Inhoudsopgave 1 Bekendheid 5 2 Bezoek van monumentale 7 3 Mening over behoud monumentale 4 Toekomstbestendigheid van de vrijwilliger 5 Bijlage Onderzoeksverantwoording 9 12 18 2
Inleiding Jullie vraagstuk Op dit moment zijn er voldoende vrijwilligers beschikbaar in de molenbranche. Echter slaat ook hier de vergrijzing toe. Een belangrijk vraag die hieruit voorkomt is hoe ervoor gezorgd kan worden dat er in de toekomst genoeg vrijwilligers zullen overblijven die zich actief willen inzetten voor het behoud van de molen. Onderstaande vraag staat dan ook centraal in dit onderzoek: Hoe kan de toekomstbestendigheid van de vrijwilligers gewaarborgd worden? 3
Conclusies De bekendheid met de verschillende initiatieven rondom ligt redelijk laag in Nederland. Daarentegen geeft ruim twee derde van de Nederlanders aan wel eens een monumentale molen bezocht te hebben. Voor ongeveer een derde hiervan is het echter wel langer dan vijf jaar geleden dat ze een molen bezocht hebben. Het behoud van monumentale wordt (zeer) belangrijk bevonden. Molens worden gezien als onderdeel van de Nederlandse geschiedenis en cultuur. Eén op de tien Nederlanders overweegt actief te worden op een monumentale molen of bij een molenorganisatie. Het actief bij kunnen dragen aan het voortbestaan van de molen is hier de meest genoemde reden voor. Een gebrek aan interesse en tijd zijn redenen om niet actief te worden als vrijwilliger. De Nederlanders die overwegen vrijwilliger te worden op een monumentale molen of bij een molenorganisatie zijn vaker mannen, tussen de 55-64 jaar oud en woonachtig in het westen van het land. Molengids en vrijwilliger in een molenwinkel zijn de meest populaire vrijwilligerstaken. De bestuurderstaken zijn populairder onder Nederlanders afkomstig uit de hogere sociale klassen. Er is een gebrek aan kennis over waar men zich moet aanmelden om vrijwilliger te worden. Het merendeel denkt zich aan te kunnen melden bij de molen of organisatie waar ze vrijwilliger willen worden. Aanbevelingen Om de toekomstbestendigheid van vrijwilligers in de molenbranche te waarborgen dient men de communicatie omtrent vrijwilligers te richten op specifieke doelgroepen. Een bepaalde groep heeft sowieso een bovengemiddelde interesse (mannen, tussen de 55-64 jaar oud en woonachtig in het westen), maar een grote groep dienst met communicatie getriggerd te worden. Er zijn verschillende vrijwilligerstaken waarvoor men zich kan aanmelden, maar ook voor de minder populaire taken, zoals de bestuurstaken, is er duidelijk een groep die interesse heeft. Het is dan ook belangrijk om bij het werven van vrijwilligers voor deze taken te richten op Nederlanders afkomstig uit de hoogste sociale klasse. Daarnaast is het belangrijk om de kennis te vergroten, waar men zich kan aanmelden om actief te worden als vrijwilliger op een monumentale molen of bij een molenorganisatie. 4
1 Bekendheid
Meeste bekendheid met de Nationale Molendag, minst bekend met de Molenprijs Ouderen blijken vaker bekend te zijn met de verschillende organisaties. Nederlanders in de hogere sociale klasse blijken beter bekend te zijn met Het Gilde van Vrijwillige Molenaars en met lokale of regionale molenorganisaties. Wanneer men gevraagd wordt naar de lokale of regionale molenorganisaties waarmee men bekend is, worden voornamelijk genoemd. De van Kinderdijk, de Zaansche molen en de Zuidhollandse molen worden het meest genoemd. De Nationale Molendag 7 20 41 32 De Hollandsche Molen 2 7 21 70 Het Gilde van Vrijwillige Molenaars 2 6 22 71 Lokale of regionale molenorganisatie 1 8 16 74 Namelijk; De Molenprijs 12 11 85 Goed mee bekend Enigszins mee bekend Ken ik alleen van naam Nooit van gehoord Basis: Alle ondervraagden (n=1334) Basis: bekend met een regionale of lokale molenorganisatie (n=346) 6
2 Bezoek van monumentale
Twee derde van de Nederlanders heeft wel eens een monumentale molen bezocht Bijna 10% hiervan heeft in het afgelopen jaar meerdere keren een monumentale molen bezocht. Voor ruim één derde is het echter langer dan vijf jaar geleden. Opvallend is dat monumentale vaker bezocht worden door 65 plussers, hoger opgeleiden en mensen die woonachtig zijn in het westen van het land. Het meest wordt de monumentale molen in de buurt bezocht. Het bezoeken van een monumentale molen tijdens een vakantie of weekendje weg is tevens populair in Nederland, ruim één derde geeft dit aan. Wanneer men een monumentale molen bezoekt, wordt deze voornamelijk met de fiets en/of met de auto bereikt. Hoe vaak heeft u een monumentale molen bezocht? Welke omschrijving is op u van toepassing? 8% 39% 34% 26% 16% 16% Meerdere keren in het afgelopen jaar Eenmaal in het afgelopen jaar Eenmaal in de afgelopen twee jaar Eenmaal in de afgelopen vijf jaar Langer dan vijf jaar geleden 36% 17% 17% 17% Monumentale molen in de buurt bezocht Monumentale molen bezocht tijdens vakantie/weekend weg Molenwinkel bezocht Monumentale molen bezocht met mijn kinderen Monumentale molen bezocht tijdens een evenement Geen van bovenstaande omschrijvingen 10% Basis: Wel eens een monumentale molen bezocht (n=871) 8
3 Mening over behoud monumentale
Behoud van monumentale molen belangrijk voor Nederlanders Hierbij wordt het behoud van de monumentale molen in de buurt zelfs nog iets belangrijker bevonden. Bij hogeropgeleiden, 65 plussers en Nederlanders woonachtig in het westen van het land ligt dit belang iets hoger dan gemiddeld. Bijna de helft van de Nederlanders geeft aan in de buurt te wonen (binnen straal van 5km) van een monumentale molen. Daarentegen weet 14% niet of ze in de buurt wonen van een monumentale molen. Hoe belangrijk vindt u het dat monumentale in Nederland worden behouden? Hoe belangrijk vindt u het dat de monumentale molen in uw buurt wordt behouden? 81% 89% (Zeer) belangrijk Noch belangrijk, noch onbelangrijk (Zeer) onbelangrijk 17% 9% 2% 2% Basis: Alle ondervraagden (n=1334) Basis: Woont in de buurt van een monumentale molen (n=594 10
Monumentale zijn onderdeel van de Nederlandse geschiedenis en cultuur Ook wordt als reden genoemd dat monumentale typerend/kenmerkend zijn voor Nederland en daarom behouden moeten blijven. Het aandeel Nederlanders dat aangeeft het behoud van de onbelangrijk te vinden geeft hiervoor als reden dat ze er geen interesse in hebben en dat het veel geld kost om ze te behouden. Daarnaast blijk één derde van de Nederlanders niet op de hoogte zijn van het feit dat het behoud van, het openstellen van en het laten draaien van vooral door vrijwilligers wordt gedaan Waarom vindt u het belangrijk dat de monumentale worden behouden? Hoort bij ons (cultureel)erfgoed 43% (Nederlandse) geschiedenis 27% Typerend/kenmerkend voor Nederland 25% Mag niet verloren gegaan (is al teveel verloren gegaan) Mooi/prachtig 9% 21% Waarom vindt u het onbelangrijk dat de monumentale worden behouden? Leerzaam/de gebruikte techniek Hoort bij het Nederlandse landschap 9% 8% 33% 24% 12% 21% 18% Voor ons nageslacht/kinderen 8% Belangrijk Toeristische attractie Monumentale waarde 7% 3% 3% Geen interesse in Kost teveel geld, geld kan beter besteed worden Geen Andere reden toegevoegde waarde Weet niet/geen antwoord Nostalgie 1% Basis: Respondenten die het behoud van de molen (zeer) belangrijk vinden (n=1069) Basis: Respondenten die het behoud van de molen (zeer) onbelangrijk vinden (n=33)* *= let op, lage basis, resultaten zijn indicatief 11
4 Toekomstbestendigheid van de vrijwilliger
Eén op de tien (voormalige/toekomstige) vrijwilligers overweegt actief te worden op een monumentale molen of bij een molenorganisatie Op dit moment geeft één derde van de respondenten aan actief te zijn als vrijwilliger. Daarnaast geeft 7% aan in de afgelopen 12 maanden actief te zijn geweest als vrijwilliger en is 8% van plan actief te worden. Het merendeel van de respondenten dat vrijwilliger is, was of van plan is om te worden, is echter niet van plan actief te worden op een monumentale molen of bij een molenorganisatie. Meest genoemde redenen hiervoor zijn geen interesse of geen tijd. Zou u overwegen om zelf actief te worden op een monumentale molen of bij een molenorganisatie? 4% 3% 3% Waarom zou u het niet overwegen om vrijwilliger te worden? Geen interesse in Geen tijd voor Er zit geen molen in de buurt Andere reden 10% 28% 31% 30% 90% Basis: Op dit moment actief als vrijwilliger, de afgelopen 12 maanden actief geweest als vrijwilliger of van plan actief te worden als vrijwilliger (n=650) Ja, bij een monumentale molen Ja, bij een molenorganisatie Ja, bij beiden Nee Voornamelijk het bezig zijn met ander vrijwilligerswerk wordt als andere reden genoemd. Daarnaast geeft een groot aandeel te oud te zijn. Basis: Niet overwegen om actief te worden als vrijwilligers (n=585) 13
Bijdrage leveren aan het voortbestaan van de monumentale molen meest genoemde reden om vrijwilliger te worden Ook het actief zijn in een historisch werktuig wordt door bijna de helft van de vrijwilligers genoemd als reden om vrijwilliger te worden. Wat zouden voor u redenen zijn om als vrijwilliger actief te worden? Een bijdrage leveren aan het voortbestaan van de monumentale molen 72% Actief zijn in een historisch werktuig 49% In een team werken en samen resultaten bereiken Interactie met bezoekers/publiek en hen te enthousiasmeren voor de molen Kennis vergroten middels het uitvoeren van de vrijwilligerstaak 38% 38% 45% Zelf verantwoordelijk zijn voor een bepaalde taak Andere reden 15% 8% Andere genoemde redenen zijn: Als het in de buurt is Fascinatie voor de molen Andere geïnteresseerden ontmoeten Het restaureren Basis: Overwegen om actief te worden als vrijwilligers (n=65) 14
Profiel potentiële vrijwilliger Het merendeel van de Nederlanders die overwegen vrijwilliger te worden op een monumentale molen of bij een molenorganisatie is man, in de leeftijdsgroep van 55-64 jaar en woonachtig in het westen van Nederland. Daarnaast zijn de Nederlanders die overwegen vrijwilliger te worden vaker van een hogere sociale klasse en hoger opgeleid. Geslacht Leeftijd Regio 35% 65% Man Vrouw 22% 29% 9% 15% 25% 18-34 35-44 45-54 55-64 65+ 9% 9% 12% 14% 8% 48% Drie grote gemeenten West Noord Oost Zuid Sociale klasse Gezinsgrootte Opleiding 35% 26% 26% 5% 8% A (hoog) B1 B2 C D (laag) 21% 15% 12% 15% 35% 1 persoon 2 personen 3 personen 4 personen 5 personen of meer Geen onderwijs/basisonderwijs LBO/VBO/VMBO (kader- en beroepsgericht)/mbo1 MAVO/eerste drie jaar HAVO en VWO/VMB (theoretisch en MBO 2,3,4 of MBO oude structuur HAVO en VWO bovenbouw HBO-/WO-propeduese of bachelor HBO-/WO-master of doctoraal 5% 8% 26% 23% 38% Basis: Overwegen om actief te worden als vrijwilligers (n=65) 15
Molengids en vrijwilliger in een molenwinkel meest populaire vrijwilligerstaken Daarnaast zijn vrijwilliger bij de organisatie van evenementen en molenaar op een molen populaire vrijwilligerstaken. De bestuurderstaken zijn voornamelijk populair bij Nederlanders afkomstig uit de hoogste sociale klasse. Het merendeel van de vrijwilligers is bereid om een cursus te doen. Bijna de helft geeft aan de cursus te willen volgen mits het gratis is. Het is tevens belangrijk dat de cursus in de buurt gegeven wordt (43%) en niet te lang duurt (38%). Eén op de vijf vrijwilligers geeft aan dat de cursus zelf al een reden is om vrijwilligerswerk te gaan doen. Men geeft aan gemiddeld bijna 6 uur per week te willen besteden aan vrijwilligerswerk. Welk type vrijwilligerstaken spreken u aan? Molengids /rondleider op een molen 40% Vrijwilliger in een molenwinkel 35% Vrijwilliger bij de organisatie van evenementen 29% Molenaar op een molen 28% Bestuurder van een molenorganisatie lokaal 25% Klusjesman/vrouw op een molen 22% Bestuurder van een molenorganisatie provinciaal/lokaal 14% Andere taken 6% Basis: Overwegen om actief te worden als vrijwilligers (n=65) 16
Men denkt zich aan te kunnen melden als vrijwilliger bij monumentale molen zelf of via molenorganisatie Degenen die overwegen actief te worden als vrijwilliger op een monumentale molen denken zich aan te kunnen melden bij de monumentale molen zelf. Bijna één derde weet echter niet waar ze zich moeten aanmelden. Wanneer men overweegt actief te worden als vrijwilliger bij een molenorganisatie denkt men zich aan te kunnen melden via een lokale of regionale molenorganisatie. Ook hier geeft echter één derde aan niet te weten waar ze zich moeten aanmelden. Ook als men heeft aangegeven bij beide actief te willen worden, denkt men zich aan te kunnen melden bij de monumentale molen zelf of via een lokale of regionale molenorganisatie. Bij de monumentale molen zelf 6% 37% Via een lokale of regionale molenorganisatie Via het Gilde van Vrijwillige Molenaars 11% 11% 11% 39% Op welke manier denkt u zich aan te kunnen melden als vrijwilliger Bij een monumentale molen Bij een molenorganisatie Via de vereniging De Hollandsche Molen 11% 11% weet niet 30% 33% Basis: Overwegen om actief te worden als vrijwilligers (n=65) 17
5 Bijlage Onderzoeksverantwoording
Onderzoeksverantwoording* Methode Doelgroep(en) Online Nationaal representatief 18+ (representatief op geslacht, leeftijd, regio en sociale klasse) Steekproefgrootte Netto n= 1334 Steekproefbron Steekproef TNS NIPOBASE Er zijn twee steekproeven uitgestuurd. De eerste was een nationaal representatieve steekproef. Doordat de respons bij de vrijwilligersvragen achterbleef is een tweede steekproef uitgestuurd. Deze steekproef is getrokken op basis van de demografische achtergrondgegevens van de groep respondenten die de vrijwilligersvragen in hadden gevuld. Veldwerkperiode 29-10-2014 t/m 11-11-2014 Vragenlijstlengte Rapportage Gemiddeld 7 minuten In de rapportage zijn de resultaten van de twee steekproeven bij elkaar genomen, omdat er weinig significante verschillen zichtbaar waren in de resultaten van de twee steekproeven. *Meer gedetailleerde informatie over dit onderzoek is beschikbaar via uw contactpersoon bij TNS NIPO