paspoort westerschelde
2
Datum uitgifte: 23 januari 2013 De stuurgroep Zuidwestelijke Delta werkt toe naar besluiten over de Zuidwestelijke Delta waarin veiligheid, ecologie en economie zijn geborgd en elkaar onderling versterken. De Zuidwestelijke delta is opgebouwd uit verschillende wateren. Per water worden in 2013 gesprekken met de regio gevoerd om te verkennen welke langetermijnstrategieën kansrijk zijn, welke gebiedsontwikkelingen er spelen en hoe dat kan worden verbonden. Daarbij is de vraag relevant op welke wijze strategieën kunnen worden verbonden met ideeën, initiatieven en plannen van de regio. Voor ieder water is een paspoort opgesteld, waarmee op vergelijkbare wijze informatie wordt aangeboden. Deze informatie dient als ingang voor het gesprek met de regio. Het paspoort geeft in kort bestek de hoofdlijnen van de beschikbare informatie weer. Deze informatie wordt gedurende het proces geactualiseerd. Voor een meer uitgebreide informatie wordt verwezen naar de beschikbare achtergrond documenten. Een overzicht hiervan is achter in het paspoort opgenomen. 3
1. gegevens 4
Naam: Oppervlakte: Schorren: Platen en slikken: Niet afgesloten Bepalend jaartal: Water: Diepte drempels vaargeul: Diepte maximaal: Westerschelde 31.900 ha., waarvan water 19.600 2800 ha. 7600 ha. De Scheldeverdragen uit 2005 regelen veiligheid, toegankelijkheid en natuur zout met gradiënt, getij 13.1 m. NAP (eb), 15.5 m NAP (vloed) -67 m. NAP 5
2. karakteristiek 6
Water: Ecologie: Economie: Veiligheid: hoge dijken/diepe geulen open estuarium met bewegend meergeulensysteem, schorren en platen natuurlijke overgang zoet - zout, voedsel- en slibrijk water trechtervormige monding getijslag oplopend van 3,80 (Vlissingen) tot 5,50 meter (Antwerpen) schorren met zoutwatervegetatie platen, slikken en ondiep water met schaal/schelpdieren en wormen voedselbron voor steltlopers, eenden, ganzen en vissen kenmerkende soorten: zeehond, bruinvis, fint, houting, grote stern, grauwe gans, zilverplevier, zeekraal, lamsoor voor binnen- en zeescheepvaart / diverse zeehavens kerncentrales, chemische en biobased industrie jachthavens steden en dorpen aan het water recreatief medegebruik dijken afwatering polderwater landbouw dijken voldoen aan de norm 7
3. actuele problemen en lange termijn opgaven KRW NATURA 2000 V N W B A N - Nutrienten A - Algen B - Bodemdieren W - Waterplanten V - Vissen 8
Water: Ecologie: Economie: Veiligheid: hoofdgeulen verdiepen, dwarsgeulen verdwijnen en platen versteilen laagdynamische platen & slikken nemen af, hoogdynamische platen & slikken nemen toe afname voedselbeschikbaarheid voor vogels recreatieve druk op beschermde habitats en soorten onvoldoende capaciteit sluizen Terneuzen continu baggeren om vaargeul op diepte te houden en geulwand verdediging extra baggerinspanning voor diepere schepen conflict beroeps- en recreatievaart krimp werkgelegenheid watergebonden industrie dijken op deltahoogte houden stabiliteit vooroevers instand houden 9
4. actuele maatregelen 10
Water: Ecologie: Economie: Veiligheid: slimme bagger- en stortstrategie (plaatrandstortingen) ruimte voor estuariene processen/kwaliteiten natuurherstel maatregelen zoals Hedwigepolder vaargeul op diepte houden nieuwe zeesluis Terneuzen toeristisch recreatieve voorzieningen (Perkpolder, Waterdunen) dijken en oevers op orde houden versterken zwakke schakel West-Zeeuws-Vlaanderen vooroeverbestorting 11
5. ontwikkelkansen regio 12
Water: Ecologie: Economie: Veiligheid: gebiedsontwikkeling Waterdunen, Perkpolder waterdunen: combinatie veiligheid, natuur en recreatie natuurherstel Westerschelde gebiedsontwikkeling Waterdunen gebiedsontwikkeling Perkpolder uitbreiding capaciteit containeroverslag economische impuls kanaalzone door nieuwe zeesluis Terneuzen uitbreiding jachthavens (Breskens, Perkpolder, Vlissingen) aanpakken zwakke schakels kust combineren met gebiedsontwikkeling (Waterdunen, Perkpolder, Breskens, Cadzand) zwakke schakel / waterdunen agenda voor de toekomst getijslag beperken meeprofiteren van versterking steenbekledingen jachthaven Cadzand + zwakke schakel 13
6. mogelijke lange termijn strategieën vanuit het Deltaprogramma 14
Water: Ecologie: Economie: Veiligheid: opties optimaliseren sedimenthuishouding (bagger-stortstrategie) zoetwater: versterken zelfvoorzienend karakter landbouw via innovatie en slim omgaan met water; voor industrie en drinkwater meer marktwerking; behoud rol overheid optie lange termijn strategieën benutten voor evenwichtig morfologisch systeem geen lange termijn strategieen vanuit het Deltaprogramma opties voortzetten en optimaliseren huidige srtategie dijken blijven versterken innovatieve dijkconcepten baggeren en storten maatregelen meerlaagsveiligheid (2e en 3e laag) wisselpolders agenda met Vlaanderen - beperken gevolgen toenemende getijslag - watervraagstuk grensregio (verdeling) - zoetwatervoorziening in de regio - Kust en voordelta 15
7. ruimtelijke plannen rondom westerschelde 16
Actoren Westerschelde: 1... 2... 3... 4... 5... 6... 7... 8... 9... 10... 11... 12... 13... 14... 15... 16... 17... 18... 2 1 3 4 5 7 6 9 8 11 10 13 12 14 15 16 17 18 17
Colofon januari 2013 Dit paspoort is in opdracht van de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta gemaakt door de werkplaats Zuidwestelijke Delta Grafiek en layout Basiskaart Fotos Bosch Slabbers Landschapsarchitecten Posad Loes de Jong, Bosch Slabbers Achtergronddocumenten waarop paspoorten zijn gebaseerd: Koninkrijk der Nederlanden en Vlaams Gewest (2005) Verdrag inzake samenwerking op het gebied van beleid en beheer in het Schelde estuarium, Middelburg Koninkrijk der Nederlanden en Vlaams Gewest (2005) Verdrag betreffende de uitvoering van de ontwikkelingsschets 2010 Schelde estuarium, Middelburg Rijkswaterstaat Waterdienst (2009) Brondocument Waterlichaam Westerschelde, Doelen en maatregelen Rijkswateren, Den Haag: Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (2010) Definitief aanwijzingsbesluit Natura2000-gebied Westerschelde en Saeftinghe, Den Haag Ministerie van Verkeer en Waterstaat (2009) Stroomgebiedbeheerplan Schelde 2009-2015, Den Haag Stuurgroep Zuidwestelijke Delta (2011) Veilig veerkrachtig vitaal: Uitvoeringsprogramma Zuidwestelijke Delta 2010-2015+, Middelburg. Stuurgroep Zuidwestelijke Delta (2011) Probleemanalyse Zuidwestelijke Delta: 1e fase langetermijnverkenning, opgaven en verkenning van oplossingsrichtingen 2011-2050-2100, Middelburg: Deltaprogramma Zuidwestelijke Delta. Stuurgroep Zuidwestelijke Delta (2012). Voortgangsrapportage gebiedsprogramma s Uitvoeringsprogramma Zuidwestelijke Delta, Middelburg. Provincie Zeeland (2012). Ontwerp Omgevingsplan Zeeland 2012-2018 Krachtig Zeeland, Middelburg Stuurgroep Zuidwestelijke Delta (2012) Deltaprogramma 2013: Mogelijke strategieën. Middelburg: Deltaprogramma Zuidwestelijke Delta. Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Rijkswaterstaat (2012) Beheer- en Ontwikkelplan voor de Rijkswateren 2010-2015: Werken aan een robuust watersysteem(herziene versie), Den Haag www.zwdelta.nl 18
Legenda water hoge dijken / diepe geulen frictie recreatie en visserij norm keringen versterken tot eventuele nieuwe norm ecologie slikken, schorren en platen met flora en fauna recreatieve druk beschermde habitats en soorten geulwandbestorting economie zout zoet zoet-zout gradient krimp werkgelegenheid watergebonden industrie! innovatieve dijkverhoging veiligheid laag hoog water water 2.20 m 5.50 m getijslag afname voedselbeschikbaarheid vogels slimme bagger-stort strategie zoet water vaargeul naar Antwerpen geulen verdwijnen / platen versteilen vooroeverbestorting zout water kerncentrale natuurherstel natuurherstel Westerschelde vaargeulen op diepte houden getij haven nieuwe haven/ havenuitbreiding zelfvoorzienendheid landbouwwater dijk zeevaart Stad/dorp aan het water Kaderrichtlijn Water: slecht duinen vaarroute zilte vegetatie op lage oevers ontoereikend drempels matig goed niet relevant 19