Caroline De Beleyr Japanologie 1ste licentie Individuele opdracht: Buddha Populaire Cultuur H. Coppens Academiejaar 2005-2006
Inhoudstafel Over de auteur: Osamu Tezuka ( 治虫手塚 ), manga no kamisama...3 Achtergrond over de verschillende publicaties...5 Thematiek...6 Het verhaal...6 Personages (beschrijving beperkt tot volume 1 uit de reeks)...7 Schrijfstijl...8 Publiek...8 Taalgebruik...8 Woordenlijst...9 Tekenstijl...9 Persoonlijke uitwerking: het leven van Boeddha...10 Eigen mening...11 Nuttige links en referenties...12 Bijlagen...13 2
Over de auteur: Osamu Tezuka ( 治虫手塚 ), manga no kamisama Manga kent een lange geschiedenis die maar liefst 800 jaar terug gaat. Dé man die het pad geëffend heeft voor de moderne vorm van manga is zonder twijfel Osamu Tezuka, ook wel the godfather of comics (manga no kamisama 漫画の神様 ) genoemd. Zijn invloed op manga, en ook op animé, kan gewoonweg niet onderschat worden. Osamu Tezuka werd geboren op 3 november 1928, in het stadje Toyonaka nabij Osaka. Zijn liefde voor manga en animé is weinig verwonderlijk, gezien zijn ouders hem al van jongs af aan ondergedompeld hebben in de wereld van drama en animatiefilms. Tezuka hield vaak wedstrijdjes met zijn zus waarin ze om ter best hun eigen animaties tekenden. Zo werd het al snel duidelijk dat de kleine Tezuka talent had. Naast tekenen had Osamu Tezuka nog een andere obsessie: insecten. Hij hield ervan om ze uren te observeren en vervolgens eigen insectengidsen samen te stellen met zijn tekeningen. Vooral op de osamushi, een klein kevertje, was hij verzot. De overeenkomsten in zijn naam met die van het insect inspireerde hem om aan de schrijfwijze van zijn eigen naam het karakter 虫 (insect) toe te voegen. Tijdens WO II leerde Tezuka net zoals de rest van de bevolking de gruwelen van oorlog kennen. Getroffen door het leed rondom hem besliste hij om geneeskunde te gaan studeren. Maar ondanks zijn diploma als arts belandde hij alsnog in de artiestenwereld. Op 17 jarige leeftijd debuteerde hij met New Treasure Island en had hij meteen succes. 3
Al gauw volgde de reeks die hem overal ter wereld bekend maakte: Astroboy (Tetsuwan Atomu 鉄腕アトム ). De avonturen van de schattige goedhartige robot konden zowel jong als oud bekoren. Ook nu nog heeft de kleine Astroboy veel fans, verspreid over de hele wereld. Tezuka schreef niet enkel verhalen voor kinderen. Mede door zijn ervaringen tijdens de oorlog had hij een grenzeloos respect voor het leven. Het thema leven en dood is duidelijk een rode draad doorheen al zijn werken. Vaak raakt hij aan de meer dieperliggende betekenis en waarde van het leven, en schrijft hij over de onvermijdelijke samenhang van leven en dood. Eén van de verhalen waarin dit erg duidelijk is, is zijn biografie over het leven van Boeddha, in de gelijknamige reeks Buddha. In het kader van de lessenreeks Populaire Cultuur zal ik dieper ingaan op de inhoud en achtergrond van dit toch wel omvangrijke werk van Tezuka. De info in deze paper is bedoeld om aan de lezer van Buddha extra informatie rond het verhaal te bieden opdat hij of zij deze manga met veel plezier en gemak zou kunnen lezen. 4
Achtergrond over de verschillende publicaties Buddha kan zonder meer beschouwd worden als één van Tezuka s grootste werken. Hij werkte eraan tot twee jaar voor zijn dood. De reeks werd voor het eerst uitgegeven in de jaren 70. Het manga magazine COM dat de reeks Phoenix ( 火の鳥 ) publiceerde was opgeschort en het magazine Kibo-no-tomo stelde voor om de reeks over te nemen. Phoenix sloeg echter niet aan bij de jonge mannelijke lezers, en men besliste om de reeks te vervangen door het nieuwere Buddha. Later veranderde de naam van het magazine naar Shōnen World, en vervolgens nog eens naar Comic Tom om het imago wat op te frissen. De Japanse versie van de reeks omvat 14 delen, met nog eens 6 extra publicaties in de maandelijkse uitgave van Shōnen World. Enkele jaren geleden werd de reeks vertaald naar het Engels en heruitgegeven. De Engelstalige reeks kent echter een andere indeling: slechts 8 volumes omvatten de meer dan 3000 pagina s van de oorspronkelijke Japanse versie. Een overzicht van alle 14 Japanse titels: 5
Thematiek Naast het thema van respect voor het leven, dat typisch is aan Osamu Tezuka s werk, lopen er twee thema s doorheen het verhaal van Buddha. Het eerste thema is de onrechtvaardigheid in deze wereld. In het verhaal van Buddha wordt deze thematiek weergegeven door het Indische kaste-systeem. Volgens dit systeem wordt een mens geboren in een bepaalde kaste, en zit hij vast in deze kaste voor de rest van zijn leven. Het is enkel bij reïncarnatie dat men in een andere kaste terecht kan komen. Tezuka uit felle kritiek op deze vaste bepaling van sociale status. In het verhaal is het Chapra die zich verzet tegen het kaste-systeem. Hij hekelt zijn slavenbestaan en vraagt zich af waarvoor of waarom hij überhaupt op deze wereld gekomen is. Hij vindt geen voldoening in zijn huidige bestaan en zijn enige doel is dan ook om te ontsnappen aan benadeelde positie (zie bijlage 1). Het tweede thema is de nutteloosheid van geweld. Ook dit is een vaak terugkomend onderwerp bij Tezuka. De voorliefde voor deze boodschap valt te verklaren vanuit de oorlogsgruwelen die hij aan de lijve ondervonden heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze twee thema s worden samengebracht door de rode draad in het verhaal: het leven van Boeddha. Het verhaal De algemene verhaallijn is zoals reeds vermeld in vorige paragraaf het leven van Boeddha. Shittarda (de latere Boeddha) stamt uit de Shaka familie die aan de voet van het Himalaya gebergte woont. Zijn moeder stierf een week na de bevalling, dus werd hij opgevoed door zijn tante Prajapate. Op z n 16 e huwde Shittarda met Yashodara, en samen krijgen ze een kind, Rahula. Na de geboorte van zijn kind begint Shittarda meer en meer na te denken, zich toespitsend op de vier fundamentele elementen: het leven, verouderen, ziekte en de dood. Op 29- jarige leeftijd geeft hij alles op om monnik te worden. Hij vult zijn dagen met meditatie, op zoek naar de verlichting. Zijn spirituele inspanningen leiden hem naar de ultieme verlichting, onder de Pippala boom. Vanaf dan is hij gekend onder de naam Boeddha (lett.: de verlichte), en doortrekt hij heel India om zijn inzichten door te geven aan anderen. De reeks is echter méér dan een gewone biografie, en dat maakt het eerste deel van de reeks (het boek dat ik gelezen heb naar aanleiding van deze bespreking) meteen duidelijk. Er zijn weinig historische bronnen over het leven van Siddharta Gauma (Boeddha) beschikbaar. Een hele comics-serie wijden aan zijn leven vraagt dus enige creativiteit. Tezuka introduceerde daarom meerdere elementen in het verhaal, waardoor hij niet enkel schrijft over het leven van één bepaald iemand, maar ook over het leven in een maatschappij, meerbepaald de Indiase maatschappij 2500 jaar geleden. Vooral aan het kaste-systeem waarin mensen leefden besteedt hij veel aandacht. Om het verhaal meer dynamiek te geven creëerde hij een aantal fictieve personages die helemaal niet thuishoren in het levensverhaal van Boeddha. Toch dragen ze bij aan de hele boodschap van het verhaal. Ze symboliseren de grote verschillen in sociale status, en het daarbij horende onrecht. In het deel dat ik gelezen heb komt Siddharta zelfs helemaal niet voor. Op het einde van volume 1 komt er wel een zwangere vrouw in het verhaal, en er wordt 6
duidelijk gesuggereerd dat zij een kind zal baren dat de wereld zal veranderen. Siddharta wordt pas geboren in hoofdstuk 7 en het Japanse volume 1 loopt slechts tot en met hoofdstuk 5. Bijgevolg draait het hele eerste volume rond deze fictieve personages. Wie zijn deze personages? Personages (beschrijving beperkt tot volume 1 uit de reeks) Het eerste volume in de Japanse reeks vertelt het verhaal van vier personages. Samvertegenwoordigen zij alle lagen het kaste-systeem. Naradatta is een priester van de Brahmin, en hij wordt op pad gestuurd om een persoon te vinden die over uitzonderlijke krachten bezit. Als priester vertegenwoordigt hij het hoogste niveau van de kaste. Op zijn weg ontmoet hij Tatta, een kwajongen uit de laagste der klassen: de paria s. Ondanks dat Tatta (een paria) de laagste sociale klasse vertegenwoordigt, bezit hij wel een uitzonderlijke kracht: hij kan communiceren met dieren en is zelfs in staat hun geest over te nemen. Tatta had eerder in het verhaal een lap stof gestolen van Chapra, een jonge slaaf die samen met zijn moeder leeft. Chapra s moeder dreigt vermoord te worden als hij de stof niet weet terug te bezorgen aan zijn meester. Hij slaagt erin Tatta, de dief, op te sporen en wanneer hij uitlegt waarom hij de stof zo dringend terug wil, komt Tatta hem ter hulp. Chapra slaagt er vervolgens in om op te klimmen in de kaste. Hij redt het leven van een bekende generaal (zie bijlage 2). Als wederdienst adopteert de generaal hem, in de veronderstelling dat Chapra tevens tot de militaire kaste behoort. Hiermee ziet Chapra zijn kans om een beter leven voor hem en zijn moeder te vinden (zie bijlage 3). Hij slaagt er echter niet in het kaste-systeem te doorbreken, want na een tijdje valt hij door de mand en komt zijn ware status aan het licht. De avonturen van Naradatta, Tatta, Chapra en zijn moeder zijn een kritiek op de onrechtvaardigheid van het kastesysteem. Men kan niet ontsnappen aan de cyclus van het lot, en datzelfde lot duwt je in een bepaalde sociale positie. Later zal ook Shittarda zich verzetten tegen het kaste-systeem, en zijn hele denken wordt hierdoor sterk beïnvloed. 7
Schrijfstijl Net zoals artiesten het leven van Christus willen reproduceren is ook het leven van Boeddha een grote bron van inspiratie, zo ook voor Osamu Tezuka. Toch weet Tezuka zijn eigen draai te geven aan het verhaal. Hij schrijft dan wel over een serieus onderwerp, toch integreert hij veel humor. Dit brengt echter geen minderwaarde aan het verhaal, wél maakt de grappige toets het verhaal veel aangenamer om lezen. Gelukkig zijn boeddhisten ruimdenkende mensen, want wat Tezuka met het verhaal van Boeddha heeft gedaan, zou in christelijke kringen als ongepast worden beschouwd. Hij introduceert ludieke personages met een zeer hoog cartoongehalte en laat ze bovendien in de meest hilarische scènes belanden. Om de vergelijking te maken met wat de impact van het verhaal in christelijke context zou zijn: wat Tezuka gedaan heeft is een beetje zoals Bugs Bunny integreren in een verhaal over het leven van Christus Humor heeft bovendien ook een duidelijke functie in het verhaal: het kaart meer diepgaande ideeën over rechtvaardigheid en het leven aan. Daar waar er iets subliem en eervol bestaat zoals Shittarda, die een bescheiden leven leeft, moet noodzakelijk ook iets lager zijn zoals het volk van Tatta, die met plezier hun vijand als gezamenlijk urinoir gebruiken. (zie bijlage 4). Deze tegenstelling maakt de wereld compleet, aldus Osamu Tezuka. Publiek Zoals reeds vermeld schreef Tezuka zowel voor kinderen als voor volwassenen. Toch behoort Buddha eerder tot de reeksen die bedoeld zijn voor volwassenen, zoals ook Adolf. Het voornaamste argument hiertoe zijn de serieuze morele en filosofische onderwerpen die Tezuka aankaart. Kinderen zouden bijvoorbeeld de boodschap van nutteloosheid van geweld niet echt begrijpen. Een tweede argument waarom dit werk niet voor kinderen bedoeld zou zijn, is de veel voorkomende naaktheid. Toch vind ik dit persoonlijk geen degelijk argument, en dit om twee redenen. Ten eerste heeft naaktheid, net zoals humor, een functie in het verhaal. Het al dan niet dragen van kledij duidt aan tot welke kaste het personage behoort: des te meer kledij, des te hoger de sociale status. Naradatta is een priester en draagt een mooi gewaad. Chapra en zijn moeder daarentegen behoren tot de lagere kaste en zijn slechts rond hun middel bedekt. Tatta is het extreme voorbeeld: Hij behoort tot de laagste kaste, of valt zelfs als het ware buiten het kastesysteem, en hij draagt dan ook helemaal geen kledij. Naaktheid heeft dus een rol te vervullen (zie bijlage 5). Ten tweede is het naakt dat Tezuka afbeeldt op geen enkel moment seksueel getint. Mijn conclusie is dan ook dat hoewel kinderen Tezuka s boodschap in Buddha deels zullen mislopen, zij evengoed in staat zijn het verhaal te lezen én er bovendien iets van kunnen opsteken. Taalgebruik Enkele taalkundige kenmerken die eigen zijn aan het mangagenre kunnen ook in Buddha teruggevonden worden. Manga tekeningen stralen meestal heel wat dynamiek uit, en deze dynamiek kan nog versterkt worden door het gebruik van giongo of gitaigo (zie bijlage 6). Deze twee typisch Japanse woordsoorten zijn dan eigen aan het manga-genre. Het is interessant te zien hoe creatief Japanners omspringen met deze woorden, en aan welk tempo men nieuwe giongo en gitaigo introduceert. Maar dat is niet het enige veel voorkomende taalgebruik in Buddha. Er zit ook 8
straat-japans in het verhaal, en dat straat-japans is vooral terug te vinden in de dialogen van de paria Tatta en de slavenzoon Chapra. Het taalgebruik dat ik hier echter graag zou willen bespreken ligt volledig in lijn met het thema van het verhaal. Hiërarchische verhoudingen spelen een cruciale rol in Buddha, en deze hiërarchie komt ook duidelijk tot uiting in dialogen tussen mensen uit verschillende kastes. Logischerwijs zijn er dan ook veel voorbeelden van honorific en humble (keigo 敬語 ) taalgebruik terug te vinden. Er zijn drie verhoudingen in het boek waarin opvallend beleefd gesproken wordt. Eerst is er een dorpsgek die Naradatta, de priester, aanspreekt. Wanneer die dorpsgek nog niet weet wie Naradatta is behandelt hij hem heel familiair, alsof hij een gelijke is. Er zit zelfs een minachtend toontje aan zijn uitspraken (p.34 おまえはだれだっ ). Maar wanneer zijn Naradatta over zijn afkomst vertelt gebruikt de gek dadelijk keigo (p.36 おみそれしました かの有名なアシタさまの一門のかたとはつゆらず どうかおみのがしを.. いやどうもうねついくらしが苦しいもんで あなたはまだお若い学生だから分からないでしょうか ) (zie bijlage 7). Ten tweede is er de relatie tussen de slaaf en zijn meester. De rol van nederige slaaf wordt hier vooral ingevuld door Chapra s moeder. Neem nu volgende situatie: Chapra is net bestolen door Tatta en is de stof die eigendom was van zijn meester kwijt. Die meester is behoorlijk kwaad, en voorziet Chapra van de nodige lijfstraffen. Zijn moeder kan dit niet aanzien, en begint te smeken om haar te straffen in plaats van haar zoon. Hierbij plaatst ze zichzelf zeer nederig en haar meester heel hoog. p. 40: おゆるしくださいましだんなさま この子はまだ配達はなれていなかってのです 私が代わりにばつをいただきますから p. 41: お願いでございます 私をこの子の代わりにうってくださいまし (zie bijlage 8). Ten derde zijn er de gesprekken met de generaal, opperbevelhebber van het leger en tevens van de militaire kaste. Op p. 92 is er een ontmoeting tussen een slavendrijver (lagere kaste dan de generaal) en de generaal, waarbij de slavendrijver zegt: いのちさえを助けくださればなんにでもお使いくださいませ (zie bijlage 9). Woordenlijst Een volledige verklarende woordenlijst bij volume 1 van Buddha is te vinden op het volgende adres: http://akira.arts.kuleuven.be/lab/blog/caroline_de_beleyr/woordenlijst. Tekenstijl Osamu s voorliefde voor Amerikaanse animatie komt duidelijk naar voor in zijn tekenstijl. Zijn ronde stilering en grote ogen krijgen het vaak het label Disney-esque. Hoewel er van 9
schaamteloos kopiewerk zeker geen sprake kan zijn, is de gelijkenis tussen Tezuka s stijl en die van Disney inderdaad treffend. Grote ogen zorgen voor een lief uitziend uiterlijk. Vooral in manga bedoeld voor meisjes zijn de kawaii personages erg opvallend. Niet alleen de ogen, maar ook de lichaamsverhouding worden vaak in functie van een zeker kawaii-gehalte getekend. Een voorbeeld hiervan is de super deformed-techniek, waar bij het personage een heel groot hoofd met relatief klein lichaam krijgt, zoals Tatta in Buddha (zie bijlage 10). De ogen zeggen vaak ook al veel over het goede of slechte karakter van personages. Het viel me op bij Buddha dat de slechte meester van Chapra en ook de generaal die Chapra adopteert, beiden vrij kleine ogen hebben. Wat me nog meer opviel waren de schattige donkere kijkers van Tatta. Wanneer hij voor de eerste maal voorkomt in het verhaal zit hij duidelijk in de rol van slechte, maar door zijn grote ogen weet je als lezer dadelijk dat er ergens nog een wending in het verhaal zal komen waardoor hij toch in het kamp van de goeden zal belanden. En die komt er ook wanneer Tatta Chapra en zijn moeder redt uit handen van hun slavendrijver (zie bijlage 11). De tekenstijl van de personages staat in fel contrast met de tekenstijl die Tezuka gebruikt om landschappen en natuur in beeld te brengen. Waar personages een hoog cartoon-gehalte hebben, is de omgeving waarin ze vertoeven zeer fijn en gedetailleerd uitgewerkt. Zo zijn er bijvoorbeeld de zeer fijn getekende berglandschappen waarmee het verhaal aanvangt. Later in het verhaal zijn er de duizenden vliegende sprinkhanen, verdeeld over wel twee bladzijden breed, in de scène waar Chapra en zijn moeder Tatta en Naradatta redden uit handen van het leger. Ook typisch voor Tezuka is zijn voorliefde voor watervallen (zie bijlage 12). Een ander kenmerk, niet zozeer eigen aan Tezuka dan wel door hem geïntroduceerd en later overgenomen door vele anderen, is het cinematic-gehalte van manga tekeningen. Een manga lezen geeft je de ervaring naar een film te kijken. Toch zijn het stille, niet-bewegende beelden op papier. Hoe slagen artiesten, en op de eerste plaats Tezuka, erin om dat gevoel van beweging te creëren? Het geheim zit hem in het toepassen van filmtechnieken, oorspronkelijk gebruikt in cinema, op tekeningen. Zo kan een artiest zijn personages tekenen vanuit een bepaalde perspectief, of kan hij werken met close-up s. Kaders zijn traditioneel rechthoekig, maar geef ze een asymmetrische vorm en het gevoel van beweging creëert zichzelf (zie bijlage 13). Persoonlijke uitwerking: het leven van Boeddha Het Boeddhisme is een van de grote wereldreligies en kent ongeveer 350 miljoen aanhangers. In tegenstelling tot veel andere religies ligt bij het boeddhisme de grondslag niet in het aannemen van een hogere waarheid, maar is het de bedoeling dat een mens zelf zoekt naar de werkelijke waarheid. De geschiedenis van het Boeddhisme begint bij de geboorte van een klein prinsje in 623 v. Chr. De pasgeboren jongen zette zeven stappen in elke windrichting. Bij elke stap liet hij een spoor na 10
van lotusbloemen. Hij kon meteen spreken. Zijn vader doopte hem Siddharta, wat betekent: hij die het hoogste doel bereikt. Als vijf wijzen het kind zien, voorspellen ze dat het kind óf een groot wereldheerser óf een groot spiritueel leider zal worden. Daarop besluit de vader van Siddhartha om hem zo beschermd mogelijk op te voeden, hij mag zelfs het paleis niet verlaten. De prins had alles om gelukkig te zijn, maar toch was hij dit niet. Hij vond dat hij tussen alle luxe van het paleisleven zijn leven vergooide. Hij vroeg zijn vader de toestemming om het paleis te verlaten. En zo gebeurt het dat Siddhartha pas op volwassen leeftijd in aanraking komt met de buitenwereld. Daar heeft hij vier ontmoetingen die hem bewust maken van al het lijden in deze wereld.. De eerst ontmoeting was met een oude man. Voor de prins is dit een schokkende ervaring omdat hij nog nooit een oud persoon gezien heeft. Hij vraagt zich af waarom het lichaam zo aftakelt, was de mens gedoemd om op deze wijze tot een einde te komen? De twee volgende ontmoetingen waren met een zieke en een dode, die hem beide nog meer bewust maakten van de vergankelijkheid van het leven. De vierde ontmoeting is met een ascetische monnik. Siddartha is zo onder de indruk van deze man dat hij er ook voor kiest op deze wijze verder door het leven te gaan. Op negentwintigjarige leeftijd laat hij het paleisleven, zijn vrouw en pasgeboren zoon achter om zijn leven op ascetische wijze door te brengen. Aanvankelijk studeert hij onder leiding van verschillende religieuze leiders. Dit brengt hem echter geen voldoening en hij besluit zichzelf af te zonderen en te onderwerpen aan extreme lichamelijke beperkingen. Maar ook dit geeft hem geen voldoening. Hij beseft dat een zwak en hongerig lichaam niets positiefs oplevert. Dan herinnert hij zich een kalme gemoedstoestand die hij ervaren had als kind onder een boom. Hij realiseert zich dat door zo n staat van kalmte men pas bevrijding kan vinden. Op de dag dat hij dit inzicht verkrijgt onder een boom bij volle maan, keert hij zijn ascetische levenswijze de rug toe. Die nacht mediteert Siddartha onder een boom tot het ochtendgloren en bereikt de verlichting. En vanaf die dag staat hij bekent als de Ontwaakte oftewel Boeddha. De rest van zijn leven geeft hij onderricht aan zijn volgelingen. Tot hij op tachtigjarige leeftijd, wederom onder een volle maan en omringd door zijn leerlingen, het aardse bestaan verlaat en het absolute nirvana bereikt. Eigen mening Toen meneer Coppens ons voor de eerste maal vertelde dat we als individuele opdracht voor de lessenreeks Populaire Cultuur een manga zouden moeten lezen en bespreken was ik hier niet bijster enthousiast over. Ik ben, in tegenstelling tot vele van mijn klasgenoten, weinig thuis in de wereld van comics. De enige manga die in mijn boekenkast pronken zijn enkele exemplaren van Osamu Tezuka. Ik was dan ook blij dat ik voor deze opdracht een Tezuka werk heb kunnen bemachtigen. Ik had al wel enig idee hoe groot Tezuka s invloed op manga is, maar met deze opdracht ben ik nog meer interessante dingen te weten gekomen. Bovendien spreekt het verhaal me ook helemaal aan. Tijdens het studeren van de cursus Japanse Godsdiensten van prof. I. Vanput was Boeddhisme de godsdienst die me het meest intrigeerde. 11
Buddha vertelt het levensverhaal van Boeddha op zo n manier dat zelfs de meest niet-religieuze ziel geïnteresseerd raakt, het boek was een echte page-turner. Een deel van deze opdracht was een woordenlijst opstellen, en daarom ging het page-turning soms niet zo vlot als ik wou, omdat ik er keer op keer mijn woordenboek moest bij halen. Echter, als je dit boek puur ter ontspanning leest is het niet nodig om alle woorden die je niet dadelijk begrijpt, op te zoeken. De meeste betekenissen kan je afleiden uit de context. Bovendien is het een aangename manier om iets bij te leren. Ik ben alvast volume twee gaan lenen. En aangezien meneer Coppens de hele reeks op zijn kantoor staan heeft hoeven geïnteresseerden niet ver te gaan zoeken naar de originele Japanse versie. Een aanrader! Nuttige links en referenties Voor meer info over het leven en werk van Osamu Tezuka: o Craig, Timothy J. Japan Pop!: Inside the World of Japanese Popular Culture. New York: M.E. Sharpe, 2000.: Hoofdstuk 6 van dit boek is volledig gewijd aan de Buddha reeks. o http://en-f.tezuka.co.jp/.: een zeer ludieke site in (makkelijk) Japans of Engels, geeft een volledige biografie van Tezuka en tevens een zeer volledig overzicht van al zijn werken. o http://tezukasite.tripod.com/influence.html o http://www.comicbookgalaxy.com/092004_buddha_review.html: een recensie over de reeks, met beschrijving van het verhaal en ook achtergrondinformatie over Tezuka en zijn belang in manga. o http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga3-1.html: een artikel over de geschiedenis van manga waarin Tezuka vanzelfsprekend veel aandacht krijgt, maar waar je ook meer kan lezen over andere belangrijke auteurs. o http://en.wikipedia.org/wiki/osamu_tezuka: ook Wikipedia doet zijn duit in het zakje als het op informatie over Osamu Tezuka aankomt. Voor de beschrijving van het leven van Boeddha haalde ik informatie uit volgende bronnen: o Het kinderboekje Het leven van de Boeddha, geschreven door Dirk Nielandt en Lama Karta en uitgegeven bij Kuchab Publications (uitgeverij gespecialiseerd in boeken over het leven van Boeddha). o De website http://mongoluls.net/buddhism/boeddha.shtml 12
Bijlagen Bijlage 1: Na de vele tegenslagen die hem recentelijk te beurt vielen is Chapra zijn slavenbestaan beu. Het wordt hem allemaal teveel en hij ziet duidelijk geen nut meer in zijn leven. 13
Bijlage 2: Na de sprinkhanenplaag is het water van de meeste rivieren vervuild door de vele sprinkhanenlijken die erin drijven. Na lang zoeken vindt de generaal een plaats waar hij rustig kan baden, maar de vijver blijkt vol met krokodillen te zitten. Chapra ziet de generaal in nood en redt zijn leven, ondanks dat diezelfde generaal hem eerdaags een kopje kleiner had willen laten maken. 14
Bijlage 3: Chapra heeft net vernomen dat de generaal, wiens leven hij redde bij de rivier, hem wil adopteren uit dank. Chapra krijgt waar hij al zo lang van droomde: de kans om te ontsnappen aan zijn ellendige bestaan, de kans op een beter leven voor hem en zijn moeder. Hij begint alvast te dromen 15
Bijlage 4: Chapra werd een paar scènes eerder bestolen door Tatta. Hij moet de gestolen lappen stof binnen drie dagen zien terug te vinden, anders zal zijn meester Chapra s moeder verkopen op de slavenmarkt en zal Chapra haar nooit meer zien. Chapra doolde dagen rond, zonder succes. Net toen hij de hoop begon op te geven komt hij aan in het pariadorp waar ook Tatta woont. Hij herkent Tatta meteen en beveelt hem de gestolen goederen onmiddellijk terug te geven. Tatta zijn reactie?... 16
Bijlage 5: Met het kaste-systeem als centraal thema in volume 1, speelt hiërarchie uiteraard een belangrijke rol in het verhaal. Deze hiërarchie wordt niet enkel benadrukt in het taalgebruik, maar ook in de kledij. Kledij is een statussymbool: hoe meer je ervan draagt, des te hoger je status. De priester en de generaal zijn bekleden duidelijk een belangrijke functie. Hun kledij straalt luxe uit. Chapra en Tatta behoren tot de lagere klassen van de maatschappij. Chapra is een slaaf en het enige wat zijn lichaam bedekt is een schamele lendedoek. Nog extremer is Tatta, want hij draagt immers niks. Zijn naaktheid staat symboliseert zijn positie: als paria staat hij zelfs niet binnen de sociale rangorde, hij valt er buiten. 17
Bijlage 6: Giongo wordt gebruikt om geluiden uit te beelden, gitaigo daarentegen dient om een beweging voor te stellen. Over het algemeen vind je giongo en gitaigo in zowat elke manga. Hier volgen een paar voorbeelden uit Buddha. 18
Bijlage 7: De dorpsgek behandelt Naradatta in eerste instantie als een gelijke in rang, en kijkt zelfs ietwat op hem neer. Hij is immers degene die over (zogezegde) magische krachten beschikt en Naradatta komt zijn werk een beetje afbreken. Wanneer de gek echter hoort uit welke clan Naradatta komt verandert zijn taalgebruik volledig. 19
Bijlage 8: De moeder van Chapra smeekt om het leven van haar zoon, en biedt het hare in de plaats. 20
Bijlage 9: Gesprek tussen een slavenmeester en de generaal. De generaal spreekt zeer informeel, terwijl de burger de generaal duidelijk hoger plaatst in zijn taalgebruik. 21
Bijlage 10: Wanneer je een mens in anatomisch juiste verhoudingen zou tekenen dan vormt het hoofd ongeveer 1/7 of 1/8 van de totale lichaamslengte. Wanneer je kijkt naar bijvoorbeeld de priester Naradatta, blijkt dat deze verhoudingen kloppen. Bij Tatta echter liggen de verhoudingen heel anders. Zijn hoofd is erg groot in verhouding met de rest van zijn lichaam, en dit creëert het typische Disney-esque gevoel. 22
Bijlage 11: Ogen zijn het venster op de ziel zegt men wel eens. Ook in manga lijkt dit gezegde te kloppen. De ogen van een personage vertellen namelijk veel over diens karakter. Grote ronde ogen staan voor een lief en goedhartig iemand, kleine spitse ogen zijn vaak een kenmerk van de slechterik. Let even op de ogen van Tatta en Chapra en vergelijk deze met de ogen van de generaal en die van de slavendrijver. 23
Bijlage 12: De personages van Tezuka zijn heel rond en eerder abstract gestileerd. Zijn landschappen en dieren daarentegen zijn zeer fijn en gedetailleerd uitgewerkt, zo getuigen de fragmenten hieronder. 24
Bijlage 13: Door verschillende perspectieven, invalshoeken, asymmetrische kaders, close-ups, enz. kan een tekenaar zijn tekeningen tot leven brengen. In de scène hieronder staan Chapra en zijn rivaal een hele eind van elkaar verwijderd. In een boek moet je echter binnen de grenzen van het papier blijven, en is het soms moeilijk die afstand weer te geven. Tezuka lost dit op door de vorm van zijn kaders aan te passen, en door afwisselend Chapra en zijn tegenspeler uit te beelden. De lezer krijgt een beetje het gevoel van een tennismatch, waar beide spelers ook te ver uit elkander staan om ze in één blik te kunnen waarnemen. 25