Auteur Ester Van Oostveldt Snelnieuws Sociaal recht Van Eeckhoutte, Taquet & Clesse www.venvlaw.be Onderwerp Concretisering werkgelegenheidsbevorderende maatregelen bij herstructurering van ondernemingen Datum 13 augustus 2004 Copyright and disclaimer Gelieve er nota van te nemen dat de inhoud van dit document onderworpen kan zijn aan rechten van intellectuele eigendom, die toebehoren aan bepaalde betrokkenen, en dat er u geen recht wordt verleend op die desbetreffende rechten. M&D Seminars wil u met dit document de nodige informatie verstrekken, zonder dat de in dit document vervatte informatie bedoeld kan worden als een advies. Bijgevolg geeft M& D Seminars geen garanties dat de informatie die dit document bevat, foutloos is, zodat u dit document en de inhoud ervan op eigen risico gebruikt. M&D Seminars, noch enige van haar directieleden, aandeelhouders of bedienden zijn aansprakelijk voor bijzondere, indirecte, bijkomstige, afgeleide of bestraffende schade, noch voor enig ander nadeel van welke aard ook betreffende het gebruik van dit document en van haar inhoud. M&D Seminars augustus 2004 M&D CONSULT BVBA HUBERT-FRERE-ORBANLAAN 47 9000 GENT TEL 09/224 31 46 FAX 09/225 32 17 E-mail: info@mdseminars.be www.mdseminars.be
n 2004/33 SNELNIEUWS SOCIAAL RECHT (6 t.e.m. 12 augustus 2004) RECENTE WIJZIGINGEN Concretisering werkgelegenheidsbevorderende maatregelen bij herstructurering van ondernemingen... 66 1. Situering...66 2. Begrippenkader...66 3. Tussenkomst in de outplacementkost van de werkgever in herstructurering...67 4. Vermindering van de persoonlijke socialezekerheidsbijdragen van de werknemer ontslagen in het kader van een herstructurering...68 5. Vermindering van de werkgeversbijdragen voor sociale zekerheid bij aanwerving van een werknemer ontslagen in het kader van een herstructurering...69 6. Inwerkingtreding...69 Welzijn op het werk van nachtarbeiders en werknemers in ploegendienst geregeld... 69 1. Situering...69 2. Wat wordt verstaan onder nachtarbeid en ploegenarbeid?...70 3. Welke bijzondere verplichtingen heeft de werkgever inzake het welzijn van nacht- en ploegenarbeiders?...70 4. Hoe is het gezondheidstoezicht voor nacht- en ploegenarbeiders geregeld?...72 65
VARIA K.B. 16 juli 2004 (B.S. 6 augustus 2004) Concretisering werkgelegenheidsbevorderende maatregelen bij herstructurering van ondernemingen 1. SITUERING In het kader van de werkgelegenheidsconferentie van het najaar van 2003 werden concrete afspraken gemaakt om bij herstructureringen alle betrokken partijen maximaal te motiveren om extra inspanningen te leveren bij het zoeken naar nieuwe kansen op werk voor de ontslagen werknemers. België geeft hiermee ook gevolg aan een aanbeveling van de Europese Commissie om prioriteit te geven aan het beter anticiperen op en begeleiden van herstructureringen van on- dernemingen, met name bij collectieve ontslagen. De programmawet (I) van 22 december 2003 heeft die afspraken geconcretiseerd door middel van drie verschillende maatregelen (zie Snelnieuws Sociaal Recht n 2003/50, p. 125-126): een tussenkomst in de outplacementkost van de werkgever in herstructurering; een vermindering van de persoonlijke socialezekerheidsbijdragen van de werknemer ontslagen in het kader van een herstructurering; een vermindering van de werkgeversbijdragen voor de sociale zekerheid bij aanwerving van een werknemer ontslagen in het kader van een herstructurering. De datum van inwerkingtreding alsook de verdere uitwerking van die verschillende maatregelen, dienden evenwel nog bij K.B. te worden bepaald. Dat is thans gebeurd bij een K.B. van 16 juli 2004 tot bevordering van de tewerkstelling van werknemers ontslagen in het kader van herstructureringen. 2. BEGRIPPENKADER Voor een goed begrip van de nieuwe maatregelen bij herstructureringen dienen eerst een aantal belangrijke begrippen te worden verduidelijkt: een onderneming in herstructurering: om als een onderneming in herstructurering te worden erkend, dient een onderneming aan een aantal voorwaarden te voldoen (o.m. voldoen aan de voorwaarden inzake de procedure voor het collectief ontslag). Die erkenning moet worden aangevraagd bij de Minister van Werk. De erkenning gaat in vanaf de aankondiging van het collectief ontslag en wordt verleend tot uiterlijk 6 maanden na de beslissing tot erkenning; een verminderingskaart herstructureringen A : een kaart die wordt afgeleverd 66
door de R.V.A. aan elke ontslagen werknemer die op het outplacementaanbod ingaat. De werknemers die op het outplacementaanbod ingaan worden ingeschreven bij de tewerkstellingscel (uiterlijk 6 maanden na de effectieve beëindiging van de arbeidsovereenkomst) die ad hoc wordt opgericht. De kaart wordt bij de inschrijving door de R.V.A. bezorgd. Zolang geen verminderingskaart herstructureringen B is afgeleverd krijgt de ontslagen werknemer elk nieuw kwartaal ( voor maximaal 8 kwartalen) een nieuwe verminderingskaart A; een verminderingskaart herstructureringen B : een kaart die bij de R.V.A. kan worden bekomen door de werknemer ontslagen in het kader van een herstructurering en die in dienst treedt bij een nieuwe werkgever binnen de periode van geldigheid van een verminderingskaart herstructureringen A, op vertoon van een afschrift van de arbeidsovereenkomst. De verminderingskaart herstructureringen B heeft een geldigheidsduur vanaf de datum van de eerste indiensttreding tot het einde van het tweede kwartaal volgend op het kwartaal waarin de datum van de eerste indiensttreding valt. Iedere werknemer ontslagen in het kader van een herstructurering heeft in het kader van die herstructurering slechts éénmaal recht op een verminderingskaart herstructureringen B ; een tewerkstellingscel: het naar aanleiding van de herstructurering opgericht samenwerkingsverband, als feitelijke vereniging of als autonome rechtspersoon, waarbij in elk geval de onderneming in herstructurering, één of meerdere van de representatieve vakorganisaties, de voor de vestigingsplaats van de onderneming in herstructurering bevoegde publieke dienst voor arbeidsbemiddeling en beroepsopleiding en het openbaar of privaat outplacementbureau betrokken zijn. 3. TUSSENKOMST IN DE OUTPLACEMENTKOST VAN DE WERKGEVER IN HER- STRUCTURERING 3.1. Beginsel Een onderneming in herstructurering kan een tegemoetkoming bekomen in de outplacementkost voor een werknemer ontslagen in het kader van een herstructu- rering aan wie een verminderingskaart herstructureringen B werd uitgereikt voor zover die werknemer minstens de helft van de geldigheidsduur van die verminderingskaart B verbonden is geweest met een arbeidsovereenkomst met een nieuwe werkgever. 67
3.2. Bedrag van de tussenkomst De tussenkomst is beperkt tot de werkelijk gemaakte outplacementkost voor de outplacementbegeleiding die plaats vond tussen de datum van inschrijving van de werknemer bij de tewerkstellingscel en de laatste geldigheidsdag van de verminderingskaart B. De tussenkomst wordt bovendien beperkt tot maximaal 1.800 euro voor elke werknemer ontslagen in het kader van een herstructurering. 3.3. Procedure voor terugbetaling van de tussenkomst In grote lijnen verloopt de terugbetalingsprocedure als volgt: na afloop van de geldigheidsduur van de verminderingskaart B ziet de R.V.A. voor elke werknemer aan wie een verminderingskaart B werd uitgereikt, na of voldaan is aan de voorwaarden voor tussenkomst; na het boven bedoeld nazicht deelt de R.V.A. aan de onderneming in herstructurering mee of die al dan niet in aanmerking komt voor terugbetaling van de outplacementkost; na ontvangst van de laatst genoemde mededeling van de R.V.A. doet de onderneming in herstructurering die terugbetaling wenst te bekomen van de outplacementkost voor de werknemers die voorkomen op de bovenbedoelde mededeling, hiertoe een aanvraag bij het hoofdbestuur van de R.V.A.; de R.V.A. betaalt na verificatie het terugbetaalbare bedrag terug aan de onderneming in herstructurering, uiterlijk binnen de 3 maanden na de aanvraag. 4. VERMINDERING VAN DE PERSOONLIJKE SOCIALEZEKERHEIDSBIJDRAGEN VAN DE WERKNEMER ONTSLAGEN IN HET KADER VAN EEN HERSTRUCTURE- RING De tweede maatregel bestaat uit een vermindering van de persoonlijke socialeze- van de werknemers die het slachtoffer waren van een herstruc- kerheidsbijdragen turering en die door toedoen van een tewerkstellingscel opnieuw in dienst zijn genomen bij een nieuwe werkgever. Bedoelde werknemers kunnen een forfaitaire vermindering van de persoonlijke socialezekerheidsbijdragen bekomen ten belope van 133,33 euro per maand gedu- rende de periode van hun tewerkstelling tijdens de geldigheidsduur van de verminderingskaart herstructureringen B. Voor de handarbeiders wordt het bedrag van 133,33 euro vermenigvuldigd met 1,08. Bij voltijdse werknemers met onvolledige prestaties en bij deeltijdse werknemers wordt de 68
forfaitaire vermindering aangepast. De verminderingsbedragen mogen de verschuldigde persoonlijke bijdragen niet overschrijden. 5. VERMINDERING VAN DE WERKGEVERSBIJDRAGEN VOOR SOCIALE ZEKER- HEID BIJ AANWERVING VAN EEN WERKNEMER ONTSLAGEN IN HET KADER VAN EEN HERSTRUCTURERING De laatste maatregel wordt verwezenlijkt door het nieuwe geharmoniseerde en vereenvoudigde stelsel van bijdrageverminderingen (zie Snelnieuws sociaal recht n 2003/01, p. 2-5 en n 2003/24, p. 80-82) in werking getreden op 1 januari 2004, aan te vullen met een nieuwe doelgroepvermindering voor de werkgevers die in het kader van een herstructurering ontslagen werknemers in dienst nemen door toedoen van een tewerkstellingscel. De doelgroepvermindering bedraagt 400 euro en wordt toegekend tijdens de gel- van de verminderingskaart herstructureringen digheidsduur B. 6. INWERKINGTREDING Het hier besproken K.B. treedt retroactief in werking op 1 juli 2004. Het K.B. voorziet wel in een afwijkende regeling voor tewerkstellingscellen die werden op- gericht vóór 1 juli 2004 en op die datum nog werkzaam zijn, zodat de ontslagen werknemers toch nog een verminderingskaart A of B kunnen bekomen. Ester Van Oostveldt. ARBEIDSVOORWAARDEN K.B. 16 juli 2004 (B.S. 9 augustus 2004) Welzijn op het werk van nachtarbeiders en werknemers in ploe- gendienst geregeld 1. SITUERING In het Belgisch Staatsblad van 9 augustus 2004 verscheen het K.B. van 16 juli 2004 betreffende bepaalde aspecten van nacht- en ploegenarbeid die verband houden met het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. Dat K.B. bevat bijzondere voorschriften om het welzijn op het werk van nachtarbeiders en werknemers in ploegendienst te waarborgen. De bepalingen van het K.B. vormen een nieuw hoofdstuk in de in opbouw zijnde Codex over het welzijn op het werk. Het K.B. treedt in werking op 19 augustus a.s. 69
2. WAT WORDT VERSTAAN ONDER NACHTARBEID EN PLOEGENARBEID? Voor de toepassing van het nieuwe K.B. wordt onder nachtarbeid verstaan alle arbeid die tussen 20 en 6 uur wordt verricht. Nachtarbeider is iedere werknemer die nachtarbeid verricht. Onder ploegenarbeid wordt verstaan elke regeling van de arbeid in ploegen, waar- werknemers na elkaar op dezelfde werkplek werken, volgens een bepaald roos- bij ter, ook bij toerbeurt en al dan niet continu, met als gevolg dat de werknemers over een bepaalde periode van dagen of weken op verschillende tijden moeten werken. Werknemer in ploegendienst is iedere werknemer die volgens een dienstrooster in ploegenarbeid werkt. 3. WELKE BIJZONDERE VERPLICHTINGEN HEEFT DE WERKGEVER INZAKE HET WELZIJN VAN NACHT- EN PLOEGENARBEIDERS? 3.1. Een bijzondere risicoanalyse verrichten Onverminderd de verplichting voor elke werkgever om een algemene risicoanalyse te verrichten, moet de werkgever een bijzondere risicoanalyse van alle nacht- en ploegenarbeid verrichten om te achterhalen welke nachtprestaties bijzondere risico's of lichamelijke of geestelijke spanningen voor de werknemer met zich meebrengen, en dit rekening houdend met de risico's inherent aan nacht- of ploegenarbeid. Om de prestaties te achterhalen die bijzondere risico's of lichamelijke of geestelij- spanningen met zich meebrengen moet de werkgever in zijn risicoanalyse vol- ke gende punten vaststellen, nader bepalen en evalueren: de oorzaken en de graad van de verminderde waakzaamheid van de werknemer, die reeds zelf is verminderd omwille van de biologische desactivering tijdens de nacht; de oorzaken en graad van de verhoging van de biologische activering, veroorzaakt door de nachtprestatie die bijzondere risico's of lichamelijke of geestelijke spanningen met zich meebrengt. Als bijlage bij het K.B. is een indicatieve lijst van de prestaties opgenomen die bijzondere risico's of lichamelijke of geestelijke spanningen met zich meebrengen. 70
3.2. Maatregelen nemen Als uit de resultaten van de bijzondere risicoanalyse blijkt dat een bepaalde nacht- bijzondere risico's of lichamelijke of geestelijke spanningen met zich prestatie meebrengt, moet de werkgever maatregelen nemen door waarborgen in te bouwen, zoals: zorgen voor een gezondheidstoezicht dat specifiek is afgestemd op de bijzondere risico's en op de lichamelijke of geestelijke spanningen; aanpassen van de werkposten op basis van ergonomische criteria; de risico's inherent aan alle nacht- en ploegenarbeid in overweging nemende, de bijzondere risico's en de lichamelijke of geestelijke spanningen zo veel mogelijk beperken, rekening houdend met de toevoeging van die risico's en de samenvoeging van hun effecten. De door de werkgever te nemen maatregelen moeten vooraf ter advies voorgelegd worden aan het Comité voor preventie en bescherming op het werk en maken integraal deel uit van het globaal preventieplan. 3.3. Zorgen voor de beschikbaarheid van de preventiediensten De werkgever moet er via gepaste organisatorische maatregelen voor zorgen dat de diensten voor preventie en bescherming op het werk in voldoende mate be- schikbaar zijn voor de nachtarbeiders en de werknemers in ploegendienst, om die werknemers een graad van bescherming van hun gezondheid te garanderen die is afgestemd op de aard van hun werk en gelijkwaardig is aan die van de andere werknemers. 3.4. Zorgen voor passende eerste en dringende hulpverlening De werkgever moet de nodige maatregelen nemen om de nacht- en ploegenarbei- de passende eerste en dringende hulpverlening te ders verschaffen. 3.5. De nacht- en ploegenarbeiders informeren De werkgever moet ervoor zorgen dat aan de nachtarbeider en de werknemer in ploegendienst informatie wordt verstrekt over: de risico's waarmee nacht- of ploegenarbeid gepaard gaat, en over de bijzondere risico's of lichamelijke of geestelijke spanningen; de bijzondere maatregelen die werden genomen; de wijze waarop de beschikbaarheid van de diensten voor preventie en be- de eerste en dringende scherming op het werk, alsook de verstrekking van hulp- 71
verlening wordt georganiseerd. 4. HOE IS HET GEZONDHEIDSTOEZICHT VOOR NACHT- EN PLOEGENARBEIDERS GEREGELD? De nachtarbeiders of de werknemers in ploegendienst zijn werknemers die een activiteit met welbepaald risico uitoefenen. Dat betekent dat zij onderworpen zijn aan het verplicht gezondheidstoezicht. De werkgever moet de nachtarbeiders en de werknemers in ploegendienst aan een voorafgaande gezondheidsbeoordeling onderwerpen, alvorens zij voor nachtof ploegenarbeid worden ingezet, waarbij hij nagaat of de individuele eigenschappen van de werknemer verenigbaar zijn met alle risico's waarmee nachtarbeid of ploegenarbeid gepaard gaat. De nachtarbeiders en de werknemers in ploegendienst bij wie de bijzondere risi- geen andere risico's heeft aangetoond dan die waarmee nachtarbeid of coanalyse ploegenarbeid gepaard gaat, worden om de 3 jaar, of elk jaar indien het Comité het vraagt, aan een periodieke gezondheidsbeoordeling onderworpen. Indien die werknemers 50 jaar zijn of ouder, kunnen zij elk jaar een periodieke gezondheidsbeoordeling vragen. Wanneer de bijzondere risicoanalyse bijzondere risico's of lichamelijke of geeste- spanningen heeft aangetoond, wordt de periodieke gezondheidsbeoordeling lijke jaarlijks verricht en met gerichte onderzoeken aangevuld. Die gerichte onderzoeken bestaan in de opsporing van de vroegtijdige en omkeerbare effecten van de met nacht- en ploegenarbeid gepaard gaande schade zoals slaapstoornissen, neuropsychologische stoornissen, gastro-intestinale aandoeningen, cardio-vasculaire aandoeningen en fysieke vermoeidheid. Ann Taghon. http://www.bellaw.be/ 72