praktijkboek tekst: Grontmij Vlaanderen Raadsplein, Anderlecht De voetganger heeft weer een prominente plaats op het Raadsplein. De verblijfskwaliteit is verhoogd, het stadsbeeld verfraaid. De verkeersafwikkeling is gereorganiseerd, het parkeren op en rond het plein geherstructureerd. De heraanleg van het Raadsplein is een belangrijke stap in de opwaardering van de wijk op de rand van Kuregem en rond het Anderlechtse gemeentehuis. Een zeer diffuus en vaag ruimtegebruik kenmerkte het Raadsplein in zijn vroegere verschijningsvorm. Het gemotoriseerd verkeer en het parkeren namen een zeer belangrijk deel van het plein in beslag waardoor de ver Opdrachtgever FOD Mobiliteit en Vervoer Bart Timmermans Voorlopig Bewindstraat 9-15 1000 Brussel T +32 (0)2 739 06 00 bart.timmermans@mobilit. fgov.be www.beliris.be Opdrachthouder ontwerp Grontmij Vlaanderen Johan Huybrechts A. Gossetlaan 28A 1702 Groot-Bijgaarden T +32 (0)2 481 76 31 johan.huybrechts@grontmij.be Raadsplein Anderlecht blijfsruimte voor de bezoeker en de passant zeer klein was. De centrale groene ruimte met grasveld en taxushaag had een heel beperkt gebruiksnut. De vroegere inrichting weerspiegelde ook helemaal niet de statige architectuur (Vlaamse neorenaissance 1879) en het volume van het gemeentehuis. Het uitgangspunt van het project was ambitieus: de volledige herstructurering van het Raadsplein, een betere organisatie van het verkeer rondom het Opdrachthouder uitvoering BELIRIS+ Céline Bietlot Voorlopig Bewindstraat 9-15 1000 Brussel T +32 (0)2 739 06 05 celine.bietlot@mobilit.fgov.be plein, het ontwerp van een multifunctionele en ceremoniële zone vóór het gemeentehuis, de homogenisering van het materiaalgebruik van de voetpaden en de wegenis, het herstel van het gabarit en de hoogtepeilen, de inplanting van nieuw straatmeubilair. Het bijbehorende verlichtingsdossier werd via een afzonderlijke, parallelle procedure door de gemeente Anderlecht zelf in een aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning vertaald. Er was ook aandacht voor het aanplanten van hoogstammig groen in de straten en op het plein. 85
Het raadsplein is nu een open speelruimte voor omwonenden Ontwerpplan Raadsplein Grontmij
voor het gemeentehuis is afgesloten, ze is slechts open voor ceremoniewapraktijkboek Grontmij Concept tram en parking Als de droge fontein voor het stadhuis uitgeschakeld is, kan de oppervlakte multifunctioneel gebruikt worden Multifunctioneel gebruik Centraal in het ontwerp staat een plein dat direct aansluit bij de voorgevel van het gemeentehuis. Het is multifunctioneel in gebruik en vrij van verkeer. Aan de zuidkant wordt het besloten door een dubbele rij essen die een claustra of lovergang vormen waaronder zitbanken geplaatst zijn. Aan de noordzijde ligt de doorgaande rijweg met geïntegreerde trambedding. Ten zuiden van de weg is een nieuwe driehoekige voetgangersruimte aangelegd waar dezelfde essen aangeplant zijn. De oost-westas, de historische as en binding tussen het gemeentehuis en het centrum van Brussel, is vrij van ieder volume-element. Het enige vormelijke element op die as is een droge fontein aan de voet van het stadhuis. Ze bevindt zich op hetzelfde niveau als de verharding van het plein. Als ze uitgeschakeld is, kan de oppervlakte multifunctioneel gebruikt worden. De zuidkant van het Raadsplein wordt bepaald door een gesloten gevelrij waarvoor de rijen essen werden aangeplant. Het geheel is een hedendaagse interpretatie van een vormentaal van een op een klassieke leest gestoelde symmetrie, die beantwoordt aan de gevelarchitectuur van het gemeentehuis. Een luchtfoto van het vroegere Raadsplein Verkeer gereorganiseerd Het verkeer is geconcentreerd op de oostkant van het plein. De vrije passage Google Earth 87
Onder de essen op het plein zijn zitbanken geplaatst De strakke zitelementen worden ook gebruikt voor zij die wachten op de tram gens en bij manifestaties of happenings in het gemeentehuis. Het parkeren gebeurt op de zuidkant van het plein, dat is de zijde van de woningen. Er zijn twee parkeerplaatsen voorbehouden voor Cambio-deelwagens en twee voor personen met een handicap. Er zijn evenveel parkeerplaatsen als vroeger, ze zijn wel herschikt. De ruimte aan de noordkant van het plein, tussen de rijweg en de gevels, sluit weer aan bij de bebouwing, de handelszaken en de horeca. Het opheffen van de rijweg langsheen de gevels tussen de Raphaelstraat en de Kliniekstraat opent de mogelijkheid tot uitbreiding van de verblijfszone en het plaatsen van terrassen. De haltes van de MIVB aan het begin van de Van Lintstraat zijn verplaatst naar het Raadsplein en dragen bij tot een hogere voetgangersdynamiek op het plein. De vervoersmaatschappij werd actief betrokken bij het project. Dit heeft geleid tot een verschuiving van de tramsporen over de volledige lengte van het plein waardoor de opstapinfrastructuur perfect kon worden geoptimaliseerd. Groen kader De vroegere lindebomen werden gerooid (tanende vitaliteit en beperkte levensverwachting) en vervangen door Fraxinus angustifolia Raywood op het centrale gedeelte van het plein. Dat is een veeleer compact groeiende essoort. Op termijn wordt het een middelgrote boom die geen jaarlijks snoeiwerk vergt zoals de lindeboom. Ter hoogte van de aansluiting met de Raphaelstraat is een solitaire Paulownia tomentosa geplant. Langs de noordelijke en zuidelijke wanden van het plein zijn smallere en zuilvormige bomen geplaatst, Carpinus betulus Columnaris. De nieuwe en jonge populatie aan pleinbomen geeft het Raadsplein een duidelijk groen kader. 88
praktijkboek xxxxxxx Grontmij xxxxxxx Dominic Verhulst Homogeen materiaalgebruik De voetpaden zijn uitgevoerd in platines, deels hergebruikt, deels nieuw. Ze zijn een voortzetting van de voetpaden in de Van Lintstraat. De centrale pleinruimte en de driehoekige voetgangerszone zijn uitgevoerd in blauwe hardsteen, net als de fonteinoppervlakte. Voor de parkeerplaatsen aan de gevelzijde zijn kasseien hergebruikt. De parkeerplaatsen op het plein zijn aangelegd in hetzelfde materiaal (blauwe steen) als het plein. De boomroosters op het plein zijn in gietijzer. De banken zijn eenvoudige elementen in architecturaal beton met een antigraffitibehandeling. Hun inplanting is zodanig dat zij het ongecontroleerd oversteken op de route noord-zuid trachten te verhinderen en de bewegingen op logische wijze indirect kanaliseren. Op het plein zijn de banken zonder rugsteun. Onder de dubbele bomenrij aan de zuidkant hebben de banken een rugsteun. De tramlijn doorkruist het Raadsplein Locatie Raadsplein, Anderlecht, Brussel Kostprijs studieopdracht 27.937,19 euro (excl. btw) Kostprijs uitvoering 1.239.669,00 euro (excl. btw) Uitvoeringstermijn 212 dagen Realisatie augustus 2009 - september 2010 Visualisatie van het ontwerp Raadsplein 89