Koning Burger en de publieke sector
Basisschema Opmars (emancipatie, bevrijding, ontketening) BURGERS + Terugtreding (professionals, gezag, instituties) PUBLIEKE VERTEGENWOORDIGERS = ZELFBEDIENINGSZAAK NEDERLAND
Nederland barst uit zijn voegen Opkomst brede verzorgingsstaat Recrutering nieuwe elites / nieuwe middenklasse in opkomst Opkomst media / popmuziek Groei mobiliteit Groen welvaart / loonexplosie 1962 Specifieke karakter Nederlandse economie
Wet van de versnellende achterstand
Uitingsvormen Normalisering van het abnormale Romantisering van de afwijking Lof der onaangepastheid (Milikowski)
Moderne burgers Van ondergeschikte naar zelfbeschikker Van statisch naar dynamisch Van voorgeprogrammeerd naar zelfontplooiing Van vertikaal naar horizontaal De Swaan: overgang van bevelshuishouden naar onderhandelingshuishouden PRAATHUIS NEDERLAND
Het logisch gevolg Nieuwe omgangsvormen tussen burgers en professional(s)/instituties - Horizontaal / gelijkheid / gelijkwaardigheid (je/jij-en) - Anti-autoritair / anti-paternalistisch - Solidariserend (opbouwwerk: betaalde oppositie, stadsvernieuwingsbeweging) - Bewuste afzijdigheid: bemoei je er niet mee
Basisschema Opmars (emancipatie, bevrijding, ontketening) BURGERS + Terugtreding (professionals, gezag, instituties) PUBLIEKE VERTEGENWOORDIGERS = ZELFBEDIENINGSZAAK NEDERLAND
PRIVACY Overheid/ instituties op afstand Bescherming persoonsgegevens Huurbescherming Ontslagbescherming KONING BURGER & RECHTSZEKERHEID
afzijdigheid als norm Niet-bevoogdend Respect voor zelfbeschikking Baas in eigen huis / buik Lof der onaangepastheid Moet kunnen Reactief optreden Geen dwangmiddelen
taboe op huisbezoek Privé wereld = no-goarea De beweging wordt omgedraaid: Vroeger: naar mensen toe Moderne tijd: mensen naar de professionals toe
BELEIDSWOORDEN Decentralisatie zo dicht mogelijk bij de burger Van aanbodgestuurd naar VRAAGGESTUURD (na 1985) klant is koning individueel MAATWERK (zorg op maat) VERMAATSCHAPPELIJKING zelf regie over je eigen ziekte/probleem in zo normaal mogelijke omstandigheden (PGB)
Naar binnen gekeerd De wet van de professionele bureaucratieën: Naarmate een professionele organisatie groeit en specialiseert komt het oorspronkelijke handwerk (contactwerk) onder druk te staan, de status wordt relatief lager, het werk krijgt het aureool van vuil werk, marginaliseert en wordt in sommige gevallen zelfs afgestoten.
Voorbeelden Surveillance politie Huurophalen corporaties Huisbezoek jeugdzorg Verpleegwerk / Thuiszorg Veldwerk / onderzoekswerk Junioren / senioren systemen Bewaken in de gevangenissen
als katalysator Uit naam van Koning Klant/Burger Werden professionele interacties (mensenwerk) als een productieproces behandeld Dat leidde tot massavorming en schaalvergroting Dus tot beheersing: planning and control Dus tot grotere inzet management Dus tot interne bureaucratie Dus (opnieuw) tot een beweging naar binnen in plaats van naar buiten
Opbrengst van 20 jaar vraagsturingsdenken schaalvergroting fixatie op interne organisatie beheersing belangrijker dan ontwikkeling registratieneurose functies/producten belangrijker dan personen en competenties overhead groei / managementinflatie topzware organisaties verwaarlozing handwerk / frontwerk continuiteitsonzekerheid / aanbestedingen
Kritiek op vraagsturingsparadigma WRR: Bewijzen van goede dienstverlening RMO: Bevrijdende kaders Keuzevrijheid = keuzedwang aandacht voor professionals www.beroepseer.nl Het politiek-intellectuele klimaat kantelt, maar waarheen?
bestuurlijke praktijk stelselherziening gezondheidszorg is nog geheel gebaseerd op het oude vraagsturingsparadigma Lokale praktijk trekken bestuurders en politici elke vier jaar weer de clichés over het welzijnswerk uit de kast om die vervolgens met de zoveelste variant van de vraagsturing te gaan bestrijden. Wat is het sturend paradigma van de WMO?
nieuw paradigma Uitgangspunt kleinst mogelijke organisatorische eenheid van de publieke sector BETREKKING TUSSEN BURGER EN PROFESSIONAL relationeel paradigma / ordeningswijze
nieuw paradigma Wat is de context? Om wat voor mensen gaat het? Waaruit bestaat de relatie? Wat is er nodig om deze optimaal in te vullen? Wat vraagt dat van burgers? Wat vraagt dat van professionals?
Wat moet er gebeuren? Wat in plaats van dat denken in termen van noodzakelijke professionele competenties Denken in plaats van en voorzieningen/producten in mensen en kundes Er-naar-toe in plaats van laat-maar-komen Durf te differentiëren / zoek combinaties / flexibele organisatievormen
TOPOGRAFIE LOKALE WELZIJNS EN ZORGPRAKTIJKEN ZEGGENSCHAP INSPRAAK SAMENSPRAAK TOESRPAAK situatie individu bestaanszekerheid redelijk zelfredzaam afhankelijk problematisch Sociale architectuur situatie buurt grote cohesie grote diversiteit grote veranderingen structurele achterstand professional als adviseur coach uitvinder wijkagent aard interventie zelforganisatie begeleiding stimuleren corrigeren beschikbaarheid laag regelmatig projectmatig hoog plaats interactie kantoor ontmoetingsplekken ontmoetingsplekken thuis en op straat werkvormen PGB, vouchers, wijkaandelen scholing, opbouwwerk organisatie, opbouwwerk bemoeizorg transactie geld kennis hand- en spandiensten aandacht keuzevrijheid maximaal te leren te activeren minimaaal
Tien ontwerpprincipes 1. Zoek de frontlinie op 2. Maak reële zeggenschap mogelijk 3. Geef professionals de ruimte 4. Hou bureaucratische verplichtingen binnen de perken 5. Beloon loyaliteit van burgers
Tien ontwerpprincipes 6. Geef professionals een gezicht, durf kleinschalig te denken 7. Expliciteer regels en zet aansprekende professionals aan het werk 8. Leg verantwoording af aan burgers 9. Handel oplossingsgericht en proactief, fouten maken mag 10. Behandel burgers zoals jezelf behandeld wenst te worden.
www.josvdlans.nl