1 Opleiding Moestuinmeesters 2017 praktische informatie en programma
Inhoudstafel 2 Bent u een enthousiast moestuinier? Wilt u uw kennis uitbreiden en delen? Dan bent u geknipt voor een toekomst als Moestuinmeester! 1. Inleiding en praktische informatie over de opleiding 1.1. Voor wie is de opleiding bedoeld?...3 1.2. Voorwaarden voor het volgen van de opleiding...4 1.3. Locatie en bereikbaarheid...4 1.4. Uren...5 1.5. Talen...5 1.6. Voorwaarden voor toekenning van een MM-diploma...5 1.7. Informatiesessies...5 1.8. Inschrijving en selectie van kandidaten...5 2. Programma 2.1 Programma theorie- en praktijksessies...6 2.2 Stagebeschrijving...10 2.3 Facultatieve praktische werksessies op de Hoeve van Ukkel...11
1. Inleiding en praktische informatie over de opleiding 3 De complete cyclus is volledig gratis en bestaat uit 20 collectieve sessies (theoretische begrippen, bezoeken, praktische workshops en momenten van reflectie en voorbereiding op de toekomstige taak als Moestuinmeester), gevolgd door een stage. Naast deze 20 sessies zijn er 8 facultatieve praktische werksessies voor wie samen nieuwe dingen wil proberen, ervaringen wil uitwisselen, andere kweekmethoden wil ontdekken De theoretische en praktische opleiding loopt van januari tot juni; de stage moet voor november 2017 worden gerealiseerd. De facultatieve praktische werksessies worden van februari tot november aangeboden en bestrijken dus een volledig teeltjaar (zie 2.3). 1.1. Voor wie is de opleiding bedoeld?? Moestuinmeester is een gemotiveerde, betrokken persoon die als vrijwilliger andere Brusselaars wil aanmoedigen en helpen om zelf biologische groente en fruit te kweken. Dit kan op alle niveaus van een bak op het balkon tot hydrocultuur tot een moestuin in de volle grond. Door deze opleiding te volgen, treedt u toe tot het Netwerk van de Moestuinmeesters. U kunt in dat kader aan verdere opleidingen blijven deelnemen. De opleiding maakt deel uit van het GoodFood-programma van het Brussels Gewest. Het voornaamste doel is de eigen voedselproductie van de Brusselaars in de komende jaren te doen toenemen binnen een dynamiek van uitwisseling en gezelligheid.
4 1.2. Voorwaarden voor het volgen van de opleiding Zin om andere Brusselaars als vrijwilliger aan te moedigen en te adviseren bij de aanleg van hun eigen moestuin op eender welke schaal 3 jaar ervaring met biologisch (moes)tuinieren Wonend of werkend in het Brussels Gewest Bereid om te worden vermeld in de telefoongids van de Moestuinmeesters en op de plattegrond op de site van Leefmilieu Brussel en de Moestuinmeesters en bereid om waar mogelijk op vragen van Brusselaars te antwoorden. Bereid om minstens 75 % van de 20 theorie- en praktijksessies te volgen (zie programma hieronder) en een stage af te ronden (zie verloop hieronder). 1.3. Locatie en bereikbaarheid: Theoriesessies : in het Gewestelijk Centrum voor Ecologie-Initiatie in het Tournay-Solvaypark, Terhulpensteenweg 199 in 1170 Watermaal-Bosvoorde Ga het Tournay-Solvaypark binnen bij het station van Bosvoorde (bij de toegang tot de parking) en volg de pijlen «asbl Tournesol-Zonnebloem» Het park is slecht verlicht, dus breng een zaklamp mee. Met de trein: lijn Ottignies/Louvain-La-Neuve, Station Bosvoorde Met de tram: tram 94, halte Station Bosvoorde Praktijksessies en facultatieve praktische werksessies: op de Hoeve van Ukkel in het Fond roypark, Oude Molenstraat 93 te 1180 Ukkel. Steek het wildrooster over en ga te voet via het tegelpad naar de roze hoeve rechts (± 100m)
1.4. Uren : Voor de theoriesessies zijn er twee opties: ofwel dinsdagnamiddag van 13u30 tot 16u ofwel dinsdagavond van 19u tot 21u30 5 Om de groepen homogeen te houden, wordt u verzocht u gedurende de volledige opleiding aan een van beide tijdstippen te houden. Voor de praktische workshops: per groep: 4 halve dagen op zaterdagmorgen en/of zaterdagnamiddag (zie het programma hierna). Voor de facultatieve praktische werksessies: 8 dinsdagochtenden en/of -namiddagen (inschrijvingen begin van het jaar). 1.5. Talen : De lessen worden in het Frans gegeven. De documentatie/slides zullen in het Nederlands en het Frans beschikbaar zijn. 1.6. Voorwaarden voor toekenning van een MM-diploma Het Diploma Moestuinmeester wordt toegekend aan kandidaten die minstens 75 % van de theorie- en praktijksessies hebben gevolgd en die hun volledige stage met succes hebben afgelegd. 1.7. Informatiesessies Om u de gelegenheid te bieden kennis te maken met de trainers en de voornaamste opleidingslocatie en antwoord te krijgen op eventuele vragen, worden op dinsdag 29/11 om 13u30 en om 19u twee informatiesessies gehouden in het Gewestelijk Centrum voor Ecologie-Initiatie (zie adres hierboven). Inschrijving is niet nodig om hieraan deel ten nemen. 1.8. Inschrijving en selectie van kandidaten De selectie gebeurt op basis van het kandidaatstellingsdossier, dat beschikbaar is op de site van Leefmilieu Brussel: http://www.environnement.brussels/ maitresmaraichers. Het dossier moet worden ingediend bij Leefmilieu Brussel (maitresmaraichers@ environnement.brussels) en moet ten laatste op 12 december 2016 in ons bezit zijn.
2. Programma 6 2.1 Programma theorie- en praktijksessies JANUARI Dinsdag 10/01/2017 : Onthaal De plant Onthaal: Rondvraag MM (locatie, verwachtingen, teelttype ) Voorstelling van de opleiding theorie, stage (stand, redactie artikelen, projecten...) en het MM-netwerk De plant: de verschillende delen, de rol ervan en de productie van zaad Dinsdag 17/1/2017 : De bodem (1) De bodem als natuurlijk milieu en als inspiratiebron recyclage ter plaatse > de rol van de fauna en flora geen gespit permanente bedekking > soorten bedekking planten die de grond verbeteren en groenbemesting Dinsdag 24/1/2017 : De Bodem (2) Behoud/verbetering van de vruchtbaarheid van de bodem voor een gezonde, productieve moestuin mest en grondverbeteraars in de biologische moestuin vruchtwisseling de aardappel: een gewas dat de bodem bewerkt Werk in subgroepen: het belang van de bodem, organisatie van de moestuin, communicatie met het publiek Zaterdag 28/1/2017 (ochtend of namiddag) : Natuurlijk tuinieren (1/2 dag) Bouwen van nestkastjes, schuilplaatsen en voederplaatsen om hulpdieren aan te trekken (vogels, insecten...) Dinsdag 31/1/2017 : Météo Calendrier des semis De invloed van weersomstandigheden en de jaarlijkse schommelingen Waar begin ik mijn moestuin en wat kweek ik op welk moment? Voornaamste moestuingewassen: keuze van de gewassen in functie van de omgevingsomstandigheden het gewenste gebruik de hoeveelheid werk Zaai- en plantkalender Opzet van tandems en keuze van onderwerpen voor ervaringsuitwisseling (artikelen, foto s, reportages )
FEBRUARI Dinsdag 7/2/2017 : Zaaien Verspenen Poten Succesvol zaaien (algemeen) de behoeften van de planten zaaien in potten, bakjes, zaaibakken... zaaien in de volle grond verspenen Met succes voortrekken in februari/maart, de plantjes harden voor buiten en de gewassen volgen (tomaten, pepers, paprika s, aubergines...) Dinsdag 14/2/2017 : Zaaien Verspenen Poten Wanneer en hoe poten (look, uien, sjalotten, prei, aardappelen...)? Met succes in de volle grond zaaien (bonen, erwten, wortels, snijbieten, rapen, radijsjes, bieten...) Welk advies voor welk publiek? 7 Dinsdag 14/2/2017 : Praktisch werk op de Hoeve van Ukkel facultatieve sessies Dinsdag 21/2/2017 : Een natuurlijke tuin Een natuurlijke tuin om ziekten en schadelijke dieren op afstand te houden en de productie te verbeteren door hulpdieren aan te trekken (door Natagora) Afbeeldingen van schade aan fruit en groenten en discussie
MAART Dinsdag 7/3/2017 : Bovengrondse teelt Voor wie geen grond ter beschikking heeft: specifieke aspecten van de teelt in potten en bakken Kruiden: zeer geschikt voor teelt in potten Zaterdag 11/3/2017 (ochtend en namiddag) : Snoeien van fruitbomen en kleinfruit op de Hoeve van Ukkel (1 dag) Inleiding snoeien en in vorm houden (1u) Praktijkoefeningen: snoeien van kleinfruit (druif, kiwi, braam, aalbes, tayberry ) (voormiddag) Maaltijd op de Hoeve Demonstratie: snoeien van laagstam- en hoogstamfruitbomen (appel, peer, pruim ) (namiddag) 8 p ra k t i j k s e s s i e s Dinsdag 14/3/2017 : Praktisch werk op de Hoeve van Ukkel facultatieve sessies Dinsdag 14/3/2017 : Zaaien Verspenen Poten Met succes voortrekken in april en mei (pompoen, courgette, voorbereiding van verspeenpotten voor bijvoorbeeld stokbonen...) Planten van kruiden, kleinfruit en fruitbomen Welk advies voor welk publiek? Zaterdag 18/3/2017 (ochtend en namiddag) : Snoeien van fruitbomen en kleinfruit op de Hoeve van Ukkel (1 dag) Inleiding snoeien en in vorm houden (1u) Praktijkoefeningen: snoeien van kleinfruit (druif, kiwi, braam, aalbes, tayberry ) (voormiddag) Maaltijd op de Hoeve Demonstratie: snoeien van laagstam- en hoogstamfruitbomen (appel, peer, pruim ) (namiddag) Dinsdag 21/3/2017 : Waterbeheer Een stand opzetten Waterbeheer in de moestuin: afdekking van de bodem, hoe en wanneer begieten, gebruik van druppelaars Een stand opzetten: Reflectie over de algemene organisatie van een stand (decoratie, animatiemateriaal...) en voorbereiding van toekomstige stands in subgroepen Zaterdag 25/3/2017 (ochtend of namiddag) Bezoek aan de moestuin van de Hoeve van Ukkel (1/2 dag) p ra k t i j k s e s s i e s p ra k t i j k s e s s i e s De bodem: observatie ter plaatse van de voornaamste bodemtypes en hun structuur en textuur Organisatie van de verschillende zones Vorderingsstaat van de gewassen Dinsdag 28/03/2017 : Ontmoetingen Ontmoetingen van de MM met Leefmilieu Brussel Presentatie van de verschillende Brusselse initiatieven door hun vertegenwoordigers (Début des Haricots, collectief IPE ) of initiatieven van actieve MM.
APRIL 9 Dinsdag 18/4/2017 : Praktisch werk op de Hoeve van Ukkel facultatieve sessies Dinsdag 25/4/2017 : Stands en stages Voorbereiding van stands/animaties en communicatie (welk advies/welke hulpmiddelen voor welk publiek?) Feedback over animatie en projecten Balans van het seizoenswerk MEI Dinsdag 9/5/2017 : Netwerk Kennismaking van MM van diverse promoties Plantenbeurzen (uitwisseling tussen MM) Verkoop of ruil van gereedschap (groepsaankopen) Dinsdag 16/5/2017 : Praktisch werk op de Hoeve van Ukkel facultatieve sessies Dinsdag 23/5/2017 : Stands en stages Voorbereiding van stands/animaties en communicatie (welk advies/welke hulpmiddelen voor welk publiek?) Feedback over animatie en projecten Balans van het seizoenswerk JUNI Dinsdag 6/6/2017 : Permacultuur Inleiding tot permacultuur Dinsdag 13/6/2017 : Praktisch werk op de Hoeve van Ukkel facultatieve sessies Dinsdag 20/06/2017 : Balans Balans van de opleiding, feedback over de eerste stands, uitwisseling en potluck SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER Dinsdag 12/09/2017 : Praktisch werk op de Hoeve van Ukkel Dinsdag 10/10/2017 : Praktisch werk op de Hoeve van Ukkel Dinsdag 7/11/2017 : Praktisch werk op de Hoeve van Ukkel facultatieve sessies
10 2.2 Stagebeschrijving De opleiding omvat een stage die uit twee delen bestaat: - een bewustmakings- of adviesactiviteit rond stadstuinbouw in contact met het Brusselse publiek - een bijdrage aan het Netwerk via de publicatie van een gedeelde ervaring. Deze stage stelt de kandidaat-moestuinmeesters in staat zich de tijdens de opleiding geleerde onderwerpen eigen te maken en die aan het publiek over te brengen. Er zijn diverse vormen van bewustmaking of kennisoverdracht richting het publiek mogelijk: - beheer van een van de in samenwerking met Leefmilieu Brussel opgezette stands, samen met andere Moestuinmeesters - opzet van een nieuw stadslandbouwproject - organisatie van een bezoek/activiteit in de eigen tuin (privé of collectief) - animatie van een activiteit op een school, bij een jeugdorganisatie, een buurthuis in verband met moestuinieren... > In de loop van de opleiding zullen uitwisselingsmomenten worden georganiseerd waarbij elke kandidaat de gelegenheid krijgt feedback te leveren op zijn activiteit/project. Deze momenten dienen ter evaluatie.. Er zijn verschillende mogelijkheden om bij te dragen aan het Netwerk: - een reportage over een in de tuin geobserveerd proces, over een proefproject - een artikel over een plant, een schadelijk insect, een milieuomstandigheid - een beschrijving of opvolging van het verloop van een Brussels moestuinproject > De bijdrage aan het Netwerk wordt gedeeld op de site van de Moestuinmeesters. Dit kan intern met de andere Moestuinmeesters zijn of rechtstreeks richting het grote publiek.
Het is mogelijk persoonlijke projecten voor te stellen. Die zullen per geval worden bekeken. 2.3. Facultatieve praktische werksessies op de Hoeve van Ukkel Voor wie dit wenst, bieden we op dinsdagen 8 facultatieve praktische werksessies aan waarbij kan worden deelgenomen aan het beheer en het onderhoud van de moestuin van de Hoeve van Ukkel. Het idee is om de deelnemers in functie van hun ervaring kennis te laten maken met nieuwe teelttechnieken (volle grond, bovengronds, in potten en bakken ) en hen te laten deelnemen aan het seizoenswerk en aan het onderhoud van een moestuin waarbij wordt gewerkt met vruchtwisseling, hen kennis te laten maken met permacultuur in de praktijk Het programma van elke sessie wordt ten laatste een week van tevoren voorgesteld, aangezien het afhankelijk is van de weersomstandigheden. De facultatieve deelname gebeurt op inschrijving en op basis van een halve of hele dag. 11 Informatieverzoeken en inschrijvingen kunnen per mail worden verstuurd: maitresmaraichers@environnement.brussels Een project op initiatief van de Minister van Leefmilieu van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
overzicht van de Kalender 12 Januari 2017 Februari 2017 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 30 31 Maart 2017 April 2017 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Mei 2017 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 21 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Juni 2017 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30