1 JAARVERSLAG SIEN-N 2007
2 JAARVERSLAG SIEN-N 2007 1. Woord vooraf Geachte donateurs en andere belangstellenden In het jaarverslag van 2006 sprak voorzitter Rene van Iterson alle vertrouwen uit in zijn opvolger. Dat is een prettige start voor een nieuwe voorzitter, want ik wil dat vertrouwen graag waarmaken. Voor SIEN-N was 2007 een bijzonder jaar. De nu al onder de naam Garnwerd-sessie bekend staande bijeenkomst van mei speelde daarin een belangrijke rol. De overgang naar een meer professionele vrijwilligersorganisatie met SIEN-N als vraagbaak voor industrieel erfgoed in Noord- Nederland is voor mij de uitdaging in mijn nieuwe rol. Om deze slag mede mogelijk te maken is een subsidieaanvraag gemaakt en besproken met VSB- en Scholten-Kammingafonds. Daarnaast nam de realisatie en met name de financiële dekking van een zeer fraai uitgevoerde kalender met industrieel erfgoed uit Noord-Nederland veel tijd in beslag. Pas onlangs werd bekend, dat de productie van deze kalender in 2008 een feit wordt. Ook kunt u van mij een sterkere nadruk verwachten op herbestemming van industrieel erfgoed, naast behoud. Met behoud om het behoud komen we er niet. De Stichting Boei is voor SIEN-N een interessant voorbeeld, aangezien zij mede door aankoop aan herbestemming kan doen. Alhoewel het niet in de lijn van SIEN-N ligt om zelf te gaan aankopen, zit ik wel op de lijn om allianties aan te gaan met partijen om herbestemming te realiseren. Dat een object als de Toekomst In Scheemda, na jarenlange verpaupering onlangs de kanjerprijs ontving is prachtig, maar ik wil ervoor waken, dat kleinere interessante objecten daarmee niet buiten de boot vallen. De lichte stijging van het aantal donateurs dit jaar is verheugend; de komende jaren echter zetten wij fors in voor een sterkere uitbreiding: het industrieel erfgoed is het waard! Onze dank gaat dan ook uit naar onze donateurs die een onmisbare bijdrage leveren aan onze vrijwilligersorganisatie. Veel leesplezier toegewenst! Leo Hardus voorzitter SIEN-N
3 2. BESTUURSVERSLAG 2.1 Personele wijzigingen Het bestuur van SIEN-N is per 1 januari 2007 uitgebreid met twee leden: Thea Goudberg als secretaris en Ineke den Hollander als bestuurslid en vertegenwoordiger van de provincie Drenthe. Na de eerste vergadering in januari moest Thea Goudberg door familieomstandigheden haar functie van secretaris echter opgeven. Ineke den Hollander heeft sindsdien de secretariële werkzaamheden op zich genomen. In november 2007 maakte Theo Dijkstra kennis met het bestuur en gaf aan zich als vertegenwoordiger van Friesland te willen inzetten voor SIEN-N. Helaas haakte Theo af doordat grote projecten op zijn werk teveel beslag op zijn tijd legden. Het aftreden van onze voorzitter René van Iterson vond plaats in de bestuursvergadering van januari 2008. De samenstelling van het bestuur per 31-12-2007 is als volgt: Voorzitter (scheidend) Vicevoorzitter (toekomstig voorzitter) Secretaris Penningmeester Bestuurslid, Pr-commissie Bestuurslid, Pr-commissie, werkgroep Waterwerk Bestuurslid, Pr-commissie Bestuurslid Bestuurslid Rene van Iterson Leo Hardus Ineke den Hollander Aletta Bastmeijer Mathijs Dijkstra Tjaard Kuiper Rita Overbeek Marcel Overbeek Matthijs Nugter 2.2 Financiën Ingekomen is 657,50 en uitgegeven 857,69. In 2007 is 500,- van de plusrekening naar de Postbankrekening overgemaakt om tekorten aan te vullen. Eind 2007 is het totale vermogen 1664,52. In 2007 is het aantal donateurs licht gestegen en telt op dit moment 32, waaronder 10 gemeenten, instellingen en bedrijven. Er zijn in 2007 contacten gelegd met het VSB-fonds en het Scholten-Kammingafonds voor subsidiëring van de professionaliseringslag. Een belangrijk middel voor de verwerving van deze subsidie is het opstellen van een beleidsplan. SIEN-N is hiermee aan de slag gegaan en de gesprekken met de fondsen lopen door in 2008. De kalender met industriële objecten uit Groningen, Drenthe en Friesland, waar in 2006 een begin mee is gemaakt, bracht in 2007 nog kosten met zich mee. In 2007 zijn diverse pogingen in het werk gesteld om sponsors te werven waardoor de uitgave van de kalender op zich liet wachten. De financiële dekking is tenslotte op andere wijze geregeld en in het najaar van 2008 wordt de kalender gepresenteerd. De kosten van onder andere de Postbank, de Kamer van Koophandel en het lidmaatschap van de landelijke vereniging FIEN zijn niet gestegen. Al met al een rustig financieel boekjaar. 2.3 Professionalisering In mei 2007 heeft het bestuur een brainstormsessie gehouden in Garnwerd. Alle bestuursleden hebben zich uitgesproken over verleden, heden en toekomst van SIEN-N. Hieruit zijn de volgende wensen en aandachtspunten naar voren gekomen: 1. Meer beleidsmatig gaan werken waarbij een scheiding tussen beleid en uitvoering in het bestuur wordt aangebracht. 2. Concrete projecten verwerven en uitvoeren 3. Producten maken (zoals routeboekjes, educatief materiaal) 4. Het aantal donateurs uitbreiden 5. De bekendheid van SIEN-N vergroten 6. Jongeren als doelgroep betrekken Deze zes aandachtspunten moeten leiden tot:
4 SIEN-N = vraagbaak voor industrieel erfgoed in het noorden In vervolg hierop is de samenstelling van werkgroepen in gang gezet zodat vanaf januari 2009 de scheiding tussen beleid en uitvoering een feit zal zijn door de instelling van een dagelijks bestuur (bestaand uit maximaal 5 personen) en werkgroepen. In 2007 is een overzichtslijst is gemaakt van bij SIEN-N aanwezige literatuur en archiefmateriaal. 2.4 Jubileumvoorbereiding De voorbereiding van de viering van het 12,5-jarig jubileum in combinatie met het afscheid van de voorzitter heeft in 2007 een groot deel van de vergaderingen in beslag genomen. De daadwerkelijke uitvoering van deze dag met de jaarlijkse excursie vond plaats in april 2008. 3. ACTIES RONDOM INDUSTRIELE OBJECTEN 3.1 Appingedam: Bronsmotorenfabriek SIEN-N heeft in 2006 het fabriekscomplex van de voormalige Bronsmotorenfabriek in Appingedam reeds fotografisch vastgelegd. In 2007 stuurt SIEN-N een brief naar de gemeente waarin wordt gewezen op het belang van behoud van dit gebouw met inhoud. 3.2 Appingedam: Gasfabriek met schoorsteen SIEN-N heeft dit complex gedocumenteerd. Alleen de schoorsteen en het exterieur van de directeurswoning blijken nog interessant te zijn. 3.3 Bedum: Directeurswoning van de voormalige melkfabriek DOMO De directeurswoning heeft geen monumentale status maar is een beeldbepalend pand en gebouwd in 1921 door de architecten de gebroeders G. en W. Wierenga. SIEN-N heeft het exterieur gefotografeerd; het interieur is gefotografeerd door Monument & Materiaal, die vervolgens belangrijke interieurelementen hebben verwijderd en opgeslagen. Ondanks pogingen van de historische vereniging Bedum, Stichting Beemer Aarfgoud, Bond Heemschut en SIEN-N om de villa te behouden en zelfs een spectaculair plan om de villa te verplaatsen is uiteindelijk toch het doek gevallen. In 2008 wordt de villa gesloopt. De sloop in volle gang
5 3.4 Bedum: gasfabriek Het complex staat op de nominatie om gesloopt te worden zodat de bodemvervuiling kan worden aangepakt. SIEN-N heeft in 2006 over het behoud en herbestemming van het fabriekscomplex contact onderhouden met de lokale partij gemeentebelangen. In 2007 neemt een voormalige inwoner contact op met SIEN-N en begint een actiegroep tot behoud van de gasfabriek. SIEN-N ondersteunt in 2008 een bezwaarschrift tegen sloop. 3.5 Loppersum: veilinggebouw Pomona De oude veilingloodsen worden in 2007 gedeeltelijk gesloopt in verband met nieuwbouwplannen. SIEN-N heeft het veilinggebouw gefotografeerd en gedocumenteerd. Er blijken bijzondere spanten aanwezig te zijn in het gebouw en SIEN-N heeft de gemeente geadviseerd deze in ieder geval te behouden. veilinggebouw Pomona spanten Pomona 3.6 Loppersum: voormalige steenfabriek Rusthoven
6 SIEN-N heeft een brief opgesteld voor de gemeente met het advies Ringhoven te behouden, bijvoorbeeld door opname in de bouwplannen. 3.7 Wapse: Zuivelfabriek Ons belang de zuivelfabriek in 1947 In juli 2007 heeft SIEN-N een waardestelling gemaakt voor de voormalige zuivelfabriek Ons Belang in Wapse, gemeente Westerveld. De oorspronkelijke bouw dateert uit 1897. De eerste steen met het opschrift Ons Belang is nog in bezit van de huidige eigenaren van het gebouw. In de loop der tijd is het gebouw verbouwd, vergroot en aangepast aan nieuwe ontwikkelingen en eisen. De belangrijkste verbouwing vindt plaats in 1956 onder leiding van de architect J. Boelens. Het rechter gedeelte van het gebouw wordt grotendeels afgebroken en vervangen door nieuwbouw met een gewapend betonconstructie. De fabriek krijgt dan de huidige aanblik: links het oude gedeelte en rechts het nieuwe gedeelte. Na de sluiting van de zuivelfabriek in 1970 heeft het pand vier jaar leeg gestaan. In 1974 wordt het pand in twee delen gesplitst, waar in het rechter gedeelte Muko Verf start. In 2002 vestigt een verlichtingsbedrijf zich hier maar sinds hun faillissement in 2004 staat dit rechtergedeelte van het gebouw leeg. In 2007 wil de gemeente dit gedeelte ombouwen tot een starterslocatie en de vraag is om een waardestelling te maken. SIEN-N brengt hiervoor een bezoek aan de huidige bewoners, fotografeert beide delen en voert archiefonderzoek uit en constateert in een rapport dat de voormalige zuivelfabriek Ons Belang voor Drenthe en voor Wapse van belang is vanwege de cultuurhistorische en architectuurhistorische waarden en de gaafheid van het bouwdeel uit 1956. De vaste afwerking van het interieur is zo goed als geheel bewaard gebleven. De betonconstructie, de betegelde wanden en vloeren, trappen en deuren en zelfs lampen zijn nog originele elementen uit de bouwperiode van 1956. 3.8 Werkgroep waterwerk In vervolg op de acties in 2006 houdt SIEN-N de ontwikkelingen op het gebied van watererfgoed nauwlettend in het oog. In november 2007 kan worden gemeld dat de vaarwegverbinding tussen Ter Apel en Erica weer hersteld zal worden voor de scheepvaart.
7 3.9 Werkgroep Public Relations De najaarsexcursie van 2006 bleek zo goed te zijn aangeslagen dat er in november 2007 een verzoek binnenkomt om deze excursie te herhalen in het kader van het afscheid van de heer G. Wierenga bij Grontmij. Deze stadswandeling in Groningen vindt plaats op de mooiste dag van 2007: zaterdag 22 december met sneeuw, zon en een strakblauwe hemel onder leiding van SIEN-N plaats. Wij bezochten onder andere een bakstenen fabriekspand uit het begin van de vorige eeuw, nl. de regenjassenfabriek Simplon aan het Boterdiep. Begin jaren '70 stond het pand leeg en werd het gekraakt door hippies en kunstenaars die er sessies en concerten organiseerden. Sinds 1978 is het cultuurpodium en vanaf 1993 is er ook een jongerenhotel in gevestigd. Na een grote verbouwing werd het cultuurcentrum in 2002 feestelijk heropend als poppodium. de voormalige regenjassenfabriek Simplon 6. COLOFON Jaarverslag Stichting Industrieel Erfgoed Noord-Nederland (SIEN-N) Samenstelling: Ineke den Hollander Lay-out en bewerking: Foto s: Marcel overbeek, www.poparchiefgroningen.nl; www.zuivelhistorienederland.nl september 2008 De Stichting Industrieel Erfgoed Noord-Nederland (SIEN-N) SIEN-N heeft als doelstelling behoud en onderzoek van industrieel erfgoed in de ruimste zin des woord en heeft als werkgebied de provincies Groningen, Drenthe en Friesland Secretariaat: Postbus 1536 9701 BM Groningen Informatie: info@sien-n.nl www.sien-n.nl