Rijkswaterstaat Leefomgeving Nieuws

Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu Rijkswaterstaat Leefomgeving Nieuws 4 februari 2017

Inhoudsopgave Nieuws 3 Feitenonderzoek geldigheidsduur van (water)bodemonderzoeken afgerond 3 Ondersteuning tooling SIKB0101 versie 10 verlengd 3 Wat is de geldigheidsduur van een (water)bodemonderzoek? 4 OD Noordzeekanaalgebied ontwikkelt handhavingstool 4 BIDON: op naar de volgende fase! 5 Interferentiegebied vastgesteld? Maak het bekend! 6 Tweede prijs voor WKO-tool bij ICT Milieu Award 2014 7 Voortgang implementatie SIKB versie 11 in BIS'sen 7 Overheid en netwerkbeheerders hebben gezamenlijk belang bij bodemkwaliteitsgegevens 8 Nieuwsbrief 9 Colofon 10

Nieuws Feitenonderzoek geldigheidsduur van (water)bodemonderzoeken afgerond Het onderzoek bevestigt dat er een grote verscheidenheid bestaat aan hoe wordt omgegaan met geldigheid van onderzoeksgegevens. MWH Stantec doet de aanbeveling om in wet- en regelgeving en beleid de vaste termijnen los te laten en de door de sector gewenste duidelijkheid op een andere manier in te vullen. In opdracht van RWS (Bodem+) heeft MWH Stantec onderzoek gedaan naar feiten en meningen rond de geldigheidsduur van (water-)bodemonderzoeken. Aanleiding voor dit onderzoek is de toenemende wens om bestaande bodemonderzoeken te hergebruiken. Die mogelijkheid wordt binnen verschillende trajecten verkend. Voorbeelden zijn de herziening van de NEN protocollen 5717 en 5725, het programma BIDON en de Omgevingswet. De indruk is dat hergebruik van onderzoeksgegevens in veel gevallen op verantwoorde wijze mogelijk zou moeten zijn, maar er bleken in het werkveld verschillende opvattingen te bestaan over de geldigheidsduur van deze onderzoeksgegevens. Het onderzoek bevestigt dat er een grote verscheidenheid bestaat aan hoe wordt omgegaan met geldigheid van onderzoeksgegevens. MWH heeft voor dit onderzoek een groot aantal personen geïnterviewd en heeft een uitgebreide deskstudie uitgevoerd. Feit is dat in voor landbodem van toepassing zijnde wetgeving, uiteenlopende termijnen worden genoemd. Feit is ook dat de termijnen die door bevoegde overheden worden gehanteerd en de criteria om van deze termijnen af te wijken, variëren en deels afwijken van de wet- en regelgeving. MWH Stantec doet de aanbeveling om in wet- en regelgeving en beleid de vaste termijnen los te laten en de door de sector gewenste duidelijkheid op een andere manier in te vullen. Dit kan bijvoorbeeld door in de NEN 5717 en NEN 5725 heldere criteria op te nemen op grond waarvan de bruikbaarheid van een (water)bodemonderzoek kan worden vastgesteld. Aanvullende inzichten, feiten en meningen blijven welkom. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Rijkswaterstaat, Bodem+ Jan Klein Kranenburg jan.kleinkranenburg@rws.nl(06) 46 37 28 69 Ondersteuning tooling SIKB0101 versie 10 verlengd Het SIKB heeft, gesteund door softwareleveranciers, -gebruikers en Bodem+, in 2012 de SIKB0101 uitwisselstandaard grondig vernieuwd, om aan te sluiten op nieuwe ontwikkelingen in het informatiebeheer en toekomstbestendigheid te garanderen. Door Bodem+ zijn enkele programma s, zoals de GUID-service, ter beschikking gesteld om de overgang van de oude naar vernieuwde versie van de standaard te faciliteren. De ondersteuningstermijn voor die programma s wordt verlengd tot 1-1-2018. Ook de ondersteuning van de oude versie van SIKB0101 voor applicaties zoals Bodemloket en de LIBcontroletool wordt tot die datum in stand gehouden. Door veel applicaties (zoals Bodemloket, BoToVa) wordt de nieuwste versie van SIKB0101 al ondersteund. De ondersteuning op versie 10 van SIKB0101 in de applicaties van Bodem+ en de GUID-service zouden per 1-1-2017 beëindigd worden. Op verzoek van gebruikers van bodeminformatiesystemen, hebben we besloten de ondersteuning eenmalig met één jaar te verlengen. Dit geeft overheden, adviesbureaus en laboratoria tot uiterlijk 1-1-2018 de tijd om ook hun software up-to-date te maken óf over te stappen op Nieuws Rijkswaterstaat Leefomgeving 3

een BIS dat de meest recente versie van SIKB0101 ondersteunt. Met de vernieuwing sluit SIKB0101 volledig aan op de nationale standaard voor Geo-informatie (NEN3610) waardoor bodeminformatie gedeeld kan worden met andere ruimtelijke informatie. Tevens is de gegevensuitwisseling met de watersector op het gebied van veldmetingen en analyseresultaten geharmoniseerd. SIKB0101 sluit hiermee aan bij ontwikkelingen die plaatsvinden binnen BRO en het Digitaal Stelsel Omgevingswet (Laan van de Leefomgeving). Wat is de geldigheidsduur van een (water)bodemonderzoek? Hergebruik van bestaande bodemonderzoeksgegevens komt steeds sterker in de belangstelling te staan. Logisch want het scheelt dubbel onderzoek en dus kosten. De (on-)mogelijkheden van gegevenshergebruik worden onderzocht bij de ontwikkelingen rond de Omgevingswet, de Basisregistratie Ondergrond (BRO), BIDON en de herzieningen van NEN-normen 5717 en 5725. In al deze trajecten onderstreept men de voordelen van gegevenshergebruik, maar wil men wel vaststellen dat dit op verantwoorde wijze gebeurt. Eén van de terugkerende vragen is wat de geldigheidsduur van bodemonderzoeksgegevens is. Geldigheidsduur In onze sector wordt door veel mensen aangenomen dat de maximale geldigheidsduur 5 jaar is en onder bijzondere omstandigheden (dynamiek van het bodem-watersysteem) korter (bijvoorbeeld maximaal 2 jaar). Maar waar is dat op gebaseerd en zijn die termijnen wel reëel? Om dit soort discussies goed te kunnen voeren heeft Bodem+ een opdracht gegeven aan MWH. MWH onderzoekt op dit moment de feiten rond de geldigheidsduur: wat is er vastgelegd, waar zijn termijnen op gebaseerd en hoe worden termijnen in de praktijk gehanteerd? Bijeenkomsten MWH houdt enkele interviews en organiseert een aantal groepsgesprekken. Gespreksrondes en discussiebijeenkomst zijn gepland op dinsdag 18 en donderdag 27 oktober. Denkt u een nuttige bijdrage te kunnen leveren aan deze discussie dan kunt u contact opnemen met Rik de Visser (telefoon 06 53 63 19 69) of Peter van Mullekom (telefoon 06 22 74 90 82). OD Noordzeekanaalgebied ontwikkelt handhavingstool De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied ontwikkelde in 2015 een digitale kaart die bodeminformatie van verschillende instanties combineert. De dienst heeft van Rijkswaterstaat subsidie ontvangen om de digitale kaart, samen met andere Noord-Hollandse omgevingsdiensten, door te ontwikkelen naar een applicatie. Met deze applicatie kunnen de inspecteurs van de diensten controles risicogerichter uitvoeren en overtreders van milieuwetgeving effectiever opsporen. Meldingen bij verschillende instanties Bedrijven die in de grond gaan werken, moeten dit melden bij verschillende instanties die deze informatie registreren. Werkzaamheden waarbij de weg opengebroken wordt, moet een bedrijf melden bij onder andere het MOOR Platform. Werkzaamheden in vervuilde grond moeten gemeld worden bij de gemeente of omgevingsdienst. Na het verkrijgen van een vergunning moet een ondernemer bij grote hoeveelheden grond een melding start sanering doen, bij kleine hoeveelheden gaat het om een BUS-melding. Wordt daarbij grond afgevoerd, dan moet dit ook gemeld worden bij het Landelijk Meldpunt Afvalstoffen (LMA). Als er grond wordt aangevoerd, moet dit gemeld worden bij het Meldpunt Nieuws Rijkswaterstaat Leefomgeving 4

Besluit Bodemkwaliteit. De dienst combineerde deze bodeminformatie en ontwikkelde in 2015 een digitale kaart waarop deze informatie zichtbaar is voor inspecteurs. De kaart toont de informatie van de verschillende instanties over de grond in de gemeenten Amsterdam, Zaanstad, Haarlemmermeer, Aalsmeer, Amstelveen, Diemen, Ouder-Amstel, Uithoorn en de Provincie Noord-Holland. Ontwikkeling app Bodem + stelde 35.000 euro subsidie ter beschikking om de digitale kaart verder te ontwikkelen naar een applicatie. De Omgevingsdienst NZKG start hiervoor een pilot met andere omgevingsdiensten in Noord- Holland: Omgevingsdienst IJmond en Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek. De planning is dat de applicatie eind 2016 inzetbaar is om overtreders van milieuwetgeving op het gebied van bodem, bagger en afvalstoffengebied (waaronder Asbest) op te sporen. Met behulp van de applicatie kunnen de betrokken omgevingsdiensten controles risicogerichter inzetten en overtreders effectiever opsporen. De Omgevingsdienst NZKG wil de app in 2017 ook beschikbaar stellen voor andere handhavende instanties zoals andere omgevingsdiensten, waterschappen, RWS en inspectiediensten. Meer informatie vindt u bij bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. BIDON: op naar de volgende fase! In december is een aantal belangrijke stappen gezet in de totstandkoming van de centrale digitale voorziening voor ontsluiting van bodemkwaliteitsgegevens. De financiering voor de initiatiefase is rond, waarmee een volgende fase wordt ingezet. BIDON BIDON staat voor Bodem Informatie Delen tussen Overheid en Netbeheerders: het initiatief waarbinnen gewerkt wordt aan een centrale voorziening waarin zowel overheden als netbeheerders hun data kunnen opslaan en onderling kunnen delen. Nadat diverse vertegenwoordigers van overheidsorganisaties en netbeheerders zoals Ziggo, Alliander en Waternet elkaar in 2014 gevonden hadden is een Regiegroep gevormd die samen met diverse werkgroepen in korte termijn een business case, projectplan en conceptdataset hebben opgeleverd. Financiering Vervolgens is in 2015 hard gewerkt om commitment en financiering aan zowel de kant van de markt als de overheid te organiseren. Dit heeft onder andere geleid tot een verbinding van dit initiatief met het nieuwe Bodemconvenant, een positief bestuurlijk standpunt vanuit de VNG en een Intentieovereenkomst, waar een handtekening onder is gezet door de 6 deelnemers aan het landelijke platform van netbeheerders. Dit gaat naast KPN om brancheverenigingen die alle soorten netwerken vertegenwoordigen: van water tot gas, electra, telefoon, coax, glasvezel en warmtenetten. Vervolg In januari wordt een programmanager aangesteld die in de eerste helft van 2015 aan de slag gaat met de technische vervolgstappen zoals de publieke consultatie op de concept-dataset, het functioneel en technisch ontwerp en een Proof of Concept), maar daarnaast ook vooral aandacht geeft aan het inbedden van het BIDON-initiatief in zijn omgeving. Dit houdt in dat contact wordt gezocht met de adviesbranche, de softwareleveranciers in de bodemsector en andere relevante stakeholders. Ook zaken als governance en eigenaarschap van de centrale voorziening komen nadrukkelijk aan de orde. Nieuws Rijkswaterstaat Leefomgeving 5

Meer informatie BIDON Interferentiegebied vastgesteld? Maak het bekend! Gemeenten die interferentiegebieden vaststellen kunnen deze publiceren via de website www.wkotool.nl. Op deze manier krijgen burgers en bedrijven die gebruik willen maken van bodemenergie snel inzicht in de geldende regels. Gemeenten en provincies kunnen met het oog op een goede ordening van bodemenergiesystemen, interferentiegebieden in hun verordening opnemen. In een bodemenergieplan kan vervolgens de gewenste ordening voor deze gebieden worden uitgewerkt. Er kunnen ook bodemenergieplannen worden opgesteld voor gebieden waarvoor geen interferentiegebied is aangewezen. Omgevingsloket Online De (digitale) kaarten met interferentie- en bodemenergieplangebieden hebben een formele rol in het meldproces van nieuwe bodemenergiesystemen. Zo dient bij de aanleg van een nieuw systeem te worden bepaald of deze wordt aangelegd binnen een interferentiegebied. Dit is bepalend omdat de melding vergezeld moet gaan van een Omgevingsvergunning beperkte milieutoets (OBM). Gemeentelijke en provinciale beheerders van het Omgevingsloket Online (OLO) kunnen door lokale instellingen in het OLO aangeven waar deze gebieden liggen, zodat melders tijdens de Vergunningcheck weten of ze een OBM moeten aanvragen of kunnen volstaan met een melding. Dit kan bijvoorbeeld door een verwijzing te maken naar www.wkotool.nl. Gemeenten kunnen de interferentiegebieden (en ook bodemenergieplan) laten publiceren op www.wkotool.nl. Provincies helpen gemeenten Het is van belang dat de interferentie- en bodemenergieplangebieden eenvoudig, eenduidig en up-todate ontsloten zijn. Met name kleine gemeenten zijn niet in staat om kaarten via webservices te ontsluiten. Daarom hebben gemeenten en provincies besloten om de kaarten te ontsluiten via de provinciale GIS-omgevingen en de metadata te publiceren in het Provinciaal GeoRegister (PGR). Provincies hebben daarnaast ook belang bij goed beschikbare informatie over interferentiegebieden, omdat deze ook belangrijk zijn voor hun eigen vergunningsverleningstrajecten. Een eenduidige informatie-aanlevering is van belang. Daarom is een handleiding opgesteld voor gemeenten en RUD s over de informatie-aanlevering van de (GIS)-gegevens van de interferentie- en bodemenergieplangebieden aan de provincies. De handleiding beschrijft het proces van aanlevering en het format van de aanlevering, contactpersonen en waar gemeenten en RUD s terecht kunnen met eventuele vragen en opmerkingen. De handleiding is niet geschikt voor provinciale medewerkers die de gegevens willen verwerken. Informatie over het ontsluiten van interferentie- en bodemenergieplangebieden in de WKO Tool en het Provinciaal GeoRegister (PGR) voor provinciale medewerkers, is te vinden in een brief die eerder door Bodem+ is verstuurd. Meer informatie Zowel de handleiding, de brief als technische documentatie (attribuutinformatietabellen en dataschema's) vindt u op de pagina 'Publiceren interferentiecontouren' op Nieuws Rijkswaterstaat Leefomgeving 6

www.allesoverbodemenergie.nl. Daar staan ook een aantal veelgestelde vragen over het aanleveren van interferentiecontouren. Heeft u nog aanvullende vragen, neem dan contact op met de helpdesk van Bodem+. Tweede prijs voor WKO-tool bij ICT Milieu Award 2014 De WKOtool.nl, die in opdracht van Bodem+ door IF Technology wordt beheerd en doorontwikkeld, heeft de tweede prijs behaald bij de ICT Milieu Award 2014. Deze award wordt jaarlijks uitgereikt door Nederland ICT, de branchevereniging van Nederlandse ICT-bedrijven. De nominatie is opvallend, omdat doorgaans alleen ICT-initiatieven worden genomineerd die een directe milieuwinst opleveren. De WKO-tool is een website die het indirect gebruik van bodemenergie stimuleert. De website werkt met een rekenmodule en geografische kaarttoepassingen en geeft daarmee de mogelijkheden en terugverdientijd voor bodemenergie op elke willekeurige plek in Nederland weer. De uitreiking van de award vond plaats op 30 september tijdens de Avond van de Digitale Economie in het Louwman Museum in Den Haag. Bodem+ is trots dat de WKO-tool tot een van de beste ICT-/Milieuinitiatieven van Nederland behoort! Voortgang implementatie SIKB versie 11 in BIS'sen Versie 11 van het SIKB datauitwisselprotocol is een feit. De Bodem Toets en Validatieservice (BoToVa) maakt er inmiddels gebruik van. Het is een vrij grote wijziging die het uitwisselprotocol klaar maakt voor de toekomst. Tijdens het meest recente GO+ heeft Bodem+ gevraagd aan de leveranciers van bodeminformatiesystemen (BIS) naar de planning en of er eventuele kosten aan de implementatie van versie 11 in het BIS zijn verbonden. De uitkomsten van de inventarisatie vindt u in onderstaand overzicht: Overzicht implementatie SIKB versie 11 in BIS'sen Product Leverancier Planning Bijzonderheden (Eenmalige) kosten Globis Roxit - Zal versie 11 niet ondersteunen Niet van toepassing DINO-BLK (o.a. Bodemloket) Bodem+ Eind 2014 Aanlevering versie 10 blijft voorlopig mogelijk Niet van toepassing Squit XO-Bodem Roxit - Zal versie 11 niet ondesteunen Niet van toepassing Nieuws Rijkswaterstaat Leefomgeving 7

Squit XO - ibis Roxit Eind 2014/ begin 2015 Import versie 10 blijft mogelijk Geen extra kosten* Nazca-I - Bodem Nazca-I Eind 2014/ begin 2015 Import versie 10 blijft mogelijk Geen extra kosten* BIS4All Centric Eind 2014 Import en Export van zowel 10 als 11 blijft mogelijk Wel extra kosten Meer informatie over het uitwisselprotocol SIKB0101 versie 11 vindt u in dit artikel. Als u nog vragen heeft over dit overzicht, verzoeken wij u contact op te nemen met uw softwareleverancier. * Hierbij wordt door de leverancier uitgegaan dat het niet nodig is opschoonacties uit te voeren aan de gegevens in het BIS. Overheid en netwerkbeheerders hebben gezamenlijk belang bij bodemkwaliteitsgegevens Op 29 januari organiseerde Bodem+ een bijeenkomst met als thema Bodeminformatie: hergebruik loont! Deelnemende partijen waren naast gemeenten en provincies, kabel- en leidingenbedrijven zoals Ziggo, KPN en Liander. De conclusie van deze sessie was dat zowel de branche als de overheid, vanuit de kosten en vanuit de maatschappelijk risico's, elkaar willen vinden op het goed ontsluiten van bodemkwaliteitsgegevens. De sessie leidde tot het samenstellen van een regieteam. Bodeminformatie: hergebruik loont! De deelnemende partijen hebben een gezamenlijke uitdaging: een goede ontsluiting van bodemkwaliteitsgegevens. Netbeheerders werken in veel verschillende gemeenten en lopen in elke gemeente weer tegen andere manieren van informatieontsluiting aan. Niet alleen werkt dit kostenverhogend voor de branche, ook kleven er maatschappelijke risico's aan de huidige situatie. Arjan de Zeeuw, directeur directie Leefomgeving van Rijkswaterstaat, noemde het logisch dat overheid en bedrijfsleven elkaar op dit thema proberen te versterken. Nieuws Rijkswaterstaat Leefomgeving 8

Enthousiasme De dag werd gekenmerkt door een groot enthousiasme van alle deelnemers, maar ook tot de bereidheid om direct urgente acties op te pakken. Zo is er een regieteam samengesteld dat verder gaat denken over ondermeer het uitwerken van een business case, het verzamelen van best practices en het vastleggen van bestuurlijke afspraken. Bij dit laatste is de wens om ervaringen uit te wisselen met het Uitvoeringsprogramma Bodemconvenant omdat daar op dit vlak ruime ervaring is. Ook wordt er gedacht over een gezamenlijk protocol voor het bedrijfsleven dat kan worden gebruikt bij de opdrachtverlening richting veldwerkbureaus en waarmee eenzelfde informatiemodel wordt gehanteerd als bij de overheid. Dit maakt de uitwisselbaarheid van informatie stukken makkelijker. De illustratie op YouTube maakt duidelijk waar de knelpunten zitten bij bodemkwaliteitsgegevens. Links http://www.bodemloket.nl/ Nieuwsbrief Bodem+ verstuurt periodiek een informele e-mailnieuwsbrief met actualiteiten over het project bodeminformatiebeheer. Wilt u ook deze nieuwsbrief ontvangen, stuur dan een e-mail met dit verzoek naar bodemplus@rws.nl. Via dit e-mailadres kunt u zich afmelden voor deze nieuwsbrief. Nieuws Rijkswaterstaat Leefomgeving 9

Colofon URL: http://www.rwsleefomgeving.nl/onderwerpen/bodem-ondergrond/informatiebeheer/nieuws/ Datum: 4 februari 2017 Over Rijkswaterstaat Leefomgeving Sinds 1 januari 2013 voert Rijkswaterstaat diverse kennis- en uitvoeringstaken uit op het gebied van milieu en leefomgeving. Rijkswaterstaat is nu dé uitvoeringsorganisatie van beleid en regelgeving van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM). Hiermee bundelt IenM alle uitvoeringstaken op het gebied van milieu en leefomgeving. Rijkswaterstaat voert ook programma's uit voor andere opdrachtgevers, zoals decentrale overheden en andere ministeries. Als beheerder van het wegennet, vaarwegennet en watersysteem voert Rijkswaterstaat belangrijke leefomgevingtaken uit. Denk aan het terugdringen van blauwalg, het saneren van waterbodems, maar ook de aanleg van natuurvriendelijke oevers, ecoducten en wildtunnels. Meer informatie over Rijkswaterstaat vindt u op de website van Rijkswaterstaat.