In dit nummer Netwerkbijeenkomsten financieel management /1 Brochure over planningsregels geactualiseerd /2 Toolbox: instrument meerjarenbegroting gereed /2 Bapo en RJ271: toch nog geen 100% duidelijkheid /3 Zes scholen moeten rijksbijdragen terugbetalen /4 Vermogenspositie en jaarverslagen 2007 /5 Kringgesprekken over onderwijshuisvesting /6 Lichte daling van aantal onderwijsvacatures /7 Aanvalsplan van Taskforce Utrechts vmbo /7 Rondleidingen in winnend schoolgebouw Niekée /8 AOb wil dat leraren 10 dagen meer lesgeven /9 Maatschappij moet onderwijs meer koesteren /9 Vacatures (2) /9 Netwerkbijeenkomsten financieel management In de regio's zuid en noord organiseert VOS/ABB binnenkort netwerkbijeenkomsten over financieel management voor het voortgezet onderwijs. Dat gebeurt op respectievelijk 25 maart en 1 april. De locaties worden later bekendgemaakt; gedacht wordt aan Eindhoven en Zwolle. De doelstelling van deze netwerkbijeenkomsten, die om 13.30 uur beginnen, is om met de deelnemers van gedachten te wisselen over de diverse (financiële) vraagstukken waar een schoolorganisatie mee te maken heeft of krijgt. Naast het uitwisselen van kennis en ervaring op financiële thema s, wordt u op de hoogte gebracht van de laatste ontwikkelingen. Onderwerpen die in elk geval aan de orde zullen komen: het instrument meerjarenbegroting VO dat onlangs in de toolbox op de website van VOS/ABB is geplaatst; het inspectierapport over de vermogenssituatie VO met de bijbehorende brief van de staatssecretaris; het Convenant LeerKracht; de CAO VO; het jaarverslag; risicomanagement. Deelnemers kunnen ook zelf onderwerpen aandragen. De bijeenkomsten zijn bedoeld voor financieel (beleids)medewerkers, controllers en (bovenschools) directeuren in het voortgezet onderwijs. Deze netwerkmiddagen 1
vinden twee of drie keer per jaar plaats en worden georganiseerd bij de deelnemers zelf. Deelname is voor VOS/ABB-leden gratis. Als u wilt deelnemen aan een van deze netwerken financieel management VO, kunt u zich aanmelden bij Kitty Dolman: 0348-404802, kdolman@vosabb. Voor meer informatie over de VOS/ABB-netwerkbijeenkomsten financieel management VO kunt u contact opnemen met Henk Jan Biegel: 06-22939665, hjbiegel@vosabb.nl of Bé Keizer: 06-22939674, bkeizer@vosabb.nl Brochure over planningsregels geactualiseerd De derde versie van de brochure 'Naar een vereenvoudigde planning VO' is verschenen. U kunt deze geactualiseerde versie vinden op de website van VOS/ABB. Afgelopen zomer verscheen de tweede versie van de brochure, die ingaat op de wijzigingen in de Wet op het voortgezet onderwijs (WVO) op het terrein van de planning. Het gaat om de wijzigingen die op 1 augustus 2008 in werking traden. Inmiddels is de derde, geactualiseerde versie van de brochure verschenen. In deze versie (zie hoofdstuk 7) is de inhoud verwerkt van de eind januari 2009 verschenen beleidsregels, waarin de spelregels en procedure zijn opgenomen om de dislocaties in de periode 2008 2013 om te zetten in een (tijdelijke) nevenvestiging. De geactualiseerde versie van de brochure staat op www.vosabb.nl, in dossier planning. Hij is alleen te downloaden door leden met een wachtwoord. Informatie: Klaas te Bos, 0348-405227, ntebos@vosabb.nl Toolbox: instrument meerjarenbegroting gereed Het instrument waarmee in het voortgezet onderwijs een complete meerjarenbegroting kan worden gemaakt, is gereed en zit in de Toolbox op de website van VOS/ABB. De opzet volgt volledig de voorschriften voor de jaarrekening VO. Het instrument was kort na de zomer al op hoofdlijnen gereed. De uitwerking van het Convenant LeerKracht en de nieuwe cao voor het voortgezet onderwijs moesten nog gereed komen. Heel recent zijn de nieuwe GPL-bedragen voor het onderwijzend personeel gepubliceerd (CFI, 28 januari 2009), zodat het nu mogelijk is om de berekeningen overeenkomstig de laatste gegevens van de bekostiging en de salaristabellen uit te voeren. In het instrument wordt ook de bekostiging van de rugzakken meegenomen. Bovendien zijn de aanvullende (formatie)regelingen, indien enigszins mogelijk, 2
geautomatiseerd. Dat was een lastige klus. De salarisberekening over 2009/2010 bijvoorbeeld vergt drie salaristabellen. Met het instrument kunnen ook de gevolgen van de functiemix worden berekend. De meerjarenonderhoudsplanning en het meerjareninvesteringsplan kunnen compleet worden verwerkt, zodat de voorziening 'Groot onderhoud' in beeld is en ook de activa en afschrijvingen integraal worden verwerkt. De begroting en balans worden, als de voorgaande werkbladen zijn 'gevuld', vrijwel geheel automatisch aangemaakt. Ze leveren een overzicht van de ontwikkeling van de liquiditeit. Tal van relevante kengetallen worden aangemaakt, terwijl de presentatie daarvan grafisch kan worden weergegeven. Twee zaken vergen nadere aandacht De werkgeverslasten zijn in het werkblad tabellen op 41% gesteld (exclusief kosten (ziekte)vervanging en uitkeringen). Daarvan wordt dringend geadviseerd zelf een nader percentage vast te stellen en in het instrument te hanteren. Daarbij kan het instrument personele kosten VO 2009 (ook in de Toolbox) wellicht bruikbaar zijn. De salaristabellen tot en met 2014 zijn opgenomen met verwerking van de inkorting van de schalen. Dat leidt per definitie tot hogere kosten, die gecompenseerd dienen te worden door de toekenning van die gelden uit het Convenant LeerKracht. De verhoging van de GPL in komende jaren in verband met deze schaalinkorting is echter niet bekendgemaakt, waardoor het niet mogelijk is daar alvast rekening mee te houden. Wat dit laatste punt betreft zullen we pogen die informatie alsnog en zo spoedig mogelijk te achterhalen. Iedere school voor voortgezet onderwijs heeft daarmee te maken. Duidelijkheid over dit aspect van de bekostiging is noodzakelijk voor het maken van een deugdelijke meerjarenbegroting. Uiteraard zijn we benieuwd hoe het instrument bevalt. Wellicht loopt u tegen zaken aan die u graag anders zou zien. Laat het ons weten, zodat we het instrument eventueel kunnen aanpassen. Het instrument staat in de Toolbox 08-09 in de map VO. Informatie: Bé Keizer, 06-22939674, bkeizer@vosabb.nl of Henk Jan Biegel, 06-22939665, hjbiegel@vosabb.nl BAPO en RJ271: toch nog geen 100% duidelijkheid Er leek volledige duidelijkheid te zijn over de bepaling van de hoogte van de voorziening BAPO. Alle betrokken partijen hadden zich akkoord verklaard met de brief van het ministerie van OCW van 18 december 2008. Maar naar nu blijkt is er toch nog niet voor de volle 100% duidelijkheid. 3
In de brief van het ministerie werd aangegeven dat bij het bepalen van de hoogte van de voorziening BAPO schoolbesturen in het primair en voortgezet onderwijs rekening dienden te houden met de toekomstige baten ten behoeve van de BAPO. Dit zou betekenen dat deze schoolbesturen op basis van de volgende onderdelen de voorziening BAPO moeten bepalen: * Voor het personeel vanaf de leeftijd vanaf 47 jaar, het moment dat een BAPO verplichting mogelijk wordt, moet een voorziening worden gevormd. Hierbij is in de periode tussen 47 en 52 jaar sprake van opbouw van de voorziening vanwege de zogenoemde referte-eis van vijf jaren; * Bij het bepalen van de omvang van de voorziening BAPO wordt rekening gehouden met de toekomstige bate, zoals begrepen in de totale opbouw van de lumpsumbekostiging. Deze vergoeding is bepaald op 2% van de GPL- component. Deze benadering betrof nog een voorstel, dat op 28 januari 2009 formeel bekrachtigd moest worden door de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ). De RJ is echter niet akkoord gegaan met dit voorstel. Het probleem voor de RJ lag met name in het feit dat bij de bepaling van de voorziening BAPO rekening wordt gehouden met de toekomstige lumpsumbekostiging ten behoeve van de BAPO. Dit is niet in lijn met de richtlijnen voor de jaarverslaggeving. Hoe nu verder? Op dit moment vindt overleg plaats tussen de betrokken partijen, waaronder VOS/ABB, over de vraag hoe om te gaan met de nu ontstane situatie. Op dit moment worden verschillende scenario s onderzocht. Uitgangspunt van VOS/ABB blijft, dat de vermogensposities van schoolbesturen door de invoering van de nieuwe richtlijnen voor de jaarverslaggeving (RJ660) niet mogen worden aangetast. Dat uitgangspunt wordt breed gedeeld, zowel door de PO-Raad en VO-Raad als ook door het departement. Zolang er nog geen duidelijkheid is, wordt schoolbesturen geadviseerd om bij de bepaling van de hoogte van de voorziening BAPO uit te gaan van de benadering zoals verwoord in de brief van het ministerie van OCW van 18 december. Daarbij kunt u dus nog steeds uitstekend gebruikmaken van het door ons ontwikkelde instrument voor de bepaling van de omvang van de voorziening BAPO en de voorziening jubilea (zie de Toolbox op www.vosabb.nl). Informatie: Bé Keizer, 06-22939674, bkeizer@vosabb.nl of Reinier Goedhart: 06-30049660, rgoedhart@vosabb.nl Zes scholen moeten rijksbijdragen terugbetalen De afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (RvS) heeft op 11 februari uitspraak gedaan in zes procedures over het terugvorderen van rijksbijdragen aan scholen voor voortgezet onderwijs. De zes scholen, waarvan er vijf bij VOS/ABB zijn aangesloten, zijn door de RvS in het ongelijk gesteld. 4
Het gaat om vo-scholen die een aantal jaren geleden geconfronteerd werden met een grote en snelle toeloop van anderstalige leerlingen, waaronder zogenoemde alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama s). Het leren van de Nederlandse taal had de hoogste prioriteit. In veel gevallen is er daarom voor gekozen de op de voschool ingeschreven anderstalige leerlingen eerst tijdelijk op een ROC onderwijs te laten volgen. Immers daar was expertise en ruimte aanwezig om deze leerlingen adequaat te ondersteunen. Voor deze opzet werd dikwijls in overleg met de andere vo-scholen in de regio en de betrokken gemeenten gekozen. Deze opzet werd toen door alle betrokkenen toegejuicht. De minister van OCW heeft in 2006 echter besloten van scholen, die deze oplossing toepasten, een deel van de toegekende rijksbijdrage terug te vorderen. Het ging daarbij om grote bedragen. Dat gegeven en het gevoel dat men nu kennelijk gestraft werd, terwijl de school ervan overtuigd was een maatschappelijk probleem mee te helpen oplossen, vormde voor een aantal scholen een reden om bezwaar te maken. Na bijna drie jaar is het traject van bezwaar en beroep afgerond. Nadat in enkele gevallen de rechtbank aanvankelijk een positieve uitspraak ten gunste van enkele scholen had gedaan, heeft de RvS nu alle scholen in het ongelijk gesteld. Voor de RvS is het evident dat de wet- en regelgeving zo uitgelegd moet worden, dat leerlingen alleen feitelijk onderwijs mogen volgen op de onderwijsinstelling waar zij ook daadwerkelijk ingeschreven staan. De uitkomst van deze procedures laat zien dat het principe waarop de RvS zich beroept, streng wordt toegepast. Dit betekent dat scholen er waakzaam voor moeten zijn geen praktische oplossingen toe te passen, waarbij er een scheiding is tussen de school waar de leerling staat ingeschreven en de school waar de leerling feitelijk onderwijs volgt. Dat kan alleen in het geval de wet dat expliciet toestaat of de minister van OCW daar desgevraagd toestemming voor heeft gegeven. Informatie: Klaas te Bos, 0348-405227, ntebos@vosabb.nl Vermogenspositie en jaarverslagen 2007 Adviseur Bé Keizer van VOS/ABB heeft twee toelichtingen geschreven op de jaarverslaggeving en vermogenspositie in het primair en voortgezet onderwijs over 2007. In de ene toelichting geeft Keizer aan dat de jaarrekening over 2007 voor het primair onderwijs het eerste volledige lumpsumjaar omvatte, doordat de lumpsumfinanciering werd ingevoerd op 1 augustus 2006. Hij meldt ook dat er in het po nog steeds een zekere onbekendheid is met het financieel management onder lumpsum. 5
Keizer schrijft ook dat uit een brief die staatssecretaris Sharon Dijksma aan de Tweede Kamer heeft gestuurd, blijkt dat er in het primair onderwijs geen sprake is van oppotgedrag, zoals onder meer door de Algemene Onderwijsbond geregeld wordt gesuggereerd. Ook uit onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de vermogenspositie van het voortgezet onderwijs komt duidelijk naar voren, zo stelt Keizer, dat de berichtgeving van de AOb 'weinig inhoudelijke waarde' heeft. Hij baseert zich tevens op een brief die staatssecretaris Marja van Bijsterveldt van OCW aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. De toelichtingen van Keizer, de brieven van Dijksma en Van Bijsterveldt en een samenvatting van het inspectierapport over de vermogenspositie van het vo staan op www.vosabb.nl, in de rechterkolom van dit bericht (dossier financiën). Daar vindt u ook eerdere berichtgeving over deze materie. Informatie: Bé Keizer, 06-22939674, bkeizer@vosabb.nl Kringgesprekken over onderwijshuisvesting Bureau Hevo voor projectmanagement in (onderwijs)huisvesting houdt op 6 maart en 23 april twee kringgesprekken voor het voortgezet onderwijs. De eerste bijeenkomst staat in het teken van exploitatiekosten in het vo, de tweede dag gaat over strategisch vastgoedadvies. Beide kringgesprekken zijn gratis voor bestuurders en managers uit het voortgezet onderwijs en mboinstellingen. Het Kringgesprek Benchmark Exploitatiekosten op 6 maart vindt plaats in de nieuwe Praktijkschool van het Tendercollege in Heemskerk, van 10.30 tot 14.15 uur, inclusief lunch. Willem-Jan Adriaansen, marktdomeinleider po/vo bij Hevo, verzorgt dan een presentatie over het benchmarkonderzoek exploitatiekosten. De resultaten van dit door Hevo opgezette benchmarkonderzoek naar de exploitatiekosten van het VO, gerelateerd aan het brutovloeroppervlak en het aantal leerlingen, maken het mogelijk de gebouwgebonden exploitatiekosten van scholen met elkaar te vergelijken. Na de presentatie ontvangt u een gratis exemplaar van het benchmarkonderzoek. Hans Heijltjes, huisvestingsadviseur. presenteert vervolgens de Exploitatie Optimizer. Dit is een soort checklist voor de ontwerp- en uitvoeringsfase van renovatie en nieuwbouw om bij iedere keuze voor bijvoorbeeld materialen of voorzieningen, gestructureerd een exploitatie-afweging (schoonmaakonderhoud, technisch onderhoud en energiekosten) te kunnen maken. Ook van de Exploitatie Optimizer ontvangt u een gratis exemplaar. Op 23 april is de locatie van het Kringgesprek Strategisch Vastgoedadvies het onlangs volledig gemoderniseerde Lingecollege te Tiel. Ook deze bijeenkomst 6
duurt van 10.30 uur tot 14.15 uur. Doelgroep: VO-scholen, VO-schoolbesturen, MBOinstellingen en gemeenten. Op deze bijeenkomst geeft Willem-Jan Adriaanssen, een toelichting op strategisch vastgoedbeleid, en spreekt Hans Heijltjes over: 'Wat levert een vastgoedscan aan strategisch waardevolle informatie over de gebouwenvoorraad?' Informatie en inschrijven kan via een mailtje naar info@hevo.nl. Kijk ook op www.hevo.nl. Lichte daling van aantal onderwijsvacatures Het aantal vacatures in het onderwijs laat een lichte daling zien. In andere sectoren, zoals de verzekeringsbranche, de banken en de industrie is de daling van het aantal vacatures groot. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Oorzaak van de daling van het aantal vacatures is de huidige economische crisis. In december was nog sprake van 198.000 vacatures. Dat is in januari met 54.000 afgenomen. Het onderwijs laat slechts een geringe daling zien, net als de zorgsector en de overheid. De grootste dalers zijn de commerciële dienstverlening (banken en verzekeraars), de industrie en de bouw. Klik hier voor meer informatie van het CBS. Aanvalsplan van Taskforce Utrechts vmbo De Taskforce Utrechts vmbo heeft donderdag zijn aanvalsplan gepresenteerd. Daarin staat onder meer dat vmbo's in de stad Utrecht maximaal 600 leerlingen mogen hebben en dat er snel een opvangvoorziening moet komen voor de meest problematische leerlingen. De Taskforce stelt ook voor om voor de stad Utrecht een extra Jeugd Advies Team voor jongeren tussen 12 en 23 jaar te formeren. Verder staat in het aanvalsplan dat vmbo's zich moeten ontwikkelen tot moderne vakscholen. Het plan moet ervoor zorgen dat leerlingen in Utrecht een keuze houden tussen verschillende goede vmbo-scholen. De vmbo's in de stad Utrecht heeft te kampen met een gestaag dalend leerlingenaantal. Autochtone ouders en een groeiende groep allochtonen kiezen voor onderwijs in een van de buurgemeenten. De meest problematische leerlingen blijven achter op de stads-vmbo's, die daardoor een steeds slechter imago krijgen. 7
Deze ontwikkeling was voor onderwijswethouder Rinda den Besten aanleiding om de Taskforce Utrechts vmbo in het leven te roepen. Voorzitter van de taskforce is Pieter Winsemius, die onlangs namens de wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid een plan lanceerde dat sterk lijkt op wat nu in Utrecht is gepresenteerd.. In de Taskforce Utrechts vmbo zitten naast onderwijswethouder Rinda den Besten en voorzitter Pieter Winsemius, bestuursvoorzitter Jelle Kaldewaij van het bij VOS/ABB aangesloten NUOVO, zijn collega Andr de Jong van de confessionele Willibrord Stichting, bestuurslid Bernard Franssen van ROC Midden-Nederland en oudpolitiechef Peter Vogelzang. In het eerstvolgende nummer van Over Onderwijs, dat in maart uitkomt, staat een interview met NUOVO-voorzitter Jelle Kaldewaij over de Taskforce Utrechts vmbo. De online versie van het aanvalsplan van de Taskforce Utrechts vmbo staat op www.vosabb.nl, in de rechterkolom van dit bericht (dossier vmbo). Informatie: Betty Smits-van Sonsbeek, 06-22939680, bsmits@vosabb.nl Rondleidingen in winnend schoolgebouw Niekée Naar aanleiding van de toekenning van de Scholenbouwprijs 2008 worden in april en mei weer rondleidingen georganiseerd door het kleurige vmboschoolgebouw Niekée in Roermond. Op 7 april en 12 mei verzorgt bureau Hevo presentaties met een rondleiding bij Niekée in Roermond. Hevo was verantwoordelijk voor het integraal projectmanagement van deze vmbo-school. De school won de Scholenbouwprijs vanwege de opvallende vormgeving en de natuurlijke relatie met de omgeving. Thema van de Scholenbouwprijs was 'Het duurzame schoolgebouw, kwaliteit in samenhang'. Tijdens de rondleidingen worden dan ook presentaties verzorgd over het thema duurzaamheid, door Niekée, LIAG Architecten en Hevo. Het programma duurt van 13 uur tot 16 uur. U kunt zich opgeven door uw naam en adres te mailen naar info@hevo.nl onder vermelding van rondleiding Niekée. Kijk voor foto s van het gebouw op www.vosabb.nl, in de rechterkolom van dit bericht in dossier huisvesting. 8
AOb wil dat leraren tien dagen meer lesgeven Leraren in het voortgezet onderwijs moeten tien dagen per jaar extra lesgeven, zonder dat dit ten koste gaat van de zomervakantie. Dat staat in een plan van de Algemene Onderwijsbond (AOb). Door leraren in het vo tien dagen extra les te laten geven, kunnen volgens de AOb de lessen gelijkmatiger over het jaar worden verspreid. Het plan kan er volgens de bond ook toe leiden dat leerlingen minder 'rondhangdagen' hebben. In de huidige systematiek worden de lessen verspreid over 36 weken. De AOb wil dit verlengen tot 38 weken, zodat er verspreid over het jaar nog twee weken overblijven voor feestdagen, rapportvergaderingen en personeelsactiviteiten. Het plan van de AOb is een reactie op het voorstel van de commissie-cornielje. Die stelde in december voor om het aantal lesweken te verhogen, maar ook om de lange zomervakantie in het onderwijs met een week te verkorten. De AOb stelt dat dat laatste niet nodig is. Kijk op www.vosabb.nl voor het plan van de AOB (dossier werkgeverszaken). 'Maatschappij moet onderwijs meer koesteren' De samenleving moet meer betrokkenheid bij het onderwijs tonen. Scholen staan er nu te vaak alleen voor. Dat staat in het advies Stand van educatief Nederland 2009 van de Onderwijsraad. De Onderwijsraad vindt dat 'er een nieuwe maatschappelijke identificatie met onderwijs' moet ontstaan. Dat zou veel meer dan nu een verantwoordelijkheid van de burgers moeten worden. De overheid moet zich hiervoor sterk maken, zo stelt de raad in het advies. Ook moet er een breed maatschappelijk gesprek ontstaan over de inhoud van het onderwijs. 'Wat moeten jongeren nu werkelijk leren? Moeten leerlingen leren staartdelen? Wat moet een installatietechnicus eigenlijk kunnen en weten?' De minister van OCW zou deze discussie moeten stimuleren. Verder meldt de Onderwijsraad dat belangrijke mensen uit het bedrijfsleven, de politiek, de sport en de cultuursector zich meer moeten inzetten voor het onderwijs. 'Bij deze groepen is vaak de wil wel aanwezig, maar de weg naar het onderwijs nog onbekend.' De raad baseert deze uitspraak op interviews met onder anderen 9
Schipholdirecteur Gerlach Cerfontaine, acteur Frank Sanders en PvdA-Tweede Kamerlid John Leerdam. Het is voorts opmerkelijk dat de Onderwijsraad de discussie over de urennormen lijkt aan te zwengelen. 'Leren en onderwijs beperken zich niet tot het schoollokaal. De 1040 uren voor brugklassers, de 940 uren in de basisschool, of de 850 uren op het mbo en de 15 of 20 contacturen per week in het hoger onderwijs zijn slechts een startpunt.' Via www.vosabb.nl kunt u het advies van de Onderwijsraad downloaden. Vacatures (2) Twee directeuren voor obs en in Pingjum en Balk Advocaat arbeidsrecht/ambtenarenrecht bij VOS/ABB Nadere informatie over deze vacatures vindt u in de advertenties op www.vosabb.nl. 10