Opinienota raadsvergadering agendapunt nummer 14INT00267 onderwerp Opinienota openingstijden winkels op zon- en feestdagen Aan de gemeenteraad. Samenvatting voorstel Met ingang van 1 juli 2013 is de Winkeltijdenwet gewijzigd. De gemeente is voortaan vrij om de avond- en nachtopenstelling en de zondagopenstelling van winkels geheel naar eigen inzicht te regelen. U wordt, middels bijgevoegde opinienota, gevraagd om een voorkeur uit te spreken voor een bepaalde variant van openstelling van winkels op zon- en feestdagen. 1 Inleiding Op grond van de gewijzigde Winkeltijdenwet blijven de wettelijke verboden om winkels op zon-, feestdagen en op werkdagen voor 6 uur en na 22 uur open te stellen, op zichzelf bestaan. Door de wetswijziging kan een gemeente zelf bepalen of - en in hoeverre - zij vrijstelling of ontheffing verleent van deze verboden. De uitzonderingsbepalingen daarvoor uit de voorheen geldende Winkeltijdenwet, zoals de toerismebepaling en de avondwinkelbepaling, zijn komen te vervallen. Huidige winkeltijdenverordening 2005 In onze gemeente is sprake van een verouderde Winkeltijdenverordening (2005). Op basis van de huidige Winkeltijdenverordening geldt het volgende beleid inzake de openstelling van winkels op zon- en feestdagen. De gemeente stelt jaarlijks maximaal 12 koopzondagen vast en voor Boomkamp Gardens en bakkerij Koehorst gelden ontheffingen die openstelling op zondagen op bepaalde tijdstippen mogelijk maakt. In geval van bijzondere gelegenheden van tijdelijke aard kan een ontheffing voor zon- en feestdagen worden verleend. Tevens kan een ontheffing op werkdagen voor nachtopenstelling worden verleend. Peiling behoeften Door de Bundeling Bornse Ondernemers (BBO) is een brief d.d. 6 januari 2014 aangegeven dat zij als vertegenwoordiger van de Bornse ondernemers tot op heden content is geweest met de 12 koopzondagen. Jaarlijks worden ca. zes koopzondagen gezamenlijk ingevuld en ondersteund met een goed evenement, zoals de BBO aangeeft. Dit concept en aantal wil de BBO de komende jaren ook in de Rheineplein 1 7622 DG Postbus 200 7620AE Borne Telefoon 14074 fax 074-266 33 38 info@borne.nl www.borne.nl
gemeente Borne voortzetten. De BBO wijst in haar brief ook op bepaalde branches (bijvoorbeeld: de carnavalsbranche, de bakker, supermarkt, sportzaken (m.n. voor de wintersport), vijvercentrum, VIP zondagen voorde (dames)mode Het Nieuwe Winkelen), die behoefte hebben aan openstelling op zondag. De BBO pleit in haar brief ervoor dat de gemeente ondernemers de ruimte geeft om elke zondag open te kunnen gaan, waarbij de BBO de zes gezamenlijke koopzondagen met activiteit, zolang dat in haar vermogen ligt, zal voortzetten. De BBO wijst tenslotte op de concurrentiepositie van de winkeliers in Borne in verband met de openstelling van winkels op zondag in omliggende gemeenten en de afnemende werkdruk van het ambtelijk apparaat en de lastenverlichting voor ondernemers. Betreffende de branches is gebleken dat in ieder geval Carnavalsland, bakkerij Koehorst, tuincentrum Boomkamp en Fishworld behoefte hebben aan koopzondagen. Enerzijds door het beschikken over een ontheffing en hiervan gebruik te maken en anderzijds door het jaarlijks doen van een aanvraag voor koopzondagen. Regionaal zijn er ontwikkelingen op het gebied van koopzondagen. Om ongewenste concurrentie-effecten tegen te gaan is het wenselijk in ieder geval de mogelijkheid te creëren dat winkels open kunnen op zonen feestdagen wanneer daar behoefte aan is. Om de behoefte te peilen bij de bevolking en ondernemers over de winkeltijden op zon- en feestdagen, zijn twee vragenlijsten opgezet. Eén voor ondernemers en één voor inwoners/ winkelend publiek. De vragenlijsten konden worden ingevuld van 7 november 2013 tot en met 24 november 2013. De vragenlijst voor de ondernemers is via de accountmanager bedrijven verspreid en daarnaast online gezet. De vragenlijst voor de inwoners en het winkelend publiek is online gezet op het nieuwe participatieplatform van de gemeenschap www.miinborne2030.nl. Via (sociale) media is naar deze site verwezen. Omdat er bijvoorbeeld geen burgerpanel is en gebruik is gemaakt van een gratis online meting, moest worden volstaan met een aantal korte vragen die deels door onszelf zijn geanalyseerd. De conclusies naar aanleiding van de enquête zijn als bijlage bijgevoegd. Het aantal ingevulde vragenlijsten van ondernemers is 46 en het aantal ingevulde vragenlijsten door inwoners/winkelend publiek is 176. Beleidskader De bevoegdheid van een gemeente inzake de openstelling op zon- en feestdagen en de avondopstelling van winkels wordt zo ruim dat zowel complete handhaving van de verboden als het volledig terzijde stellen daarvan tot de mogelijkheden behoort. Hetzelfde geldt voor alle opties die daartussen zitten. De verboden zijn overigens wel in algemene zin beperkt door het Vrijstellingenbesluit Winkeltijdenwet (de daarin opgenomen vrijstellingen gelden zondermeer) 1. Verder dient er bij het formuleren van gemeentelijk beleid - en de gemeentelijke regels - voor zondag- en avondopenstelling rekening gehouden te worden met ander hoger recht. Wat dit laatste betreft zijn dat vooral de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Met name het algemene beginsel van behoorlijk bestuur dat er een zorgvuldige belangenafweging dient plaats te vinden. 1 Het gaat hierbij om bijvoorbeeld apotheken, ijssalons en snackbars e.d.. Omdat vanwege de wijziging van de Winkeltijdenwet een deel van het vrijstellingenbesluit is komen te vervallen, zal er voor een deel van deze vrijstellingen wat geregeld moeten worden in de nieuw vast te stellen verordening. Dit is aan de orde indien geen algehele vrijstelling wordt verleend. Pagina 2
In de oude Winkeltijdenwet staat een aantal belangen expliciet genoemd die gemeenten in hun belangenafweging moeten betrekken als zij gebruik maken van de voorheen geldende toerismebepaling. Het gaat om de volgende belangen: * werkgelegenheid en economische bedrijvigheid, waaronder ook wordt begrepen het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel; «de zondagsrust; en «de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente. In de huidige Winkeltijdenwet staan deze belangen niet meer opgenomen, maar dat betekent niet dat ze niet meer in de afweging zouden hoeven te worden betrokken. Voorkeur gemeenteraad De keuzemogelijkheid die de nieuwe Winkeltijdenwet biedt, de gebleken behoefte aan openstelling op zonen feestdagen van winkeliers (met name bepaalde branches), de uitkomsten van de enquête en de te maken belangenafweging vragen om het uitspreken van een bepaalde voorkeur door u voordat een nieuwe winkeltijdenverordening zal worden voorbereid. Aantal conclusies enquête inzake openingstijden van winkels. Onderstaand volgt een opsomming van een aantal uitkomsten van de enquête, die dienen te worden meegenomen bij de bepaling van het winkeltijdenbeleid. Los van het aantal vragenlijsten dat ingevuld is, geeft het een bepaald beeld van ondernemers en inwoners/ winkelend publiek over de openingstijden van winkels in Borne. Ondernemers 46 ingevulde vragenlijsten 1. 28 ondernemers van de 46 ondernemers geven aan het eens te zijn met de stelling dat de gemeente de winkeltijden moet vrijgeven en de ondernemers zelf moet laten bepalen wanneer er koopzondagen zijn. 2. 33 ondernemers vinden de huidige winkeltijdenverordening prima. In deze verordening is de mogelijkheid voor 12 koopzondagen opgenomen. «Vanuit de opmerkingen kan worden gehaald dat ondernemers positief zijn over koopavonden met een thema. 3. 35 ondernemers tegenover 11 ondernemers geven aan het oneens te zijn met de stelling dat zij zeker open gaan mochten er ruimere openingstijden komen. «Een aantal keren geven ondernemers aan behoefte te hebben aan uniforme openingstijden. Er zou meer eenheid moeten komen in de openingstijden. Sommige winkels in Borne zijn tussen de middag nog gesloten en op koopavonden zijn er winkels die sluiten om 20:00 uur in plaats van 21:00 uur. 4. Er zijn 33 ondernemers die aangeven geen voorstander te zijn van openstelling van winkels, zoals supermarkten en speciaalzaken, elke zondag tegenover 13 ondernemers die aangeven daar wel voorstander van te zijn. 5. De zondag en de maandag worden het meest aangegeven door ondernemers als de dagen dat zij gesloten willen zijn, indien winkels elke dag open zouden mogen zijn. Pagina 3
Inwoners en/ of winkelend publiek (hierna: inwoners) 176 ingevulde vragenlijsten 1. 81 inwoners geven aan dat het aantal koopzondagen niet vermeerderd hoeft te worden. Een aantal van 95 is het daar niet mee eens. 2. Het merendeel (119) is het er niet mee eens dat het aantal koopzondagen verhoogd mag worden naar 20 per jaar. 3. 140 inwoners hebben aangegeven het ermee eens te zijn dat de gemeente in overleg met de ondernemers (BBO) bepaalt hoe het in Borne geregeld wordt ten aanzien van de openingstijden van winkels. 4. 86 inwoners zijn het eens met de stelling dat Bornse supermarkten op zondag open zijn omdat daar dan zeker gebruik van gemaakt zou worden. 5. 101 inwoners zijn het eens met de stelling dat de openingstijden van de winkels in Borne prima zijn. 6. 149 inwoners geven aan het ermee eens te zijn dat de bakkers op zondagmorgen open mogen zijn. 7. 77 inwoners van de 176 geven aan naar supermarkten in omliggende gemeenten te gaan mochten supermarkten in Borne niet open mogen op zondag. 8. 82 inwoners geven aan het ermee eens te zijn dat in Borne meer winkels, zoals supermarkten en speciaalzaken, iedere zondag open zouden moeten zijn. 94 inwoners geven aan het hiermee niet eens te zijn.» In de opmerkingen wordt vaak aangegeven dat een ondernemer zelf moet kunnen bepalen of hij op zondag de winkel open wil doen. 9. De zondag scoort niet hoog als eerste favoriete dag om te winkelen (19). Dit zijn vooral de zaterdag en vrijdag. Als tweede dag om te winkelen scoort de zondag beter (35). Varianten Uitgangspunten De gekozen varianten zijn tot stand gekomen op basis van de behoeften en belangen van ondernemers, inwoners en de gemeente, zoals hierboven omschreven. Ten aanzien van de openstelling van winkels 's avonds en 's nachts worden geen wijzigingsvoorstellen gedaan. Er zijn geen signalen dat er extra behoefte bestaat aan openstelling van winkels op werkdagen voor 6 uur en na 22 uur. Tevens bestaat geen aanleiding om de vrijstelling tot openstelling op zon- en feestdagen in zijn algemeenheid van toepassing te verklaren op straatverkoop (markt- en straathandel en de handel te water) 2. Wellicht dat in de verordening een algemene vrijstelling kan worden opgenomen in geval een (rommel-) markt onderdeel uitmaakt van een jaarlijks terugkerend evenement, zoals de Melbuuľndagen en het Beste van Borne. In onderstaande varianten staat de bepalingen van openstelling op zon- en feestdagen centraal. In de nieuw op te stellen verordening zal in ieder geval, conform het model van de VNG, de mogelijkheid worden opgenomen om een individuele ontheffing aan te vragen. Deze mogelijkheid bestaat ook in de huidige verordening en ziet op een ontheffing voor bijzondere gelegenheden. Dit betreffen bijvoorbeeld bijeenkomsten, feestelijkheden, veilingen, kunstateliers, galeries en beurzen van tijdelijke aard. In artikel 2, tweede lid, van de Winkeltijdenwet is bepaald dat het, op bepaalde zon- en feestdagen, verboden is in de uitoefening van een bedrijf, anders dan in een winkel, goederen te koop aan te bieden of te verkopen aan en in rechtstreekse aanraking met particulieren. Pagina 4
G E M E E 1. Vrijstelling voor bepaalde zon- en feestdagen voor bepaalde uren * delegatie van de gemeenteraad aan college De gemeenteraad geeft aan burgemeester en wethouders de bevoegdheid om - tot een door de gemeenteraad vastgesteld maximumaantal - zon- of feestdagen, bij besluit, aan te wijzen waarop de vrijstelling geldt. De vrijstelling kan desgewenst verder beperkt worden door de gemeenteraad (dus in de verordening) zelf en/of door burgemeester en wethouders. Er kunnen bijvoorbeeld openingstijden worden bepaald of er kan worden bepaald dat de koopzondag geldt voor bepaalde branches. Toelichting Deze variant betreft de wijze waarop de huidige bepaling van de koopzondagen plaatsvindt. In de huidige winkeltijdenverordening is bepaald dat jaarlijks 12 algemene koopzondagen zijn toegestaan. Jaarlijks stelt het college van burgemeester en wethouders bij besluit vast wanneer deze koopzondagen plaatsvinden. Dit gebeurt op verzoek van de BBO en een aantal individuele ondernemers zoals Carnavalsland. Dit besluit is voor bezwaar en beroep vastbaar. De gemeente heeft bij deze variant veel invloed op de bepaling hoeveel en wanneer koopzondagen plaatsvinden. Deze variant past minder bij de ontwikkeling naar een regisserende gemeente, waarbij in dit geval de gemeente de mogelijkheid zou kunnen bieden voor koopzondagen en de verdere invulling aan de ondernemers overlaat. Ook heeft deze variant jaarlijks besluitvorming nodig. 2. Vrijstelling voor een aantal zon- en feestdagen voor bepaalde uren en een vrijstelling voor bepaalde branches» de gemeenteraad bepaalt de kaders De gemeenteraad bepaalt in een verordening een maximumaantal zon- en feestdagen waarop de winkels open mogen zijn met daaraan gekoppeld bepaalde openingstijden. Tevens worden door de gemeenteraad zon- en feestdagen aangewezen in een verordening waarop bepaalde branches open mogen zijn. De openstelling van bepaalde branches kan aan een maximumaantal en/ of bijvoorbeeld in een bepaalde periode plaatsvinden. Toelichting: Binnen de gestelde kaders door de gemeenteraad kunnen de ondernemers zelf bepalen wanneer zij hun winkel op zon- en feestdagen open doen. Ondernemers kunnen gezamenlijk hierover afspraken maken en individuele ondernemers biedt het de mogelijkheid om op een aantal zon- en feestdagen open te gaan. Aan bijvoorbeeld winkels in brood en banket en supermarkten kan in een verordening de mogelijkheid worden geboden om op zon- en feestdagen open te zijn. Ook kunnen de branches bouwmarkten/ doe-het-zelf-zaken, tuincentra en dierenspeciaalzaken onder een dergelijke vrijstelling, opgenomen in een verordening, vallen. Ten aanzien van winkels die feest- en carnavalsartikelen verkopen kan in de verordening worden bepaald dat, in de periode voorafgaand aan carnaval, deze betreffende winkels open mogen op zon- en feestdagen. Uit de enquête komt naar voren dat het aantal algemene koopzondagen voldoende is. Voor specifieke branches zou ervoor gekozen kunnen worden dat deze elke zondag open mogen zijn. Voor bakker Koehorst en tuincentrum Boomkamp en Fishworld is dat in de praktijk al het geval. Supermarkten hebben tot nu toe nog geen mogelijkheid om open te zijn op zon- en feestdagen. Deze mogelijkheid zou deze variant kunnen bieden. Deze variant houdt deregulering in, omdat geen jaarlijks ontheffing voor koopzondagen en voor bepaalde winkels, zoals een bakkerij of een supermarkt, geen individuele ontheffingen meer hoeven te worden verleend. Pagina 5
I G E M E E N T E Het college van burgemeester en wethouders hoeft geen jaarlijkse besluiten meer te nemen over algemene koopzondagen of over koopzondagen voor bepaalde branches. 3. Algemene vrijstelling voor zon- en feestdagen «De gemeenteraad geeft de invulling van de openingstijden op zon- en feestdagen bijna volledig vrij. Bijna, omdat het verbod van artikel 2, tweede lid, van de Winkeltijdenwet (verbod op 'straatverkoop') nog wel geldt. De gemeenteraad geeft de mogelijkheid aan winkels om op alle zon- en feestdagen open te zijn vrij. Aan deze vrijstelling kan bijvoorbeeld wel een openings- en sluitingstijd worden verbonden. Het verbod op 'straatverkoop' geldt dan nog wel. Toelichting: Deze vrijstellingsmogelijkheid is zeer ruim. Deze variant zorgt evenals variant 2 voor deregulering en het past bij een overheid die zich bijna niet meer bemoeit met een onderwerp zoals winkeltijden en het in zijn geheel overlaat aan de ondernemers. Vervolg na besluitvorming Op basis van uw voorkeur zal een concept-verordening winkeltijden gemeente Borne 2014 worden opgesteld. Bijlagen 1. Winkeltijdenverordening 2005 2. Bepalingen Winkeltijdenwet oud en nieuw 3. Ledenbrief VNG 4. Brief van de BBO d.d. 6 januari 2014 Voorstel Aan de raad wordt voorgesteld om: Een voorkeur uit te spreken voor een bepaalde variant, met eventuele opmerkingen, van de openstelling van winkels op zon- en feestdagen. Borne, i i-z.-zt.im r mr. d Weiten Pagina 6