26 juni 2012 Corr.nr. 2012-26.570, W Nummer 29/2012 Zaaknr. 401424 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen betreffende de realisatie van dynamische reizigersinformatie op bushaltes buiten Regio Groningen-Assen. SAMENVATTING: Er is een plan geïnitieerd om op de belangrijkste bushaltes in het werkgebied van het OV-bureau Groningen-Drenthe dynamische reizigersinformatie (DRIS) aan de reizigers aan te bieden. De provincie Groningen is in dit verband op te delen in drie delen 1. wegbeheerder stad Groningen 2. overige wegbeheerders die deel uitmaken van de Regio Groningen- Assen (RGA) en 3. wegbeheerders die buiten RGA gebied vallen. Binnen RGA-gebied is financiële dekking voor de implementatie van het basispakket DRIS beschikbaar. Ten behoeve van DRIS buiten RGA gebied is binnen de BDU een bedrag van 500.000,- gereserveerd voor de provincie Groningen en vele Groninger gemeenten. Omdat er verschillende DRlS-panelen zijn (te weten gewoon, compact en overzicht) is besloten een eenduidig bedrag van 4.000,- per halteplaats te hanteren als BDU-subsidie. Dit is ook op deze wijze met de wegbeheerders gecommuniceerd. Het overige deel van de kosten moeten de wegbeheerders uit eigen middelen bijdragen. Voor verschillende gemeenten is het leveren van een financiële eigen bijdrage een brug te ver. Het is daarom ook niet gelukt om in het niet-rga-gebied het basispakket DRIS volledig uit te rollen. Buiten RGA gebied zijn ook DRIS haltes langs provinciale wegen waar de provincie - naast de DBU-subsidie - zelf aan de lat staat qua eigen bijdrage. De eigen bijdrage van de provincie kan worden gedekt uit de reservering planning investeringen 2012-2015 waarin 100.000,- voor dit project is gereserveerd. Wij stellen voor tl.v. deze reservering een bedrag van 80.500,- budget beschikbaar te stellen ten behoeve van de dekking van de eigen bijdrage aan de realisatie van DRIS langs provinciale wegen buiten het RGA gebied. 29-1
Inleiding Het openbaar vervoer neemt in ons mobiliteitsbeleid een zeer prominente plaats in. Om invulling te geven aan de in het POP opgenomen doelstelling t.a.v. de groei van het aandeel openbaar vervoer in de modal split zijn majeure investeringen aan de orde. Een groot deel van die investeringen zijn in bestaande programma's ondergebracht en voorzien van financiële middelen om ze ook te bekostigen. Wij doelen dan op een groot deel van de projecten die zijn ondergebracht in het RSPpakket en wij doelen op ons provinciale MIT waar, als het gaat om het openbaar vervoer, de RegioTram als onderdeel van het raamwerk RegioRail in het oog springt. Investeringen die er vooral op zijn gericht om, in het kader van de bereikbaarheid, de concurrentiepositie van het openbaar vervoer ten opzichte van de auto verder te versterken. Die prominente plaats van het openbaar vervoer hebben wij ook in ons coalitieakkoord nog eens gestipuleerd. Wij hebben hierin aangegeven dat de landelijke kortingen op de BDU verkeer en vervoer ons zullen dwingen tot een heroverweging van de inzet van de hiermee gemoeide financiële middelen. Gelijktijdig hebben wij daarbij aangegeven dat wat ons betreft daarbij als harde randvoorwaarde geldt dat de BDU-bezuinigingen niet zullen landen bij het openbaar vervoer. Zoals u weet gaat het in dit verband vooral om middelen die nodig zijn om de exploitatie van het openbaar vervoer te bekostigen. Naast de aanleg van nieuwe OV-infrastructuur investeren wij ook in de verdere verbetering van de kwaliteit van het openbaar vervoer om ook op die wijze het openbaar vervoer aantrekkelijker te maken voor gebruikers en potentiële gebruikers. In dit verband benaderen wij u via deze voordracht over de dynamische reizigersinformatie op bushaltes (kortweg DRlS-haltes). Dynamische reizigersinformatie in de bus Dynamische reizigersinformatie is bij de bus inmiddels niet meer iets nieuws. Alle bussen van Q-buzz zijn met ingang van de lopende concessie (december 2009) uitgerust met boordcomputers en GPS. Dit is geen toevallige omstandigheid, deze voorzieningen waren destijds voorgeschreven in het programma van eisen. Daarmee hebben wij, samen met onze partners in het OV-bureau Groningen Drenthe (verder OV-bureau), in beleidsmatige en financiële zin de eerste stap voor de invoering van dynamische reizigersinformatie gezet. Boordcomputer en GPS vormen namelijk de basis om dit mogelijk te maken. Door samenwerking met andere concessieverleners in nationaal verband is een centraal computersysteem gerealiseerd dat actuele informatie van ook alle bussen in Groningen en Drenthe verzamelt, bewerkt en verspreidt. Daardoor is exact bekend welke bus zich waar bevindt, of en zo ja hoeveel die afwijkt van de dienstregeling en wat de verwachte aankomsttijd bij de volgende haltes is. Onderdeel van de zo-even genoemde eerste stap is dat Q-buzz aan de reizigers via schermen in de bussen actuele informatie verstrekt over de aankomsttijden bij de volgende haltes. Uit de OV-klantenbarometer 2011 van het Kennisplatform Verkeer en Vervoer (KPW) weten wij dat de busreiziger in Groningen en Drenthe niet tevreden is over de informatieverstrekking over vertragingen of andere problemen. Hiervoor hebben zij het rapportcijfer 4,5 gegeven waarbij wij negatief afwijken van het landelijk gemiddelde met het rapportcijfer 4,8. De huidige reizigers willen derhalve beter geïnformeerd worden. Onbekend is de omvang van het aantal potentiële klanten van het openbaar vervoer zich door gebrekkige informatie laten weerhouden het openbaar vervoer te gebruiken. Duidelijk is in ieder geval wel dat gebrekkige informatie er niet toe bijdraagt potentiële klanten in het openbaar vervoer te krijgen. In de totale reistijd wordt de wachttijd altijd als veel langer beleefd dan hij in werkelijkheid is. Onzekerheid en ergernis spelen hierin een grote rol: niet weten hoe lang je nog moet wachten, is een bus vertraagd, heeft het zin om vanaf een punt waar meerdere bussen langs komen een andere te pakken? Het gaat hier om een van de grootste ergernissen bij het openbaar vervoer. Bevestiging hiervan vinden wij bij het Kennisinstituut Mobiliteit van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Wij hebben hieronder relevante informatie van dit instituut aangehaald: "Actuele reisinformatie is belangrijk voor klanten. Voor mensen die reizen met het openbaar vervoer, is informatie over vertragingen fundamenteel. De klantwaardering voor de huidige reisinformatie is echter laag, zowel op het spoor als in het stads- en streekvervoer. Actuele reisinformatie helpt reizigers om sneller te reizen. Vanuit diverse praktijksituaties valt te beredeneren dat reizigers met actuele (real time) reisinformatie betere keuzes kunnen maken voor hun verplaatsingen. Met deze informatie kunnen zij de tijd die gemoeid is met wachten terugdringen, waardoor de werkelijke reistijden van deur tot deur korter worden. Effecten op de waardering en beleving van de reistijd. Reizigers vinden reistijd een belangrijk kwaliteitsaspect van het openbaar vervoer. Mogelijkheden om de wachttijd in het openbaar vervoer te beperken, zijn daarom belangrijk. Voor het gevoel van de reiziger duurt een minuut wachten veel langer dan een minuut op de klok of een minuut in een rijdend voertuig. Een bekorting van de 29-2
wachttijd weegt daarom zwaar mee in de totale reistijd zoals die door reizigers gewaardeerd wordt. Dit effect blijkt uit eerdere studies naar de waardering van reizigers voor de verschillende onderdelen van een ov-reis. Uit praktijkstudies naar de effecten van reisinformatie, blijkt dat reizigers de wachttijd zelf als korter ervaren zodra er actuele reisinformatie beschikbaar is". Dynamische reizigersinformatie op bushaltes binnen RGA gebied Nu met DRIS in de bus een belangrijke eerste stap is gezet in de informatieoverdracht aan de reiziger is een logische vervolgstap dat reizigers ook bij de halte actuele informatie over de loop van de bus of bussen krijgen. Ook deze stap in het proces houdt op zich geen nieuws in. Wij verwijzen u in dit verband naar voordracht 8/2011 die betrekking heeft op het (inmiddels gecombineerde) RSP-project Transferia en busstations en infrastructuur HOV-bus en Qliners (hierna RSP-TB/infra H&Q). In deze voordracht is, als resultaat van de verkenningsfase, een inventarisatielijst opgenomen met projecten die voldoen aan het in dit verband opgestelde toetsingskader en ook de instemming heeft van de het portefeuillehouderoverleg verkeer en vervoer van de regio Groningen-Assen (verder RGA genoemd). In deze lijst was met nummer 27 ook het project DRlS-bushaltes (binnen RGA gebied) opgenomen. U heeft op basis van genoemde voordracht o.a. besloten de gelimiteerde inventarisatielijst met projecten vast te stellen en ons te machtigen planuitwerkings- en realisatiebesluiten te nemen voor deze projecten. Daarvoor heeft u 58,5 min. (prijspeil 2007) beschikbaar gesteld. Van dit bedrag is 2 min. (prijspeil 2007) beschikbaar voor DRIS binnen RGAgebied. Hiervoor geldt dat het hier gaat om de all-in kosten om het systeem aan te schaffen en gedurende 7 jaar in de lucht te houden. De bekostiging van DRIS-haltes in de provincie Groningen Voor wat betreft de DRIS-haltes in onze provincie wordt onderscheid gemaakt tussen de wegbeheerders in de Regio Groningen-Assen en de wegbeheerders in het overige deel van de provincie. Dit is het gevolg van bovengenoemd project. DRIS-haltes binnen RGA gebied Binnen RGA-gebied is inmiddels financiële dekking gevonden voor de implementatie van DRIS. Dekking vindt plaats uit het RSP- project Transferia, Busstations, Infra HOV-bus en Q-liners en het Regiofonds. DRIS-haltes buiten RGA-gebied Speelt het RSP een rol voor de bekostiging van DRIS-haltes binnen RGA-gebied, de Brede Doeluitkering verkeer en vervoer (BDU) doet dit voor de Groninger wegbeheerders buiten het RGA-gebied. Ten behoeve van de invoering van DRIS-haltes voor dit gebied hebben wij vorig jaar, mede namens de gemeenten een BDU-aanvraag ingediend voor een bedrag van 500.000,-. Via het BDU-bestedingsplan 2012 hebben wij deze aanvraag inmiddels kunnen honoreren. Anders dan in het RGA-gebied beschikken de wegbeheerders buiten RGA gebied niet over een Regiofonds. Dit betekent dat de kosten die resteren na aftrek van BDU-subsidie voor rekening van de wegbeheerders komen. Wij zijn overtuigd van de wenselijkheid van dynamische reizigersinformatie op bushaltes en willen daarom dan ook de geselecteerde bushaltes langs de wegen buiten RGA gebied waar wijzelf wegbeheerder zijn voorzien van DRIS. Inmiddels hebben wij van de gemeenten Marum, Veendam en Vlagtwedde schriftelijk bericht ontvangen dat de eigen bijdrage is gedekt en gereserveerd. Van de gemeenten Grootegast, Oldambt en Appingedam hebben wij schriftelijk bericht ontvangen dat men positief ten opzichte van het project staat en een voorstel aan de raad zullen doen voor deelname. Een bericht over dekking en/of reserveringsbevestiging is echter (nog) niet ontvangen. De gemeenten Bellingwedde, Menterwolde en Pekela hebben aangegeven af te zien van deelname aan dit project. De overige vijf Groninger gemeenten buiten RGA-gebied hebben niks van zich laten horen. De kosten die samenhangen met DRIS-haltes voor de niet-rga wegbeheerders in onze provincie bedragen indien alle gemeenten (m.u.v. de eerder genoemde afgehaakte gemeenten) meedoen 29-3
840.500,-. Ook hiervoor geldt dat het hier gaat om de all-in kosten om het systeem aan te schaffen en gedurende 7 jaar in de lucht te houden. Concreet hebben we het dan over 102 halteplaatsen. Van de DRIS systemen die buiten RGA gebied gepland zijn staan er 13 langs provinciale wegen. Wij hebben de gemeenten een exemplaar van onze voordracht toegestuurd. Doel daarvan is een compleet beeld te kunnen presenteren van de uiteindelijke gemeentelijke participatie in dit DRISproject op het moment dat u zich buigt over de voorliggende voordracht. Implementatie van DRIS-haltes Het was de bedoeling om DRIS-haltes in de provincies Groningen en Drenthe (incl. het RGAgebied) als één gezamenlijk project aan te besteden waardoor van schaalvoordelen kan worden geprofiteerd. Omdat al duidelijkheid bestond over de implementatie van DRIS binnen RGA-gebied is de aanbesteding voor dit gebied inmiddels in gang gezet. Wij hebben daarbij laten opnemen dat DRIS in het niet-rga gebied als meerwerkoptie meedoet bij de aanbesteding. Het OV-bureau treedt op als projectmanager/aanbestedende dienst. Organisatorische reden is dat het OV-bureau reeds optreedt namens beide provincies en de gemeente Groningen. Praktische reden is dat het OV-bureau ook verantwoordelijk is voor de informatievoorziening waarin de dynamische reizigersinformatiepanelen de laatste schakel zijn. Zodoende heeft het OV-bureau de expertise in huis om er voor te zorgen dat de implementatie succesvol verloopt. DRIS-haltes in de toekomst In deze voordracht hebben wij aangegeven dat het de bedoeling is om in een zo groot mogelijk deel van onze provincie op een gelijke wijze dynamische reizigersinformatie op belangrijke bushaltes te realiseren. Dit kan worden aangemerkt als het basispakket dat in de loop van de jaren verder kan worden uitgebreid. Het is de vraag of dit ook gaat gebeuren. Wij zijn ons er in dit verband terdege van bewust dat de informatietechnologie zich in rap tempo verder ontwikkelt waarbij apparaten als smartphones en tablets niet alleen steeds meer mogelijkheden bieden maar ook in toenemende mate gebruikt gaan worden. Deze apparaten kunnen met de juiste programmatuur ook dynamische reizigersinformatie weergeven. Aan de andere kant zijn deze apparaten nog geenszins gemeen goed en daarom denken wij met de realisering van het basispakket DRIS-haltes in ieder geval voorlopig in belangrijke mate te voorzien in de informatiebehoefte die (potentiële) reizigers op dit moment hebben. Financiële dekking DRIS buiten RGA-gebied Indien - buiten de gemeenten die reeds hebben aangegeven niet mee te kunnen/willen doen met de uitrol van DRIS-bus buiten RGA-gebied -de overige gemeenten uiteindelijk wel meedoen met de uitrol van DRIS-bus zal de totale investering naar verwachting 840.500,- bedragen. Deze investering heeft betrekking op 102 halteplaatsen. Wij hanteren in BDU-kader een BDU subsidie van 4.000,- per halteplaats. Dit uitgangspunt is richting gemeenten gecommuniceerd. Met dit uitgangspunt is de BDU-subsidie op projectbasis maximaal 408.000,- en de eigen bijdragen van provincie en gemeenten 432.500,-. De provincie zal namens de deelnemende gemeenten opdrachtgever zijn voor de uitrol van DRIS. Het is echter allerminst zeker dat naast Veendam, Vlagtwedde,. Marum en de provincie Groningen nog overige gemeenten zullen participeren in de uitrol van DRIS. Zoals eerder aangegeven streven wij er naar dit beeld compleet te krijgen. Uitgaande van de zekere deelnemers (drie gemeenten en de provincie Groningen) aan de uitrol van DRIS betreft het project realisatie van DRIS t.b.v. 32 halteplaatsen. Voor deze realisatie bedraagt de investering 245.000,-. De BDU-subsidie wordt per halteplaats toegekend en bedraagt 128.000,- voor deze 32 halteplaatsen. Na aftrek van BDU-subsidie wordt de provinciaal eigen bijdrage geraamd op 80.500,-. Deze post kan worden gedekt uit de reservering planning investeringen 2072-2075 waarin 100.000,- voor dit project is gereserveerd. Wij stellen u voor t.b.v. de provinciale halteplaatsen een krediet van 80.500,- ter beschikking te stellen. 29-4
Dekking investering zekere deelnemers: BDU-subsidie 128.000,- Provincie Groningen 80.500,- Gemeente Veendam 25.500,- Gemeente Marum 6.000,- Gemeente Vlagtwedde 5.000,- Totaal 245.000,-. Indien de overige gemeente wel wensen deel te nemen aan de uitrol van DRIS dan komt die betreffende gemeente ook in aanmerking voor een BDU-subsidie van 4.000,- per halteplaats. Wij stellen u daarom voor het in ontwerp bijgevoegde besluit vast te stellen. Groningen, 26 juni 2012. Gedeputeerde Staten van Groningen: M.J. van den Berg, voorzitter. H.J. Bolding, secretaris. 29-5
Nr. 29/2012 Provinciale Staten van Groningen: Gelezen de voordracht van Gedeputeerde Staten van 26 juni 2012, nr. 2012-26.570, W; BESLUITEN: Voor de eigen bijdrage van de provincie als wegbeheerder een krediet beschikbaar te stellen groot 80.500,-- en dit krediet ten laste te brengen van de 100.000,- die voor dit doel is gereserveerd in de planning investeringen 2012-2015. Groningen, Provinciale Staten voornoemd:, voorzitter. griffier. 29-6