Verkiezingen 2014 Kieskring Brussel- Hoofdstad Inleiding Op 25 mei 2014 kon het Brusselse kiezerskorps mee de nieuwe samenstelling bepalen van het Brusselse, het federale en het Europese parlement en desgewenst werd er ook gekozen voor de zes Brusselse vertegenwoordigers in het Vlaams parlement. De opeenvolgende staatshervormingen zorgden voor een aantal bijzonderheden in de regeling van de verkiezingen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en ook de zesde staatshervorming bracht opnieuw wijzigingen aan. Zo waren de verkiezingen van 2014 ook de eerste verkiezingen volgens de nieuw ingedeelde kieskringen. De 19 Brusselse gemeenten vormen sinds de splitsing van het kiesarrondissement Brussel- Halle- Vilvoorde (BHV) samen een afzonderlijke kieskring Brussel- Hoofdstad. Deze kieskring bestaat uit 8 kieskantons, waarvan er 2 samenvallen met de gemeentegrenzen, Brussel- Stad en Sint- Gillis. Het Brusselse electoraat Iets meer dan de helft van de Brusselaars werd in 2014 opgeroepen om te gaan stemmen. Stemplichtig zijn Belgen van 18 jaar en ouder en ingeschreven in het bevolkingsregister. Voor het Federale parlement waren er 608.577 ingeschreven kiezers en voor het Brussels Hoofdstedelijk Parlement 584.310. Het verschil is te verklaren door de mogelijkheid om voor de federale verkiezingen ook vanuit het buitenland te stemmen. Het totaal ingeschreven kiezers voor de Europese verkiezingen was 599.840. Voor deze stembusgang werden ook alle Europeanen die in België verbleven, uitgenodigd om hun stem uit te brengen. Zij dienden zich daarvoor vooraf als kiezer te registreren en dat deed slechts een fractie, namelijk 15.531 personen of 7,6% van het potentieel aantal kiezers. Deze EU- onderdanen hebben de mogelijkheid om voor partijen uit hun eigen land te kiezen of hun stem uit te brengen op een Belgische lijst. Ter vergelijking: voor de gemeenteraadsverkiezingen bevat het electoraat, behalve de onderdanen uit de EU- lidstaten, ook andere niet- Belgen, mits zij sinds 5 jaar in België verblijven en zich ook vooraf registreerden als kiezer. In 2012 kwam voor de 19 Brusselse gemeenten samen het kiezerskorps neer op 613.768 kiesgerechtigden. Kiezen voor het Brussels parlement Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kreeg in 1989 als eerste van de 3 gewesten een eigen rechtstreeks verkozen representatief orgaan. In 2014 werd het Brussels parlement voor de zesde keer vernieuwd. Om de vertegenwoordiging van beide taalgemeenschappen in de gewestelijke beleidsorganen te garanderen, wordt er gekozen via taalgesplitste lijsten. Voor de verkiezingen van het Brussels parlement zijn er dus geen taalgemengde lijsten en ook het aantal vertegenwoordigers van beide taalgroepen werd vooraf vastgelegd. Van de 89 regionale vertegenwoordigers zijn 72 plaatsen bestemd voor de Franse taalgroep; voor de Nederlandse taalgroep zijn dat er 17. Bij de totstandkoming van de Brusselwet oordeelden de onderhandelaars aan Vlaamse zijde dat dit de enige manier was om te voorkomen dat de negatieve ervaring van de agglomeratieraadsverkiezingen van 1971 zich zou herhalen. Volgens tegenstanders van de beschermende maatregelen zijn de eentalige lijsten voor de gewestverkiezingen in strijd met de meertalige realiteit in Brussel. De gewaarborgde vertegenwoordiging werd ook geregeld in de uitvoerende organen. De Brusselse regering wordt immers paritair samengesteld uit vertegenwoordigers van beide taalgemeenschappen. Door deze regeling werd in de bescherming van de taalminderheden voorzien, zoals dat ook op het nationale plan gebeurt. De stembusgang 29 verschillende lijsten kandideerden op 25 mei 2014 voor zetels in het Brussels parlement. Deze politieke versplintering is een typisch stedelijk fenomeen, maar in het Brusselse dus tevens te wijten aan het feit dat dezelfde politieke families er elk in de eigen taal opkomen. Grafiek uitslagen zetelverdeling Brussels parlement na de verkiezingen van 25 mei 2014
De PS werd met 26,6% van de stemmen de grootste partij, gevolgd door MR met 23%, FDF met 14,8% en CdH met 11,74%. Ecolo zag haar stemmenaantal gehalveerd in vergelijking met 2009 en kwam uit op 10,11%. PTB kon met 3,86% van de stemmen 4 zetels in de wacht slepen en kwam voor de eerste keer in het Brussels parlement. De grootste partij aan Nederlandstalige zijde was Open Vld, met 26,7%, gevolgd door sp.a (19,57%). NVA (17%) is in deze verkiezingen de grote overwinnaar in Vlaanderen, maar moet in het Brusselse Gewest GROEN (17,9%) nog nipt laten voorgaan. CD&V strandt op 11,4% en Vlaams Belang verschrompelt tot 5,60%, wat neerkomt op een verlies van bijna 12% van de stemmen. De grote politieke concurrentie zorgt tevens voor een groot aantal partijen in de coalitie. PS, FDF, cdh, Open Vld, sp.a en CD&V vormen samen de Brusselse regering voor de periode 2014-2019. De verkiezingen van 2014 zorgden dus voor een wissel van de macht: GROEN en Ecolo kwamen in de oppositie terecht en de sp.a nam opnieuw deel aan het bestuur van het gewest. Grafiek: Aantal stemmen uitgebracht voor de lijsten van de Nederlandstalige taalgroep in het Brussels Parlement, 1989-2014 In vergelijking met de eerste gewestverkiezing in 1989 is het aantal stemmen uitgebracht op Nederlandstalige lijsten gevoelig afgenomen, maar bij de recentste verkiezingen was er terug een lichte stijging vast te stellen. De aantallen variëren sterk per gemeente. Gemiddeld behalen de Nederlandstalige lijsten zo n 11,5% van de stemmen. In de gemeenten Sint- Agatha- Berchem (18%), Ganshoren (17%), Jette (16%) en Brussel- Stad (16%), Koekelberg (14%), Anderlecht (13%), Sint- Jans- Molenbeek (13%) en Evere (12%) ligt dat aantal hoger. 15 Brusselaars naar de Kamer De Kamer van Volksvertegenwoordigers bestaat uit een vastgelegd aantal afgevaardigden van de verschillende kieskringen. Voor de Kieskring Brussel- Hoofdstad zijn in de Kamer 15 zitjes voorzien. Hier wordt niet geopteerd voor gegarandeerde vertegenwoordiging van de taalgroepen in de wetgevende organen. Alle partijen zetten dan ook hun lokale zwaargewichten in - vaak politici die ook in een van de Brusselse gemeenten een hoofdrol spelen of actief zijn op het nationale plan. De machtsstrijd tussen de twee grote partijen MR en PS werd in 2014 in het voordeel van de PS beslecht. De PS behaalde 24,9% van de stemmen, op de voet gevolgd door MR met 23%. FDF behaalde 11% van de stemmen, Ecolo 10,45% en CdH 9,3%. Geen Nederlandstalige partij geraakte boven de kiesdrempel.
De PS werd met 26,6% van de stemmen de grootste partij, gevolgd door MR met 23%, FDF met 14,8% en CdH met 11,74%. Ecolo zag haar stemmenaantal gehalveerd in vergelijking met 2009 en kwam uit op 10,11%. PTB kon met 3,86% van de stemmen 4 zetels in de wacht slepen en kwam voor de eerste keer in het Brussels parlement. De grootste partij aan Nederlandstalige zijde was Open Vld, met 26,7%, gevolgd door sp.a (19,57%). NVA (17%) is in deze verkiezingen de grote overwinnaar in Vlaanderen, maar moet in het Brusselse Gewest GROEN (17,9%) nog nipt laten voorgaan. CD&V strandt op 11,4% en Vlaams Belang verschrompelt tot 5,60%, wat neerkomt op een verlies van bijna 12% van de stemmen. De grote politieke concurrentie zorgt tevens voor een groot aantal partijen in de coalitie. PS, FDF, cdh, Open Vld, sp.a en CD&V vormen samen de Brusselse regering voor de periode 2014-2019. De verkiezingen van 2014 zorgden dus voor een wissel van de macht: GROEN en Ecolo kwamen in de oppositie terecht en de sp.a nam opnieuw deel aan het bestuur van het gewest. Grafiek: Aantal stemmen uitgebracht voor de lijsten van de Nederlandstalige taalgroep in het Brussels Parlement, 1989-2014 In vergelijking met de eerste gewestverkiezing in 1989 is het aantal stemmen uitgebracht op Nederlandstalige lijsten gevoelig afgenomen, maar bij de recentste verkiezingen was er terug een lichte stijging vast te stellen. De aantallen variëren sterk per gemeente. Gemiddeld behalen de Nederlandstalige lijsten zo n 11,5% van de stemmen. In de gemeenten Sint- Agatha- Berchem (18%), Ganshoren (17%), Jette (16%) en Brussel- Stad (16%), Koekelberg (14%), Anderlecht (13%), Sint- Jans- Molenbeek (13%) en Evere (12%) ligt dat aantal hoger. 15 Brusselaars naar de Kamer De Kamer van Volksvertegenwoordigers bestaat uit een vastgelegd aantal afgevaardigden van de verschillende kieskringen. Voor de Kieskring Brussel- Hoofdstad zijn in de Kamer 15 zitjes voorzien. Hier wordt niet geopteerd voor gegarandeerde vertegenwoordiging van de taalgroepen in de wetgevende organen. Alle partijen zetten dan ook hun lokale zwaargewichten in - vaak politici die ook in een van de Brusselse gemeenten een hoofdrol spelen of actief zijn op het nationale plan. De machtsstrijd tussen de twee grote partijen MR en PS werd in 2014 in het voordeel van de PS beslecht. De PS behaalde 24,9% van de stemmen, op de voet gevolgd door MR met 23%. FDF behaalde 11% van de stemmen, Ecolo 10,45% en CdH 9,3%. Geen Nederlandstalige partij geraakte boven de kiesdrempel.
Het vroegere kiesarrondissement Brussel- Halle- Vilvoorde valt uiteen in de kieskring Brussel- Hoofdstad en de nieuwe kieskring Vlaams- Brabant, die op haar beurt wordt opgedeeld in het arrondissement Leuven en het arrondissement Halle- Vilvoorde. In dit laatste arrondissement zijn de 6 faciliteitengemeenten (Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Sint- Genesius- Rode, Wemmel en Wezembeek- Oppem) samengebracht in het nieuwe kieskanton Sint- Genesius- Rode. De inwoners van dit bijzondere kieskanton stemmen voor de lijsten die opkomen in de kieskring Vlaams- Brabant, maar zij kunnen er ook voor opteren om hun stem uit te brengen op Brusselse lijsten. In 2014 verkoos meer dan de helft van het electoraat, meer bepaald 23.391 kiezers, er de Brusselse partijen. Die stemmen gingen vooral naar de Franstalige lijsten MR (40%) en naar het FDF (18%). Drie kopstukken uit de faciliteitengemeenten, de aangewezen burgemeester Damien Thiéry (MR, Linkebeek), burgemeester Veronique Caprasse (FDF, Kraainem) en schepen Sophie Wilmes (MR, Sint- Genesius- Rode) geraakten zo verkozen. De Senaat bevat sinds de zesde staatshervorming geen rechtstreeks verkozen senatoren meer. De 50 vertegenwoordigers worden er door de deelparlementen afgevaardigd en 10 senatoren zijn gecoöpteerd. Ongeacht hun taal kunnen kiesgerechtigden van de zes randgemeenten met taalfaciliteiten dus ook stemmen op Brusselse lijsten voor de Kamer. In de andere kantons uit Halle- Vilvoorde (Asse, Halle, Lennik, Meise, Vilvoorde en Zaventem) is dat sinds de zesde staatshervorming niet langer mogelijk. Hoewel de splitsing van het kiesarrondissement BHV lange tijd de voornaamste eis van de Vlaamse Beweging was, blijkt de nieuwe regeling ook negatieve gevolgen te hebben voor de Nederlandstalige Brusselaars. Nederlandstalige kandidaten konden vroeger immers rekenen op stemmen uit het Vlaamse ommeland om verkozen te geraken. Zonder die ruggensteun raakte in 2014 geen van hen nog aan voldoende stemmen om in het federale parlement te kunnen zetelen. De 15 kamerleden uit de kieskring Brussel- Hoofdstad zijn allen op Franstalige partijen verkozen. In de nieuwe kieskring Vlaams- Brabant haalde dan weer geen Franstalige lijst meer de kiesdrempel en zijn alle 15 afgevaardigden op Nederlandstalige lijsten verkozen. Bij de federale verkiezingen van 2010 werden in het kiesarrondissement BHV nog 13 Franstaligen en 9 Nederlandstaligen verkozen. De kieskring Leuven vaardigde toen 7 (Nederlandstalige) verkozenen af. De splitsing van het kiesarrondissement zorgde m.a.w. voor een Nederlandstalige verkozene minder in de Kamer.[1] Brusselse stemmen voor het Vlaams parlement Brusselse kiezers die in het stemhokje kozen voor de Nederlandstalige lijsten in het Brussels parlement, kregen nog een extra stemopdracht. Zij mochten immers ook de zes zetels, voorbehouden voor Brusselaars in het Vlaams parlement, mee invullen. De stemresultaten sluiten aan bij die voor het Brussels parlement. Open Vld is met 24% van de stemmen de grootste partij en stuurt de Brusselaars Lionel Bajart en Ann Brusseel naar het Vlaams parlement. GROEN is met 20,54% de tweede grootste partij en vaardigt Elke Van den Brandt af. Op de lijsten van sp.a (18,42%) en N- VA (18,32%) werden respectievelijk Yamila Idrissi en Karl Vanlouwe verkozen. Bianca Debaets zetelt voor CD&V, dat 12,09% van de stemmen bekwam. Deze zes mandatarissen (op een totaal van 124) bepalen er enkel over de gemeenschapsbevoegdheden en stemmen dus niet mee wanneer gewestmateries aan bod komen. Op deze wijze drukte het Vlaamse parlement de band met de hoofdstad uit. In de Vlaamse regering is sinds 1988 ook een minister specifiek bevoegd voor Brusselse aangelegenheden, met een raadgevende stem als het over gewestelijke bevoegdheden gaat. Europees parlement Verkiezingen 2014 Kieskring Brussel - Hoofdstad In het Europees parlement zetelen voor België 12 Nederlandstalige leden, 8 Franstaligen en 1 Duitstalig lid. Er wordt gestemd volgens taalgroepen. Naargelang de woonplaats wordt een van de kiescolleges zichtbaar in het stemhokje.
De Brusselse kiezers hebben de keuze om Nederlandstalige of Franstalige kandidaten aan te duiden. In 2015 werd vanuit de Brusselse kieskring voor Europa gestemd in het verlengde van de resultaten voor het gewest. De PS was met 24,24% de grootste partij, gevolgd door MR, met 21%. Ecolo kreeg 13,21% van de stemmen achter zich, CdH 8,63% en FDF 7,10%. Deze laatste score is beduidend minder dan voor het Brussels parlement, omdat het FDF zich op Europees vlak weinig profileert. Aan Vlaamse zijde is Open Vld de grootste partij binnen het Nederlandstalig kiescollege (6,38%), GROEN behaalde 2,06% van de stemmen; N- VA is hier derde met 1,87% en tenslotte volgen sp.a (1,6%) en CD&V (1,54%). Van de geldige stemmen uit het kanton Rode (kieskring Vlaams- Brabant) stemden voor het Europees parlement 22.817 voor het Franstalig kiescollege (MR: 25%, FDF: 8,99%, Ecolo: 8,87%, PS: 8,07% en cdh: 5,01%). 14.799 stemmen gingen naar de Nederlandstalige lijsten, met ook hier Open Vld op kop met 17,68%, N- VA: 8,98% en CD&V met 5,5%. Ann Mares, 23 april 2015 Meer informatie Tabel met het aantal kiezers, aantal stembureaus en aantal stemopnemingsbureaus per kanton, kieskring, provincie en het Rijk. Verkiezingen van het Europees parlement, de Federale Kamer en de Gewest- en Gemeenschapsparlementen van 25 mei 2014, (Situatie op 15 mei 2014), p. 17 (pdf)belgisch Staatsblad, 22 augustus 2012, pp. 49245-49314. Tabel van de kieskringen, Bijlage I bij de wet (artikel 87). Verkiezingsuitslagen voor kieskring Brussel- Hoofdstad, 2014 : Kamer (Uitslagen Kieskanton Rode), Vlaams Parlement, Brussels Parlement [1] Hoewel het totaal aantal zetels voor Vlaams- Brabant en Brussel is gestegen van (22+7=) 29 in 2010 naar (15+15=) 30 in 2014.