Coöperatie Zorg en Welzijn Trynwâlden (Tirza)

Coöperatie Zorg en Welzijn Trynwâlden (Tirza) Ondernemingsplan 2015-2020 Versie 2 16 oktober 2014

1 Inleiding 1.1 Coöperatieplan In het coöperatieplan 2014-2018 van 24 september 2014 heeft de initiatiefgroep de veranderende samenhang van Zorg en Welzijn in kaart gebracht. Het gaat om een burgerinitiatief op het snijvlak van zorg en welzijn, in het licht van de transities in het sociaal domein. 1.2 Zorg om zorg De initiatiefgroep is niet ontevreden met de zorg in Trynwâlden zoals die thans wordt geboden maar maakt zich zorgen over de vele veranderingen die reeds zijn ingevoerd of per 1 januari 2015 zullen worden ingevoerd. De initiatiefgroep is van mening dat er een veranderende denkwijze zal ontstaan en zal dit nader uitwerken. 1.3 Ontwikkelingen: Waarom richten wij een zorgcoöperatie op? De meeste mensen willen zolang mogelijk thuis wonen en niet in een instelling worden opgenomen. Mensen moeten langer thuis wonen omdat verzorgingshuizen zullen worden gesloten. De eisen voor een plaatsing in een verpleeghuis worden aangescherpt. De uitgangspunten zijn: Thuis blijven wonen - Niet naar een instelling - Langer zelfstandig blijven wonen De denkrichting van de regering over decentralisatie van de zorg sluit aan bij onze wensen voor het vermijden van opname in een verpleeghuis. We willen dat de inwoners van de Trynwâlden een aanspreekpunt hebben die hen begeleidt bij het zoeken naar de meest geëigende vorm van zorg omdat de regelgeving zeer ondoorzichtig en ingewikkeld is. We willen de transparantie in de zorg verbeteren. Transitie en transformatie: Er vinden ingrijpende transities plaats: Jeugdzorg, WMO en Participatiewet zijn ingewikkeld en kunnen bijzonder verstrekkende gevolgen hebben voor de burger. 2 Visie 2.1 Welzijn De coöperatie is vergelijkbaar met een zorgverzekering: je wordt lid van de coöperatie met het doel om er gebruik van te kunnen maken als zich een situatie voordoet waardoor advies en begeleiding op het gebied van zorg en welzijn in de ruimste zin gewenst is. De coöperatie richt zich voornamelijk op het welzijn van de burger. De naamgeving moet eigenlijk zijn: welzijnscoöperatie. Wij willen in principe niet zelf zorg leveren. Maar ervoor zorgen dat advies en begeleiding goed geregeld worden. 2.2 Thuis wonen Mensen willen zolang mogelijk thuis wonen maar mensen zullen ook langer thuis moeten wonen omdat verzorgingshuizen zullen worden gesloten. Het sluiten van verzorgingshuizen past dus eigenlijk bij de wens van de mens om de eigen regie te willen behouden. Door het sluiten van de verzorgingshuizen zal er vaker sprake zijn eenzaamheid. Een bijzonder moeilijk aspect vormt de aanscherping van de plaatsing in een verpleeghuis waarbij mensen met een indicatie 4 nog thuis moeten blijven wonen terwijl zij een relatief zware vorm van verzorging en verpleging nodig hebben. 2.3 In de buurt wonen De zorgcoöperatie wil bevorderen dat mensen ook bij langdurige opname in de buurt kunnen blijven wonen. 2.4 Kenmerken Aangaan en onderhouden van contacten uit het wijknetwerk Samenredzaamheid Preventie Verbinden van het medische en sociale domein Signaleren, regisseren en coördineren vormen de kern 1

3 Anders denken en doen Door de maatregelen van de regering vindt een transitie (herinrichting) van de zorg plaats. Hieruit volgt een transformatie waardoor wij anders denken en doen. Transitie en transformatie leiden tot de volgende ontwikkelingen: We gaan van een zorginstelling ver van huis naar kleinschalige zorg dichtbij huis. We gaan van een aanbodsturing en de logica van systeemwereld van verzorgingshuizen en verpleeghuizen naar vraagsturing en de logica van de leefwereld. We gaan van een top-down benadering/beslissing naar een bottom-up benadering/beslissing: Niet het zorgkantoor beveelt opname in een verpleeghuis maar de burger kiest uit de mogelijkheden, bijvoorbeeld in de zorg in natura (ZIN) of PGB. We gaan van instrumentele mechanische oplossingen naar duurzaamheid met waardecreatie en blijvende verbetering: de mens staat weer centraal. We gaan van de eerder door de overheid overgenomen regie naar zelfsturing en eigen kracht. Eigen regie of zelfregie leiden tot een positieve samenwerkingsbenadering. 4 Bestuur De initiatiefgroep vormt het voorlopige bestuur. Persoonlijke gegevens en competenties Karel van der Linden (ondernemer), Paul Palmboom (financieel adviseur), Marten Reitsma (huisarts), Ank Schepp-Beelen (arts), Axel Wallenburg (econoom) en Han Westerhof (zorgadviseur). Motivatie Het bestuur heeft als gemeenschappelijk kenmerk: enthousiast, realistisch en idealistisch. 5 Bedrijfsidee 5.1 Leemtes en overlappingen Bij onze oriëntatie zoeken wij in eerste instanties naar leemtes en overlappingen in het huidige aanbod van zorg en ondersteuning. Om onze gedachten te verduidelijken, willen wij dementie als voorbeeld hanteren. 5.2 Eerste fase Wij willen bevorderen dat mensen met dementie (of een andere chronische ziekte) zo lang mogelijk in hun vertrouwde omgeving blijven. Als we de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer als voorbeeld van één van de dementievormen nemen, dan zien we vaak de volgende stadia: In de eerste vier jaren kan de dementerende met behulp van partner of familie in veel gevallen nog thuis wonen. 5.3 Tweede fase In de tweede fase wordt het verzorgen en verplegen van de dementerende zwaarder voor de naasten. Dan zou hulp van helpende, verzorgende of verpleegkundige thuis kunnen worden overwogen. Met behulp van een PGB (Persoonsgebonden budget) kan in sommige gevallen 24-uurs-zorg thuis worden gerealiseerd. Of eerst 8 uren, dan 16 uren en uiteindelijk 24 uren, al naar gelang de behoefte van de zieke en de naasten. 5.4 Derde fase In de derde fase kan de zieke niet meer thuis wonen. Hij moet worden opgenomen in een verpleeghuis of een kleinschalige woonzorgvoorziening. Wij willen bereiken dat de dementerenden niet in een verpleeghuis hoeven te worden opgenomen maar dat zij in een kleinschalige woonzorgvoorziening in de dorpen gaan 2

wonen. Deze kleinschalige woonzorgvoorzieningen zullen ongeveer plaats bieden aan 10 tot 12 dementerenden. Ons doel is dat er naartoe wordt gewerkt dat de demente bewoners van de Trynwâlden in kleinschalige woonzorgvoorzieningen worden verzorgd en verpleegd en daar kunnen verblijven totdat zij overlijden. Het aantal te realiseren kleinschalige woonzorgvoorzieningen zal afhangen van de mogelijkheden om voldoende middelen te verkrijgen. Hierbij speelt een belangrijke rol of de inwoners van de Trynwâlden de zienswijze van de initiatiefgroep onderschrijven. De coöperatie initieert, organiseert maar wil ondernemers vinden die de doelstellingen willen realiseren. Door de kleinschalige woonzorgvoorzieningen zullen de dementerenden in nauw contact blijven met familie en hun sociale omgeving waardoor een belangrijk aspect van de participatiemaatschappij kan worden gerealiseerd. Door het werk van vrijwilligers kunnen de kosten in de zorg aanzienlijk dalen. 6 De vragen van de burger Hoe kan ik sociaal isolement voorkomen? Ik weet hoe ik op latere leeftijd wil wonen, maar hoe regel ik dat? Hoe blijf ik zo zelfredzaam mogelijk? Hoe kan ik thuis wonen, ook als ik intensieve zorg nodig heb? Kan ik de zorg regelen op een manier die beter bij mij past? Kan ik (oppas-) zorg ontvangen gedurende 24 uur bij mij thuis? Hoe vind ik voor mijn gehandicapte kind een passende kleinschalige woonvorm? 7 Strategische oriëntatie 7.1 Kansen Toenemend (duurzaamheids) besef dat het anders kan en anders moet Bijdragen aan behoud sociale cohesie Creëren van werkgelegenheid Leren van initiatieven Geldstromen: subsidies / investeerders 7.2 Bedreigingen Gemeente wil regie houden Ondermijnende motieven van mededorpsbewoners Ieder voor zich / individualisering Missen van de aansluiting bij dorpsgenoten Communicatie zorgcoöperatie en dorpenteam Ieder vindt zijn eigen organisatie belangrijk en komt ervoor op Protectionisme Eén kans om het goed te doen, vele om het te doen mislukken 7.3 Sterktes Sociaal kapitaal Kennis van verschillende disciplines Lokale binding met de Trynwâlden Het onderliggende netwerk / contacten Verbinding met dorpsbelang Ambitie om iets te willen bereiken Organisatorisch vermogen Snelle besluitvorming Het plezier van het samen iets doen Het collectieve doel en belang 7.4 Zwaktes (Bestuurlijke) continuïteit / bestendigheid Onderschatten van de voor ons liggende uitdagingen Beperkte zichtbaarheid / aanwezigheid in de dorpen Geen / gering startkapitaal (wat is nodig?) 3

8 Diensten Burgerinitiatief De coöperatie vormt het klankbord voor de vragen van de burger. De coöperatie neemt het initiatief om de vragen en de problemen van de burger te helpen beantwoorden en op te lossen. Realisatie De initiatiefgroep wil haar ideeën in eerste instantie concretiseren door de realisatie van de drie speerpunten met de volgende kenmerken: 8.1 Zorgcoach Loket: hervorming 2015 en volgende jaren Wegwijs maken Ruime kennis op het gebied van care en cure Preventieve geneeskunde Functieomschrijving 8.2 Zorg thuis 24-uurs-zorg dementerenden Beschikbaar PGB Van oppas tot verzorgende Pool van Trynwâlden Rooster en familie 8.3 Kleinschalige woonzorgvoorzieningen Kleinschalig wonen met dementie in elk dorp Dicht bij huis Model Herbergier en Westersypen 9 Markt 9.1 De markt De markt wordt gevormd door de leveranciers van zorg-activiteiten en de inwoners van de Trynwâlden. Dit betreft zowel de formele als ook de informele zorg. 9.2 De coöperatie in de markt Coöperatie Zorg en Welzijn Trynwâlden (Tirza) is een coöperatie die informatie en advies verstrekt over de mogelijkheden om aan een zorgvraag te voldoen en initiatieven ontplooit om leemtes in de zorg op te vullen en overlappingen te herstructureren. Tevens kan gedacht worden aan het impuls geven aan vrijwillige hulp en steun. 9.3 Dorpsbelangen De Verenigingen van dorpsbelangen en de stichtingen of werkgroepen voor duurzaamheid in de dorpen worden gevraagd om het gedachtegoed van Coöperatie Zorg en Welzijn Trynwâlden (Tirza) onder de aandacht van de inwoners te brengen. 9.4 Doelgroep De huishoudens in de Trynwâlden vormen de doelgroep. 9.5 Inwoners De dorpen en het aantal inwoners (2009): Gytsjerk: 2.353 Mûnein: 697 Readtsjerk: 207 Aldtsjerk: 672 Ryptsjerk: 818 Oentsjerk: 1.750 Tytsjerk: 1.551 Wyns: 191 Totaal: 8.239 4

Het gemiddeld aantal inwoners per huishouden bedraagt in Fryslân 2,36. Indien dit kengetal ook van toepassing zou zijn voor de Trynwâlden bestaat de doelgroep uit circa 3.500 huishoudens. 10 Omgeving 10.1 Externe contacten De volgende partijen moeten naadloos met elkaar samenwerken. De coöperatie onderhoudt nauwe contacten met Zorgkantoor voor de Wlz Zorgverzekeraars Thuiszorgorganisaties Wijkverpleegkundigen Huisartsen Gemeente Wijkteams KeArn Dorpsbelangen 10.2 Wetgeving De coöperatie stelt zich op de hoogte van de veranderingen in de wetgeving en onderhoudt nauwe contacten met Per Saldo, de vereniging voor mensen met een persoonsgebonden budget. 10.3 Externe ontwikkelingen Het aandachtsgebied Zorg is bijzonder veelomvattend en bovendien sterk aan het veranderen. De burger verliest het overzicht. Onze coöperatie maakt de burger wegwijs, blijft op de hoogte van de mogelijkheden en ontwikkelt eigen initiatieven. 11 Organisatie 11.1 Ondernemingsvorm De coöperatie draagt de naam Coöperatie Zorg en Welzijn Trynwâlden u.a. met de roepnaam Tirza. 11.2 Vestiging Het adres van de coöperatie is voorlopig: 11.3 Algemene ledenvergadering De leden van de coöperatie vormen de algemene ledenvergadering. De algemene ledenvergadering benoemt het bestuur. Het bestuur bepaalt de taakverdeling: voorzitter, secretaris, penningmeester, met plaatsvervangers. De leden van het bestuur beschikken over de volgende competenties: Zorg, management en organisatie, financiële en juridische zaken. Ieder lid heeft 1 stem in de algemene ledenvergadering. 11.4 Personeel De coöperatie heeft vooralsnog geen personen in dienst. Betrokkenen vervullen hun taken als vrijwilliger. De zorgcoach ontvangt een vergoeding op uurbasis. 11.5 Raad van Advies Eventueel benadert het bestuur mensen voor de Raad dan Advies. 11.6 Financiële commissie De jaarstukken worden opgesteld door de penningmeester en gecontroleerd door een financiële commissie. De leden worden benoemd door de algemene vergadering. 11.7 Overschot Het bestuur maakt een voorstel aan de AV voor de bestemming van het (eventuele) overschot. 5

11.8 Administratie De administratie zal voorlopig worden verzorgd door de penningmeester van de coöperatie en eventueel later worden uitbesteed. 11.9 Verzekeringen Er zal een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering worden afgesloten. 11.10 Bank Er zal een bankrekening worden geopend bij de Triodosbank. 11.11 Statuten De statuten worden door een notaris vastgelegd. 11.12 Investering Voorshands investeert Coöperatie Zorg en Welzijn Trynwâlden (Tirza) niet. Dat is eventueel pas in een later stadium aan de orde op basis van voorstellen van het bestuur aan de AV. 12 Juridische en fiscale zaken 12.1 Rechtsvorm In overleg met de notaris wordt de meest geëigende juridische structuur gekozen. De gedachten gaan uit naar een Coöperatie met uitgesloten aansprakelijkheid UA. De bestuurders en de leden zijn niet persoonlijk aansprakelijk voor de schulden van de coöperatie. 12.2 Winst In overleg met een fiscaal jurist worden de fiscale aspecten in kaart gebracht. 12.3 Rechtspersoon Coöperatie Zorg en Welzijn Trynwâlden (Tirza) is een rechtspersoon. Een rechtspersoon is een juridisch erkende organisatie die kan handelen als een zelfstandig persoon: bezittingen en schulden hebben, contracten afsluiten en rechtszaken aanspannen of gedagvaard worden. Het hebben van rechtspersoonlijkheid is meestal voorwaarde om voor subsidie in aanmerking te komen. 13 Maatschappelijke kosten-baten-analyse 13.1 Wat levert het op? De werkwijze van onze coöperatie levert materiele en immateriële voordelen op en kan worden gerealiseerd met verhoudingsgewijs lage kosten. 13.2 Immateriële opbrengsten De immateriële opbrengsten hebben betrekking op het verbeterde welzijn van de burgers. Deze opbrengsten kunnen niet nader worden gekwantificeerd maar spelen uiteraard wel een belangrijke rol. Het wonen in het eigen huis bevordert het welzijn. Het wonen in een kleinschalige woonzorgvoorziening in de buurt bevordert het contact met familie, vrienden en bekenden. Het wonen in het eigen huis en/of in een kleinschalige woonzorgvoorziening bevordert een actieve rol van familie, vrienden en bekenden m.b.t de begeleiding en ondersteuning van de hulpbehoefende. 13.3 Materiele opbrengsten. Voor de berekening van de materiele opbrengsten zullen wij een aantal casussen analyseren. Deze casussen zijn soms best een beetje ingewikkeld, maar wel de moeite waard om zij nader tegen het licht te houden. 6

13.4 Casus A 13.4.1 De beschrijving van deze casus vindt u in bijlage 1. Deze casus kan de basis vormen voor varianten. Deze casus is gebaseerd op een ware gebeurtenis en kan model staan voor aanzienlijke besparingen van bijstandsuitkeringen en WMO-uitkeringen. 13.4.2 In dit ondernemingsplan willen wij de materiele conclusie van de casus vermelden. 13.4.3 Mevrouw A. heeft gedurende 2 jaren op 5 dagen in de week 24-uurs-zorg in haar eigen huis ontvangen. De betaling kon plaatsvinden uit het PGB en spaargeld. 13.4.4 In de dorpen van de Trynwâlden wonen circa 8.000 inwoners. Gemiddeld zijn 2 % dement, dat zijn 160 inwoners. In het tijdvak 2014 tot 2020 zal het aantal dementen met 70 % stijgen. Dan zijn er 270 mensen dement. In deze casus worden per demente, die ervoor kiest om in zijn eigen huis te blijven wonen, 3 bijstandsgerechtigden aan werk geholpen. Hierdoor worden 27.000 per demente bespaard. Als wij ervan uitgaan dat 10 % van de demente inwoners in een vergelijkbare situatie opname in een verpleeghuis zouden vermijden, bespaart de gemeente 729.000 per jaar aan niet betaalde bijstandsuitkeringen (27 inwoners, 3 bijstandsgerechtigden, per bijstandsgerechtigde 9.000). Hierdoor kunnen dus structureel 82 uitkeringsgerechtigden aan werk worden geholpen De zorgcoördinator van onze zorgcoöperatie vervult een bemiddelende rol. Als een demente (of zijn naasten) ervoor kiezen om in het eigen huis te blijven wonen en de zorg te laten verlenen door particuliere zorgverleners, neemt de zorgcoördinator het initiatief om tot een zorggroep te komen. Vervolgens opereert de zorggroep volledig zelfstandig als zelfsturend team en kan zij bij problemen met de zorgcoördinator nader overleggen. 13.5 Casus B 13.5.1 Nadat mevrouw A. uit casus A niet meer in haar eigen huis kan wonen, wordt zij opgenomen in een kleinschalige woonzorgvoorziening in 1 van de dorpen van de Trynwâlden. 13.5.2 In elke kleinschalige woonzorgvoorziening (KWZ) kunnen gemiddeld 10 dementerenden worden gehuisvest. 13.5.3 In de dorpen in de Trynwâlden wonen circa 8.000 inwoners. We gaan weer uit van 270 demente inwoners. Als hiervan 20 % gebruik maken van opname in een KWZ, dan gaat het om 54 mensen. 13.5.4 In dit ondernemingsplan gaan wij uit van 5 KWZ voor de Trynwâlden. 13.5.5 De huishoudelijke, verzorgende en verplegende taken worden vervuld door medewerkers met verschillende beroepsachtergronden, van helpenden tot verpleegkundigen. 13.5.6 We gaan ervan uit dat per KWZ 10 fte s benodigd zijn. Deze fte s bestaan uit mensen uit de omgeving. Bij 5 KWZ worden dus 50 arbeidsplaatsen gecreëerd. 13.5.7 In de KWZ zullen ook bijstandsgerechtigden en mensen met beperkingen aan de slag kunnen. We gaan ervan uit dat 50 % van de arbeidsplaatsen vervuld worden door mensen met een bijstandsuitkering en mensen met beperkingen. Bij onze berekeningen gaan wij uit van een gemiddelde kostenpost van 12.000 per fte. 13.5.8 Wij concluderen dat 50 arbeidsplaatsen zullen worden gecreëerd en dat 300.000 aan uitkeringen wordt bespaard. 13.6 Casus C 13.6.1 Purgerparticipatie Bij de immateriele basten hebben wij reeds vermeld: Het wonen in het eigen huis en/of in een kleinschalige woonzorgvoorziening bevordert een actieve rol van familie, vrienden en bekenden m.b.t de begeleiding en ondersteuning van de hulpbehoefende. 13.6.2 Vrijwilligerswerk Door de werkzaamheden van de vrijwilligers worden de gemeentelijke kosten voor begeleiding en ondersteuning verminderd. In de 2 genoemde casussen hebben wij ons beperkt tot 81 hulpbehoefende inwoners. Per hulpbehoefende 7

wordt minimaal 1 inwoner geactiveerd. De hierdoor bespaarde kosten voor begeleiding en ondersteuning wordt geraamd op 12.000. In totaal gaat het dan om een besparing van circa 1 mln. 13.7 Conclusie: Maatschappelijke kosten-baten-analyse Op termijn zal circa 2 miljoen per jaar worden bespaard door de activiteiten van onze coöperatie. Deze besparing wordt voornamelijk bereikt door het werk van de zorgcoördinator. De kosten hiervan hangen o.a. samen met de wensen van de inwoners, de beschikbaarheid van hulpverleners, de investeerders in kleinschalige woonzorgvoorzieningen. Zij zullen maximaal circa 10 % van de besparing bedragen. 14 Financiën 14.1 Inkomsten De kosten van de zorgcoördinator worden geraamd op 60.000 per jaar. De jaarlijkse uitgaven worden geraamd op 4.000 en de opstartkosten op 10.000. Wij zullen tot de gemeente het verzoek richten om een bijdrage te betalen van 7,50 per inwoner voor de zorgcoördintor. Bij 8.000 inwoners is dit 60.000. Door het werk van de zorgcoördinator bespaart de overheid kosten omdat (preventief) kan worden voorzien in hulp die door de gemeenschap in de Trynwâlden zelf kan worden verleend en dat meer mensen met een PGB extramuraal in hun eigen huis kunnen worden verzorgd en verpleegd respectievelijk in een kleinschalige woonzorgvoorziening met een PGB kunnen worden verzorgd en verpleegd. Wij gaan voorlopig uit van 1 zorgcoördinator. Hoeveel uren deze zorgcoördinator per week werkt, is moeilijk in te schatten. Wij willen graag met de gemeente tot een contract komen waarbij de gemeente de kosten van de zorgcoördinator voor haar rekening neemt en zorg draagt voor een vervanger bij ziekte of vakantie van de zorgcoördinator. Tevens vragen wij de gemeente op de jaarlijkse uitgaven van 4.000 en de eenmalige opstartkosten voor haar rekening te nemen. Hierdoor vermijden wij aanzienlijke kosten voor een ledenadministratie. 14.2 Uitgaven De jaarlijkse lopende uitgaven worden voorlopig geraamd op: Secretariaatskosten: 400 Reiskosten: 150 Vergaderkosten: 500 Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering: 200 Promotiemateriaal: 1.000 Accountantskosten: 500 Hostingkosten 60 Abonnement Per Saldo 134 Onvoorzien 1.500 Voorlopig gaan wij uit van een begroting van 4.000 per jaar voor uitgaven die niet gerelateerd zijn aan de zorgcoördinator, de 24-uurs-zorg en de kleinschalige woonzorgvoorzieningen. 8

14.3 Opstartkosten Notariskosten 1.000 Inschrijving Kamer van Koophandel 50 Bankrekening openen 125 Logo ontwerpen 500 Website ontwikkelen 2.500 Deponeren domeinnaam 100 Communicatiestrategie 2.500 Flyers 2.400 Houders flyers met logo 250 Totaal 10.000 14.4 Resultaat In de jaarlijkse algemene vergadering legt het bestuur verantwoording af over het gevoerde financiële beleid en doet voorstellen over de aanwending van het resultaat. In de jaarlijkse algemene vergadering legt het bestuur verantwoording af over het gevoerde financiële beleid en doet voorstellen over de aanwending van het resultaat. Als verlies wordt geleden, zal het bestuur een voorstel maken om een bijdrage te storten. 9