Door scheiding verbonden! Bij een scheiding staat het belang van de kinderen bij de meeste ouders voorop. Ouders willen niet dat hun kinderen teveel onder de scheiding lijden. Het ouderschap komt hierdoor echter vaak onder extra grote druk te staan. Juist op het moment dat ouders het zelf ongelooflijk moeilijk hebben met hun eigen gevoelens van verdriet, boosheid, schuld en falen, hebben kinderen hun ouders hard nodig en willen ouders hun kinderen niet tekort doen. Ga er maar aan staan! Een moeder verwoordde het laatst als volgt: Dit is de beste acteerprestatie die ik ooit heb neergezet! Ik wil een goede moeder zijn voor mijn 2 dochters, terwijl hun vader ervandoor is met een ander. Ik ben ongelooflijk boos op hem en ik begrijp er niks van, maar probeer toch blij te reageren voor mijn meisjes als ze papa weer zien! Partners kunnen scheiden maar ouders niet Kinderen houden altijd een verlangen naar verbinding van hun gescheiden ouders. Dit is heel begrijpelijk omdat zij uit deze verbinding zijn geboren en ze graag alles zo willen houden als het is. Ouders zijn in de ogen van een kind ondeelbaar en de grond onder zijn bestaan. De beste ondersteuning die je kinderen kunt bieden, is hen de andere ouder te gunnen zodat het kind in verbinding met en gehecht kan blijven aan beide ouders! Als contact met de andere ouder door omstandigheden niet mogelijk is dan is het de uitdaging om een goed of positief innerlijk beeld van je ex partner als ouder op te roepen. De kunst is, dat je je weer verbindt met wat het ooit was waarmee je je hebt verbonden in die partner, ook al zit er nu misschien geen ontwikkeling meer in. Voorts is het belangrijk dat je je blijft verbinden met dat deel van hem of haar dat je ziet en herkent in jullie kinderen! Misschien was het moeilijk voor je om bepaalde persoonlijke eigenschappen van je partner te accepteren en ermee om te gaan, maar als je dit wel doet in de omgang met jullie kind dan is dat pure ontwikkeling! Het vergt in sommige gevallen veel mededogen en moed en soms ben je er misschien zelfs van overtuigd dat het niet goed is voor je kind om zijn andere ouder te ontmoeten. Toch is het meest wezenlijke dat je voor je kinderen kunt doen: toestaan en stimuleren dat ze contact hebben met de andere ouder! De omgangsregeling tussen ouders en kinderen is nog steeds voornamelijk gebaseerd op de wensen en rechten van de ouders, het recht op omgang staat centraal in plaats van het verlangen van het kind om met beide ouders om te gaan. Uit onderzoek blijkt overigens dat de kwaliteit van de relatie, de band met de uitwonende ouder belangrijker is dan de kwantiteit van het contact. Ook al zullen kinderen vanuit de loyaliteit naar beide ouders het liefst de breuk tussen hun ouders willen repareren (bewust of onbewust) een scheiding betekent niet per definitie dat het slecht gaat met kinderen. Het zijn met name de negatieve emoties, gedachten en patronen rondom de scheiding die schade kunnen toebrengen. Hoe haal je de strijd van je partnerschap uit je ouderschap? Ouders krijgen uit allerlei hoeken en boeken goede adviezen mee over hoe ze het best met de kinderen kunnen omgaan tijdens en na de echtscheiding, wat ze vooral wel en niet zouden moeten doen. Hoe breng je deze vaardigheden in de praktijk als ook zonder een echtscheiding het ouderschap al een behoorlijke uitdaging kan zijn? Wat hebben ouders nodig? Zet eerst je eigen zuurstofmasker op De moeder uit bovenstaand voorbeeld gunde haar dochters hun vader ook al was ze zelf hevig teleurgesteld en razend op hem. Wel begreep ze ook dat als ze de rol van goede moeder zou blijven spelen, het toneelstuk wel eens een tragedie zou kunnen worden. Natuurlijk bescherm je in eerste instantie je kinderen zelfs ten koste van jezelf, maar uiteindelijk is niemand daarbij gebaat. Als je echt goed voor je kinderen wilt kunnen zorgen, zul je ook goed voor jezelf moeten zorgen. Pak de rol van volwassene!
Besteed dus waar mogelijk tijd en aandacht aan jezelf! Vertel je verhaal, ga naar de sauna, begin een dagboek, vraag om hulp van je familie en vrienden, een coach, een therapeut. Creeer waar mogelijk ruimte en tijd om je met jezelf te kunnen verbinden. Dit kan confronterend zijn! Als dit de druppel is die de emmer doet overlopen, heb je je emmer niet op tijd geleegd! Wanneer ouders het gevoel hebben dat wat er gebeurt enigszins begrijpelijk of zinvol of in ieder geval hanteerbaar is dan krijgt die ouder ook meer grip op de situatie. Als het niet begrepen wordt, is het niet verteerbaar en voel je je vaak machteloos. Iets wat zinloos lijkt, zorgt voor een enorm energielek. Verbindende communicatie Onze keus voor onze partners wordt beïnvloed door het onbewuste beeld dat we binnenin onszelf dragen van onze eigen ouders. De manier waarop we onze kinderen opvoeden, wordt ook beïnvloed door de ervaringen die we met onze ouders hebben gehad tijdens onze jeugd. We reageren dus veelal vanuit oude patronen en verwachtingen op onze partners en onze kinderen. Zij zijn dus als geen ander in staat om ons uit te dagen zeker als ze ons niet geven wat we wel van ze hadden verwacht. Bijvoorbeeld omdat ze zich anders voelen dan wij, zich vervelend gedragen of iets anders willen dan wij! Hierdoor ontstaan conflicten! Zodra je reageert met een heet hoofd en een koel hart wordt je geraakt! Ga er maar vanuit dat onze expartners, onze echtgenoten, onze kinderen, onze ouders ons altijd blijven raken op elke gevoelige plek die we hebben totdat we zien wat we nog niet over onszelf weten. Moeder belt vader met het verzoek de kinderen op te vangen en zegt: Jij ziet ze toch veel te weinig!! Er zijn 4 manieren van reageren bij het krijgen van een negatieve boodschap: -De schuld bij onszelf zoeken -De schuld bij de ander leggen -Ons bewust maken van onze eigen gevoelens en behoeften -Ons bewust maken van de gevoelens en behoeften van de ander Neem verantwoordelijkheid voor je eigen gedachten en gevoelens door ze te accepteren. Wat anderen doen, kan wel de aanleiding maar niet de oorzaak zijn van onze gevoelens. Jouw gevoelens komen voort uit niet vervulde behoeften van jou! Leer ze kennen en benoemen. Want als we onze eigen behoeften niet op waarde schatten, zullen anderen dat waarschijnlijk ook niet doen. Zorg ervoor dat je erachter komt wat je nodig hebt en communiceer daarover. Praat in de ik-vorm!! Kom vanuit verbinding met jezelf in verbinding met de ander! Wanneer je daarnaast ook kunt luisteren naar het verhaal van de ander is de kans groter dat er afspraken gemaakt kunnen worden. Ondanks conflicten blijft er dan een gevoel van bescherming en veiligheid bestaan voor de kinderen. Bedenk daarbij: achter elk verwijt zit een wens! Moeder zou het verzoek ook zo kunnen doen: Wil jij de kinderen opvangen? Ik vind dat voor de kinderen het meest vertrouwd en ik merk aan de kinderen dat ze het fijn zouden vinden om meer tijd met je door te brengen. Wellicht kan daar nog aan toegevoegd worden: En ik merk dat ik wat meer tijd voor mezelf nodig heb. Voorbeeld uit de praktijk: Vader: Wat moet ik doen als mijn ex- vrouw mij opbelt en zegt dat ze een afspraak heeft die avond en ze vraagt of ik de kinderen kan opvangen? Voor de kinderen wil ik dat natuurlijk wel doen, maar het is eigenlijk haar probleem, zij heeft de kinderen toch dit weekend, het is haar verantwoordelijkheid!! Wat is je allereerste reactie als zij jou belt? Als mijn ex-vrouw mij s ochtends belt met de vraag of ik de kinderen kan nemen omdat ze die avond ineens weg moet, dan is het eerste dat in me opkomt om al mijn afspraken af te bellen om de kinderen op te vangen. Tijdens ons huwelijk heb ik ook altijd de meeste zorg voor onze kinderen op me genomen. Daar heeft zij toen ook altijd al makkelijk gebruik van gemaakt zodat zij haar gang kon gaan! Ik sta altijd voor de kinderen klaar en dat weet ze!
Het is duidelijk dat jij vindt dat het in het belang van de kinderen is dat jij ze opvangt, maar hoe voel jij je wanneer zij jou belt met deze vraag? Ik heb het gevoel dat er geen rekening met mij wordt gehouden en dat ik niet serieus wordt genomen! Dat is geen gevoel dat is iets dat je denkt; hoe voel je je als je denkt dat je niet serieus wordt genomen? Dan voel ik me overrompeld en machteloos, want ik moet de kinderen toch opvangen!! Is dat zo? Moet jij dat doen? Wat heb je nodig om dat te bepalen? Meer tijd om na te denken wat ik eigenlijk zelf wil! Wat wil je zelf? Dat weet ik niet, ik heb meer ruimte nodig! Ik denk dat ik het ook prima vind als ze bij een oppas zijn een avondje. Als je je ex-vrouw kunt zeggen dat je meer tijd nodig hebt om erover na te denken dan kun jij zelf beslissen of jij de kinderen kunt en wilt opvangen. Misschien kom je tot de conclusie dat je je ex-vrouw eigenlijk niet wilt helpen maar wel graag de kinderen wilt opvangen. Dan doe je dat omdat je daartoe zelf hebt besloten. Dan vang je de kinderen op zonder stil of uitgesproken verwijt. Of je zegt nee en vraagt haar of ze iemand anders wil regelen en dat kan dan zonder schuldgevoel. Hierdoor kom jij in contact met wat in jouw eigen belang is en kun je zelf kiezen of je jouw belang eventueel opzij wilt zetten (of moet zetten van jezelf) in het belang van je kinderen. Wanneer iemand zegt meer ruimte nodig te hebben, komt dit vaak voort uit de behoefte naar meer autonomie en onafhankelijkheid. In de communicatie tussen deze ex-partners zitten oud zeer en onbewuste reactiepatronen. Aangezien er in het belang van de kinderen in dit geval wel afspraken gemaakt dienen te worden over de uitvoering van het co-ouderschap is zakelijke communicatie het meest effectief. Totdat een of beide partners zich bewust worden van hun eigen behoeften en mogelijkheden om uit het oude patroon van dader en slachtoffer te kunnen stappen. Het belang van de kinderen wordt vaak onderdeel van de patronen van de ouders en ouders verschuilen zich bewust of onbewust achter dit belang en nemen zodoende niet de verantwoordelijkheid voor hun eigen gevoelens en behoeften, hun eigen belang. Zij blijven hangen in reacties op en verwijten naar de andere ouder en geven die ander de schuld voor hun eigen gedrag. Door verbindende communicatie komt de verantwoordelijkheid daar te liggen waar hij hoort! In het belang van de kinderen Wat hebben kinderen nodig? Accepteer hun gevoelens Door mijn ervaring als how2talk2kids trainer en ouderschapscoach, weet ik, dat als je als ouder leert om om te gaan met jouw eigen gevoelens, gedachten, behoeften en gedrag, je een positief voorbeeld en een rolmodel bent voor je kinderen! Een kind leert het beste met zijn eigen gevoelens en behoeften om te gaan van ouders die dat ook kunnen. Voor kinderen is het heel belangrijk dat wat jij als ouder doet, zegt en denkt in overeenstemming is met je gevoel en je eigen waarden. Ontkennen of van onderwerp veranderen helpt niet, kinderen voelen het meestal aan als er onderhuids nog iets anders meespeelt en zij reageren daarop. Dus ouders wees ook mild voor jezelf, sta jezelf toe af en toe boos en onredelijk, verdrietig te zijn of het even niet meer te weten! Maar wees er wel zelf verantwoordelijk voor. Leer jouw onderliggende behoeften op een verantwoorde manier te uiten en te delen met je ex-partner en je kinderen d.m.v. verbindende communicatie, zodat je jouw gevoelens niet op hen afwentelt of hen daarmee belast. Zodoende geef je je kinderen de boodschap dat zij niet verantwoordelijk zijn voor of de schuld zijn van hoe jij je voelt en je gedraagt. Zo kun je tegen je kind zeggen:
Ik weet heel goed dat jij je zorgen maakt omdat ik de laatste tijd zo verdrietig ben, maar ik ga daar met iemand over praten die mij kan helpen en dan weet ik dat het al snel weer beter met mij zal gaan! I.p.v. Maak je maar geen zorgen het komt allemaal goed en wij zijn tenminste bij elkaar. Tevens wordt het onderscheid tussen jouw gevoelens en behoeften en die van je kinderen duidelijker. Erken en accepteer de gevoelens van kinderen, je hoeft niet alles meteen op te lossen, of beter te maken. Wees er gewoon als ouder voor je kind. Hierdoor krijg je een beter zicht op wat hen dwars zit en wat zij nodig hebben, zodat je ze beter kunt helpen. En dat is nu precies wat we willen bereiken, zeker in een echtscheidingsproces! Not untill the bad feeling come out can the good ones come in! Haim Ginott Leer conflicten oplossen Ouders kunnen zich schuldig voelen en zich grote zorgen maken over het gedrag en de gevoelens van hun kind, zeker als ze denken dat een kind ongelukkig is geworden door de scheiding. Zoals gezegd het gaat niet per definitie slecht met kinderen door een echtscheiding en niemand hoeft de schuld te krijgen. Problemen bij kinderen ontstaan juist door hoe er met conflicten en het onveilige gevoel dat daardoor ontstaat wordt omgegaan. Het conflict is een grote risicofactor voor schade. Maar niet alle kinderen lopen schade op door de conflicten van hun ouders. Het ene kind is veerkrachtiger dan het andere en is er verschil per soort conflict. Vooral aanhoudende onopgeloste conflicten maken het uitvoeren van het ouderschap erg moeilijk! Veelal kunnen conflicten niet worden voorkomen, veel belangrijker is hoe ze worden opgelost. Wat helpt is als ouders het kind informatie geven over wat ze doen om tot oplossingen te komen en wat er al gelukt is om af te spreken. Ook kunnen ouders laten weten dat ze er alles aan zullen doen om bepaalde afspraken te maken. Zo geven ouders inhoud aan het komt allemaal goed! en bieden ouders zichzelf en hun kinderen een perspectief om naartoe te groeien. Ouders kunnen hun kinderen concreet informatie geven over wat er gaat veranderen en wat niet en hoe dat er uit zal zien. Ook kunnen ze hun kind laten meedenken en de veerkracht van het kind aanspreken door te vragen: wat kun jij zelf doen om het weer fijner te hebben? Ontwikkelingsfasen Om te weten wat in het belang van je kinderen is, helpt het ook om je te verdiepen in de ontwikkelingsfasen. Welke basale begeleiding vraagt het kind van zijn ouders? Wat doe je? Een kind is tot aan zijn 7 e jaar druk bezig met het opbouwen van zijn lichaam. Hij leert door het nabootsen van de manieren van doen van zijn ouders en de gewoontes van thuis zich te grondvesten. Een scheiding kan in deze fase gezien worden als een verhuizing (letterlijk en figuurlijk) terwijl je kind zijn huis nog aan het opbouwen is. Dit beeld kan helpen om te begrijpen dat een kind op sommige gebieden terugvalt in wat het al heeft opgebouwd (kind gaat weer bedplassen bijvoorbeeld). Vaste gewoontes en dezelfde rituelen bij beide ouders helpen het kind om zijn huis weer op te bouwen in een nieuwe situatie. Focus op wat je kind nodig heeft om afscheid van jou te kunnen nemen om met een goed gevoel naar de andere ouder te gaan, laat het kind in liefde los en geef eventueel iets van jezelf mee. Zeg je wat je doet en doe je wat je zegt? Een kind van 7 tot 14 jaar is druk bezig met leren en met het verzamelen van informatie, het vergaren van kennis en vaardigheden en het aangaan van relaties en vriendschappen. Alles wat een kind heeft verzameld, de zaden die gepland en gegroeid zijn en de vruchten die het kind daarvan heeft geplukt, daar dienen ouders met eerbied en respect mee om te gaan. Dat betekent dat de verbindingen die het kind met anderen is aangegaan zoveel mogelijk in stand gehouden dienen te worden in een nieuwe situatie. Anders heeft het kind een gevoel van ontworteling. Kinderen moeten de omgangsregeling uitvoeren, maak het ze niet te moeilijk. Zeg wat je doet en doe wat je zegt! Luister naar ze en praat met ze!
Leef je in overeenstemming met je waarden en idealen? Kinderen van 14 jaar en ouder die zich in de puberteit bevinden, krijgen te maken met hevige emotionele schommelingen, hebben uitgesproken meningen en doen ongenuanceerde uitspraken. De puber is bezig met zijn eigen levensreis, los van de reis van zijn ouders die nu zelfs gescheiden wegen gaat. Toch heeft hij hen beiden nog wel nodig als het licht van een vuurtoren waarop hij kan varen. Houd elkaar op de hoogte en hoog als ouders en gedraag je zelf niet als pubers! Kinderen in deze leeftijd zijn gevoelig voor hoe consistent je bent. Een puber kan verzuchten: Je kunt tegen mij zeggen hoe ik het moet doen, maar doe je zelf wel wat je van mij verwacht en volgens welke waarden en idealen leef jij eigenlijk? Goede vraag van die puber! Tot slot: Gescheiden zijn en toch samen het ouderschap uitoefenen, is een behoorlijke uitdaging en vraagt veel aandacht en energie van volwassenen en kinderen, maar deze nieuwe situatie biedt ook vele kansen op ontwikkeling en groei. Ouders zijn en blijven er verantwoordelijk voor om goed voor hun kinderen en goed voor zichzelf te zorgen. Kinderen hoeven niet flinker te zijn dan hun ouders. Houd de band in stand! The difficulties in life are meant to make you better not bitter! Oscar Wilde Katja Blok Grote Mensen Ouderschapscoaching www.grotemensen.nl www.how2talk2kids.nl