openbaar vervoerscorridor als ruggengraat voor verstedelijking ORDERin F _ ontwerpend onderzoek naar een infrastructuur-gedreven verstedelijkingsmodel Erik DE DEYN _ OSA Research Group KULeuven
Structuur van de presentatie 1. Scenarios voor corridors: verkennend onderzoek naar dragers voor OV-lijnen 2. Logica s van organisatie OV ombuigen in doordachte ontwerpstrategieën 3. Ontwerpkader en strategieën
Scenarios voor corridors: verkennend onderzoek naar dragers voor OV-lijnen
Openbaar vervoer als dragers van verstedelijking: lineaire structuren ARTURO SORIA Y MATA, LINEAIRE STAD MULJUTIN, LINEAIRE STAD KOPENHAGEN FINGERPLAN
Klein Brabant als Studiegebied SINT-NIKLAAS ANTWERPEN DENDERMONDE WILLEBROEK De regio Klein-Brabant Uitsnit van het studiegebied
Klein Brabant: verspreide kernen en diffuse verstedelijking ANTWERPEN Midden 20e eeuw SINT-NIKLAAS Eind 19e eeuw Eind 18e eeuw Bestaand weefsel DENDERMONDE WILLEBROEK dichte constellatie van kleine en iets grotere stedelijke centra
Klein Brabant: diffuse mobiliteit binnen ruimtelijke begrenzingen Regionale mobiliteitspatronen
Klein Brabant: dens en gelaagd infrastructuurnetwerk Bestaand spoornetwerk
Klein Brabant: structurerend waterlandschap Poldergebieden tussen de Schelde en de rand van Waas Plateau Natuurlijk overstroombare gebieden
Klein Brabant: wijzigend productief gebruik baksteenproductie scheepsbouw zware industrie ten zuiden van Antwerpen Overstroombare gebiden
Klein Brabant: weinig performant OV, modal split laag Fijnmazig busnetwerk Hoogwaardig regionaal openbaar vervoer? Goede doorstroming Hoog comfortniveau Hoge frequentie Informatievoorziening Goede uitstraling Nationaal spoornetwerk Bestaand busnetwerk volgens lijnfrequentie
ontwerpend onderzoek: positie en rijkheid More than Infrastructure Bridging the Hybrid An Efficient Heart for Klein- Brabant Draining Landscapes MaHS MaUSP Infrastructure Urbansim Design Studio 2011 ontwerpen voor Klein Brabant (afbeelding Ritaro Shimizu BLONDIA-DE DEYN ontwerp voor Klein Brabant - UIA conferentie Tokyo 2011
Geïntegreerde scenario s Verkennend ontwerpend onderzoek: definiëren van een aantal scenarios
Geïntegreerde scenario s en hun toepassing doorheen schaalniveaus Verkennend ontwerpend onderzoek: definiëren van een aantal scenarios Transformatie van spoornetwerk Transformatie van buscorridors Sturende landschapsstructuren
Logica s van organisatie OV ombuigen in doordachte ontwerpstrategieën
Logica s van organisatie OV ombuigen in doordachte ontwerpstrategieën Openbaar vervoer kenmerkt zich door een discontinue toegankelijkheid, 1. Openbaar vervoer als lokale kiem voor verstedelijking functioneert best wanneer gebundeld in een beperkt aantal lijnen, 2. Openbaar vervoerslijn als infrastructuur: fysisch voorkomen georganiseerd in een netwerk met een doordachte maaswijdte, zorgt voor preferentiële verbindingen, en vereist een goede verknoping 3. OV-Corridor als verstedelijkingsconcept 4. Openbaar vervoer als stimulans voor regionaal karakter 5. Openbaar vervoer als ruggengraat van multimodaal netwerk
Openbaar vervoer als lokale kiem voor verstedelijking Knooppuntontwikkeling Access to facilities - URBAN TASK FORCE Coherente localisatiestrategie, afgestemd op openbaar vervoer Bereikbaarheid via OV leidend Goed begrip nodig van actieradii van voorzieningen
Openbaar vervoer als lokale kiem voor verstedelijking Activeren van reconversiegebieden koppelen aan OV-haltes OV-lijn volgens landschappelijke structuur: Temse-Steendorp-Rupelmonde OV inzetten als hefboom om de herwaardering van het waterfront als strategische doelstelling te versnellen Positionering haltes versterkt de historische nuclei en de gebieden die voor reconversie in aanmerking komen, maar vrijwaart de poldergebieden van (lint)ontwikkeling OV-lijn als een impuls voor verstedelijking. TEMSE RUPELMONDE SCHELDE
Openbaar vervoer als lokale kiem voor verstedelijking Transithaltes als ruimtelijke initiatoren Mobiliteitsvolgende OV-lijn: Kruibeke-Bazel-Rupelmonde Doordachte keuze en halte-inplanting kan de kenmerken van de kernen versterken en het lint tussenin vrijwaren, waarbij de beekvalleitjes gevrijwaard worden. Haltes bepalen zwaartepunten van te verdichten gebieden KRUIBEKE SCHELDE BAZEL RUPELMONDE
Openbaar vervoerscorridor als verstedelijkingsconcept Toegang tot OV inzetten als plannings- en verdichtingsinstrument TRANSIT ORIENTED DEVELOPMENT LIST / GRAU-AWB-HNS - VISIONS AND CONCEPTS FOR THE SPATIAL POLICY PLAN OF FLANDERS -
Openbaar vervoerscorridor als verstedelijkingsconcept Toegang tot openbaar vervoer als ruimtelijke selectie Mobiliteitsvolgende OV-lijn: Hamme-Moerzeke-Dendermonde HAMME MOERZEKE DENDERMONDE De trajectkeuze is een uitspraak over verstedelijking. Hoewel ze gedreven is door het behalen van voldoende primair vervoerspotentieel, geeft ze aan langs welke as dit gebied tussen hamme en Dendermonde verder kan verstedelijken.
Openbaar vervoerscorridor als verstedelijkingsconcept OV-knopen definiëren plaatsen van centraliteit Mobiliteitsvolgende OV-lijn: Boomsesteenweg Wilrijk-Aartselaar-Boom Hierbij is een select aantal stops noodzakelijk die de potentie hebben om uit te groeien tot meer dan stops en het louter mobiliteitskarakter van hun locatie kunnen overstijgen. De selectie van knopen kan aanleiding geven tot het introduceren van een zekere hiërarchie en ritmiek langs deze infrastructuuras die een motor kan zijn tot meer concentratie en verweving, waarbij groene assen maximaal gevrijwaard kunnen worden. WILRIJK AARTSELAAR BOOM
Fysisch voorkomen van lijninfrastructuur INFRASTRUCTUUR RANDSTADRAIL: MLELANCHTONWEG EN PIJNACKER-ZUID
Fysisch voorkomen van lijninfrastructuur Afbakenend en begrenzend vermogen Transformatie spoorinfrastructuur: verbindende spoorlijn Sint-Niklaas-Beveren-Zwijndrecht MELSELE ZWIJNDRECHT BEVEREN NIEUWKERKEN-WAAS De spoorlijn heeft potentieel om als territoriale begrenzing te werken van de uitdeinende kernen. SINT-NIKLAAS
Fysisch voorkomen van lijninfrastructuur Centraliteitsverleggend potentieel OV-lijn volgens landschappelijke structuur: Kruibeke-Bazel-Rupelmonde De bundeling van infrastructuren verhoogt en oriënteert het reeds aanwezige ontwikkelingspotentieel. KRUIBEKE SCHELDE BAZEL RUPELMONDE
OV-lijn als organiserend en verbindend element in de regio REGIONALE TREININFRASTRUCTUUR CHAM - ZUG BAAR MULHOUSE
OV-lijn als organiserend en verbindend element in de regio Synergieën met identiteitsbepalende structuren OV-lijn volgens landschappelijke structuur: Schelle-Niel-Boom-Rumst NIEL BOOM RUMST Rationaliseren en nieuw leven inblazen van een historische structuur.
OV-lijn als organiserend en verbindend element in de regio Corridor ter versterking historische en socio-culturele identiteit Transformatie spoorinfrastructuur: lokaal ontsluitende spoorlijn Hoboken-Hemiksem-Schelle Regionale OV-lijn ter versterking historische en culturele identiteit van corridor. HOBOKEN ANTWERPEN SCHELDE HEMIKSEM SCHELLE
Openbaar Vervoer als ruggengraat multimodaal netwerk GRAPHSERVER - SAN FRANCISCO BART
Transitlijn als ruggengraat multimodaal netwerk Bundelen en collecteren van duurzame mobiliteit Transformatie spoorinfrastructuur: lokaal ontsluitende spoorlijn Hoboken-Hemiksem-Schelle Performante zachte verbindingen en verknoping kunnen reizigers overhalen OV te gebruiken Netwerk OV is onderlegger en startpunt voor fietsnetwerk HOBOKEN ANTWERPEN SCHELDE HEMIKSEM SCHELLE
Transitlijn als ruggengraat multimodaal netwerk OV-haltes Haltes als als strategische knoopunten. knopen Kanteling van mobiliteitsstructuur Transformatie spoorinfrastructuur: regionaal ontsluitende spoorweg Bornem-Puurs-Willebroek TEMSE SCHELDE BORNEM PUURS Een heroriëntatie van bedrijventerreinen en kernen naar duurzame mobiliteit door goede verknoping en integratie WILLEBROEK
Ontwerpkader en strategieën
Modal shift in ontwerpproces Verhogen modal split door optimisatie: Hoge nabijheid 1. Nabijheid als ontwerpcriterium voor ruimtelijke organisatie VAN GOEVERDEN, VERPLAATSINGSTIJDFACTOR Hoge bereikbaarheid 2. Bereikbaarheid als ontwerpcriterium voor layout netwerken reistijd als optelsom van voor- en natransport Snelheid en in functie van haltedichtheid en trajectkenmerken - VUCHIC in-voertuigtijd - VUCHIC
Modal shift in ontwerpproces Verhogen modal split door optimisatie: Hoog comfortniveau doorheen hele keten 3. Comforteisen als insteek voor ontwerp publieke ruimte Hoge commerciële snelheid, 4. Doorstroming als vereiste voor trajectselectie, ontwerp en inrichting Ontwerpschets Boomsesteenweg Middenberm A12 MER-trajectstudie Tramlijnen Boom-Brussel
Modal shift in ontwerpproces Verhogen modal split door optimisatie: Hoge dienstverlening en betrouwbaarheid 5. Frequentie en verknoping als selectiekader voor corridors Sterke productwaarde 6. Voorkomen en identiteit als ontwerpcriteria Zuidtangent, Nederland Atlanta Beltline, Atlanta BLONDIA-DE DEYN UIA 2011Tokyo
Besluit De nood aan een systeemswitch combineren met een onzeker ontwerpkader Sleutelen aan de ruimte om te komen tot een performant OV, stelt de bestaande ruimte en planningsprincipes ingrijpend in vraag. Binnen ORDERinF hebben we getracht om enerzijds de logicas die mobiliteitstromen en (OV-)netwerken bepalen en anderzijds de mechanismen die de ruimtelijke structuur bepalen te begrijpen, te erkennen en (via ontwerpend onderzoek) te verzoenen. Klassieke OV- en mobiliteitsplanning verlangt naar een grote mate van zekerheid en voorspelbaarheid. Het is een grote uitdaging het dwingende ontwerpkader om OV-netwerken performant te maken, toe te passen op de Vlaamse ruimte en in een planingskader, dat veel onzekerheid en vrijheidsgraden inhoudt. Dit vereist een positieve keuze voor performant openbaar vervoer, en de moed om ruimtelijke uitspraken te doen.
openbaar vervoerscorridor als ruggengraat voor verstedelijking ORDERin F _ ontwerpend onderzoek naar een infrastructuur-gedreven verstedelijkingsmodel Erik DE DEYN _ OSA Research Group KULeuven