Mike Louagie Verschijnt viermaal per jaar nieuwsbrief I promotie shortsea shipping vlaanderen I nr. 60 april 2016 BEDRIJVEN IN DE KIJKER De industrie gebruikt shortsea in de Europese supply chain Van Hool leverde autobussen aan het V.K. en Zweden. Wienerberger transporteert 38.000.000 stenen per jaar naar het V.K. (het equivalent van 3.500 vrachtwagens). Bekaert levert 200 containers (45 ) per jaar vanuit Slovakije via Antwerpen naar Schotland. Scanfor gebruikt SSS om 20.000 trailers/jaar naar Scandinavië te brengen. Metallo-Chimique zette een transportketen op tussen Bilbao en Beerse met 1600 containers/jaar via een maritieme lijndienst. Modules tot 1.000 ton werden vanuit Tarragona (Spanje) per schip in Antwerpen aangeleverd voor een Total project. Het materiaal voor windmolenparken (o.a. op de Noordzee) wordt met SSS ter plaatse gebracht. Norbord (Genk) leverde 12.000 ton OSB platen in Scandinavië... Ook in onze directe omgeving speelt SSS een rol. Colruyt voert producten uit de Middellandse Zee regio in met SSS. Vinalfood (Wommelgem) importeert olijven uit Marokko via maritieme weg... Op de website vind je onder nieuws > praktijkvoorbeelden tientallen bedrijven die al voor shortsea kozen. Heb je zelf deze stap gezet? Laat het ons weten (shortsea@shortsea.be), wij kunnen met jouw ervaring weer anderen overtuigen! Of denk je eraan om shortsea te gaan gebruiken? Contacteer ons, wij helpen je graag verder! Wenst u onze korte nieuwsberichten te ontvangen via e-mail? Registreer nu via de knop op de homepage van www.shortsea.be shortsea@shortsea.be U kunt deze nieuwsbrief ook op onze website downloaden. www.shortsea.be European Shortsea Network
SHORTSEA IN BEWEGING Shortsea Shipping: met bijna 145 miljoen ton nieuw record behandelde tonnage in Vlaamse havens De shortsea trafiek in de 4 Vlaamse havens steeg in 2015 met 2 miljoen ton meer behandelde cargo tot 144.888.087 ton (+ 1,4% t.o.v. 2014 (142.860.448 ton)). Met 98.810.471 ton shortsea lading (import en export) is Antwerpen de absolute motor van de groei van SSS. Er was een sterke stijging t.o.v. 2014 met 4.693.025 ton (+ 4,99%) en dit in alle goederensoorten. De haven van Gent kende met 16.125.186 ton shortsea lading een daling van 1.350.467 ton (- 7,73%) t.o.v. 2014. Zeebrugge had met 28.679.484 ton een daling van 3,93% of 1.172.596 ton minder behandelde cargo. De haven van Oostende viel terug op een shortsea trafiek van 1.272.946 ton (-10%) De globale trafiek bestaat voor 56% uit import lading (+2,7% t.o.v. 2014) en 44% export lading (ongeveer stabiel). Enkel in Zee brugge is de export sterker dan de import. Het % shortsea t.o.v. de totaal behandelde lading (shortsea én deepsea) verschilt uiteraard van haven tot haven. Oostende scoort bijna 100%. Antwerpen heeft als meer in het hinterland gelegen haven 47,41% shortsea lading. Gent en Zeebrugge halen respectievelijk 61,17% en 74,85%. Het groot belang van shortsea shipping voor de vier Vlaamse havens samen wordt ook geïllustreerd door het globale aandeel van liefst 52,80% in alle behandelde maritieme tonnage samen. In tonnage en % uitgedrukt dus belangrijker dan het deepsea verkeer. In het vorige recordjaar 2014 was dit exact 53,13%. Shortsea verankert zich steeds sterker in onze havens. Het recordtonnage van bijna 145 miljoen ton in 2015 en liefst 63,7% groei sinds 1999 bevestigen ook de duurzame verankering van shortsea shipping in de Europese transportketen. Voor de 4 havens samen en verdeeld naar de goederensoort (in tonnen uitgedrukt) zijn de containers de grootste groep: 39,9%. Gevolgd door vloeibare bulk 31,5%, droge bulk 13%, roro 11,2% en stukgoed 4,4%. Globaal en bekeken t.o.v. 2014 stegen de tonnages van de vloeibare bulk met 7,4%, roro met 3,6% (in 2014 nog licht verlies t.o.v. 2013) en stukgoed met 3,2% (in 2014-5% t.o.v. 2013). De containertrafiek in tonnen verloor 2,4%, te verklaren door de gevolgen van gewijzigde aanlopen in Zeebrugge en de verschuiving van een rederij in Gent (Antwerpen groeide). Droge bulk verloor 2,5%. Zoals hoger vermeld is de haven van Antwerpen de stuwende kracht achter de groeicijfers. De sterkste stijger is de vloeibare bulk. Ook de andere categorieën groeien, zij het minder uitgesproken (ook de containers). Globaal is het vooral de import die sterk is gestegen. Enkele van de groeilanden zijn het VK (vooral import maar ook export), Turkije (vooral de export), Spanje (import), Rusland (import), Noorwegen (import en export), Griekenland (export)... De export naar Rusland is gedaald (maatregelen van de EC). De haven van Gent verliest vooral op de import van droge bulk lading. 160.000.000 140.000.000 120.000.000 100.000.000 80.000.000 60.000.000 40.000.000 20.000.000 0 Totale behandelde SSS tonnage De export blijft status quo. Import vanuit Rusland stijgt sterk, import uit Noorwegen en Letland daalt. Zweden en Turkije blijven op peil. Wat de industrie betreft dient op het lang stilliggen van de hoogovens van ArcelorMittal te worden gewezen. Het verlies van Zeebrugge valt vooral aan de exportzijde te noteren. De terugval qua containers hangt samen met veranderingen in loops van round-the-world diensten. Zweden presteerde sterk zowel qua import als export. Op het VK is de export met roro een sterkhouder, de import valt terug. Ierland en Finland doen het goed zowel voor import als export, Spanje recupereert nog niet op beide stromen na het wegvallen van een belangrijke lijn. De haven van Oostende valt wat terug op import (grootste deel van de SSS trafiek) en export. Het stukgoed stijgt qua export wat voor een zeer groot deel refereert naar de ontwikkeling van de haven als draaischijf voor de windmolenparken De zee-riviertrafiek blijft het moeilijk hebben. Op het Zeekanaal Brussel-Schelde werden 1.022.102 ton shortsea goederen vervoerd (een daling van - 41.127 ton of 3,87% t.o.v. 2014). Voor het Albert kanaal werden 217.564 tonnen genoteerd (een daling van 59.893 ton of - 21,59% t.o.v. 2014). De zeerivier schepen hebben desondanks een zeer belangrijke troef: ze brengen de lading ver landinwaarts, vaak tot op een laad/losplaats dichtbij de klant. 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Bron: Promotie Shortsea Shipping Vlaanderen - www.shortsea.be Haven SSS 1999 SSS 2006 SSS 2007 SSS 2008 SSS 2009 SSS 2010 SSS 2011 SSS 2012 SSS 2013 SSS 2014 SSS 2015 Antwerpen 49.487.501 73.100.641 81.413.034 85.179.660 75.113.989 84.134.393 85.482.380 86.009.125 89.013.336 94.117.446 98.810.471 Gent 9.127.900 11.576.126 12.381.326 13.962.591 12.470.196 15.762.893 17.105.160 17.071.868 17.261.437 17.475.653 16.125.186 Oostende 3.108.127 7.769.456 7.952.533 8.442.997 5.370.375 4.906.231 3.829.421 3.179.434 1.803.330 1.415.269 1.272.946 Zeebrugge 26.798.148 27.993.871 27.512.722 26.180.490 25.713.894 30.183.772 28.842.963 27.855.056 28.812.609 29.852.080 28.679.484 Totaal 88.521.676 120.440.094 129.259.615 133.765.738 118.668.454 134.987.289 135.259.924 134.115.483 136.890.712 142.860.448 144.888.087 Zee / Rivier SSS 1999 SSS 2006 SSS 2007 SSS 2008 SSS 2009 SSS 2010 SSS 2011 SSS 2012 SSS 2013 SSS 2014 SSS 2015 Albertkanaal 746.421 472.929 454.280 400.202 213.058 295.718 289.915 221.853 300.152 277.457 217.564 Zeekanaal 1.012.834 1.115.620 1.249.225 1.228.151 883.040 1.116.647 1.323.973 1.206.792 876.134 1.063.229 1.022.102
SHORTSEA IN BEWEGING Finnlines weldra in Italiaanse handen? Grimaldi heeft reeds 98.03% van de Finnlines-aandelen in handen sinds 2006 en gaat nu voor de laatste resterende %. Volgens de Finse wetgeving is dit perfect mogelijk. Grimaldi Belgium NV/SA Tel +32 3 545 88 48 Grimaldi@Grimaldi.be www.grimaldi.co.uk Port of Antwerp Thor Shipping biedt deur-deur van/naar Zweden Een wekelijkse dienst met levering op maandag en dinsdag in havens van de Oostkust van Zweden, dat is het Sun Line concept van Thor Shipping & Transport voor een deur-deur shortsea dienst vanaf de Benelux en het VK. Het schip vaart het hele weekend door en omzeilt de restricties voor het wegtransport in bvb Duitsland. Op de dienst wordt het eigen equipment ingezet met 20, 40 (PW/HC) en 45 (PW/HC). In de containers kan tot 28ton geladen worden. Er zijn ook mogelijkheden om conventionele en project lading mee te nemen. In Antwerpen wordt tot woensdag geladen op de ASI terminal (Antwerp Stevedoring International). Het schip laadt nadien nog in Hull (donderdag) en Amsterdam (vrijdag). De belangrijkste bestemmingen zijn: Västeräs (eigen terminal), Stockholm, Haninge, Eskilstuna, Orebro, Oxelosund, Norrkoping, Sandviken, Borlänge, Södertalje (eigen terminal) en Avesta. Thor Shipping & Transport Ann Favere/Gerben Matroos + 32 3 540 05 00 info@thorshipping.com www.thorshipping.com Recordjaar voor DFDS Het afgelopen jaar was een recordjaar voor DFDS. Waar optimale benutting van de vloot, hogere tonnages van het continent naar de UK en hogere passagiersaantallen enerzijds voor meer omzet hebben gezorgd was het milieuvriendelijke aspect anderzijds een kostenbesparende factor door de scrubber installaties en het constante streven naar brandstofvermindering. DFDS Nienke van Dongen +32 9 255 91 80 Nienke.vanDongen@dfds.com www.dfds.com/annual-review CLdN naar Hirtshals vanuit Zeebrugge CLdN heeft het Noord-Deense Hirtshals toegevoegd aan haar schema met roro-diensten. De wekelijkse verbinding vertrekt op zondag uit Zeebrugge, komt aan in Hirtshals op dinsdag om dezelfde dag opnieuw te vertrekken met aankomst in Göteborg 8u later om tot slot op donderdag met retourlading aan te komen in de Zeebrugse haven. Vanuit Hirtshals zijn er ferry verbindingen met andere operatoren naar Noorwegen, Faeröer Eilanden en Ijsland. CLdN ro-ro Kristof Wuytack Tel +352 26 44 66 266 Kristof.WUYTACK@cldn.com www.cldn.com Haven Oostende focust op de verdere uitbouw van de blue energy business Vanaf februari 2016 worden de funderingen voor het Nobelwind-project, dat zich voor de Belgische Kust bevindt, vanuit de Haven van Oostende geïnstalleerd. In totaal zullen er 50 windmolens, met capaciteit van 3,3 MW, gebouwd worden. Zowel Parkwind als Jan De Nul zullen de werkzaamheden vanuit Oostende coördineren. Haven Oostende Laure Martroye +32 59 34 07 11 laure.martroye@portofoostende.be www.portofoostende.be Jan De Nul pagina 2 I 3
SHORTSEA IN BEWEGING ICO brengt nieuwe trafiek naar Zeebrugge De roro-trafiek in de Zeebrugse haven zat al in de lift en met de nieuwe trafiek die ICO heeft binnengehaald wordt deze positie opnieuw versterkt. Midden januari kwam de eerste wekelijkse lading wagens, afkomstig uit Turkije en Spanje, al aan. De trafiek, die voordien via Bremerhaven verliep, bestaat uit 15.000 Ford wagens die in Turkije en Spanje geassembleerd worden en daarna via transshipment in Zeebrugge richting Scandinavië gaan. De wagens met bestemming Bremerhaven worden vanuit Zeebrugge door EML verscheept. ICO Marc Adriansens tel +32 50 54 24 07 marc.adriansens@icoterminals.com www.icoterminals.com Fast Lines breidt met aankoop m/v Fast Herman vloot uit Voor ladingen van en naar Rusland huurde Fast Lines Belgium tot nu toe tijdens de winter ijsklasse schepen in. Met de aankoop van het ijsklasse schip m/v Fast Herman (lengte over all 82,50 m) verzekert Fast, onder Belgische vlag, haar dienst op Rusland ook tijdens de winterperiode. Met de aankoop bezit en beheert Fast Lines nu 6 box-shaped kustvaart schepen waarmee ze op regelmatige basis tussen Polen, het Verenigd Koninkrijk, Ierland, België en andere Europese havens varen. Met een laadvermogen variërend van 2.000 dwt tot 3.459 dwt zijn de 6 schepen samen geschikt om het equivalent van 1.000 vrachtwagens te vervoeren en kunnen ze lading diep landinwaarts vervoeren tot op of vlakbij de site van de klant. De naam van het schip is een eerbetoon aan stichter Herman Scheers. Fast Lines Belgium Yvan Vlaminckx tel +32 3 213 52 72 yvan.vlaminckx@fastlines.be www.fast-lines.com Nieuwe publicaties (in Engels) op onze website www.shortsea.be > Rapporten en studies - Analysis of recent trends in EU shipping and analysis and policy report to improve competitiveness of shortsea shipping in the EU - Study on the analysis and evolution of international and EU shipping - Overview CEF call 2014 - Shortsea Shipping: the full potential yet to be released (ECSA) U vindt de volledige berichten online: www.shortsea.be > nieuws recent nieuws of nieuwsarchief Wenst u regelmatig op de hoogte te blijven? Schrijf u nu in op ons gratis e-zine via de knop op onze homepage www.shortsea.be of mail naar shortsea@shortsea.be
PROMOTIEBUREAU Lange Termijn Visie Shortsea Shipping in Vlaanderen Enkele interessante elementen uit de LTV: Op initiatief van de Vlaamse overheid werd een Lange Termijn Visie (LTV) opgesteld die een ambitieuze ontwikkeling van Shortsea Shipping tegen 2030 voor ogen heeft. We stellen vast dat SSS een transportmodus is die enerzijds haar plaats al heeft verworven in de Europese transportketens, maar anderzijds voor sommige trafieken onderbenut blijft. In deze LTV werd daarom bekeken hoe we SSS nog kunnen versterken als betrouwbare en milieuvriendelijke modus, met nadruk op de creatie van toegevoegde waarde. Bij het tot stand komen van deze LTV hebben, naast het promotiebureau, ook andere stakeholders actief meegewerkt: de Vlaamse overheid, de havenbesturen, de reders... Dit brede spectrum van actoren zorgt voor een gedragen visie. De LTV bestaat uit een uitgebreide actietabel waarmee de stakeholders de komende jaren zullen werken. Het promotieorgaan zal haar activiteiten met de LTV als leidraad uitvoeren. De neutrale en niet-commerciële benadering van de markt wordt verder gezet langs de cargo zijde (verladers, industrie) en de diensten zijde (scheepsagenten, expediteurs, havens...). Door de inzet van de stakeholders (overheid, havens...) moet een level playing field worden gecreëerd, waarbinnen de obstakels worden verwijderd en het wettelijk kader zo optimaal mogelijk wordt gemaakt om de verdere ontwikkeling van SSS mogelijk te maken. Het promotiebureau volgt dit proces nauw op. De verschillende doelgroepen moeten via acties en communicatie verder benaderd worden. Voor de verladers ligt de focus op de KMO s. Door de neutrale en niet-commerciële status van het promotiebureau zijn de goede praktijkvoorbeelden een belangrijk instrument om potentiële gebruikers te benaderen en te overtuigen. Het gebruik ervan wordt opgevoerd, zowel bij de bedrijfsbezoeken als in alle communicatie en acties (bvb workshops). De website moet een kenniscentrum worden. Enerzijds worden de praktijkvoorbeelden nog sterker in de kijker gezet, anderzijds moet ook praktische en recente informatie over bv. 45 -container, Europese maatregelen... steeds up to date op de website terug te vinden zijn. Europese onderwerpen als zwavelrichtlijn, Blue Belt... zullen nauw opgevolgd worden en gecommuniceerd worden naar de markt. Themaworkshops worden georganiseerd en de informatie zal via o.a. de website beschikbaar gesteld worden. Praktische instrumenten als shortsea statistieken, de lijndiensten databank op de website... dienen up to date te worden gehouden om potentiële gebruikers te overtuigen. Short Sea Shipping: Long Term Vision www.shortsea.be pagina 4 I 5
PROMOTIEBUREAU Malta voorzitter van ESN Omdat er in Nederland geen promotiebureau meer is, nam Malta vanaf 1 januari 2016 het voorzitterschap van het Europees Shortsea Netwerk over van Italië. Zij zullen ook de termijn van Slowakije (2de helft 2016) overbruggen en nadien hun eigen voorzitterschap (1e helft 2017) opnemen. Europees Shortsea Netwerk: legaal statuut Sinds 1 januari 2016 heeft het Europees Shortsea Netwerk (ESN) een legaal statuut. Vanaf de oprichting in december 2000 is ESN een informeel netwerk waarbij veel informatie wordt uitgewisseld, gezamenlijke acties ondernomen, praktijkvoorbeelden uitgewisseld. Momenteel maken er 22 promotiebureaus deel van uit. Tijdens het project ESN, the way forward werd duidelijk dat ESN een legaal statuut nodig heeft. Na intensief zoekwerk werd gekozen voor een legaal statuut naar Maltees model. Ondertussen werd de Board al samengesteld. SURF SHORTSEA EN WIN 1.000 Als u dit leest zit u niet in de les en niet op café maar bent u toch goed bezig. Meer weten? www.shortsea.be Moge de beste winnen! www.vlaanderen.be Award voor thesis Om de belangstelling van studenten voor het gebruik van shortsea shipping te stimuleren zal in het najaar 2017 (samen met de bekende shortsea awards) een prijs worden uitgereikt voor de beste thesis met (een aspect van) shortsea shipping als onderwerp. Het reglement en de mogelijkheid tot inschrijving vind je op onze website. MILIEU Stroom aan boord met LNG Power Pac Het Duitse Federale Ministerie van Transport en Digitale Infrastructuur (BMVI) voert promotie voor een LNG Power Pac die containerschepen in de haven van stroom kan voorzien. Het Duitse Becker Marine Systems heeft het systeem ontworpen als een compacte unit met het formaat van twee 40 containers waarin een gas-aangedreven generator zit (1.5 megawatt) en een LNG tank (8.2 ton). Bij aankomst wordt de unit aan boord geplaatst. Volgens de informatie van de ontwerper zou tot 30 uur stroom kunnen worden geleverd. Er is ook een mogelijkheid zijn om 2 Power Pacs in tandem te laten functioneren. Er wordt een pilootproject opgezet en het Duitse Ministerie zal steun geven in het kader van het gebruik van alternatieve energie voor maritiem gebruik ( Grant notification for funding ). Het gebruik van LNG reduceert de emissies tijdens het verblijf in de haven, aldus het persbericht (februari 2016). Het betreft ook een geïntegreerde unit zodat er geen kabels naar de kaai moeten gelegd worden (zoals bij traditionele walstroom, die in het persbericht als costly wordt bestempeld). Een bijkomend voordeel is dat er geen specifieke walinfrastructuur vereist is, noch zijn er kosten voor de terminal operator. Bron: persbericht februari 2016 www.becker-marine-sytems.com Becker Marine Systems
INNOVATIE Innoveren om te overleven Bedrijven uit de maritieme en havensector innoveren wel degelijk, maar initiatieven zoals co-innovatie zouden de slagkracht van onze havensector een aanzienlijke boost kunnen geven. Dat is één van de opvallende conclusies van het onderzoek uitgevoerd binnen de BNP Paribas Fortis leerstoel voor transport, logistiek en havens aan de UA (Universiteit Antwerpen). Over de periode najaar 2013 - voorjaar 2015 verzamelde een consortium van zeven universiteiten, gecoördineerd door de Universiteit van Antwerpen, data voor 75 havengerelateerde innovatiecases. Privé operatoren binnen shortsea shipping werkten ook mee. Analyse van deze innovatiecases geeft inzicht in hoe de maritieme en havensector zich voorbereiden op nieuwe economische, ecologische en sociale uitdagingen. Algemeen kan gesteld worden dat de motivatie voor innovatie gedreven wordt door economische doelstellingen. Doelstellingen met betrekking tot het milieu spelen op het eerste gezicht een kleine rol in de maritieme en de havensector. In bedrijven met een sterke innovatieve cultuur blijkt dat de doelstelling reductie CO2-uitstoot eerder incidenteel verkregen werd. Ook sociale gevolgen wegen amper door in het beslissingsproces. Een uniek recept voor innovatiesucces bestaat niet, zo ook niet voor de shortsea shipping innovatieve cases. Wel blijkt hier dat een afstemming op het vlak van infrastructuur met de terminal operator en de rederijen van de initiatie van de innovatie wel bijdraagt tot succes. Uit het onderzoek blijkt verder dat innovaties in shortsea shipping kunnen profiteren van een sterke marktvraag en samenwerking van alle actoren in de supply chain. Met betrekking tot samenwerking langsheen de supply chain zullen binnen de BNP Paribas Fortis leerstoel port co.innovation workshops opgezet worden. (Interesse? Mail christa.sys@ uantwerpen.be). De samenvatting en een overzicht van de innovatiecases geclusterd per belanghebbende kunnen worden geraadpleegd op https://www. uantwerpen.be/en/rg/transport-andregional-economics/bnp-paribaschair/bnppf-innovation-eve/. Europese richtlijn afmetingen en gewichten De richtlijn 2015/719 dateert van 29 april 2015 en wijzigde richtlijn 96/53/EG in verband met de aan het verkeer binnen de Europese Gemeenschap deelnemende wegvoertuigen, meer bepaald de in het nationale en internationale verkeer maximaal toegestane afmetingen en de in het internationale verkeer maximaal toegestane gewichten. De volledige tekst van de richtlijn vind je op onze website onder Publicaties > Rapporten en studies > Europese Commissie. Omdat de richtlijn ook belangrijk is voor het gebruik van de 45 container in het shortsea verkeer, organiseerde het promotiebureau op 17 maart een informatiesessie. De presentaties vind je op onze website > Publicaties > Presentaties. pagina 6 I 7
BELEID Update van Ten-T kaarten voor Noorwegen, Ijsland en West- Balkanstaten De Europese Commissie publiceerde een update van de Ten-T kaarten voor een aantal aangrenzende landen. Downloaden via: http://ec.europa.eu/ transport/themes/infrastructure/ news/2016-02-04-ten-t-mapsneighbouring-countries_en.htm. Nieuwsbrief 59 Aanvullend op het artikel in verband met de invoering van de kilometerheffing laat Transport en Logistiek Vlaanderen weten dat hun website ook onder www.tlv.be kan geraadpleegd worden. High Level meeting SSS (Amsterdam) Ter gelegenheid van het Nederlands voorzitterschap van de EU werd een High Level meeting over Shortsea Shipping gehouden in Amsterdam op 15 februari. Mr. Niels Smedegaard gaf er als voorzitter van ECSA (Europese Reders) een boeiende uiteenzetting over het potentieel van de transportmodus. De presentatie kan je downloaden via: onze website > Rapporten en studies > Promotiebureau. 263 kernprojecten krijgen steun via CEF call 2014 De resultaten van de CEF call 2014 (call op 11/9/2014) zijn nu gegoten in ondertekende akkoorden. Er wordt 12.7 miljard euro voorzien, het hoogste bedrag ooit dat in transportinfrastructuur wordt geïnvesteerd. Het spoor komt er het best uit met 9.6 miljard euro (112 projecten), binnenvaart krijgt 1.24 miljard (25 projecten). Voor Motorways of the Sea projecten is minder budget voorzien. De resultaten vind je op onze website in een overzichtsbrochure (enkel in Engels). Bent u op zoek naar vlot transport zonder files? Promotie Shortsea Shipping Vlaanderen helpt u in uw zoektocht naar shortseamogelijkheden. www.shortsea.be - shortsea@shortsea.be Shortsea shipping is de moderne kustvaart die maritiem vervoer omvat in heel Europa, inclusief Noord-Afrika, de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. Shortseaschepen hebben geen beperking in capaciteit en kunnen in bepaalde landen ook op de binnenwateren varen. Ook deze zee-riviervaart is shortsea shipping. Promotie Shortsea Shipping Vlaanderen c/o Promotie Binnenvaart Vlaanderen Antwerpen I Straatsburgdok I Noordkaai 1A I 2030 Antwerpen Tel. + 32 3 202 05 20 I fax + 32 3 202 05 24 I e-mail: shortsea@shortsea.be website: www.shortsea.be Shortsea Shipping: flexibel en betrouwbaar transport Verantwoordelijke uitgever: Promotie Binnenvaart Vlaanderen VZW - Havenstraat 44 - B-3500 Hasselt