juli & augustus 2016 MARKTCOMMENTAAR
INHOUDSOPGAVE Inleiding 2 In het kort 3 INLEIDING Over het algemeen leidt het kleine aantal transacties tijdens de zomermaanden tot een grotere prijsvolatiliteit. Uitgezonderd enkele bewegingen die tijdens de eerste helft van juli werden waargenomen als gevolg van de stemming voor de Brexit was deze zomer evenwel rustig voor de rentemarkten. Naast de onzekerheid over de toekomstige uitstap van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie zijn het de centrale banken die de aandacht trokken met groeiende verschillen. Terwijl er in Europa momenteel een status quo is, verlaagde Engeland zijn richtrente en kondigden de Verenigde Staten een toekomstige stijging aan. Deze verschillen zouden de markten wel eens kunnen stimuleren voor de rest van het jaar. Marktcontext 4 Marktcontext in Europa 4 Marktcontext in de Verenigde Staten 5 Monetair beleid 6 Kortetermijnrentes 7 Overheidsobligaties 8 Bedrijfsobligaties 10 Aandelen 11 Wisselkoersen en grondstoffen 13 Bijlage 14
IN HET KORT Op economisch vlak is de Brexit de belangrijkste factor achter de lichte verslechtering van de vertrouwensindicatoren in de eurozone. In de Verenigde Staten bleef de zomerperiode positief voor de arbeidsmarkt, maar de groeicijfers in het tweede kwartaal 2016 waren teleurstellend (+1,1 % tegen de verwachte 2,5 %). De overheidsrentes kenden weinig beweging tijdens deze twee maanden. De OLO 10 jaar verloor 5 bpn (0,18 bpn) terwijl de gelijkwaardige Bund steeg met 7 bpn. De kredietmarkt bleef afwachtend omwille van een zeer zwakke liquiditeit die met name te wijten is aan de aankopen van de ECB en de publicatieperiode van de bedrijfsresultaten. De spreads zijn bijgevolg lichtjes gedaald. De aandelenmarkten kenden een duidelijke heropleving met een stijging van +5,53 % voor de Euro Stoxx50 over de 2 zomermaanden. Specifieke financiële termen worden verklaard in een lexicon : www.ethias.be/lexicon 3
MARKTCONTEXT IN EUROPA In de eurozone heerst er nog steeds onzekerheid over de modaliteiten en de gevolgen van de brexit met als gevolg een verslechtering van de economische indicatoren in juli en augustus. Ondanks een globale daling van de vertrouwensindices, is het evenwel nog te vroeg om tot een sterke economische vertraging voor de tweede jaarhelft te besluiten. De in de zomer gepubliceerde cijfers over de industriële productie en de groei in het tweede kwartaal bleven bovendien in lijn met een zwak economisch herstel in de eurozone. Ook geen verandering op het vlak van de inflatie die op historisch lage niveaus blijft staan. 4
MARKTCONTEXT IN DE VERENIGDE STATEN Tijdens de twee zomermaanden brachten de gepubliceerde economische cijfers geen nieuwe elementen over de situatie van de Amerikaanse economie. Enerzijds blijft de arbeidsmarkt nog steeds in een uitstekende dynamiek met een goed niveau van jobcreaties en een werkloosheidsgraad die nog steeds onder de 5 % ligt. Bovendien is het consumentenvertrouwen nog steeds sterk en zal altijd de belangrijkste motor zijn van de Amerikaanse economie in 2016. Anderzijds toonden de industriële productie en de vertrouwensindices van de ondernemingen, zonder evenwel uitzonderlijk te zijn, toereikende niveaus die toelaten positief te blijven over de economie in de VS. Tot slot blijft de prijsstijging nog steeds beheerst in de Verenigde Staten met een inflatievoet die ver verwijderd is van de doelstelling van de Fed (2 % voor de Headline inflatie). 5
MONETAIR BELEID Niets nieuws tijdens de monetaire vergadering van eind juli. De ECB gaf geen nieuwe informatie en er werd geen enkele bijkomende monetaire maatregel aangekondigd. Mario Draghi verklaarde bereid te zijn om de kwantitatieve versoepeling in september te versterken, maar bevestigde tegelijkertijd dat vooraf de eerste post-brexitindicatoren moesten worden geanalyseerd. Niettemin wordt over het algemeen aangenomen dat de ECB haar aankopen van activa zal voortzetten na de oorspronkelijke datum van maart 2017. In de Verenigde Staten verstrengde de Amerikaanse centrale bank, na twee opeenvolgende maanden van bestendige jobcreaties samen met een verbetering van de meeste arbeidsmarktindicatoren, haar discours waarbij zij zich baseert op de vaststelling dat de realisatie van de doelstelling van volledige werkgelegenheid nabij is. Het valt evenwel te betwijfelen of de Fed haar richtrente zal verhogen tijdens zijn volgende monetaire vergadering van 21 september. Janet Yellen herinnert er bovendien aan dat er geen kalender vastligt en dat de Fed afhankelijk blijft van de volgende macro-economische gegevens. 6
KORTETERMIJNRENTES Sinds het begin van de vakantieperiode zij de kortetermijnrentes zeer stabiel. Zij variëren enkele tienden van bpn (basispunten). Er is evenwel één bijzonder punt, het liquiditeitsoverschot op de markten blijft stijgen en nadert de 1.000 miljard. De vraag van de banken voor de 1ste operatie van het 2de programma (TLTRO 2-1) verenigde 514 deelnemers voor een totaal van 399.29 miljard, waarvan 367.86 miljard aan «roll» De nettovraag bedraagt dus 38 miljard minder dan de marktverwachtingen. De Italiaanse en Spaanse banken zijn de belangrijkste factoren achter deze stijging van de vraag. 7
OVERHEIDSOBLIGATIES Na de rendementsdaling die tijdens de maand juni werd waargenomen toonden de Europese rentevoeten een ongewone stabiliteit tijdens deze twee maanden van beperkte activiteit. De Duitse Bund op 10 jaar zag zijn rendement slechts met 7 bpn stijgen over twee maanden terwijl het rendement van de gelijkwaardige OLO 5 bpn verloor. Nochtans zouden verschillende redenen een bepaalde volatiliteit kunnen hebben verantwoord, zoals de zwakke liquiditeit of de onzekerheid over de invoering van de brexit. Uiteindelijk werd er vooral naar de centrale banken gekeken. De ECB bracht niet echt nieuwe berichten over haar monetaire beleid. De Bank van Engeland verlaagde daarentegen haar rentevoet terwijl de Fed meldde dat er stijgingen konden worden verwacht. 8
Er was iets meer volatiliteit op de perifere rentevoeten maar de wijzigingen waren uiteindelijk niet zeer groot. Wij noteren evenwel dat Spanje beter blijft presteren dan Italië. Spanje lijdt immers niet of weinig onder het gebrek aan een regering terwijl Italië vragen oproept over de soliditeit van zijn banksector. Portugal zag op zijn beurt zijn rentevoeten stijgen aangezien het agentschap DBRS, het enig ratingagentschap dat het land nog in «investment grade» noteert, zijn rating zou zijn kunnen verlagen. Dit zou tot gevolg hebben dat de ECB geen Portugese obligaties meer zou kunnen kopen en dat het land dus veel problemen zou hebben om zich te financieren. 9
BEDRIJFSOBLIGATIES De zomerperiode was zeer rustig en weinig actief. Het publicatieseizoen van de halfjaarlijkse resultaten van de ondernemingen zorgde voor een stop op de primaire markt. Dit gebrek aan aanbod, gekoppeld aan het rendementsstreven en de aankopen van de ECB (CSPP-programma), hebben de markt werkelijk drooggelegd en vrij illiquide gemaakt. Bijgevolg waren er weinig beleggers die wilden verkopen of kopen, met weinig impact voor versterking van de illiquiditeit en gebrek aan verhandelbare volumes. 10
AANDELEN Indices De zomermaanden zijn in een relatief sereen klimaat verlopen. De aandelenmarkten hebben zich sterk hersteld zonder slechte verrassingen. De beslissing van het VK om uit de Europese Unie te stappen was zeer snel «verteerd» (geholpen door de renteverlagingen van de Bank van Engeland en door de snelle regeringsvorming), de centrale banken in Europa en de VS (ten minste tot eind augustus) bleven in een «inschikkelijke» modus nog steeds in afwachting van de bevestiging van een economisch herstel en de publicaties van vennootschapsresultaten waren over het algemeen in lijn met de consensus. De aandelenindices zijn, zowel in Europa als in de Verenigde Staten, aanzienlijk gestegen over deze 2 maanden (+5.53 % voor de Euro Stoxx50 en +3.43 % voor de S&P), maar globaal sinds het begin van het jaar is er nog steeds een daling in Europa (-7.48 %) ten opzichte van de VS (+6.21 %). De economische situatie is gunstiger in de VS dan in Europa. 11
Sectoren De banken hebben bijzonder goed gepresteerd (+15.54 %). Bovenop een «terugslageffect», na hun sterke neerwaartse reactie ten gevolge van de Brexit, stegen zij eind augustus opnieuw op basis van de verwachte renteverhoging in de VS tegen het einde van het jaar. De Automobielsector (+14,38 %) kende eveneens een «inhaaleffect» alsook een reeks gunstige publicaties van vennootschapsresultaten. In het geheel noteerden de cyclische sectoren gunstige resultaten: bouw (+11.02 %), grondstoffen (+10.67), technologie (+10.65 %), industrie (+10 %) en chemie (+9.40 %). De niet-cyclische sectoren bleven daarentegen achterop: gezondheid (-2.53 %), utilities (-2.11 %) en voeding en dranken (-1.35 %). De aardolie-effecten fluctueerden op hetzelfde ritme als de oliekoersen. De index van de oliewaarden eindigt op +0.29 % over de periode. 12
WISSELKOERSEN EN GRONDSTOFFEN Goud Het goud stabiliseerde op 1308,97 $ per ounce (-1 % over 2 maanden). Brent De brent was vrij volatiel tijdens de zomer en evolueerde tussen de 40 tot 50$ per barrel. Hij eindigt op 46,18 $ (-4.63 % sinds eind juni). De recente stijging wordt gedragen door informele gespreksplannen tussen de leden van de OPEC op eind september en de commentaren van de Saudiërs die zich voorbereiden op een grotere samenwerking. Eurodol Tijdens deze 2 maanden is de euro versterkt ten opzichte van de US dollar om zich eind augustus te herstellen op een vermoedelijke renteverhoging van de Fed op het einde van het jaar. Uiteindelijk steeg hij over de periode met +0.77 % naar 1,1158. 13
BIJLAGE Rentevoeten 14
Aandelen, grondstoffen en forex 15
DIRECTIE FINANCIËN front-office.finances@ethias.be Verantwoordelijke uitgever : Sébastien Gilis, rue des Croisiers 24 à 4000 LIÈGE Opmaak : infographie@ethias.be JURIDISCHE INFORMATIE Deze publicatie is van informatieve aard. Zij is gebaseerd op onze eigen analyse van de financiële markten alsook op inlichtingen van derden die als voldoende betrouwbaar worden beschouwd. Ethias geeft evenwel geen enkele garantie met betrekking tot de volledigheid, de juistheid, de relevantie en de actualiteit van de gepubliceerde informatie. Ethias draagt bijgevolg geen enkele verantwoordelijkheid met betrekking tot deze gegevens. Deze publicatie heeft als doel u te informeren over de situatie die op de financiële markten heerst. Zij houdt onder geen beding een professioneel advies, een voorstel of een aanbod van Ethias in om te investeren of te desinvesteren in bepaalde financiële markten of instrumenten. Ethias draagt geen enkele verantwoordelijkheid voor de eventuele schade opgelopen ten gevolge van een beslissing gebaseerd op de gepubliceerde informatie.