Bovengrondse lijn Nijmegen-Elst Specifieke magneetveldzone ter hoogte van mast 12-13 Opdrachtgever: TenneT Uitgevoerd door: Liandon Auteur: H. Rijken Gecontroleerd door: T. Brand Datum: 26 oktober 2012 Documentnummer: TEV 20120002 analyse magneetveldzone
COLOFON Liandon Bij Liandon zijn de strategische kennis en kunde op het gebied van energieopwek, -opslag, energie-infrastructuren alsmede eindverbruikerstoepassingen gebundeld. Deze gebundelde kennis dient als basis voor het uitvoeren van turnkey projecten alsmede het doen van advisering en onderzoek. Daarmee wil Liandon het mogelijk maken dat haar klanten kunnen acteren als world class spelers. Liandon BV Dijkgraaf 4, 6921 RL Duiven Voltastraat 2, 1817 DD Alkmaar Postbus 50, 6920 AB Duiven Postbus 384, 1800 AJ Alkmaar Telefoon: (026) 844 71 11 Telefoon: (072) 514 52 08 Fax: (026) 844 72 00 Fax: (072) 514 53 08 Datum Status Goedgekeurd Liandon Akkoord 26-10-12 Definitief T. Brand Paraaf goedgekeurd 2012, Liandon BV, Duiven Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, in enige vorm of enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Liandon.
26 oktober 2012 Pagina 3 van 16 Samenvatting Op verzoek van de heer Leenders en mevrouw Jansen uit Nijmegen wordt ter plaatse van de stationsstraat 26 te Nijmegen het magnetisch veld bepaald. Dit betreft de 150kV Nijmegen-Elst tussen de masten 12 en 13. De doelstelling van dit rapport is het vastleggen van de specifieke magneetveldzone van de hoogspanningslijn Nijmegen-Elst ter hoogte van de stationsstraat te Nijmegen. De gehanteerde invoergegevens voor de berekening van de specifieke magneetveldzone zijn door TenneT geaccordeerd. Voor het berekenen van de magnetische veldsterkte wordt het softwarepakket EFC-400 versie 2008. Met EFC-400 worden de berekeningen driedimensionaal uitgevoerd, waarbij de relevante stroomvoerende delen van de bovengrondse hoogspanningslijn gemodelleerd worden De berekening van de specifieke magneetzone is uitgevoerd op donderdag 25 oktober 2012. Voor de berekening is de Handreiking voor het berekenen van de breedte van de specifieke magneetveldzone bij bovengrondse hoogspanningslijnen,versie 3.0, 25 juni 2009 gehanteerd van het RIVM. De specifieke magneetveldzone is in onderstaande tabellen weergegeven. Hoogspanningslijn 150 kv lijn Nijmegen-Elst Situatie tussen mast 12 en 13 veld afstand specifieke magneetveldzone tot hart van de lijn (m) mastnummers zijde Zwart circuit zijde Wit circuit 12-13 40 40
26 oktober 2012 Pagina 4 van 16 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 5 2 Achtergrond en uitgangspunten... 6 2.1 Elektromagnetische velden en gezondheid... 6 2.2 Rijksbeleid... 6 2.3 Zoneberekening... 6 3 Invoergegevens... 8 3.1 Algemene lijngegevens huidige situatie... 8 3.1.1 Mast locaties... 8 3.1.2 Circuit gegevens... 8 3.1.3 Geleidergegevens... 8 3.2 Transportrichting... 9 4 Rekenmodel... 10 5 Resultaten... 11 Bijlage 1 Kaart locatie... 12 Bijlage 2 Mastbeeld... 13 Bijlage 3 Geaccordeerde uitgangspunten TenneT... 15
26 oktober 2012 Pagina 5 van 16 1 Inleiding Achtergrond Op verzoek van de heer Leenders en mevrouw Jansen uit Nijmegen wordt ter plaatse van de stationsstraat 26 te Nijmegen het magnetisch veld bepaald. Dit betreft de 150kV Nijmegen-Elst tussen de masten 12 en 13. Doelstelling De doelstelling van dit rapport is het vastleggen van de specifieke magneetveldzone van de hoogspanningslijn Nijmegen-Elst ter hoogte van de stationsstraat 26 te Nijmegen. Leeswijzer Hoofdstuk twee geeft de achtergrond en de uitgangspunten weer van het zoneringsbeleid. In hoofdstuk drie worden de uitgangspunten beschreven die gehanteerd zijn om de specifieke magneetveldzone te berekenen. Hoofdstuk vier beschrijft het gehanteerde rekenmodel. Hoofdstuk vijf sluit af met het resultaat.
26 oktober 2012 Pagina 6 van 16 2 Achtergrond en uitgangspunten Onderstaande tekst is overgenomen uit de handreiking van RIVM, Handreiking voor het berekenen van de breedte van de specifieke magneetveldzone bij bovengrondse hoogspanningslijnen, versie 3.0, 25 juni 2009. 2.1 Elektromagnetische velden en gezondheid Elektromagnetische velden kunnen het functioneren van het menselijk lichaam beïnvloeden. Boven een bepaalde waarde van de veldsterkte leiden die velden tot acute effecten, zoals het zien van lichtflitsen en onwillekeurige spiersamentrekkingen. In de buurt van de elektriciteitsvoorziening gaat het om wisselende velden met een frequentie van 50 Hz. Voor de magnetische veldsterkte heeft de Europese Commissie bij 50 Hz een referentieniveau voor leden van de bevolking van 100 microtesla aanbevolen. Beneden het referentieniveau veroorzaakt het magnetische veld geen acute effecten. Veel minder duidelijk is wat de effecten van langdurige blootstelling aan lagere magnetische veldsterkten zijn. Het onderzoek in de buurt van bovengrondse hoogspanningslijnen wijst er op dat kinderen die dicht bij een dergelijke hoogspanningslijn wonen, waar het magnetische veld relatief sterk is, mogelijke extra risico op leukemie lopen. Het (mogelijk) verhoogde risico op kinderleukemie tekent zich af bij langdurige blootstelling aan magnetische veldsterkten hoger dan ergens tussen 0,2 en 0,5 microtesla. 2.2 Rijksbeleid Op grond van deze gegevens en uitgaande van het voorzorgsbeginsel heeft het ministerie van VROM in 2005 een advies voor het hoogspanningslijnenbeleid aan gemeenten, netbeheerders en provincies uitgebracht. In dat advies raadt VROM aan zoveel als redelijkerwijs mogelijk is te voorkomen dat er in de buurt van bovengrondse hoogspanningslijnen nieuwe situaties ontstaan waar kinderen langdurig worden blootgesteld aan magnetische veldsterkten die jaargemiddeld boven 0,4 microtesla liggen. 2.3 Zoneberekening De manier waarop deze specifieke magneetveldzone waar het magnetische veld gemiddeld over een jaar boven de 0,4 microtesla ligt kan worden berekend, is vastgelegd in een handreiking die door het RIVM wordt beheerd. De berekening in deze rapportage is uitgevoerd volgens die handreiking (versie 3.0) op donderdag 25 oktober 2012 door Liandon, met rekenmodel EFC-400 versie 2008. Dit adviesbureau is aangemerkt als: bureau waarvan bekend is dat het ervaring heeft met zoneberekeningen volgens de handreiking. Om de onzekere wetenschappelijke aanwijzingen te vertalen naar een concrete zoneberekening zijn in de genoemde handreiking bepaalde keuzes en vereenvoudigingen gemaakt. Vereenvoudigingen zijn onvermijdelijk omdat de volledige karakteristieken van de stroom niet altijd en overal in het hoogspanningsnet bekend zijn. Een belangrijke vereenvoudiging is dat de berekening plaatsvindt tussen twee opeenvolgende masten. Een tweede vereenvoudiging is dat de stroom door de bliksemdraden (en andere geleiders in de buurt van de hoogspanningslijn) niet in de berekening wordt meegenomen. Een derde vereenvoudiging is dat de specifieke magneetveldzone wordt voorgesteld door rechte lijnen evenwijdig aan de hoogspanningslijn. Deze vereenvoudigingen leiden ertoe dat de
26 oktober 2012 Pagina 7 van 16 in deze rapportage berekende specifieke magneetveldzone niet de werkelijke sterkte van het magnetische veld op een bepaalde locatie op een bepaald tijdstip weergeeft, maar een toekomstgerichte magneetveldzone die past binnen het hoogspanningslijnenbeleid van de rijksoverheid.
26 oktober 2012 Pagina 8 van 16 3 Invoergegevens De invoergegevens die in dit hoofdstuk zijn opgenomen, zijn door TenneT geaccordeerd, zie bijlage 3. 3.1 Algemene lijngegevens huidige situatie Hoogspanningslijn: 150 kv lijn Nijmegen-Elst. 3.1.1 Mast locaties Mastnummers, masttypen en locaties (Tabel 1) Mast nr. Masttype X-coordinaat [m] Y-coordinaat [m] 12 EAV+0 186131,00 432945,00 13 S+6,5 186030,42 433181,56 Tabel 1 Mastnummers, masttypen en locaties Mastgeometrie: o Mast 12 zie mastbeeld masttype EAV+0 in Bijlage 2 In bijlage 3 is dit ten onrechte aangeduid als HA o Mast 13 zie mastbeeld masttype S+6,5 in Bijlage 2 Aantal circuits: 2. 3.1.2 Circuit gegevens Circuitaanduiding: Zwart (oost), Wit (west) Spanning: beide circuits 150 kv. Lijnbelastbaarheid: 249 MVA per circuit. Dit is 958 A per circuit. 3.1.3 Geleidergegevens De Rekenstroombelasting is 479 A (50% van 958 A) per circuit. (Tabel 2) Geleiderpositie Nummer en positie in mastbeeld Stroom [A] Klokgetal Positie geleider Mast 12, 1 479 12 Bovenfase Wit Mast 12, 2 479 8 Onder buiten fase Wit Mast 12, 3 479 4 Onder binnen fase Wit Mast 12, 4 479 8 Bovenfase Zwart Mast 12, 5 479 4 Onder binnen fase Zwart Mast 12, 6 479 12 Onder buiten fase Zwart Mast 13, 1 479 12 Bovenfase Wit Mast 13, 2 479 4 Middenfase Wit Mast 13, 3 479 8 Onderfase Wit Mast 13, 4 479 8 Bovenfase Zwart Mast 13, 5 479 4 Middenfase Zwart Mast 13, 6 479 12 Onderfase Zwart Tabel 2 Rekenstromen (grootte en fase)
26 oktober 2012 Pagina 9 van 16 Positie draden in de mast (Tabel 3) Geleiderpositie Nummer en positie in mastbeeld *) Klokgetal Positie (laterale afstand) Positie (horizontale afstand) Mast 12 positie 1 12-6,50 25,80 Mast 12 positie 2 8-8,50 20,40 Mast 12 positie 3 4-4,50 20,40 Mast 12 positie 4 8 6,50 25,80 Mast 12 positie 5 4 4,50 20,40 Mast 12 positie 6 12 8,50 20,40 Mast 13 positie 1 12-4,69 35,75 Mast 13 positie 2 8-5,39 29,75 Mast 13 positie 3 4-6,09 23,75 Mast 13 positie 4 8 4,69 35,75 Mast 13 positie 5 4 5,39 29,75 Mast 13 positie 6 12 6,09 23,75 Tabel 3 positie geleiders in de mast Doorhangen (Tabel 4) Veld nr. Veldlengte [m] Doorhang tov hoogste mast Bij 15 ºC [m] 12-13 257,07 10,37 12-13 257,07 9,42 12-13 257,07 8,46 Tabel 4 Doorhangen 3.2 Transportrichting De transportrichting is van laag naar hoog mastnummer (van Nijmegen naar Elst).
26 oktober 2012 Pagina 10 van 16 4 Rekenmodel Voor het berekenen van de magnetische veldsterkte wordt het softwarepakket EFC-400 versie 2008 (build 2786) gebruikt. Met EFC-400 worden de berekeningen driedimensionaal uitgevoerd, waarbij de relevante stroomvoerende delen van de bovengrondse hoogspanningslijn gemodelleerd worden. EFC-400: Narda Safety Test Solutions, Programmatuur van Forschungsgesellschaft für Energie und Umwelttechnologie (FGEU, mbh, Berlin, Duitsland).
26 oktober 2012 Pagina 11 van 16 5 Resultaten De berekening van de specifieke magneetzone is uitgevoerd op donderdag 25 oktober 2012. Voor de berekening is de Handreiking voor het berekenen van de breedte van de specifieke magneetveldzone bij bovengrondse hoogspanningslijnen, versie 3.0, 25 juni 2009 gehanteerd van het RIVM. De specifieke magneetveldzone is in onderstaande Tabel 5 weergegeven. Hoogspanningslijn 150 kv lijn Nijmegen-Elst Situatie, mast 12 en 13 veld afstand specifieke magneetveldzone tot hart van de lijn (m) mastnummers zijde Wit circuit zijde Zwart circuit 12-13 40 40 Tabel 5 breedte van de specifieke magneetveldzone
26 oktober 2012 Pagina 12 van 16 Bijlage 1 Kaart locatie In deze bijlage is een kaart opgenomen van de locatie van het plangebied. Op deze foto is de hoogspanningslijn Nijmegen-Elst tussen de masten 12 en 13 afgebeeld. Deze hoogspanningslijn kruist de stationsstraat te Nijmegen ter plaaste van huisnummer 26.
Bovengrondse lijn Nijmegen-Elst Specifieke magneetveldzone 26 oktober 2012 Bijlage 2 Mastbeeld Mast 12 is van het type EAV+0, model donaumast. Pagina 13 van 16
Bovengrondse lijn Nijmegen-Elst Specifieke magneetveldzone 26 oktober 2012 Mast 13 is van het type S+6,5, model denneboommast. Pagina 14 van 16
Bovengrondse lijn Nijmegen-Elst Specifieke magneetveldzone 26 oktober 2012 Bijlage 3 Geaccordeerde uitgangspunten TenneT Hieronder de door TenneT geaccordeerde gegevens. Pagina 15 van 16
26 oktober 2012 Pagina 16 van 16