Raptor uitgelegd aan buurman, zoals beloofd Buurman, ik heb je beloofd nog iets meer van de Raptor te vertellen. Ben je er klaar voor? Buurman is al weer vroeg op visite. Blijkbaar heeft hij de smaak te pakken van het spelen met modeltreinen en het besturen daarvan middels een programma. Ja, Willem, zegt ie, ik heb de baan al helemaal aangesloten zoals je in de voorgaande weken hebt uitgelegd, zegt ie trots, en het is warempel nog goed gelukt ook! Het werkt bijna allemaal meteen. Alleen een van de terugmelders deed het niet en ik kon maar niet vinden waarom. En, zeg ik, wat was het nou? Nou, zegt buurman, ik heb wel twee dagen zitten zoeken en nog wel drie keer je beschrijving nagelezen, maar ik kwam er maar niet achter. Toen heb ik mijn kleinzoon gevraagd eens even mee te kijken. Weet je, die doet ook wat met computers en die weet er alles van. En hij had het zo gevonden. Een draad was losgegaan van een contact. Stom he? Ik zeg hem dat het wel eens meer gebeurt. Als je zelf iets gemaakt hebt ga je ervan uit dat je geen fouten maakt en het gevolg is dat je over je eigen fout heen blijft kijken. Dat heb ik al zo dikwijls meegemaakt in de winkel. Mensen die hoog en laag beweren dat ze alles goed hebben aangesloten, alles goed ingesteld hebben en het toch niet werkt. Ik antwoord dan altijd; als u dat nou zo zeker weet dat alles goed is, waarom werkt het dan niet. En vaak krijg ik dan nog te horen zoiets van: maar ik weet zeker dat ik het goed heb gedaan... Vaak, na enkele weken, komt er soms wel eens een bekentenis in de zin van: Willem, je had toch gelijk, dit of dat zat inderdaad niet goed of ik heb me toch vergist met het invoeren. Ik lach dan stiekem in mijn vuistje. Ja, dat snap ik, zegt buurman, zoiets was het bij mij ook. Nou, dan gaan we maar eens van start. De Raptor is een multiprotocol treinbesturingscentrale. Wacht, wacht! begint buurman te roepen. Het is meteen al raak. Wat is dat nou weer een multopriticoel centrale? Rustig buur, ik leg het uit. Vroeger had elke treinfabrikant een eigen centrale ontwikkeld, niet alleen het kastje maar ook de software daarvoor. En ze waren er allemaal even trots op: ons systeem is het beste... Zoals ik al eens uitgelegd heb is de centrale eigenlijk een gewone computer die door een programma gestuurd wordt. Fleischmann had een systeem ontwikkeld, FMZ, Trix ook en die noemde het Selectrix, Marklin had Motorola en Lenz het DCC protocol. Alle systemen waren bedoeld om treinbanen te besturen. De ene wilde de ander de lof afsteken door te roepen dat hun systeem het gewoon was. Waar het om ging was, dat de elektronica in de computer moest kunnen praten met zijn omgeving, dus met de decoders in de locs, de decoders voor de wissels en voor de seinen en met de terugmelders. Ze hadden daarvoor allemaal hun eigen taal ontwikkeld. Dat noemen we het protocol. Dus Trix gebruikte het Selectrix protocol, Marklin het Motorola protocol enz. Decoders heb ik je al uitgelegd, zijn ook kleine stukjes elektronica die digitale signalen begrijpen en kunnen vertalen naar bruikbare informatie, bv. het aansturen van een locomotiefmoter. O, zegt buurman, eigenlijk net als bij mensen uit verschillende landen, ze willen allemaal hetzelfde maar ze kunnen elkaar niet verstaan... Zo zou je kunnen vergelijken, buurman.
Het werken met die verschillende protocollen is natuurlijk voor de eindgebruiker, voor jou en voor mij, niet erg handig. Het zou zoveel eenvoudiger zijn om allemaal dezelfde taal te spreken, toch? Bovendien kwamen er een aantal fabrikanten van treinbesturingscentrales zoals Viessman, ESU, Uhlenbrock, TAMs enz. op de markt, die zelf geen treintjes maken. Hun systemen zouden ze alleen maar goed kunnen verhandelen als die universeel bruikbaar zijn. Begrijpelijk toch, niet? Jazeker, jazeker, knikt buurman. Ook de treinenfabrikanten, die door fusies en overnames, steeds meer merken onder hun dak kregen kiezen nu voor multiprotocol. Marklin heeft Trix en LGB in huis, Hornby is de grote firma achter Arnold, Jouef, Lima en eigen merk Hornby, Bachmann heeft ook een aantal merken in hun programma. Dus de meeste centrales zijn tegenwoordig geschikt voor in ieder geval Motorola en DCC en soms ook nog voor de andere systemen. Ik snap het, zegt buurman. De Raptor is dus een multiprotocol centrale, ontwikkeld in Nederland. Hij kan zelfs de verschillende protocollen tegelijkertijd verwerken en een modelbaan op sturen. Hij is van Nederlands fabrikaat. Toch is een iets andere centrale dan de hiervoor genoemde merken. Raptor werkt niet op een computerplatform zoals Windows en Apple. Het is een machinecode gestuurde centrale. Verder niet belangrijk om te weten, behalve dan dat hij ontzettend snel is. Andere merken centrales bv. hebben wel 2 tot 4 minuten nodig om op te starten. Raptor maar een paar seconden. En nog een groot verschil: voor de andere centrales heb je, om hetzelfde te kunnen presteren, een standaard Windows of Apple computer nodig met een scherm. Een laptop kan natuurlijk ook. En daarbij nog software, dat is een besturingsprogramma speciaal geschreven om treinen te besturen. Die zijn in allerlei uitvoeringen van eenvoudig tot zeer lux, van enkele tientallen euro's tot vele honderden euro's te koop. Sommige programma's zijn zelfs gratis te downloaden via het internet. Raptor heeft standaard zo een besturingsprogramma aan boord! Geen computer nodig, geen beeldscherm, geen besturingssoftware. Alles zit bij Raptor in een kastje. Dat klopt niet! roept buurman triomfantelijk omdat ie mij op een foutje betrapt. Dat klopt echt niet Willem, want ik moest er een kastje bij kopen, wat jij booster noemt! Je hebt gelijk buurman. De andere centrales hebben in hun behuizing een booster ingebouwd. Voordeel: geen extra kastje nodig, geen extra bedrading, meteen klaar. Toch is bij Raptor expliciet gekozen de centrale en de booster als losse eenheden te laten bestaan. Voordeel: Raptor is helemaal ingericht om zo efficiënt en snel mogelijk een digitale baan te besturen van welk merk dan ook. Door er een losse booster aan te koppelen kun je zelf kiezen voor het soort booster dat het beste past bij je baan en van welk vermogen die dan moet zijn. Er is nog een groot verschil met de meeste besturingscomputers van de (treinen)fabrikanten. Raptor heeft slechts een kleine schermpje met vier regels om informatie weer te geven en data in te voeren. De anderen hebben daar prachtige veelkleurige ingebouwde displays voor. Maar ook hier weer een besluit van de techneuten achter Raptor. Raptor is een moderne ondersteuning om een modelbaan te kunnen besturen. Als er een groot scherm naast de baan staat zit je meer op het scherm te kijken dan naar de baan. Maar onze hobby is modeltreinen. Daar moet de nadruk op liggen. We willen treinen zien rijden, we willen rangeren, we willen aan de modelbaan bouwen. We willen zo min mogelijk met de besturing bezig zijn. Dat moet wel gebeuren, maar de trein gaat voor toch? Daar is buurman met me eens. Ook hij wil spelen met de trein, bouwen aan zijn droom. Hij geeft wel toe dat ie het uitpuzzelen hoe de treinen nu het mooiste rijden ook wel leuk vindt.
Maar dat hebben ze niet helemaal goed op papier gezet, dat puzzelen, zegt buurman. Dat hadden ze wel eens wat duidelijker kunnen opschrijven. Buurman, je raakt de spijker op zijn kop! Ben ik helemaal met je eens. De reden daarvan is de volgende, natuurlijk niet om een excuus te hebben, want je hebt gewoon gelijk. De mensen achter de Raptor zijn professionele industriële hard- en software ontwikkelaars. Briljante technici met een belangrijk gebrek: zij staan er niet bij stil dat wij, niet zo'n geweldige techneuten hun taal niet helemaal volgen. Zij gaan er van uit dat we alle termen die zij gebruiken voor ons ook koek en ei zijn. En dat is dus echt niet het geval. Ze hebben wel een handleiding van enkele tientallen pagina's geschreven, maar die is niet altijd even duidelijk. Vandaar dat ik je in een soort minicursusje al wat meer wegwijs gemaakt hebt, hoop ik tenminste. Ja, dat heb je wel, zegt buurman, want ik wist echt niks van treinen, laat staan automatiseren daarvan, en nu heb ik de baan al rijdend! Gelukkig. Ik probeer mijn klanten zo goed mogelijk en volledig mogelijk bij te staan al is dat ooit moeilijk omdat ik hen, of zij mij niet goed begrijpen of omdat het te druk is in de winkel om goed bij de les te blijven. Maar ik doe mijn best. Ik hoop dat mijn collega's dat ook doen. Veel informatie vind je ook op de website van het Raptor forum (www.raptor-forum.nl). En als ik er echt niet uit kom, kan ik altijd terugvallen op de Raptor mensen. Overigens ben ik ook niet altijd blij met de gebruiksaanwijzingen van de treinenfabrikanten: ze zijn zeker ook niet altijd volledig en/of duidelijk, soms zelfs helemaal niet in het Nederlands en als het over aansluiten gaat van modules doen ze net of er alleen maar modules van hun eigen merk bestaan wat het aansluiten van merkvreemde modules dus niet makkelijker maakt. Nou, dan de belangrijkste eigenschappen van Raptor op een rijtje: Locomotieven: - DCC, Motorola, SelecTRIX en FMZ in één besturingscentrale voor standaard digitale locs, baanvakken, wisselstraten en (schaduw)stations, direct aansluitbaar op de populaire digitale Boosters - SUPER-DE-LUXE lok-regelaar inclusief schakelen tot 24 functies (afhankelijk van decoder). - Per trein instelbare locregelaar SNELHEIDSBEGRENZER. Nooit meer per ongeluk te hard! - Treinen STOPPEN ZONDER rijstroomonderbreking bij hoofdseinen via stop-terugmeldpunten, zodat LICHT- en GELUIDsfuncties voor rode seinen gewoon blijven doorwerken. - Overzicht van de treinposities met TREINNUMMER en TREINNAAM INDICATIE. - SNELHEDEN van locomotieven onafhankelijk instelbaar en/of handmatig over te nemen. - Tot 250 treinen in te voeren, compleet met identificatienaam en decoder gegevens. - Honderden (softwarematige) REM-GENERATOREN, voor massasimulatie-decoders bij seinpaalstopmeldpunten, tot op de millimeter nauwkeurig! - Nieuwe treinen binnen één minuut aan te melden en automatisch over de hele baan laten rijden.
- Tot 500 Rijwegen/wisselstraten in te voeren, inclusief zelf te kiezen bloknamen. Wissels en seinen: - Alle typen (drieweg- en kruis)wissels per wisselstraat onbeperkt invoerbaar, éénknopsbediening! - ALLE wissels en seinen te allen tijde bedienbaar met herhaalknop laatst gestuurde wissel of sein. - Onafhankelijke BEKRACHTINGINGSTIJD per wissel/sein instelbaar, o.a. (servo)motorsturingen. - Alle ingangstypen w.o. schakelrails/magneet(reed)contact(welke NOOIT meer kunnen inbranden!) als impulscontacten en/of contactrails & stroom (bezetmeld)detectie als doorlopende terugmelding allemaal door elkaar heen te gebruiken. - Hoofdseinen (in schaduwstations) behoeven NIET fysiek aanwezig te zijn, dus zonder decoder. Terugmelders: - Slechts één terugmelder-ingang per blok nodig! Automatische herkenning van nieuwe S88 melders. - Ingebouwde snelle S88 ontstoringsfilters voor probleemloze terugmeldingen. (Tot 50 meter!) - Gemakkelijk bloknamen, S88 ingangen, wissel- en seinnummers te veranderen of toe te voegen. - UNIEKE automatische baanplan-leermogelijkheid! Slechts één trein handmatig over de baan laten rijden en Raptor leert automatische alle rijwegen, wisselstraten en kruisingen! Voor alle complexe railontwerpen en stations voor alle treinen uit ELKE rijrichting tegelijk! Blokken en rijwegen: FEILLOZE en AUTOMATISCHE emplacements-, flank- en kruisingsbeveiliging. - Rijwegen/baandelen gemakkelijk in- en uitschakelbaar (t.b.v. railwerkzaamheden bijvoorbeeld) - De extreem geavanceerde ROUTEZOEKER van RAPTOR laat vol-automatisch AL Uw treinen zeer afwisselend TEGELIJK en SPECTACULAIR door elkaar heen rijden! - Treinbewegingen hoeft u zelf NOOIT MEER te PROGRAMMEREN!!! Diverse: - Gemakkelijk bloknamen, S88 ingangen, wissel- en seinnummers te veranderen of toe te voegen. - Constatering TREINVERTRAGINGEN en automatisch OMLEIDEN van de overige treinen. - Ook tijdens het automatisch rijden is RAPTOR razendsnel bedienbaar voor gegevens invoer/wijziging. Raptor-unit: - ONVERSLIJTBARE draaiknop! Goudcontact toetsenbord geoptimaliseerd t.b.v. kleurenblindheid.
- Kast is STOFVRIJ voor binnen en SPATWATERDICHT, met zonlicht UV filter, voor buiten! - Laag stroomverbruik, slechts 2 Watt!! GROTE TEKSTEN op krasvrije toetsen & 4 regelig scherm. - Duidelijke achtergrondverlichting van scherm voor reflectieverlichting toetsenbord t.b.v. een nachtrit. - Raptor is binnen 2 seconden gestart en slaat alle gegevens in 1 seconde geheel BATTERIJLOOS op. Raptor uitbreidingen Softwaremodules De functionaliteit van de basis Raptor is al erg hoog. Toch kan er nog meer moois uit de Raptor gehaald worden. Dat is mogelijk gemaakt door een aantal apart verkrijgbare software modules waarmee je het rijgedrag en de functies van diverse onderdelen nog kunt verfraaien en uitbreiden. Deze software modules vind je in de module-katalogus waar precies in beschreven staat wat ze precies doen, en kosten per stuk zeven euro vijf en negentig. Als je er een of meerdere besteld (via de vakhandel) krijg je een vel papier of email met daarop een een serie getallen en een uitleg hoe je die in de Raptor moet invoeren. Interface Er is ook een interface verkrijgbaar voor hen die toch een beeldscherm, computer en/of router willen aansluiten. De functie van de combinatie computer/beeldscherm is het zichtbaar maken van
de lay-out inclusief alle blokken, wissels, seinen enzovoort en het bedienen daarvan via het scherm met bv. een computermuis, een smartphone of een tablet. Er is zelfs een minicomputer (beter bekend als de Raspberry Py) waarvoor door Raptor een geheugenkaartje gemaakt en verkrijgbaar is met de besturingssoftware daarop om dit te verwezenlijken. Tevens is een geheugenstick verkrijgbaar voor een tiental euro's met hetzelfde programma om op een gewone computer of laptop te zetten. Met dit programma kunt u de baan met alle details op het scherm van de monitor of TV tekenen. Zie ook hier weer de site van www.raptor-digital.eu Het programma (SpDrs60) is overigens ook gratis te downloaden maar eist wel enige kennis, dus mijn advies is het om het gewoon op een sticky of geheugenkaartje aan te schaffen. Als je op de computer of de interface een (draadloze) router aansluit, kun je de hele baan zelfs bedienen met smartphone (android of ios) of tablet PC (android of ios). Ook hiervoor kun je gratis APP's downloaden. Zie de genoemde website wederom. Er zijn vele combinaties mogelijk met Raptor. Van enkelvoudig opstelling tot een configuratie met meerdere Raptors in een netwerk om van meerdere plaatsen als dan niet draadloos een modelbaan te besturen. Ook geschikt voor omvangrijke clubbanen waarbij aankoppelen meerdere bedieningspunten, inzetten extra treinen enz op zeer eenvoudige manier kan gebeuren. Open onderstaan PDF-je voor een overzicht met Raptor mogelijkheden (als de link niet werkt, kopieer dan onderstaande regel en plak die in je browser) www.raptor-digital.eu/spdrs60_for_raptor_netwerk_nl_1_0.pdf