VOORBEREIDENDE LES DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE 1
Utrecht, 2013 Beste docent, Wij hopen u en uw groep binnenkort te mogen verwelkomen in het Centraal Museum, waar u met de groep deelneemt aan het programma Rietveld&Design. Dit programma is speciaal gemaakt voor de groepen 6, 7 en 8. Heeft u nog geen bezoek geboekt? Neem dan contact op met onderstaande gegevens of kijk op onze website onder onderwijs. Om het bezoek zo waardevol mogelijk te maken en het prettig te laten verlopen, willen wij u voorafgaand van een aantal zaken op de hoogte brengen. In de bijlagen vindt u daarom de algemene gegevens van het Centraal Museum met routebeschrijving, de huisregels en een docentenhandleiding met informatie voor een voorbereidende les. Wij wensen u en uw klas alvast heel veel plezier! Als u nog vragen heeft over deze handleiding, het programma of de kosten kunt u met ons contact opnemen. Met vriendelijke groet, Rogier Brom en Kris van Veen Publieksinformatie & Reserveringen dinsdag t/m vrijdag 10.00-13.00 uur 030-2362393 / rondleidingen@centraalmuseum.nl En Team Educatie & Interpretatie Manon van den Berg, Veronique Konings en Sigrid Noordijk 2
Inhoud: 4. Algemene gegevens en huisregels 5. Inleiding in de klas en het programma 6. Achtergrond informatie voor u 8. Voorbereidende les en verwerkingsles 3
Algemene gegevens Het museumbezoek: Als u met uw groep komt, meldt u zich in de hal van het Centraal Museum. In de hal staan de museumdocenten u op te wachten. Zij heten daar de groep welkom. De klas wordt in twee groepen opgesplitst. Het programma start in de hal van het Centraal Museum. Het is handig als de indeling van tevoren bekend is. Ook zouden wij het erg fijn vinden als elke leerling een naamsticker draagt. Reizen naar het museum: Het Centraal Museum is met zowel de fiets als de bus gemakkelijk te bereiken. Het Centraal Museum ligt in het zuidelijke deel van de Utrechtse binnenstad. De parkeermogelijkheden zijn beperkt. De dichtstbijzijnde parkeergarage (Springweg) ligt op 10 minuten lopen van het museum. - Met het openbaar vervoer U kunt vanaf NS Utrecht Centraal Station buslijn 2 (Ringlijn- Museumkwartier) nemen. U stapt uit bij de halte Centraal Museum. U bent dan bij de ingang van het dick bruna huis en het museum. - Het adres van het Centraal Museum is: Centraal Museum Nicolaaskerkhof 10 3512 XG Utrecht T 030-236 236 2 Het dick bruna huis is een onderdeel van het Centraal Museum in Utrecht Huisregels: In het Centraal Museum mogen geen jassen, tassen, drank- of etenswaren worden meegenomen. Niet rennen en schreeuwen. Niet aan de kunstwerken zitten. De groep blijft bij elkaar, de kinderen mogen niet alleen door het museum dwalen. Verwachtingen t.a.v. leerkrachten/begeleiders: De museumdocenten zorgen voor het verhaal en de begeleiding, de begeleider en leerkracht zorgt voor de orde in de groep. Voor de rust in de groep is het belangrijk dat er niet te veel ouders bij het programma aanwezig zijn. Aan de ouders die meegaan vragen wij of ze tijdens de uitleg niet met elkaar gaan praten en hun mobiele telefoons uitzetten. 4
Docentenhandleiding Inleiding in de klas Voor een geslaagd museumbezoek is het van belang dat de kinderen van tevoren weten wat ze te wachten staat. Wat is het Centraal Museum, hoe lang blijven we daar, hoe moet ik me gedragen in het museum? Hoe gaan we daar naar toe etc.? Maar ook wat gaan we bekijken? Om de leerlingen ze goed mogelijk voor te bereiden kunt u ze het een en ander uit deze handleiding vertellen en/of een voorbereidende opdracht laten doen. Suggesties daarvoor vind u in deze handleiding. Ook kunt u een beeldpakket downloaden vanaf onze website. Hierin vind u afbeeldingen die uw verhaal en de opdrachten kunnen ondersteunen in de vorm van een PowerPointpresentatie. Kijkt u ook eens op onze website, hier kunt u heel veel informatie over de meest uiteenlopende kunstwerken vinden! Het programma s Morgens stap je uit bed, doet je lamp aan, neemt een douche, trekt je kleren aan die je uit een kast haalt, pakt je tas en fietst naar school. Bed, lamp, douche, kast, kleren, tas, fiets: elke dag gebruik je ontzettend veel voorwerpen. Heb je je wel eens afgevraagd waar die voorwerpen vandaan komen en wie ze bedacht heeft? In het Centraal Museum is bijna alles wat de bezoekers gebruiken, ontworpen door vormgevers of kunstenaars. Op een speelse manier ontdekken de leerlingen van groep 6, 7 en 8 wat design is en aan de hand van concrete vragen leren ze beargumenteren waarom ze iets een goed of een slecht ontwerp vinden. Zo maken ze kennis met de ontwerpen van bijvoorbeeld Gerrit Rietveld en Tejo Remy, en vergelijken deze moderne ontwerpen met het 400 jaar oude poppenhuis van Petronella de la Court. Ook slaan ze zelf aan het ontwerpen. In deze rondleiding staan goed kijken, nadenken en je fantasie gebruiken centraal. Groep: groep 6, 7 en 8 Kerndoelen: Nederlands 2 en 3 Oriëntatie op jezelf en de wereld 37 en 39 Kunstzinnige oriëntatie 54, 55 en 56 Werkvorm: samenwerken, opdracht, interactie, instructie Duur programma: 1 uur en 15 minuten Max aan leerlingen: 30 per groep Min aantal begeleiders: 4 per groep Kosten: 75 per groep incl. entree 5
Rietveld&Design Achtergrondinformatie Wat is vormgeving? Picture this: het is maandagochtend, kwart over zeven. Je geeft je wekker een klap, kleed je aan, wassen, ontbijten, fiets van het slot, fietsen, eindelijk op school, les. Ogenschijnlijk een gewone schooldag. Die dag ziet er opeens bijzonder uit als je bedenkt dat je in nog geen anderhalf uur tijd - van opstaan tot de schooldeur - tientallen keren in aanraking bent geweest met vormgeving. Alles is vormgegeven Het begint bij de wekker, gevolgd door de jeans en sneakers die je aantrekt, je tandenborstel, je fiets, de verkeersborden, de tram, trein of bus, de school, eindigend bij de stoel die zo ontworpen is dat je zonder rugpijn de dag kunt uitzitten. Het zijn maar een paar voorbeelden van de duizenden spullen waarmee je omringd wordt. Ze zijn bedacht door grafisch ontwerpers (van magazines tot posters en van MTV-logo tot party flyer), productontwerpers (van mobieltje tot bushok en van scooter tot kaasschaaf), modeontwerpers (van shirt tot laarzen), ruimtelijk ontwerpers (van caféinterieur tot expositie) en architecten, de ontwerpers van het huis waarin je woont en de school waarin je je bevindt totdat je weer naar huis mag. Doel Goedbeschouwd geven al deze ontwerpers vorm aan ons dagelijks leven. Anders dan een beeldend kunstenaar, die vorm geeft aan een idee of gevoel, probeert een ontwerper iets te creëren dat ons doen en laten beïnvloedt. Doelgroep Een ontwerper heeft altijd rekening te houden met een doelgroep. Zo denkt het ontwerpteam bij een scooterfabriek heel goed na over wat jij mooi, interessant en belangrijk vindt, om vervolgens scooters te ontwerpen waarop jij graag gezien wilt worden. En de ontwerpers van mobiele telefoons zijn dag in dag uit bezig met het verder technisch perfectioneren en modieus stylen van hun modellen. Een ontwerper probeert dus altijd een zo aantrekkelijk en functioneel mogelijk product te realiseren. Want zeg nou zelf: je bent toch alleen maar bereid geld uit te geven aan een slot dat praktisch en ultrasterk is, aan een computer die gebruiksvriendelijk en multimediaal is, of aan een helm die veilig, comfortabel, maar ook cool is? Functies De fabrikanten van al deze producten willen op hun beurt geld verdienen, dus proberen ze beter te zijn dan hun concurrenten. Al met al kan vormgeving dus voor een fabrikant iets extra's bieden aan producten. Mensen willen immers meer geld betalen voor goed ontworpen producten. Maar er zijn ook voorbeelden te noemen waarbij vormgeving op een andere manier iets toevoegt. Zo verleiden afficheontwerpers ons tot theater- of filmbezoek, zorgt de heldere bewegwijzering op Schiphol ervoor dat je op tijd het juiste vliegtuig haalt, behoudt Edgar Davids het overzicht op het veld dankzij een high tech sportbril. Het beroep Elke ontwerper - van modeontwerper via verpakkingsontwerper tot binnenhuisarchitect - houdt zich in essentie bezig met functie en vorm. Als een jurk slecht gemaakt is (functie), verkoopt hij niet. Als een jeans er niet trendy uitziet (vorm), verkoopt hij ook niet. Logisch dus dat een ontwerper op school leert - of dat nou de Design Academy in Eindhoven is, de Modeacademie in Arnhem of de Technische Universiteit in Delft, of de opleiding Sound & Vision/Multimediatechniek - hoe vorm en functie elkaar kunnen versterken. Weet daarom: als je een, zoals dat heet, toegepast' ontwerper wilt worden, dan moet je creatief, praktisch en dienstbaar 6
ingesteld zijn. Handig of niet? Als je vormgeving goed wilt bekijken kan je jezelf de volgende vragen stellen: Wat is het? Waar gebruik je het voor? Voor wie is het bedoeld? Welk materiaal is er gekozen? Is het handig? Waarom is het wel/niet handig? Moet het handig zijn, of heeft het een ander doel? Handig en mooi zijn namelijk niet altijd even belangrijk. Bij een rollator is het belangrijker dat hij handig is. Als hij ook nog mooi is, is dat mooi meegenomen. Bij een kledingstuk is het soms belangrijker dat het mooi is, dan dat het handig is. Denk aan hele hoge naaldhakken. Je kunt hierover met de leerlingen praten door ze te vragen: Wat is in dit ontwerp belangrijker: de praktische functie ( Is het handig? ) of de schoonheid ( Is het mooi? ). Er worden ook wel eens voorwerpen ontworpen die eigenlijk helemaal niet praktisch zijn. Dan wordt het meer een kunstobject. Dan is het handig om te weten met welke gedachte de ontwerper/kunstenaar hem gemaakt heeft. Wilde hij dat het voorwerp echt gebruikt werd, of wilde hij mensen vooral aan het denken zetten. 7
Opdrachten ter voorbereiding of verwerking Ontwerp een meubelstuk van een letter Sommige meubels lijken van de zijkant of de bovenkant op een letter. Denk maar aan de meubels van Rietveld. Schrijf eerst het alfabet op in kleine letters en hoofdletters. Kies dan een letter waar jij een meubel van wilt maken. Dat kan alles zijn; een stoel, tafel, kast, lamp, bank of misschien wel een spiegel. Je kunt proberen van zoveel mogelijk letters een meubel te maken. Sommige letters lenen zich er beter voor dan anderen. Jullie kunnen ook met de hele klas een meubel alfabet maken. Maak van iedere letter een meubel en zet ze in de volgorde van het alfabet. Ontwerp een tuinmeubel Bedenk en teken een tuinmeubel. Schrijf erbij welk materiaal en welke kleuren je wilt gebruiken. Is bij jouw ontwerp de functie, het uiterlijk of het originele idee het belangrijkste? Voor welke plek is jouw tuinmeubel bedoeld? Bedenk een leuke naam voor jouw ontwerp. Tips om op een idee te komen: - de natuur(bloemen, planten, boomstronk, paddenstoelen, tuinkabouters) - iets wat juist níet in de tuin hoort - de omgeving waarin je het tuinmeubel wilt gebruiken (soort tuin of het huis/gebouw waar de tuin bij hoort) Verbeter een bestaand ontwerp Laat de leerlingen uit een aantal bestaande ontwerpen kiezen. Dit kan zo simpel zijn als de gieter, bezem, stoffer, pennenbak die in het lokaal staan of de mok, beker, bestek uit de kantine. Of kies een aantal afbeeldingen uit het beeldpakket. Laat de leerling een ontwerp kiezen waarvan hij/zij vindt dat het verbeterd kan worden en stel daarbij de vragen; waar is het van gemaakt? Wat is er goed/slecht aan het ontwerp? Wat zou je kunnen verbeteren? Maak twee tekeningen van het voorwerp: - oud: zo is het voorwerp nu - nieuw: het voorwerp met jouw verbetering erbij Schrijf erbij welk materiaal en kleur je gebruikt en wat de verbetering precies is. 8