Bijlage 1: Achtergronden bij de totstandkoming van dit document

Bijlage 1: Achtergronden bij de totstandkoming van dit document In het Concept Visiedocument Vereniging Ypsilon, versie 30 augustus 2010 werd uitgebreid stilgestaan bij achtergrond, de aanleiding, de opdracht, de werkwijze en de voorwaarden voor invoering. Cruciale hoofdstukken voor wie de geschiedenis wil kennen, maar weer niet noodzakelijk voor de mensen die vooral willen weten wat de uitkomsten waren. Omwille van de omvang en de leesbaarheid hebben we ervoor gekozen deze hoofdstukken daarom op te nemen als bijlage bij het definitieve document. Hieronder daarvan de integrale tekst. 1. Achtergrond De landelijke vereniging Ypsilon (verder Ypsilon genoemd) heeft in 2009 haar 25 jarig bestaan feestelijk gevierd. Die periode kenmerkt zich door het streven naar (en zo nu en dan de strijd om) erkenning van het recht van patiënten met psychose en schizofrenie op een juiste (naar beste weten) behandeling en een menselijke bejegening. Daarbij ging het niet primair om het formeel juridische recht maar vooral om de universele menselijke waarden die eraan ten grondslag liggen. Familieleden, al dan niet verenigd in Ypsilon, hebben daarbij een belangrijke rol gespeeld. Zij wensten, naast een goede behandeling en bejegening van patiënten, hun naasten, ook een eigen rol te spelen. Vaak oefenden zij op effectieve wijze invloed uit op individuele behandelaars en instellingen om zodoende die primaire doelen te bereiken. Daarnaast boden zij elkaar onderlinge steun, spraken elkaar moed in en ondernamen actie daar waar dat noodzakelijk was. Vooral de eerste twintig jaar van het bestaan van Ypsilon kunnen worden beschouwd als een emancipatoire ontwikkeling van zowel patiënten als van hun naastbetrokkenen. In de laatste vijf jaar zien we dat de familie en de instellingen van geestelijke gezondheidszorg in toenemende mate samenwerken. Familiebeleid is ook voor de instellingen een belangrijk aandachtspunt geworden. Dat gebeurt meestal niet uit ideële motieven of op grond van morele overwegingen maar veelal onder druk van richtlijnen én voorwaarden die door de zorgverzekeraars aan de zorgaanbieders worden gesteld. De logica s van zorgaanbieders en die van cliëntenorganisaties én familieverenigingen zoals Ypsilon zijn immers niet altijd dezelfde. Een kritische en constructieve trialoog blijft geboden. 2. Aanleiding Op 28 november 2009 besprak de ledenraad van Ypsilon het nieuwe werkplan 2010 2011. De ledenraad vond dat de daarin genoemde voornemens buitengewoon zinnig waren. Het ontbrak evenwel, zo werd vastgesteld, aan een systematische ordening, samenhang en een prioriteitenlijst. Zou het zo kunnen zijn, zo vroeg de leden van de landelijke raad zich af, dat Ypsilon op de verschillende niveaus 1 van de vereniging zoveel werkzaamheden en activiteiten wil en moet uitvoeren dat het overzicht en de focus ontbreken? En zou, zo was de vraag, een herzien kader en het ontwikkelen van een vernieuwde koers behulpzaam kunnen zijn om keuzen te maken, zodat wij ons niet zouden gaan verliezen in het met iedereen alles te willen doen? Het voorstel om een werkgroep visieontwikkeling in te stellen, werd door de ledenraad, met instemming van het bestuur, aangenomen. 3. Opdracht De ledenraad van Ypsilon stelde op 28 november 2009 een werkgroep Visiedocument in en gaf deze als opdracht: scherp de missie aan. (waar staan we nu eigenlijk voor) (her)formuleer de uitgangspunten (resultaten van de koersdag, huidige uitgangspunten). kom op basis van de uitgangspunten tot een visie. (welke 5 jaar geldt.) 1 Te weten: bestuur, ledenraad, de afdelingen, de kaderleden, de werkgroepen en de gespreksgroepen. Perspectief bieden, kansen benutten: Van visie naar actie 1

maak de te bereiken doelstellingen concreet én.. houd het simpel en werk als groep samen met het landelijk bureau als het gaat over het formuleren van de concrete doelstellingen en de koppeling aan (financiële) middelen. 4. Samenstelling werkgroep Mathilda Oosterhuis (lid) Hetty Laverman (lid) Ad kolen (toegevoegd lid, voorzitter ledenraad) Pierre Janssens (lid) Leo Hulsebos (lid) Auke van Dijk (voorzitter) Hans van den Berg (lid) 5. Werkwijze Onmiddellijk na de ledenvergadering van 28 november 2009 is door de werkgroep een projectbeschrijving gemaakt. In december is een Basisdocument opgesteld (Bijlage II). Dat document bevat een analyse van de interne en externe ontwikkelingen en vormde het uitgangspunt voor onze beraadslagingen. Vervolgens heeft de werkgroep aan de voorzitter en de directeur van Ypsilon verzocht hun gedachten over de missie en visie op schrift te stellen. Deze hebben dat gedaan. In het overleg van de werkgroep is op 29 februari 2010 een eerste balans opgemaakt en besloten om de ledenraad mee te nemen in het proces van visieontwikkeling. Op 13 maart 2010 is de Aanzet tot Visiedocument Ypsilon (Bijlage III) in een extra bijeenkomst van de ledenraad besproken. De discussie is gevoerd aan de hand van een vijftal vragen. Het verslag van die bijeenkomst treft u hierbij volledigheidshalve opnieuw aan (Bijlage IV). Op basis van de uitkomst van die discussie nadien, heeft de werkgroep op 22 mei geconcludeerd dat het voor de ledenraad, inclusief het bestuur lastig is nu al duidelijke keuzen te maken. De zeer gewaardeerde reacties zijn namelijk niet allemaal eenduidig. (Noot: In de inleiding van de paragraaf 8 komt dit verder ter sprake.) 6. Voorwaarden invoeren visie De leden van Ypsilon kunnen en mogen over het gevoerde beleid en de uitvoering zeer verschillend denken. Dat houdt haar levendig en krachtig. Wel is het van belang dat er op hoofdlijnen overeenstemming is over haar toekomstvisie. Uit de bestudering van eerdere discussies over de koers van Ypsilon (in de jaren 2006-2007) hebben wij lering kunnen trekken over de voorwaarden waaronder een visie positieve effecten kan hebben op het doen en laten van de hele vereniging. Voorwaarden die betrekking hebben op zowel het proces als op het mogelijke effect van de verenigingsbrede discussie over die visie. Alleen zo kan er draagvlak en dus draagkracht ontstaan. Die (begunstigende) voorwaarden zijn: het visiedocument is inspirerend, uitnodigend en uitdagend voor zowel de leden, de ledenraad als voor het bureau en het bestuur van de vereniging; de concrete doelstellingen moeten haalbaar zijn in termen van praktisch uitvoerbaar, financierbaar en rekening houden met de aanwezige of gewenste menskracht, ambities en vaardigheden in het visiedocument wordt zo weinig mogelijk verwezen naar (relatief) mislukte projecten of verkeerd gelopen processen in het verleden behalve wanneer we daar lessen uit kunnen leren het dient een helder en kort document te worden (maximaal 10 pagina s) dat in begrijpelijke taal geschreven is het document bevat, naast de missie, visie en doelen, ook de richtlijnen voor het opstellen van het nieuwe werkplan (2011-2012 en verder) en het beschrijft ook de wijze waarop de jaarlijks op te stellen documenten, waaronder de werk- of actieplannen, door de ledenraad maar ook door alle andere individuele leden van Ypsilon kunnen worden getoetst. Perspectief bieden, kansen benutten: Van visie naar actie 2

Bijlage 2: Financiële structuur Het werkplan (en globale richtlijnen) Een werkplan past in het schema van de jaarlijkse planning- en controlecyclus van de vereniging. De belangrijkste documenten die daar onderdeel van vormen behoeven goedkeuring van de ledenraad. Het betreft: 1. het werkplan. 2. de begroting. 3. de jaarrekening 4. het jaarverslag. De eerste twee betreffen de nabije toekomst en geven weer wat Ypsilon gaat doen en wat dat kost. De laatste twee documenten zijn ten behoeve van de verantwoording over welke taken zijn uitgevoerd en wat dat heeft gekost. Het zijn verantwoordingsdocumenten. Het werkplan of actieplan dat jaarlijks voor het opvolgende jaar wordt opgesteld (uiterlijk in november van het lopende jaar) bevat de concrete werkzaamheden van de basisfuncties en de projecten die in het volgende jaar worden uitgevoerd. Inclusief een globale financiële paragraaf, want die activiteiten moeten immers worden bekostigd. Het definitieve werkplan kan dus pas worden goedgekeurd (door de ledenraad) als ook de voorlopige begroting voor datzelfde komende jaar is vastgesteld. In schema ziet het er als volgt uit: Document Maand Doel Jaarverslag April Verantwoording: doet inhoudelijk verslag over activiteiten en resultaten ervan in het vorige jaar Jaarrekening April Verantwoording: vergelijkt begroting en inkomsten met uitgaven in het vorige jaar, met vermelding van afwijkingen i.c. met toelichting Werkplan/activiteitenplan gebaseerd op visiedocument/ meerjarenbeleidplan September Planning: geeft op basis van omgevingsvariabelen en prioriteiten een overzicht van activiteiten die in het volgende jaar zullen worden uitgevoerd Begroting November Planning van de financiering: dit vertaalt de voorgenomen activiteiten van het werkplan in daarvoor benodigde financiële middelen in het volgende jaar. Het werkplan is opgebouwd uit de volgende elementen: 1. een algemene inleiding 2. een korte beschrijving van de prioriteiten (dus in volgorde van belangrijkheid) op basis van het visiedocument in relatie met het interne en externe beleid met inachtneming van de resultaten van het vorige jaarverslag en de jaarrekening. 3. de inhoud en omvang en kosten van de reguliere taken i.c. de uitvoering van de basisfuncties (zie hierna) met vermelding van de voorgenomen (deel)projecten. 4. de aard en kosten van (ondersteunende) projecten die ten behoeve van Ypsilon als organisatie worden uitgevoerd (bijv. deskundigheidsbevordering). 5. bijzondere projecten die Ypsilon hetzij zelf dan wel samen met anderen uitvoert, afgestemd op actuele en landelijke thema s waarvoor incidentele middelen ter beschikking worden gesteld. Perspectief bieden, kansen benutten: Van visie naar actie 3

Financiële drieslag Vanuit financieel oogpunt zijn 3 typen activiteiten te onderscheiden: 1. Basisfuncties 2. Ondersteunende projecten 3. Bijzondere projecten 1. Basisfuncties Basisfuncties zijn activiteiten die Ypsilon altijd moet kunnen uitvoeren, te weten: a. de belangenbehartiging van de cliënten en de familie en naastbetrokkenen van cliënten op individueel, lokaal, regionaal en nationaal niveau. b. het verlenen van (online en telefonische) hulp zoals praktisch en juridisch advies aan familieleden en andere naastbetrokkenen (, die lid van de vereniging zijn) c. het organiseren van lotgenotencontacten (zelfzorg) voor onderlinge steun en positieve bekrachtiging (gespreksgroepen, kaderbijeenkomsten en, eventueel, studiedagen). d. het geven van actuele en objectieve informatie aan familie en naastbetrokkenen en een breder publiek over psychosen en schizofrenie e. het inrichten, organiseren en aansturen van de verschillende onderdelen van de vereniging zodat bovenstaande functies en taken naar tevredenheid van de leden en ten gunste van cliënten worden gerealiseerd f. het ontwikkelen van een kader voor het uitvoeren van landelijke, regionale en lokale activiteiten. 2. Ondersteunende projecten De tweede categorie betreft projecten, ondersteunend voor de basisfuncties of hangen daar nauw mee samen. Ze zijn kostendekkend (mede) door derden, met name decentraal, te financieren. 3. Bijzondere projecten Deze projecten hebben dezelfde globale doelstelling als de ondersteunende projecten, maar hebben een andere financieringsbron want worden voornamelijk gefinancierd door centraal te werven en te beheren fondsen en/of subsidies. Bij deze projecten komt het aan op effectief organiseren en samenwerken op projectbasis zowel op centraal als decentraal niveau van de vereniging. Ypsilon streeft een rechtstreekse koppeling na tussen financieringsbron en activiteiten: basisfuncties worden betaald uit vaste inkomsten, tijdgebonden projecten uit dan beschikbare geldbronnen. Zo voorkomt de vereniging dat ze te veel moet leunen op de grillen van een toevallig geïnteresseerde financier. In schema ziet dit er als volgt uit: Financieringsbron Activiteiten Opmerkingen Contributies, donaties, centraal geworven fondsen en/of subsidies (p.m.: onbetaald vrijwilligers- en bestuurderswerk) Basisfuncties Zelfhulp, landelijke studiedag, adviesdienst, belangenbehartiging, Ypsilon Nieuws, Schizbul, website, beleid & bestuursondersteuning Perspectief bieden, kansen benutten: Van visie naar actie 4

Decentraal geworven (doel) subsidies en/of fondsen Ondersteunende projecten Afgestemd op lokaal of regionaal beleid van mantelzorg en cliënten geestelijke gezondheidszorg Centraal geworven (doel) subsidies en/of fondsen Bijzondere projecten Afgestemd op landelijk beleid van mantelzorg en cliënten geestelijke gezondheidszorg Borging en toezicht Het jaarlijkse werkplan staat niet op zichzelf maar is inhoudelijk gebaseerd op het visiedocument / meerjarenbeleidplan dat eens in de vijf jaar wordt opgesteld, het vorige werkplan, het jaarverslag en de jaarrekening. Het is dus ingebed en hangt samen met deze (beslis)documenten die de ledenraad al heeft goedgekeurd en anticipeert op, dan wel houdt rekening met, nieuwe interne en externe beleidsontwikkelingen en trends. Perspectief bieden, kansen benutten: Van visie naar actie 5

Bijlage 3: Opgaveformulier voor inbreng afdelingen Graag wil ik/willen wij vanuit de afdeling een bijdrage leveren aan de uitwerking van de acties genoemd in Perspectief bieden, kansen benutten: Van visie naar actie. Naam afdeling:. Naam invuller:.. Andere geïnteresseerden:.. Ik ben/wij zijn geïnteresseerd in de opbouw van: (meer opties aankruisen mag) Gespreksgroepen/lotgenotencontact Belangenbehartiging Voorlichting Adviesdienst Boeien en binden Deskundigheidsbevordering Versterken interne organisatie Geef in de onderstaande blokken bij de onderwerpen van uw keuze een korte toelichting. Welke inbreng denkt u te kunnen bieden? Hebt u direct al tips en suggesties om mee te nemen? Gespreksgroepen/lotgenotencontact Aanspreekpunt landelijk bureau: Marjo Markx, mmarkx@ypsilon.org Belangenbehartiging Aanspreekpunt landelijk bureau: Thema-afhankelijk. Coördinatie: Bert Stavenuiter, bert@ypsilon.org Perspectief bieden, kansen benutten: Van visie naar actie 6

Voorlichting Aanspreekpunt landelijk bureau: Annemiek de Kruif, adekruif@ypsilon.org Boeien en binden Aanspreekpunt landelijk bureau: Heleen Schönau, hschonau@ypsilon.org Deskundigheidsbevordering Aanspreekpunt landelijk bureau: Heleen Schönau, hschonau@ypsilon.org Versterken interne organisatie Aanspreekpunt landelijk bureau: Amy Sanders, asanders@ypsilon.org Tip: Dit formulier is ook in te vullen via de website: www.ypsilon.org/aandeslag Perspectief bieden, kansen benutten: Van visie naar actie 7

Bijlage 4: Afkortingenlijst ACT ~ Assertive Community Treatment ADL ~ Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen APZ ~ Algemeen Psychiatrisch Ziekenhuis AWBZ ~ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten BOPZ (wet) ~ Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen BW (BeWo) ~ Beschermende Woonvorm CCAF ~ Centrum Certificering ACT en FACT COOV ~ Centraal Orgaan Opleidingen Verpleegkundigen CRM ~ Customer Relation Management DAC ~ Dagactiviteitencentrum DBC ~ Diagnose-Behandelcombinatie DSM (III resp. IV) ~ Diagnostic and Statistic Manual of mental disorders (3e resp. 4e editie) ECL ~ Ervaringsdeskundige cursusleider EUFAMI ~ European federation of associations of families of mentally ill people FACT ~ Functioneel ACT GGD ~ Gemeentelijke gezondheidsdienst GGZ ~ Geestelijke gezondheidszorg HvB ~ Huis van Bewaring IBS ~ Inbewaringstelling IGZ ~ Inspectie voor de gezondheidszorg KOPP ~ Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problemen LOF ~ Landelijk Overleg Familievertrouwenspersonen LPR ~ (Stichting) Landelijke patiëntenraden LPGGz ~ Landelijk Platform GGz LSOVD ~ Landelijke Stichting Ouders Van Drugsverslaafden LSFVP ~ Landelijke stichting familievertrouwenspersonen NP/CF ~ Nederlandse Patiënten/Consumenten Federatie NVvP ~ Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie OGGZ ~ Openbare geestelijke gezondheidszorg PAAZ ~ Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis PC ~ Psychiatrisch Centrum PGB ~ Persoonsgebonden budget PZ ~ Psychiatrisch Ziekenhuis RIBW ~ Regionale Instelling Beschermd Wonen RM ~ Rechterlijke Machtiging RVZ ~ Raad voor de Volksgezondheid en Zorg SLKF ~ Stichting Landelijke Koepel Familieraden SPV ~ Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige TBS ~ Terbeschikkingstelling VMDB ~Vereniging van Manisch Depressieven en Betrokkenen VWS (ministerie) ~ Volksgezondheid, Welzijn en Sport Wajong ~ Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten WMO ~ Wet Maatschappelijke Ondersteuning WGBO ~ Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst WSW ~ Wet Sociale Werkvoorziening ZonMw ~ Zorgonderzoek Nederland en NWO-Medische Wetenschappen (gefuseerd tot ZonMw) Deze afkortingenlijst bevat alleen afkortingen die vaak in beleidsstukken van Ypsilon worden gebruikt. Een zo compleet mogelijk overzicht is te vinden op wwwypsilon.org/abc Perspectief bieden, kansen benutten: Van visie naar actie 8