Actuele ontwikkelingen in de (internationale) veiligheid Prof. Dr. Rob de Wijk Directeur HCSS Voorzitter Denktank Nationale Veiligheid
Zekerheden De wereldorde verandert Conflicten nemen toe; crises worden complexer Demografische verandering Extreme weerscondities door klimaatverandering Hoge energie- en grondstoffenprijzen Aantasting van politieke en sociale instabiliteit door draconische besparingen Financiële crisis als aanjager geopolitieke verandering
Natuurrampen
Jonge bevolkingen..
Falende staten..
Corruptie
Democratie-index Economist intelligence unit
Strategie Nationale Veiligheid Nationale veiligheid in het geding als vitale belangen in het geding zijn en ontwrichting dreigt. Vitale belangen zijn: Territoriale veiligheid Economische veiligheid Ecologische veiligheid Fysieke veiligheid Sociale en politieke stabiliteit (veiligheid cultureel erfgoed) Rampenbestrijding, crisisbeheersing, terrorismebestrijding en (expeditionaire) militaire operaties zijn geëigende instrumenten
Veranderde aard van de dreiging: rampen en terrorisme Effecten grootschaliger, mogelijk grensoverschrijdend Samenleving complexer en kwetsbaarder Multidisciplinaire aanpak is vereist
Rampen na W.O. II op NL Grondgebied Datum Incident Doden 7-10-1946 Vliegtuigcrash in HBS school, Apeldoorn 23 14-11-1946 Vliegtuigcrash KLM PH-TBW, Schiphol 26 17-1-1947 Explosie kruitfabriek, Muiden 17 24-3-1947 Mijnramp Staatsmijn Hendrik, Brunssum 13 12-2-1950 Scheepsramp Noordzee, Den Helder 11 1-2-1953 Watersnoodramp, Zeeland, Zuid Holland 1836 23-8-1954 Vliegtuigcrash, Noordzee, west van Bergen 21 29-9-1954 Autobus ongeluk, Valkenburg 19 8-1-1962 Treinramp, Harmelen 93 15-6-1965 Scheepsbrand Ronastar, Botlek 16 25-6-1967 Tornado, Chaam / Tricht 7 20-1-1968 Explosie olietank Shell, Pernis 2 12-12-1968 Explosie olietanker Diana, Amsterdam 13 24-10-1970 Brand in psychiatrische inrichting, Wagenborgen 12 2-2-1971 Brand in verpleeghuis, Rolde 13 28-9-1971 Hotelbrand 't Silveren Seepaerd, Eindhoven 11 Datum Incident Doden 25-8-1972 Ketting botsing A16, Prinsenbeek 13 7-11-1975 Explosie DSM, Geleen 14 4-5-1976 Treinramp, Schiedam 24 9-5-1977 Brand hotel Polen, Amsterdam 33 3-1-1980 Woningbrand, Rotterdam 11 6-10-1981 Vliegtuigcrash NLM PH-CHI, Moerdijk 28 16-12-1983 Brand Casa Rosso, Amsterdam 13 6-11-1990 Ketting botsing A16, Breda 10 8-7-1992 Explosie Cindu, Uithoorn 3 16-9-1992 Brand in sociaal pension de Vogel, Den Haag 11 4-10-1992 Bijlmerramp, Amsterdam 43 15-7-1996 Hercules ramp, Eindhoven 34 25-9-1996 Dakota ramp PH-DDA, Waddenzee, Den Helder 32 28-2-1999 Legionella besmetting Westfriese flora, Bovenkarspel 32 13-5-2000 Explosie vuurwerkfabriek, Enschede 23 1-1-2001 Cafébrand, Volendam 14 1-4-2003 Explosie DSM, Geleen 3 28-9-2003 Elektriciteitscentrale, Geertruidenberg 5 26-10-2006 Brand cellencomplex Schiphol-Oost 11
Nationale risicobeoordeling
Pandemiescenario volgens Nationale Risicobeoordeling Grieppandemie 30 % van de wereldbevolking wordt ziek In Nederland 5 miljoen zieken Ernstige scenario: 80.000 overlijden Milde scenario: 5.000 Tussen de 14.000 en 32.000 hospilisaties Het duurt zes tot acht maanden na bekendmaking door WHO van pandemisch virus voordat vaccin op grote schaal beschikbaar is. Economische gevolgen: teruggang BBP met 5.3 Sociaal-psychologische gevolgen: paniek, dalend vertrouwen
Werkwijze NV overheidsbreed
Capaciteiten analyse volgens Nationale Risicobeoordeling Preventie: leveren van bijdrage aan de WHO Preparatie: monitoring en alertering (WHO, FAO, IEO), voorlichting en risicocommunicatie, zelfredzaamheid, kennisontwikkeling, advisering aan overheden, inzet op bedrijfscontinuïteit Respons: draaiboeken, heldere besluitvormingsstructuur, informatie-uitwisseling, crisiscommunicatie, verstrekken van virusremmers
Actuele ontwikkelingen en de gevolgen voor de nationale veiligheid Financiële crisis gaat impact hebben op de nationale veiligheid en het crisisbeheersingsbeleid. Risico s nemen toe door onderinvestering en maatschappelijke verandering. Financiële crisis versterkt ook maatschappelijke trend: de boze, ontevreden hufterige burger is in opkomst. Positief: structuurdiscussie versnelt door Moerdijk en LOS. Idem Grip 5 / 6. Positief: verminderde dreiging terrorisme en radicalisering.
Financiële crisis: grootste zorg Versneller van internationale veranderingen die leiden tot aanhoudende twijfel over de toekomst Onderinvesteringen in vitale infrastructuur Aantasting veiligheidsbeleving burger Ondermijnen van de economische veiligheid met als tweede orde effect ondermijning van de sociale en politieke stabiliteit
Scenarios NRB juni 2009 Effect Fin-econ crisis: Klimaatverandering: Versterkend Dempend Gelijk Driver 1 Scenario westelijke kust (EDO) x Onderinvesteringen Vitale Infra 2 Scenario dijkring 14 (EDO) x Onderinvesteringen Vitale Infra 3 Scenario Rijn-IJssel (EDO) x Onderinvesteringen Vitale Infra 4 Extreme droogte-hitte 2050 x 5 Extreme droogte-hitte x 6 Grieppandemie mild x 10 Grieppandemie ernstig x 7 Zware sneeuwstorm x 8 Zeer zware storm x 9 IJzel x Energievoorzieningszekerheid 11 Moedwillige verstoring elektriciteit? 12 Oliescenario geopolitiek x 13 Moedwillige verstoring gaslevering x 14 Verstoring IP-netwerk x 15 Moedwillige verstoring ICT van vitale sector x 16 Langdurige verstoring elektriciteit x 17 Landelijke blackout elektriciteit x Onderinvesteringen Vitale Infra Polarisatie en radicalisering 18 Dierenactivisten vreedzaam massaal protest x Polarisatie 19 Dierenrechtenextremisme x Polarisatie 20 Enclavevorming x Polarisatie 21 Onrust in probleemwijken x Polarisatie 22 Politiek salafisme x Polarisatie 23 Extreemrechts grootschalige rel op lokaal niveau Polarisatie 24 Extreemlinks grootschalige rellen x Polarisatie 25 Moslimextremisten ernstige rellen x Polarisatie 26 Massapolarisatie x Polarisatie 27 Confrontaties x Polarisatie 28 Politiek salafisme met geweld x Polarisatie Verwevenheid onder- en bovenwereld 29 Criminele inmenging in vitale bedrijven x Politieke stabiliteit 30 Beïnvloeding aandelenmarkt x Politieke stabiliteit 31 Beïnvloeding openbaar bestuur x Grote ongevallen 32 Chemisch scenario x 33 Nucleair scenario x 34 Natuurbrandscenario x
Conclusie Door financiële crisis dreigen onderinvesteringen in vitale infrastructuur en verandert de aard van de maatschappij (verder). Maatschappelijke stabiliteit kan worden aangetast. Crisis biedt ook kans: rationalisatie van rampenbestrijding en crisisbeheersing. Grip 5, mogelijk Grip 6, versimpeling van complex bouwwerk waardoor operationele effectiviteit verbetert.