Adviesnota aan het algemeen bestuur Zaaknummer : 12.B0015/11.ZK56657 Kenmerk : 11IT017246 Barcode : 11IT017246 Onderwerp : aanvraag uitvoeringskrediet project 2099, AWP vervangen vlinderkleppen Sector en afdeling : zuiveringsbeheer, afdeling bouwzaken Datum behandeling : 14 maart 2012/11 april 2012 Agendapunt : 3d Ter inzage bij de concernstaf : -- Bijlage(n) : technische toelichting toetsingslijst (12IT002029) investeringsbesluit (12IT002021) Aan het algemeen bestuur Inleiding De AWP, het afvalwatertransportsysteem voor de industriële en huishoudelijke afvalwaterstromen uit West- Brabant, is in het begin van de jaren 70 aangelegd om deze stromen af te leiden van het Hollands Diep en het Zoommeer en na zuivering te lozen op de Westerschelde. Het afvalwatertransportsysteem bestaat uit ca. 75 km aan transportleidingen tussen Moerdijk (NB) en Waarde (Zld) en een viertal pompstations inclusief buffertorens. Het systeem is inmiddels ca. 40 jaar in gebruik. Figuur 1 overzicht AWP transportsysteem
Bestaande situatie/probleemstelling Om een veilig en betrouwbaar bedrijf van de AWP te kunnen garanderen moeten leidingdelen gecontroleerd in- en buiten bedrijf gesteld kunnen worden. Daartoe zijn bij de aanleg een groot aantal afsluiters opgenomen in het leidingstelsel. Deze afsluiters moeten te allen tijden goed werken. Sinds een aantal jaren worden in het afvalwater steeds meer vochtige poetsdoekjes en billendoekjes aangetroffen. De afsluiters van het type vlinderklep in de AWP hebben bijzonder veel last van deze "doekjes". Daardoor sluiten deze vlinderkleppen niet goed meer. Door de vervuiling van de vlinderkleppen is snel en betrouwbaar afsluiten (compartimenteren) van leidingdelen op veel plaatsen niet mogelijk. Deze compartimentering is nodig bij inspecties en bij calamiteiten. Inspecties zijn in de AWP noodzakelijk om aantasting van de betonleidingen tijdig te detecteren en waar nodig te repareren. In een bijlage bij deze nota wordt in meer detail toegelicht hoe het probleem zich voordoet, en hoe dit de bedrijfszekerheid van de AWP beïnvloedt. Oplossing Bij vervanging van de vlinderkleppen door schuifafsluiters kan weer snel, veilig en betrouwbaar gecompartimenteerd worden bij calamiteiten en geplande inspecties en onderhoud. De kosten van vervanging van de (46 stuks) vlinderkleppen zijn substantieel. Voor alle kleppen is bepaald wat de functie van de klep is, en of vervanging van de klep voor deze functie belangrijk en urgent is om een veilig en betrouwbaar bedrijf te garanderen. Groep A zijn de kleppen waarvan de vervanging gezien de functie, belangrijk en urgent is. Dit zijn kleppen die nodig zijn om belangrijke onderhoudspunten veilig te kunnen bereiken. Groep B zijn kleppen waarvan de functie wel belangrijk is, maar waarvan de vervanging niet urgent is. Tot deze groep behoren (1) kleppen die normaal dicht staan 1, en slechts bij nood geopend worden, en (2) kleppen nabij de waterkeringen 2. Groep C zijn de kleppen waarvan de functie niet belangrijk is, en ook de vervanging niet urgent is. Dit zijn kleppen die hun functie sinds de aanleg verloren hebben, en kleppen die in de effluentstroom zitten. Voor een bedrijfszekere werking van de AWP moeten de kleppen geclassificeerd onder groep A urgent vervangen worden door schuifafsluiters 3. In totaal gaat het dan om 20 vlinderkleppen, variërend in doorlaat afmetingen van 700 tot 1500 mm. De kosten van vervanging van deze vlinderkleppen zijn geraamd op 1.600.000,-. Bestuurlijke besluitvorming In het investeringsplan 2011-2015 en de kadernota is onder projectnummer 2099 opgenomen en vastgesteld een project betreffende de vervanging van de vlinderkleppen in de AWP, met een voorlopig uitvoeringskrediet van 1.000.000,-. Project 2099 betreft een instandhoudingsinvestering. Na onderzoek blijken meer kleppen urgent vervangen te moeten worden. Gegeven het afwijkende investeringsbedrag (ten opzichte van IP 2012-2016) en omdat deze investering maar voor 1.000.000,- was gemandateerd is goedkeuring van het algemeen bestuur noodzakelijk. Vraagstelling Kan het algemeen bestuur instemmen met de vervanging van de vlinderkleppen door een uitvoeringskrediet van 1.600.000,- beschikbaar te stellen? 1 Gesloten kleppen vervuilen vanwege de dichtstand niet, en behoeven dus niet urgent vervangen te worden. 2 Kleppen die alleen om waterstaatkundige redenen dicht moeten kunnen, sluiten hoogst zelden, en zijn dus nog niet beschadigd. Met de beheerder van de waterkeringen is vastgesteld dat er geen realistische scenario s denkbaar zijn waarin de mogelijk beperkte afdichting van deze kleppen een probleem zal zijn. 3 In het rapport Afsluiters in de AWP Lekkage door vervuiling (11IT004430) is de ernst van de problematiek uitvoeriger in beeld gebracht, en zijn aanbevelingen gedaan voor het verbeteren van de bedrijfszekerheid van de AWP. -2-
Strategie Gezien de kosten wordt geadviseerd nu alleen de belangrijkste en meest urgente vlinderkleppen (de A- groep) in het systeem te vervangen door schuifafsluiters. Immers: a). Leidingtrajecten dienen aan het begin en eindpunt adequaat afgesloten te kunnen worden om deze uit bedrijf te kunnen nemen voor inspectie of onderhoud, of bij een eventuele calamiteit. Bij de AWP is dat gezien leeftijd, leidingmateriaal, afmetingen, de vereiste beschikbaarheid van de afvoermogelijkheid, en de mogelijke gevolgen bij storingen, van cruciaal belang. b) Nu is voor een volledige afsluiting van leidingtrajecten naast droog weer, ook de inzet van duikers noodzakelijk. In principe is het AWP-systeem in bepaalde (nood)gevallen nu niet adequaat beheersbaar en daardoor niet bedrijfszeker. c). d). e). f). De vervanging van vlinderkleppen door schuifafsluiters is een bewezen techniek. Door de voorgestelde vervanging van vlinderkleppen zal het ARBO-technisch riskante handmatig reinigen van kleppen niet meer uitgevoerd behoeven te worden. Zonder de bedoelde vervanging van de afsluiters zullen met regelmaat de nodige extra inspanningen (met bijbehorende kosten en risico s) geleverd moeten worden om inspectie of onderhoud aan de AWP uit te kunnen voeren. Deze extra werkzaamheden verlengen de uitbedrijfname -tijd substantieel, en hebben dus ook gevolgen voor de gemeentes. Uit het oogpunt van bedrijfszekerheid en beheersing van het proces is het noodzakelijk dat er maatregelen getroffen worden om afsluiting van deeltrajecten van de AWP, zonder bijkomende inspanningen en kosten, ten allen tijde binnen een dag te kunnen waarborgen. Op de locaties waar dat nu alleen bij droog weer en met de inzet van duikers kan, moeten vlinderkleppen vervangen worden door schuifafsluiters. Naast bovenstaande effect-maatregelen, is op verzoek van de waterschappen, (door VROM) als bronmaatregel al in 2007 getracht tot afspraken te komen met de Nederlandse doekjesfabrikanten (EDANA). Met hen is afgesproken alleen nog vochtige doekjes te maken die probleemloos doorspoelbaar zijn gebleken. Tot op heden heeft dit echter nog niet tot een merkbare verlichting van de problematiek geleid. Beoordeling Financiële gevolgen Met de uitwisseling van de vlinderkleppen is een bedrag van 1.600.000,- gemoeid. Juridische gevolgen Geen. Personele gevolgen Geen. Overig De inbouw vindt plaats tijdens uitbedrijfname -perioden van de AWP. Om de inbouwwerkzaamheden veilig uit te voeren zijn (enkele leidingen moeten hiervoor leeg) is voor bepaalde afsluiters een afvoerbeperking noodzakelijk voor de duur van circa één week. Over de afstemming van deze werken dient vooraf met de gemeente overeenstemming bereikt te worden. -3-
Communicatieparagraaf Waterschap zal voor dit project actief publiciteit zoeken om te laten zien dat dit waterschap veel geld moet investeren aan een probleem dat mede veroorzaakt wordt door het gedrag van burgers, en waar onze burgers dus zelf invloed op hebben. Ook richting gemeentes zal actief gecommuniceerd worden. Afvalwater wordt door de gemeentes ingezameld en naar de AWP gebracht. Een afvoerbeperking zal merkbaar zijn voor gemeentes. De meeste inbouw-operaties zullen kunnen geschieden tijdens kortere uitbedrijfname -perioden (8 uur), die conform bestaand protocol alleen in overleg met de gemeentes plaatshebben. Wanneer een meerdaagse afvoerbeperking voor bepaalde deeltracés noodzakelijk is, zal hierover vooraf met de gemeentes gecommuniceerd moeten worden om de noodzaak hiervan toe te lichten, en om te bepalen hoe de gevolgen hiervan beperkt kunnen worden. Hiervoor zullen de relatiebeheerders met de desbetreffende gemeente ingeschakeld worden. Verwacht wordt dat er geen gevolgen voor burgers en bedrijven behoeven te zijn. Advies Het algemeen bestuur stemt in met de vervanging van de vlinderkleppen en stelt hiervoor een uitvoeringskrediet van 1.600.000,- beschikbaar. Het dagelijks bestuur, De dijkgraaf De secretaris-directeur J.A.M. Vos ir. H.T.C. van Stokkom -4-
Bijlage Inzake: Betreft: UVK aanvraag project 2099, AWP Vervangen Vlinderkleppen Toelichting hoe de vervuiling van de vlinderkleppen de bedrijfszekerheid van de AWP beïnvloedt. Toelichting: Leidingtrajecten dienen aan het begin én eindpunt adequaat ingeblokt te kunnen worden om de betonnen leidingen én buffertorens uit bedrijf te kunnen nemen voor inspectie of onderhoud. Dit betekent dat bij geplande en ongeplande acties met name de afsluiters ter plaatse van de buffertorens maar ook die van de drukput goed moeten functioneren. Indien afsluiters niet bedrijfszeker zijn kan de bedrijfszekerheid van de AWP niet ten alle tijden gegarandeerd worden. Vlinderkleppen liggen in geopende stand in de stroming. De slecht afbreekbare poets- of billendoekjes die steeds meer in het riool worden aangetroffen klitten samen bij vlinderkleppen (als kabeltouwen) en slaan als zodanig vast om de klep-as. (zie foto) Door het dichtdraaien van een ongereinigde vlinderklep loopt de rubberen pees aan de buitenkant van de klep schade op, en wordt het waterafdichtend vermogen van de klep aangetast. Hierdoor moeten kleppen in geval van calamiteiten, of werkzaamheden voor onderhoud of inspectie in- of aan de AWP, vooraf handmatig schoongemaakt worden, omdat anders het goed sluiten van de afsluiters, en hiermee de waterdichtheid, niet gegarandeerd kan worden. Voor het schoonmaken is naast droog weer, ook de inzet van duikers noodzakelijk. Deze werkwijze heeft grote nadelen. Er moet eerst een gewacht worden tot een voldoende lange periode van droog weer zich voordoet. Vervolgens kunnen duikers ingezet worden. De inzet van duikers (1) verlengt de duur van de buitenbedrijfstelling (2) is kostbaar, (3) is niet zonder ARBO-risico en (4) vergt ter beperking van alle risico s een vooraf zorgvuldig uitgewerkt draaiboek. De problemen met afsluiters als gevolg van roostergoed in de pompstations Roosendaal en Bergen op Zoom zijn inmiddels opgelost, door vervanging van de vlinderkleppen door schuifafsluiters. In de rest van het AWPtransportsysteem komen nog 46 vlinderkleppen voor, die in meer of mindere mate te maken hebben met lekkage door roostergoed. De intensiteit en de toepassing van het gebruik van deze afsluiters in de AWP is niet overal gelijk doch het doel van afsluiting blijft steeds dezelfde; het voldoende en veilig kunnen afsluiten van deeltrajecten bij calamiteiten, onderhoud of inspectie in het systeem. Voorbeeld : Herstel Calamiteit Bath Begin juni 2011 moest naar aanleiding van de calamiteit Bath een noodleiding aangekoppeld worden op een voorbereid aantakkingspunt nabij de poort van de rwzi. Daarvoor moet de aanvoerleiding afgesloten kunnen worden. Ondanks dat in de aanvoerlijn naar de rwzi vijf slecht reinigbare vlinderklepafsluiters in serie dichtgezet waren, lukte het in eerste instantie niet om het aantakkingspunt watervrij te maken. Eerst nadat ook de druk in Bergen op Zoom verlaagd was, kon de lekkage met behulp van meerdere pompen, zodanig beperkt worden dat de noodleiding aangekoppeld kon worden. Deze aankoppeling duurde door de lekkage veel langer dan verwacht. Door de verlengde uitbedrijfname tijd hadden gemeentes extra overstorten. Daarbij hebben de extra inspanningen van waterschappers, duikers, ingehuurde aannemers en derden ook extra geld gekost. -5-
-6-