juni 2016 MARKTCOMMENTAAR
INLEIDING Juni was een turbulente maand op de financiële markten als gevolg van het resultaat van het Brexit-referendum. Op 23 juni stemde het Verenigd Koninkrijk immers met 51,9 % voor een exit uit de Europese Unie. De eerste minister, David Cameron, nam ontslag en zal begin oktober, na het congres van de Tories (2-5 oktober), vervangen worden door een conservatieve eerste minister. Dit resultaat verraste de financiële markten en veroorzaakte een sterke daling van het Pond Sterling maar ook van de Europese aandelen. De investeerders hopen nu op een gecoördineerde actie van de verschillende centrale banken om de markten te stabiliseren. Het ziet ernaar uit dat de onderhandelingen tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU in de toekomst moeizaam zullen verlopen. Enerzijds is er de EU die bij het Verenigd Koninkrijk aandringt op een snelle activatie van artikel 50 om de onderhandelingen over de exit aan te vatten, de huidige onzekerheid te verminderen en te verhinderen dat andere landen van de Unie (met name Frankrijk, Nederland en Italië) besmet worden door anti-europese bewegingen. Anderzijds wil het Verenigd Koninkrijk de onderhandelingen met de EU starten alvorens artikel 50 in te roepen, dit om de hand te houden in de uitwisselingen. Tot aan de benoeming van de nieuwe Britse eerste minister kan men veel volatiliteit op de financiële markten verwachten. INHOUDSOPGAVE Inleiding 2 In het kort 3 Marktcontext 4 Marktcontext in Europa 4 Marktcontext in de Verenigde Staten 5 Monetair beleid 6 Kortetermijnrentes 7 Overheidsobligaties 8 Bedrijfsobligaties 10 Aandelen 11 Wisselkoersen en grondstoffen 13 Bijlage 14
IN HET KORT De overwinning van de voorstanders van de Brexit tijdens het Britse referendum van 23 juni was een negatieve verrassing voor de financiële markten. Op economisch vlak zijn de cijfers nog steeds bevredigend in de Verenigde Staten ook al is er sinds verschillende maanden een vertraging in het aantal jobcreaties. De Brexit zou een geringe impact moeten hebben op het Amerikaanse groeiritme. De consumptie blijft de motor van de Europese groei met een werkloosheid die blijft dalen (10,1 %) en het herstel van de Europese vertrouwensindicatoren. De overheidsrentes daalden (-28 bpn voor de 10-jarige OLO die de maand eindigt op 0,23 %) naar aanleiding van het resultaat van het referendum in het Verenigd Koninkrijk. De credit spreads op de indices reageerden sterk op de Brexit, maar werden ondersteund door het activa-afkoopprogramma van de ECB. Vervolgens kalmeerde de markt en daalden de spreads. De primaire markt was zeer kalm gelet op de waargenomen volatiliteit. De Europese aandelenmarkten daalden aanzienlijk (-6,49 % voor de Eurostoxx50), wat hoofdzakelijk toe te schrijven is aan de schok van de Brexit-stemming. Specifieke financiële termen worden verklaard in een lexicon : www.ethias.be/lexicon 3
MARKTCONTEXT IN EUROPA In de eurozone waren de macro-economische cijfers veeleer goed in juni. Eurostat publiceerde immers de details van het BBP van de eurozone tijdens het eerste kwartaal. Tegelijkertijd verhoogde het Europees Instituut voor statistiek zijn groeiraming van 0,5 % naar 0,6 % vergeleken met het vorige kwartaal. Deze vooruitgang is identiek aan deze die een jaar eerder werd waargenomen. Naast deze vaststelling bevestigen deze statistieken dat de verbetering van de economische conjunctuur in de eurozone gebaseerd is op de binnenlandse vraag. Aldus blijft de werkloosheid dalen en blijft de gezinsconsumptie, met name dankzij de toename van de koopkracht door de inflatiedaling, de belangrijkste motor voor het herstel en een belangrijke ondersteuning van de globale groei van de activiteit in Europa. Deze tendens wordt versterkt door het herstel van de vertrouwensindicatoren van de economische bestanddelen sinds meerdere maanden. Het is op dit ogenblik moeilijk om de economische gevolgen van de Brexit te bepalen: elke raming is onzeker, herzienbaar, gebaseerd op politieke scenario s, enz. Buiten mogelijke extreme gevallen zal een Brexit evenwel aanzienlijk negatief zijn voor de Britse groei op korte termijn, maar het effect ervan zou overigens beperkt moeten blijven in Europa. 4
MARKTCONTEXT IN DE VERENIGDE STATEN Wat de economische cijfers betreft, blijven de berichten gematigd in de Verenigde Staten. Bij het goede nieuws noteren wij eerst de consumptie-uitgaven die blijven stijgen. Dit wordt verklaard door het vertrouwen van de gezinnen dat zeer hoog bleef in juni. Er is ook de Amerikaanse vastgoedmarkt die nog steeds positieve signalen uitstuurt over zijn stabiliteit. De arbeidsmarkt staat evenwel nog steeds centraal in de vragen over de Amerikaanse economie en het aantal nieuwe jobs daalde tijdens de voorbije maanden. Bovendien blijft de situatie in de industriële sector complex met een achteruitgang van 0,4 % en een nog steeds krimpende «utilities» sector. De inflatie blijft overigens zeer sterk verwijderd van de doelstelling van de Fed (2 % voor de Headline inflation). Wat de eventuele gevolgen van de Brexit betreft, is rechtstreekse blootstelling van de Amerikaanse economie aan het Verenigd Koninkrijk gering. De commerciële banden zijn marginaal en vertegenwoordigen 0.5 % tot 1 % van het BBP. Tenzij de Brexit heel Europa besmet (wat niet het hoofdscenario is) zou de groei van het Amerikaanse BBP hierdoor niet worden getroffen. 5
MONETAIR BELEID Niets nieuws tijdens de monetaire vergadering van begin juni. De ECB bleef erg voorzichtig. Er werd geen enkele nieuwe versoepelingsmaatregel aangekondigd en Mario Draghi meldde dat de neerwaartse risico s ietwat verminderd waren. De gouverneur van de Britse centrale Bank verklaarde naar aanleiding van de Brexit dat er nieuwe monetaire versoepelingsmaatregelen nodig zullen zijn tijdens de zomer. De monetaire versoepeling in het Verenigd Koninkrijk en de ongerustheid van de financiële markten zouden de ECB ertoe kunnen aanzetten om nieuwe maatregelen te nemen. Het was geen grote verrassing dat de Amerikaanse centrale bank haar richtrentes ongewijzigd liet na afloop van de vergadering van het FOMC op 14 & 15 juni. Het communiqué week zeer weinig af van dat van april en de toespraak van mevr. Yellen bleef zeer voorzichtig. Na de stemming in het voordeel van de Brexit was er geen reactie van de voorzitster van de Fed, maar de financiële markten achten het zeer onwaarschijnlijk dat er vóór 2017 een renteverhoging zal zijn. 6
KORTETERMIJNRENTES De kortetermijnrentes daalden lichtjes over de maand juni. Hun variatie bedroeg slechts enkele bpn. Op dit ogenblik bedraagt de rente op drie maanden - 0.29%. Als gevolg voor de vrees voor de mogelijke gevolgen van de Brexit en het lage inflatieniveau zullen de monetaire rentevoeten waarschijnlijk niet stijgen in de komende maanden en blijven er andere acties van de ECB mogelijk. 7
OVERHEIDSOBLIGATIES Na eerst drie weken van renteschommelingen in afwachting van het Engelse referendum, verraste het resultaat van dit referendum de markten en deed uiteindelijk de corerentes dalen. De invraagstelling van de Europese constructie dreef de beleggers immers naar de meest zekere activa (soevereine obligaties van de corelanden). Bijgevolg brak de Duitse Bund een nieuw laagterecord en eindigde de maand op -0.13 %. Deze daling is groter op de langere looptijden van de rentevoeten. De Belgische obligaties volgden deze beweging en het rendement op 10 jaar ligt nu in de buurt van 0. 8
Dezelfde vaststelling voor de rentevoeten van de perifere landen ook al hebben de beleggers zich na de Brexit-stemming eerst afgewend van deze meer risicodragende obligaties, wat leidde tot een rentestijging. Deze «risk off»-beweging op de perifere landen heeft evenwel niet lang geduurd en in het begin van de daaropvolgende week zijn de perifere rendementen eveneens beginnen dalen. Wij noteren ook de overwinning van de Partido Popular (PP) in Spanje met 33 % van de stemmen en 137 zetels (+14). De PP vergrootte het verschil: hij stak de socialistische partij voorbij (85 hetzij -5 zetels) en liet de radicaal linkse coalitie Unidos Podemos, die de besparingsmaatregelen in vraag stelde, ver achter zich. 9
BEDRIJFSOBLIGATIES In het begin van de maand bleef de markt vrij volatiel, enerzijds getrokken door de onzekerheid over het resultaat van het Britse referendum en anderzijds door het afkoopprogramma van activa van de ECB (CSPP). Deze laatste hield de credit spreads kunstmatig laag door een grotere vraag dan het aanbod te creëren. Eind juni kon de ECB ongeveer 6 miljard aan niet-financiële bedrijfsobligaties kopen op de markten. Na de aankondiging van de pro-brexit overwinning zijn de itraxx EUR indices sterk gestegen aangezien de markten verrast werden. Deze stijging is immers te wijten aan de dekkingsprogramma s (opties op indices) veeleer dan aan massale verkopen. Er werd geen excessieve stijging op de obligatiebonnen in EUR vastgesteld, enkel de banksector had ietwat te lijden alsook de bonnen in GBP. In de daaropvolgende dagen werd de markt gerustgesteld door de analyses die wezen op een gematigde onmiddellijke impact van de Brexit: deze zou zich in een eerste tijd beperken tot een daling van de wisselkoersen van het Pond en tot een zwakkere groei in het VK. 10
AANDELEN Indices Tijdens een groot deel van de maand juni evolueerden de aandelenmarkten op basis van de peilingen over het Britse referendum. Het verrassende resultaat in het voordeel van de Brexit deed de markten kelderen: op de dag van 24 juni alleen verloor de eurostoxx50-8,61 %. In tegenstelling tot Europa waren de Verenigde Staten beter bestand. Op het einde van de maand herstelden de aandelenindices zich geleidelijk aan waarbij bijna de helft van het verlies werd goedgemaakt. Uiteindelijk verliest de eurostoxx50-6,49 % over de maand terwijl de S&P500 al haar verliezen goedmaakt (+0,09%). Als gevolg van de Brexit heerst er opnieuw onzekerheid op de markten die tot volatiliteit leiden. Na afloop van het eerste semester is de balans van de Europese beurzen negatief: de slechtste prestatie is voor Italië (-24,37 %) rekening houdend met de financiële broosheid van haar banken, gevolgd door Spanje (-14,47 %). In de Verenigde Staten stijgt de S&P500 daarentegen met 2,69 %. 11
Sectoren Er was een duidelijke correctie bij de sectoren die als het meest gevoelig voor de Brexit worden beschouwd: banken (-21,56 %), verzekeringen (-15,19 %), auto (-13,65%) en reizen en vrije tijd (-13,22%). De financiële sector werd het meest getroffen omwille van de daling van de «corerentes» en te veel onzekerheden, hetgeen zwaar op de koersen woog. Men stelt vast dat de defensieve sectoren beter hebben standgehouden. Bij de lichtjes positieve sectoren vindt men onder meer «voeding en dranken» (+1,68 %), «persoonlijke en binnenlandse goederen» (+1,27 %), «aardolie en gas» (+0,78 %) en «gezondheid» (+0,65 %). 12
WISSELKOERSEN EN GRONDSTOFFEN Goud In deze context van onzekerheden was het goud de grote winnaar van de Brexit met een stijging van +8,79 % tot 1322,2 $ per ounce. Brent De brent sluit de maand bijna ongewijzigd af vergeleken met vorige maand: 48,42$ per barrel (+0,23%). Over de periode overschreed hij voor de eerste keer dit jaar het niveau van de 50$. Sinds het begin van het jaar bedraagt de vooruitgang 34%. Eurodol Na een heropleving tot 1,14 als gevolg van de teleurstellende werkgelegenheidscijfers in de Verenigde Staten, daalde de eurodol na de aankondiging van de Brexit. Over maand daalt de eurodol uiteindelijk met -0,59% (1,1073). 13
BIJLAGE Rentevoeten 14
Aandelen, grondstoffen en forex 15
DIRECTIE FINANCIËN front-office.finances@ethias.be Verantwoordelijke uitgever : Sébastien Gilis, rue des Croisiers 24 à 4000 LIÈGE Opmaak : infographie@ethias.be JURIDISCHE INFORMATIE Deze publicatie is van informatieve aard. Zij is gebaseerd op onze eigen analyse van de financiële markten alsook op inlichtingen van derden die als voldoende betrouwbaar worden beschouwd. Ethias geeft evenwel geen enkele garantie met betrekking tot de volledigheid, de juistheid, de relevantie en de actualiteit van de gepubliceerde informatie. Ethias draagt bijgevolg geen enkele verantwoordelijkheid met betrekking tot deze gegevens. Deze publicatie heeft als doel u te informeren over de situatie die op de financiële markten heerst. Zij houdt onder geen beding een professioneel advies, een voorstel of een aanbod van Ethias in om te investeren of te desinvesteren in bepaalde financiële markten of instrumenten. Ethias draagt geen enkele verantwoordelijkheid voor de eventuele schade opgelopen ten gevolge van een beslissing gebaseerd op de gepubliceerde informatie.