhoud interventie Kernelementen bestaande interventie behouden: Werken rond draaglast en draagkracht Opstellen en uitvoeren van goed-gevoel-acties De 4 protectieve factoren voor geestelijke gezondheid Concrete aanpassingen op basis van vooronderzoek Werkcontext i.p.v. privécontext (problemen op werk + acties werk) 2 sessies i.p.v. 3 (inhoudelijk + praktisch binnen werkcontext) Individuele doelen i.p.v. groepsdoelen (opvolging via POP + eigen-effectiviteit) Inhoud van de interventie Inhoud interventie Doel: in groep werken aan geestelijke gezondheid Opbouw: 2 sessies Sessie 1 Draaglast Doel: zicht op moeilijkheden + herkennen in levensverhalen Draagkracht Doel: nagaan welke copingstrategieën al toegepast worden Sessie 2 Actieplan (Goed-gevoel-acties) Doel: draagkracht vergroten d.m.v. individuele acties Draagkracht uitbouwen = positieve psychologie 5
Inhoud interventie Inhoud van de interventie Centrale gedachte: Draaglast = risicofactoren Draagkracht = protectieve of beschermende factoren ocus op beschermende factoren (gezondheidspromotie) Empowerment Rode draad: 4 protectieve factoren weergegeven via stoel: Hulp en steun zoeken Jezelf beschermen Jezelf goed doen Jezelf graag zien Materialen Toepassen op fictief voorbeeld 6
Materialen: Draaglast Materialen Materialen: Draagkracht Vorige week had ik veel last van rugpijn op het werk 7
Tekstballonnen: hulp en steun zoeken Tekstballonnen: jezelf beschermen 8
Tekstballonnen: jezelf goed doen Tekstballonnen: jezelf graag zien 9
Materialen: Draagkracht Ik zoek steun bij een vertrouwenspersoon, groep of vereniging Bv: begeleider op werk Vorige week had ik veel last van rugpijn op het werk Ik beweeg of ga sporten Bv: met fiets of te voet naar werk komen, tijdens pauze wandelen Ik kom op voor mezelf Actieplan 10
Acties: hulp en steun zoeken Acties: jezelf beschermen 11
Acties: jezelf goed doen Acties: jezelf graag zien 12
Actieplan Ik denk positief over mezelf en mijn leven Bv: ik geloof dat rugpijn zal overgaan Actieplan: opvolging Werknemer: zelfevaluatie via actieplan : opvolging via post-metingen Bedrijf: integratie binnen POP + opvolgmap (3 fasen) 1) Selecteren van doelen: Keuzeborden 2) Actief nastreven van doelen: Individuele vervolgopdrachten per kleur 3) Bereiken, behouden en loslaten van doelen: Self-monitoring via actieplan + opvolgingsdocument 13
Evaluatie Evaluatie: design Vragenbatterij Procesevaluatie Vragenbatterij + Opvolging acties Quasiexperiment Pre-test Sessie 1 Sessie 2 Pre-test Post 1 (na 1 maand) Post 1 (na 1 maand) Post 2 (na 4 maanden) Post 2 (na 4 maanden) Vragenbatterij Vragenbatterij 14
Effectevaluatie Vragenbatterij: Gezondheidsprobleem - Veerkracht (Resilience Response scale) Het vermogen om te herstellen van tegenslagen - Empowerment (Dutch Empowerment Questionnaire) Determinanten Groeien in je eigen kracht/ zelf actie ondernemen Attitude, eigen-effectiviteit en gepercipieerde sociale invloed m.b.t. de 4 protectieve factoren (hulp en steun, jezelf beschermen, jezelf goed doen en jezelf graag zien) Copingsgedrag (Portzky s Palliatieve Palletschaal of P3) Positief en negatief copinggedrag Quality of life (EQ-5D-5L) Mobiliteit, zelfzorg, dagelijkse activiteiten, pijn of ongemak, angst of depressie en levenstevredenheid Effectevaluatie Tabel 1: Beschrijvende gegevens en repeated measures anova voor de veerkracht vragenlijst in de interventie- en controlegroep bij pre en post Groep Pre Gem ± SD Post Gem ± SD Tijd*Groep Tijd Groep Levenstevredenheid 7.41 ± 2.56 8.04 ± 2.52 7.79 ± 2.42 7.54 ± 2.96 2.071 0.039 0.216 Veerkracht dagelijkse activiteiten 3.45 ± 1.13 3.18 ± 1.14 3.69 ± 1.22 3.50 ± 1.18 0.126 6.430* 1.363 Duur mentaal herstel 2.73 ± 1.06 2.52 ± 1.17 2.53 ± 1.21 2.42 ± 1.20 0.218 1.876 0.662 Optimisme 3.76 ± 0.98 3.74 ± 1.10 3.79 ± 0.89 3.80 ± 1.07 0.014 0.191 0.001 Piekeren 2.64 ± 1.12 2.92 ± 0.99 2.91 ± 1.08 2.90 ± 1.04 2.175 1.626 0.566 *p<0.05 Effect van tijd bij veerkracht dagelijkse activiteiten 15
Effectevaluatie Tabel 2: Beschrijvende gegevens en repeated measures anova voor de Dutch Empowerment Questionnaire in de interventie- en controlegroep bij pre en post Empowerment **p<0.01 Groep Pre Gem ± SD 3.81 ± 0.48 3.80 ± 0.49 Post Gem ± SD 3.89 ± 0.44 3.92 ± 0.49 Tijd*Groep Tijd 0.322 7.361** 0.059 Groep Effect van tijd Effectevaluatie Tabel 3: Beschrijvende gegevens en repeated measures anova voor de vragenlijst omtrent de determinanten van de interventie in de interventie- en controlegroep bij pre en post Attitude t.o.v. de 4 protectieve factoren Eigen-effectiviteit t.o.v. de 4 protectieve factoren Gepercipieerde sociale invloed t.o.v. de 4 protectieve factoren Groep **p<0.01; *p<0.05; 0.10<p>0.05 Pre Gem ± SD 3.92 ± 0.51 3.85 ± 0.55 2.89 ± 0.75 2.63 ± 0.65 3.75 ± 0.54 3.73 ± 0.60 Post Gem ± SD 4.01 ± 0.56 3.93 ± 0.54 2.80 ± 0.77 2.48 ± 0.67 3.96 ± 0.58 3.77 ± 0.63 Tijd*Groep Tijd 0.000 3.642 0.986 Groep 0.253 4.214* 8.848** 3.297 7.410** 1.643 Effect van tijd bij attitude Effect van tijd en groep bij eigen-effectiviteit -effect bij gepercipieerde sociale invloed: Er is sprake van een toename bij de interventiegroep in de mate waarin ze sociale steun percipiëren terwijl de controlegroep stabiel bleef 16
Effectevaluatie Tabel 4: Beschrijvende gegevens en repeated measures anova voor de Portzky s Palliatieve Palletschaal (P3) in de interventie- en controlegroep bij pre en post Positief copinggedrag Negatief copinggedrag Uiterst negatief copinggedrag (Denken aan dood en zelfmoord) Groep **p<0.01; *p<0.05; 0.10<p>0.05 Pre Gem ± SD 1.20 ± 0.36 1.24 ± 0.34 0.58 ± 0.30 0.62 ± 0.28 0.52 ± 0.65 0.30 ± 0.52 Post Gem ± SD 1.17 ± 0.36 1.22 ± 0.32 0.54 ± 0.29 0.61 ± 0.23 0.33 ± 0.43 0.28 ± 0.49 Tijd*Groep Tijd Groep 0.112 1.598 0.801 0.937 2.898 1.908 4.99 * 8.70** 3.13 Effect van tijd bij negatief copinggedrag -effect bij uiterst negatief copinggedrag: In de interventiegroep werd een daling vastgesteld in het denken aan de dood (zonder concrete zelfmoordplannen) en concrete zelfmoordgedachten of zelfmoordpoging Effectevaluatie Tabel 5: Beschrijvende gegevens en repeated measures anova voor de EQ-5D-5L in de interventie in de interventie- en controlegroep bij pre en post Groep Pre Gem ± SD Post Gem ± SD Tijd*Groep Tijd Groep Quality of life 0.79 ± 0.16 0.81 ± 0.16 0.84 ± 0.16 0.85 ± 0.15 0.310 14.53*** 0.303 Levenstevredenheid 66.19 ± 22.58 68.19 ± 19.22 68.81 ± 21.08 72.55 ± 20.21 0.116 2.665 0.367 ***p<0.001 Effect van tijd bij kwaliteit van leven: beide groepen geven een betere levenskwaliteit aan bij de postmeting 17
Voorlopige conclusies effectevaluatie: Effectevaluatie 2 interventie-effecten: Gepercipieerde sociale invloed Er is sprake van een toename bij de interventiegroep in de mate waarin ze sociale steun percipiëren terwijl de controlegroep stabiel bleef Uiterst negatief copinggedrag In de interventiegroep werd een daling vastgesteld in het denken aan de dood (zonder concrete zelfmoordplannen) en concrete zelfmoorgedachten of zelfmoordpoging Enkele tijdseffecten: Beide groepen doen het beter op de tweede meting (seizoensinvloeden, effect invullen vragenlijsten) Verder onderzoek via tweede post-meting: Doelgroepwerknemers werken nog aan hun goed-gevoel-acties Procesevaluatie Procesevaluatie Vragenlijst: Vragen m.b.t. sessie 1 (draagkracht en draaglast) Vragen m.b.t. sessie 2 (goed-gevoel-acties) Algemene vragen (sessie 1 en sessie 2) 18
Procesevaluatie Evaluatie: Op weg naar een goed gevoel Tabel 6: Overzicht steekproef naar tevredenheid sessie 1 Variabele Plaat draaglast zinvol Zicht op eigen draaglast Plaat draagkracht zinvol Zicht op eigen draagkracht Helemaal Beetje Percentage Weet niet Beetje niet 74 21 4 0 1 60 29 9 1 1 79 16 4 1 0 71 20 7 1 1 Helemaal niet Evaluatie: Op weg naar een goed gevoel Tabel 7: Overzicht steekproef naar tevredenheid sessie 2 Variabele Keuzeborden acties zinvol Vier kleuren begrijpen Keuzeborden acties goede ideeën voor mijn leven Zin om acties uit te voeren Helemaal Beetje Percentage Weet niet Beetje niet 88 9 1 0 1 88 12 0 0 0 70 24 1 1 4 58 30 7 0 5 Helemaal niet 19
Evaluatie: Op weg naar een goed gevoel Tabel 8: Overzicht steekproef naar tevredenheid sessie 1 en 2 Variabele Praatsessies hebben goed gedaan Begrepen voelen door begeleiders Duidelijke uitleg door begeleiders Goed voelen in groep Helemaal Beetje Percentage Weet niet Beetje niet 71 18 10 0 0 82 12 5 1 0 99 1 0 0 0 83 16 1 0 0 Helemaal niet Evaluatie: Op weg naar een goed gevoel Tabel 9: Overzicht steekproef naar tevredenheid aantal sessies Variabele Ik vond het aantal sessies Percentage Te lang Ideaal Te kort 5 73 21 20
Implementatie Implementatie Verdere verspreiding via VIGeZ: Materialen beschikbaar op website - Screeningsinstrument + handleiding voor gebruik - Handleiding gezondheidspromotie - Materialen Vorming veerkracht + handleiding voor gebruik + opvolgmap Studiedag gezondheid binnen sociale economie (januari): - Organisatie: Logo - Doelgroep: Werkgevers uit de sociale economie 21
Contactgegevens Jasmine Mommen Onderzoeksgroep Gezondheidspromotie Universiteit Gent Jasmine.Mommen@UGent.be 22