Gebruik jeugdzorg in Littenseradiel, 1e half jaar 2015 Feitenblad
Leeswijzer Dit feitenblad bevat gegevens over: Zicht op jeugdzorggebruik Sinds de invoering van de Jeugdwet op 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van de jeugdzorg. Jeugdzorg is een overkoepelende term waar sprake van is als een jeugdige gebruik heeft gemaakt hebben van jeugdhulp, jeugdbescherming en/of jeugdreclassering. Dit feitenblad biedt een overzicht van de bij CBS beschikbare cijfers over het gebruik jeugdzorg in de gemeente Littenseradiel. CBS publiceert cijfers op het niveau van wijken, gemeenten, Corop-regio, provincie, arrondissement en Nederland. De informatie wordt verstrekt door middel van een aantal tabellen, waarmee de cijfers van verschillende indicatoren worden ontsloten. Ook de beschikbare niveaus verschillen per tabel. De gemeente Littenseradiel valt in het Corop-gebied Noord-Friesland, maar ook in de RMC regio 5: Zuidwest-Friesland. Daarom zijn voor deze gemeente de cijfers op lokaal niveau weergegeven. In dit feitenblad is vooral gekozen voor de uitwerking van de cijfers jeugdhulp. De uitwerking van de cijfers jeugdbescherming en jeugdreclassering is hier niet meegenomen. het aantal jeugdigen dat jeugdzorg gebruikt; de groeicijfers voor het aantal jeugdzorgtrajecten; het gebruik van jeugdzorgcombinaties de mate waarin jeugdhulptrajecten volgens plan zijn afgesloten; de duur van trajecten jeugdhulp; de verwijzers naar trajecten jeugdhulp; leeftijd en gezinssamenstelling zorggebruikers; het percentage jeugdigen in jeugdhulp (indicator CBS). Wat is jeugdhulp? Jeugdhulp is alle ondersteuning, hulp en zorg - niet zijnde preventie - die gemeenten leveren om; problemen en de gevolgen hiervan bij het groeien en opvoeden te verminderen; jeugdigen, ouders en betrokkenen in het netwerk van de jeugdigen met de gevolgen hiervan te leren omgaan. Het doel van jeugdhulp is dat jeugdigen ondanks hun somatische, verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking, gedragsprobleem, chronisch psychisch probleem of psychosociaal probleem zo zelfstandig mogelijk kunnen functioneren en deelnemen aan het maatschappelijk verkeer. Jeugdhulp is gericht op jeugdigen van nul tot 18 jaar. In bijzondere situaties kan jeugdhulp doorlopen tot 23 jaar. Het gebruik van jeugdhulp via een PGB is in deze cijfers niet meegenomen.
Eerste helft 2015 12.065 jeugdigen uit Friese gemeenten maakten gebruik van jeugdzorg Gebruikte afkortingen: Mannen 60% Vrouwen 40% JH JB JR : Jeugdhulp : Jeugdbescherming : Jeugdreclassering Eén op vijftien jeugdzorggebruikers krijgt jeugdzorg met verblijf Aantal jeugdigen Littenseradiel in jeugdzorg, 1e halfjaar 2015 IIn het eerste half jaar van 2015 maakten 12.065 jeugdigen uit Friese gemeenten gebruik van jeugdzorg, waarvan 60% mannelijk en 40% vrouwelijk. Totaal jeugdreclassering Totaal jeugdbescherming 20 Het grootste deel van de Friese jeugdzorggebruikers kreeg jeugdhulp zonder verblijf namelijk 10.520 (87%). Dit houdt in dat zij geen jeugdhulp ontvingen die ook voorziet in overnachtingen. Het kon hierbij gaan om ambulante jeugdhulp in het netwerk van de jeugdige, op het kantoor van de zorgaanbieder of daghulp, zoals behandeling in een medisch orthopedagogisch dagverblijf (MOD). Ongeveer 1485 jeugdigen (12%) kregen hulp met verblijf. Verder kregen 1765 jeugdigen (15%) te maken met een jeugdbeschermingsmaatregel en kregen 295 jeugdigen (2%) jeugdreclassering opgelegd. In de gemeente Littenseradiel kregen ongeveer 155 jeugdigen jeugdzorg. De meeste jeugdzorggebruikers (140; 90%) kregen jeugdhulp zonder verblijf, 10 jeugdigen (6%) kregen een aanbod jeugdhulp met verblijf en 20 jeugdigen (13%) kregen te maken met een aanbod jeugdbescherming. Er zijn geen cijfers gegeven over het gebruik jeugdreclassering. Dat betekende dat het cijfer voor jeugdreclassering in ieder geval op 7 of lager lag. Totaal jeugdhulp met verblijf Totaal jeugdhulp zonder verblijf Jeugdzorg is een overkoepelende term waar sprake van is als een jeugdige gebruik heeft gemaakt hebben van jeugdhulp, jeugdbescherming of jeugdreclassering. 10 Jeugdbescherming is een maatregel die de rechter dwingend oplegt. Het doel van de kinderbeschermingsmaatregelen is het opheffen van de bedreiging voor de veiligheid en ontwikkeling van het kind. Een kind of jongere wordt dan onder toezicht gesteld of onder voogdij geplaatst. Jeugdreclassering is een combinatie van begeleiding en controle voor jongeren vanaf 12 jaar, die voor hun 18e verjaardag met de politie in aanraking zijn geweest en een proces-verbaal hebben gekregen. 140 0 200
Jeugdzorggebruik is toegenomen Veranderingen in het jeugdzorggebruik zijn verkend door het aantal jeugdzorgtrajecten te vergelijken dat werd gemeten op de peildata 31 maart 2015 en 30 juni 2015. Een jeugdzorgtraject is een periode waarin een bepaalde vorm van hulp of zorg wordt verleend. Wanneer een jongere meerdere vormen van hulp of zorg ontvangt heeft deze ook meerdere trajecten. Een jeugdige kan meerdere vormen van hulp of zorg ontvangen en heeft dan ook meerdere trajecten. Het aantal trajecten kan daarom ook hoger uitvallen dan het aantal jeugdigen dat jeugdzorg ontvangt. 8 6 Groei trajecten jeugdzorg in procenten, eerste halfjaar 2015 5 7 Per 31 maart 2015 werden door CBS in Littenseradiel 140 jeugdzorgtrajecten geregistreerd; per 30 juni 2015 stond het cijfer op 150 jeugdzorgtrajecten. Dit is een stijging van 7%. Het aantal jeugdzorgtrajecten voor Friese jeugdigen steeg per 30 juni 2015, ten opzicht van 31 maart 2015 met 5%. Landelijk steeg het gebruik met 3%.. 165; 515; 60; 145; 4 3 2 0 45; Nederland Fryslân Littenseradiel
Jeugdigen met jeugdbescherming vaak óók jeugdhulp Op het provinciaal niveau kon het zorggebruik voor de verschillende vormen van jeugdzorg, maar ook voor het gebruik van combinaties jeugdzorg gedetailleerd in beeld gebracht worden. Op gemeenteniveau was dat helaas niet altijd mogelijk. In het eerste half jaar van 2015 kregen volgens de tabel Jongeren met één of meer vormen van jeugdzorg het grootste deel (87%) van de jeugdigen in Littenseradiel alléén jeugdhulp namelijk 135. Het aandeel jeugdzorggebruikers met alléén jeugdhulp (87%) lag in deze gemeente iets hoger dan de cijfers voor Fryslân (83%), en het Corop-gebied Noord-Friesland (81%). Rond de twintig jeugdigen (13%) kregen te maken met een jeugdbeschermingsmaatregel. Dat aandeel lag ongeveer gelijk met Fryslân (14%). Van de twintig jeugdigen die te maken kregen met jeugdbescherming, kreeg de helft (10) óók jeugdhulp. Voor alléén jeugdbescherming en combinaties van jeugdhulp en/of jeugdbescherming met jeugdreclassering zijn op lokaal niveau geen aantallen gegeven (.). Dat betekent dat het cijfer op 7 of lager stond. Jeugdigen Littenseradiel met combinaties jeugdzorg Totaal jeugdzorg 155 Totaal jeugdhulp 145 Alléén jeugdhulp 135 Totaal jeugdbescherming 20 Alléén jeugdbescherming Jeugdbescherming en 10 Totaal jeugdreclassering Alleen jeugdreclassering Combinaties JH, JB en/of JR 0 50 100 150 200
Een kwart van de trajecten jeugdhulp stopt voortijdig In het eerste halfjaar van 2015 liepen in Littenseradiel 170 jeugdhulptrajecten. Er zijn in deze gemeente 90 trajecten begonnen en 40 trajecten beëindigd. Dat is afgerond 24% van het totaal aantal jeugdhulptrajecten. Dit percentage lag iets hoger dan het Friese en Nederlandse gemiddelde (18%). In Littenseradiel werden 35 van de 40 beëindigde trajecten volgens plan afgesloten (88%). Dat lag hoger dan het Friese gemiddelde (70%). Op lokaal niveau waren geen cijfers beschikbaar over de voortijdig beëindigde trajecten. Dat betekende dat de waarde op 7 of lager ligt. Percentage beëindigde jeugdhulptrajecten, naar reden beëindiging Voortijdig externe omstandigheden 4 In Fryslân liepen 13.630 jeugdhulptrajecten. In deze periode zijn 6870 jeugdhulptrajecten begonnen en 2505 trajecten beëindigd. Bijna alle beëindigde trajecten werden in Fryslân volgens plan óf in overeenstemming met de cliënt afgesloten (2235; 89%). In totaal werden 755 trajecten (30%) voortijdig afgesloten, waarvan 485 (64%) in overeenstemming tussen cliënt en aanbieder. De cliënt beëindigde éénzijdig 100 trajecten (4%), de aanbieder 55 (2%) en 110 trajecten (4%) werden door externe factoren afgesloten. Dat betekende dat het in ieder geval bij 265 van alle beëindigde trajecten (11%) onzeker was of de ervaren problematiek door de interventie voldoende was afgenomen. Voortijdig eenzijdig aanbieder.. Voortijdig eenzijdig client Voortijdig in overeenstemming Volgens plan afgesloten Fryslân 2 4 19 70 88 0 20 40 60 80 100 Littenseradiel
Geen trajecten jeugdhulp uitgevoerd door wijk- en gebiedsteam In Littenseradiel liepen in het eerste half jaar van 2015 totaal 155 trajecten jeugdhulp zonder verblijf; geen van deze trajecten werd volgens de CBS cijfers door het wijk- of gebiedsteam uitgevoerd. In Fryslân liepen in het eerste halfjaar 2015 ongeveer 11.925 trajecten jeugdhulp zonder verblijf. Van deze trajecten werden 4% (480) trajecten uitgevoerd door het wijk- en gebiedsteam. Dat percentage lag iets lager dan het Nederlandse gemiddelde (6%). Jeugdhulp zonder verblijf meestal tot zes maanden Voor Littenseradiel waren alleen cijfers beschikbaar voor trajecten die tussen de nul en drie en zes tot twaalf maanden duurden. Wanneer geen cijfers zijn gegeven (.) ligt de waarde op 7 of lager. Van de 35 beëindigde trajecten jeugdhulp zonder verblijf duurden 15 trajecten maximaal tot drie maanden (43%), en 10 trajecten tussen de zes en twaalf maanden (29%). Van de in Fryslân beëindigde trajecten jeugdhulp zonder verblijf duurden 1420 trajecten (66%) tot maximaal zes maanden. Ruim een derde van de trajecten (34%) duurden zes maanden of langer. Daarvan duurden 70 trajecten tussen de twee en drie jaar, 15 trajecten tussen drie en vier jaar en 20 trajecten duurden vier jaar of langer. Percentage beëindigde trajecten jeugdhulp zonder verblijf, naar duur 4 jaar of langer 1 3 tot 4 jaar 1 2 tot 3 jaar 3 1 tot 2 jaar 11 6 maanden tot 1 jaar 29 19 3 tot 6 maanden 32 0 tot 3 maanden 43 34 0 10 20 30 40 50 Littenseradiel Fryslân
Klein aandeel verwijzingen door gemeentelijke toegang De cijfers over verwijzers zijn beschikbaar voor het totaal aan jeugdhulptrajecten, maar ook te specificeren naar begonnen trajecten of beëindigde trajecten jeugdhulp Verwijzers begonnen trajecten Littenseradiel, eerste halfjaar 2015 Het aandeel verwijzingen naar alle jeugdhulptrajecten (170) via de gemeentelijke toegang (15; 9%) lag hoger dan het Friese gemiddelde (5,4%), maar lager dan het landelijk gemiddelde (11%). De huisarts was in Littenseradiel verantwoordelijk voor een derde (29%) van de verwijzingen naar álle jeugdhulptrajecten. Provinciaal lag dit cijfer hoger (34%); landelijk zelfs op 44% van alle trajecten jeugdhulp. Een even groot aandeel van de jeugdhulptrajecten is geregistreerd als Geen verwijzer (50; 29%). Dat houdt in dat er sprake was van vrij toegankelijke jeugdhulp, waarvoor in deze gemeente geen verwijzer nodig was. De gecertificeerde instellingen verwezen naar 10 trajecten. Voor de jeugdartsen en medisch specialisten zijn geen cijfers gegeven. Dat betekent dat de waarde voor deze categorie 7 of lager was. Het aandeel Onbekende verwijzers was voor het totaal van de jeugdhulptrajecten 40 (23,5%). Het aandeel Onbekende verwijzers had volgens het Informatieprotocol Beleidsinformatie Jeugd betrekking op doorlopende trajecten uit 2014. In de grafiek is het aandeel verwijzers voor 90 trajecten jeugdhulp die in het eerste halfjaar van 2015 zijn begonnen gepresenteerd. De cijfers voor begonnen trajecten geven een realistischer beeld van het verwijzingspatroon. In Littenseradiel wordt een groter aandeel van de begonnen trajecten verwezen via het wijk- of gebiedsteam (17%), dan voor Fryslân (10%). Voor begonnen trajecten waren geen cijfers zichtbaar voor verwijzingen door jeugdartsen, medisch specialisten, en gecertificeerde instellingen, maar ook niet meer voor de categorie Onbekend. In die categorieën gaat het om aantallen van 0 tot en met 7. 15; 17% 35; 160; 39% 44% 150; 39% 35; 39% 35; 10% 0% Gemeentelijke toegang Huisarts Geen verwijzer Jeugdarts Medisch specialist Gecertificeerde instelling Onbekend
Laag gebruik jeugdzorg door 0 tot 4 jarigen In het eerste halfjaar van 2015 maakten de Friese basisschoolleerlingen absoluut gezien het meest gebruik van jeugdzorg (6245). Maar relatief gezien waren de 12 tot 18 jarigen (12% van de 12 tot 18 jarigen), gevolgd door de 4 tot 12 jarigen (10%) de grootste jeugdzorggebruikers. De 18 tot 23 jarigen in Fryslân maakten weinig gebruik van jeugdzorg (0,7%). Deze leeftijdsgroep kan bij uitzondering gebruik maken van jeugdzorg, zodat deze relatief lage deelname is te verklaren. In de gemeente Littenseradiel lag het aandeel jeugdhulpgebruikers in de twee leeftijdsgroepen 4 tot 12 jarigen (8%) en 12 tot 18 jarigen (6%) lager dan in Fryslân en Nederland. CBS verstrekte voor deze gemeente geen cijfers voor de leeftijdsgroepen 0-4 jarigen en 18 jaar en ouder. Dat betekent dat de waarde voor deze categorieën op 7 of lager ligt. Het jeugdzorggebruik onder de 0-4 jarigen lag dan op 2% of minder. Die trend is zowel op lokaal niveau, als op provinciaal en landelijk niveau herkenbaar. Meeste jeugdigen uit gezin met twee ouders De meeste jeugdzorggebruikers kwamen bij de hulpvraag uit een gezin met een al dan niet gehuwd ouderpaar. In de gemeente Littenseradiel kwamen relatief minder jeugdigen (23%) uit een éénoudergezin dan gemiddeld in Fryslân en Nederland (27%). Het aandeel uit de gezinscategorie thuiswonend in tweeoudergezin lag iets hoger (71%) en het aandeel Andere huishoudens lag lager (7%). Voor Fryslân en Nederland kwam het aandeel jeugdigen uit een tweeoudergezin op respectievelijk 61% en 62%. Het aandeel jeugdigen uit een andere primaire leefvorm lag voor zowel Fryslân als Nederland op 12%. 15 10 5 0 Percentage Friese jeugdigen in jeugdzorg, naar leeftijd 12 10 10 10 8 6 2 2 0,70,4 0 tot 4 jaar 4 tot 12 jaar 12 tot 18 jaar 18 tot 23 jaar Gebruik jeugdzorg naar gezinskenmerken, eerste halfjaar 2015 Littenseradiel 110 10 Fryslân 7350 1470 Nederland 177550 33705 0% 20% 40% 60% 80% 100% Nederland Fryslân Littenseradiel Thuiswonend kind in éénouder gezin Thuiswonend kind in tweeouder gezin Andere huishoudens
Aantal jeugdigen met jeugdhulp per gemeente In Littenseradiel gebruikten ongeveer 150 jeugdigen jeugdhulp. Het aandeel jeugdigen in de jeugdhulp ten opzichte van alle jeugdigen tot 18 jaar in een gemeente kwam in deze gemeente volgens CBS uit op 5,8%, dat is lager dan het Nederlandse gemiddelde (7,7%). Bron: CBS bewerking FSP Smallingerland 9,9% Heerenveen 9,8% Leeuwarden 9,7% Friese gemeenten met het grootste aandeel jeugdhulp Landelijk 7,7% Littenseradiel 5,8% Friese gemeenten met het kleinste aandeel jeugdhulp Ameland 4,2% Vlieland 5,3% Schiermonnikoog 5,5%
Samenvatting In de eerste helft van 2015 hebben ongeveer 155 jeugdigen uit Littenseradiel gebruik gemaakt van jeugdzorg (jeugdhulp, jeugdbescherming of jeugdreclassering). Het percentage jeugdhulpgebruik varieert per gemeente, met als laagste percentage Ameland (4,2%) en als hoogste Smallingerland (9,9%). In Littenseradiel waren relatief minder jeugdhulpgebruikers tot 18 jaar (5,8%), dan in Nederland (7,7% ). De meeste jeugdzorggebruikers kwamen uit een tweeoudergezin (71%). Basisschoolleerlingen, tieners en hun ouders maakten drie tot vier keer zoveel kans op jeugdzorg dan ouders van baby s en peuters. Juist van het inzetten van preventie en jeugdhulp voor jeugdigen in de eerste levensjaren wordt winst verwacht. Het grootste deel (87%) van de jeugdigen alléén jeugdhulp. Van de jeugdigen met een traject jeugdbescherming (13%) kreeg de helft óók jeugdhulp. Voor deze gemeente zijn beperkt cijfers beschikbaar over jeugdigen met jeugdreclassering en jeugdigen die combinaties van jeugdzorgtrajecten gebruiken. Juist voor jeugdigen met combinaties van zorgvormen zal samenwerking tussen de verschillende professionals via een één gezin, één plan benadering van groot belang zijn. Het aantal trajecten jeugdzorg steeg op 30 juni 2015 ten opzichte van 31 maart 2015 met 7%. Dat is hoger dan het Friese (5%) en landelijke gemiddelde (3%). De meeste jeugdhulptrajecten in deze gemeente duurden tussen de nul en drie maanden (43%). De meeste trajecten jeugdhulp zonder verblijf werden volgens plan beëindigd (88%). Er zijn geen cijfers voor het aantal voortijdig beëindigde trajecten in deze gemeente. Om de voortgang van de zorg en de opbrengsten van jeugdzorgtrajecten voor de jeugdigen en hun opvoeders te kunnen volgen zullen gemeenten gebaat zijn bij een vorm van terugkoppeling over voortijdig beëindigde trajecten, bijvoorbeeld via het wijk- en gebiedsteam. In Littenseradiel speelde het wijk- of gebiedsteam bij begonnen trajecten jeugdhulp een grotere rol (17%), dan voor Fryslân (10%). Een groter aandeel kwam binnen zonder verwijzer en via de huisarts (beiden 39%). De wijk- en gebiedsteams in deze gemeente voerden zelf geen trajecten jeugdhulp uit. Op grond van deze cijfers is het de vraag in welke mate de wijk- en gebiedsteams goed zicht kunnen hebben op de gezinnen die jeugdzorg gebruiken, zodat tijdig de juiste gezinsondersteuning kan worden geregeld. De cijfers jeugdzorg zijn gebaseerd op een nieuwe CBS statistiek, en de toegang tot jeugdzorg is sinds januari 2015 anders geregeld. Er zal een langere periode van monitoring nodig zijn om conclusies te kunnen trekken over de effecten van het veranderde beleid.
Verantwoording cijfers en vergelijkbaarheid In het kader van de Jeugdwet is door het CBS een nieuwe statistiek ontworpen. Voor deze rapportage zijn de CBS cijfers gebruikt van het eerste half jaar 2015, gepubliceerd op 30 oktober 2015. De cijfers worden twee maal per jaar uitgebracht: eind oktober en eind maart. De volgende cijfers worden in het voorjaar van 2016 verwacht. In ieder geval tot die tijd hebben de hier gepubliceerde cijfers een voorlopige status. De cijfers jeugdzorg over het eerste helft van 2015 zijn lastig te vergelijken met CBS cijfers over eerdere jaren. De cijfers uit 2015 zijn halfjaarcijfers, terwijl voor eerdere jaren alleen de jaarcijfers bekend zijn. Verder zijn de hier gepresenteerde cijfers afgerond op vijftallen. Hierdoor kan de som van de detailgegevens afwijken van het totaal. Om het risico op onthulling van individuen te voorkomen zijn de waarden 0 tot en met 7 door CBS weergegeven als geheim. Bovendien zijn de cijfers voorlopig, en zijn de cijfers van jeugdhulp gefinancierd via een PGB hierin niet meer meegenomen. Daardoor kan het gebruik jeugdhulp hoger uitkomen dan deze cijfers suggereren.
Bijlagen Bijlagen bij feitenblad Gebruik Jeugdzorg in Littenseradiel, 1e half jaar 2015 Tabel 1. Aantal jeugdigen 0 tot 23 jaar dat gebruik maakte van jeugdzorg, 1e helft 2015 Bron: Partoer www.partoer.nl
Bijlage 1 Tabel 1 laat het aantal jeugdigen in de jeugdzorg zien. In de linker kolom alle jeugdzorg staat het totaal aantal unieke jeugdigen vermeld dat in de verslagperiode tot en met 30 juni 2015 gebruik maakte van één of meerdere vormen van jeugdzorg. In de kolommen rechts daarvan zijn het aantal jeugdigen geteld dat een bepaalde vorm van jeugdzorg gebruikte. In een bepaalde periode kunnen jeugdigen meerdere vormen jeugdzorg toegewezen krijgen. De jeugdigen worden in de tabel dan voor elk van de vormen jeugdzorg meegeteld. Daardoor wijkt de optelling van de jeugdigen per vorm jeugdzorg af van het totaal aantal jeugdigen in de kolom alle jeugdzorg. Waar door CBS geen cijfers zijn gegeven (.) betreft het aantallen van 7 of lager. Tabel 1. Aantal jeugdigen 0 tot 23 jaar dat gebruik maakte van jeugdzorg, 1e helft 2015 Alle jeugdzorg Alle jeugdhulp Jeugdhulp zonder verblijf (JHzv) Jeugdhulp met verblijf (JHmv) Jeugdbescherming (JB) Jeugdreclassering (JR) Littenseradiel 155 150 140 10 20 10 Wijk 00 Zuid 75 65 65-10 - Wijk 01 Noord 15 15 15 - - - Wijk 02 Mantgum 15 15 15 - - - Wijk 03 35 35 35 - - - Wijk 04 10 10 10 - - -
Colofon Bronnen/links CBS, Jeugdhulp. 1e halfjaar 2015 CBS Jeugdmonitor, beleidsinformatie Jeugdhulp Databank Fries Sociaal Planbureau Ministeries VWS en VenJ (2015). Beleidsinformatie Jeugd. Informatieprotocol versie 2.1. Juni 2015. Bijlage 2 bij de Regeling Jeugdwet, geldend op 9-6-2015. Verkregen via http://www.voordejeugd.nl. Auteur Bianca Bijlsma bbijlsma@partoer.nl 06 218 968 78/(058) 234 85 01 Henk Fernee hfernee@partoer.nl 06 156 067 01/(058) 234 85 01 Opmaak Jongens van de Jong Partoer Westersingel 4 8913 CK Leeuwarden T (058) 234 85 01 www.partoer.nl De mens als maat