Inhoud Basisverpleegkunde niveau 4 Voorwoord Redactionele verantwoording 1 Zorgvuldig en verantwoord handelen in de basiszorg 1.1 Basisverpleegkunde en basiszorg 1.1.1 Zorgfuncties 1.1.2 Waar verleen je basiszorg? 1.1.3 Basiszorg, zelfzorg en zelfredzaamheid 1.2 Bewust zorgvuldig handelen 1.2.1 Grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik 1.2.2 Handelen vanuit een reflectieve houding 1.2.3 Verantwoord en onderbouwd handelen 1.2.4 Het gebruik van richtlijnen en protocollen 1.3 Veiligheid 1.3.1 Veiligheid, kwaliteitszorg en wetgeving 1.3.2 Aandachtsgebieden op het gebied van veiligheid 1.4 Onvoorziene en risicovolle situaties 1.4.1 Oriëntatie op onvoorziene situaties op somatisch gebied 1.4.2 Vitale functies 1.4.3 Psychosociale en psychiatrische situaties 1.5 Valpreventie 1.5.1 Vallen als verpleegkundig probleem 1.5.2 Ouderen en vallen 1.5.3 Valdefinities en typen valincidenten 1.5.4 Valomstandigheden 1.5.5 Valscenario s 1.5.6 Valrisico s 1.5.7 Gegevens verzamelen over valincidenten (valrisico-identificatie) 1.5.8 Preventie van valincidenten 1.6 Vrijheidsbeperkende maatregelen 1.6.1 Aanleiding tot het gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen 1.6.2 Wetgeving op het gebied van vrijheidsbeperkende maatregelen 1.6.3 De rol van de verpleegkundige 1.6.4 Verantwoord en zorgvuldig handelen 1.6.5 Alternatieven voor fixerende middelen 1.6.6 Registratie en evaluatie van het gebruik van vrijheidsbeperkende 1.7 Ergonomisch werken en de Arbowet 1.7.1 Zitten en staan bij handelingen 1.7.2 Bureauwerkzaamheden 1.7.3 Beeldschermwerk 1.7.4 Werkklimaat in de kamer van de patiënt 1.7.5 Tillen en verplaatsen 1.7.6 Lopen 1.7.7 Gebruik van materialen en apparatuur 1.8 Hygiëne en infectiepreventie 1.8.1 Gevaarlijke micro-organismen en virussen 1.8.2 Ziekenhuisinfecties 1.8.3 Infectiepreventie 1.9 Literatuur: boeken en tijdschriftartikelen
1.10 Richtlijnen en rapporten 1.11 Websites 2 Gezondheid en welbevinden 2.1 Oriëntatie op gezondheid, ziekte en welbevinden 2.1.1 Gezondheid en leefstijl 2.1.2 Welbevinden 2.1.3 Gezondheidsactiviteiten 2.1.4 Gezondheidsgedrag 2.1.5 Factoren die gezondheidsgedrag beïnvloeden 2.2 Gegevens verzamelen over gezondheid en welbevinden 2.3 Verpleegkundige diagnosen: gezondheid 2.4 Planning van de verpleegkundige zorg 2.4.1 Verpleegkundige diagnosen 2.4.2 Verpleegkundige interventies: gezondheid 2.4.3 Algemene verpleegkundige interventies: gezondheid 2.4.4 Specifieke verpleegkundige interventies: gezondheid 2.4.5 Evaluatie verpleegkundige interventies: gezondheid 2.5 Verpleegplan 2.6 Literatuur 2.7 Websites 3 Persoonlijke hygiëne 3.1 Oriëntatie op de hygiënische verzorging 3.2 Gegevens verzamelen over zelfzorgvermogens 3.3 De huid 3.3.1 Zon en sport 3.3.2 Leeftijd en beschadigingen 3.3.3 Verpleegkundige interventies: huid 3.3.4 Specifieke huidproblemen 3.4 Het haar 3.4.1 Verpleegkundige interventies: verzorging van het haar 3.5 De baard en de snor 3.5.1 Verpleegkundige interventies: verzorging van baard en snor 3.6 De ogen 3.6.1 Verpleegkundige interventies: de ogen 3.7 De oren 3.7.1 Verpleegkundige interventies: de oren 3.8 De neus 3.8.1 Verpleegkundige interventies: de neus 3.9 De mond 3.9.1 Verpleegkundige interventies: gebit en mond 3.9.2 Stomatitis en rumineren 3.10 De handen 3.10.1 Verpleegkundige interventies: de handen 3.11 De nagels 3.11.1 Verpleegkundige interventies: verzorging van de nagels 3.12 De voeten 3.12.1 Verpleegkundige interventies: verzorging van de voeten 3.13 De vrouwelijke en mannelijke geslachtsorganen 3.13.1 Verpleegkundige interventies: vrouwelijke geslachtsorganen 3.13.2 Verpleegkundige interventies: mannelijke geslachtsorganen
3.14 De stuit 3.14.1 Verpleegkundige interventies: de stuit 3.15 De ondersteuning van de zelfzorg bij het wassen 3.15.1 De wasbeurt in bed 3.15.2 De badbeurt 3.15.3 Douchen 3.15.4 Wassen aan de wastafel 3.16 De zorg voor de kleding en ondergoed 3.16.1 Bij bedlegerige patiënten 3.16.2 Bij mobiele en actieve patiënten 3.16.3 Bij patiënten met bewegingsbeperking 3.16.4 De zorg voor het aan- en uitkleden 3.16.5 Hulpmiddelen bij het aan- en uitkleden 3.17 Verpleegplan 3.18 Literatuur: boeken en tijdschriftartikelen 3.19 Richtlijnen en rapporten 3.20 Websites 4 Houding en beweging 4.1 Oriëntatie op houding en beweging 4.1.1 Ondersteuning van de houding en beweging 4.1.2 Lichamelijke, psychische en sociale aspecten 4.1.3 Zelfzorg voor houding en beweging 4.2 Gegevens verzamelen over houding en beweging 4.2.1 De normale lichaamshouding 4.2.2 Mobiliteit, activiteiten en energie 4.2.3 Gevolgen van lichamelijke inactiviteit en bedrust 4.2.4 De mate van de mobiliteit 4.3 Verpleegkundige diagnosen 4.4 Planning van de verpleegkundige zorg 4.4.1 Verpleegkundige diagnose: immobiliteit vanwege algemene problemen 4.4.2 Verpleegkundige diagnose: immobiliteit vanwege problemen met het skelet 4.4.3 Verpleegkundige diagnose: immobiliteit vanwege problemen met de gewrichten 4.4.4 Verpleegkundige diagnose: immobiliteit vanwege problemen met de spieren 4.4.5 Verpleegkundige diagnose: beperkte inspanningstolerantie of oververmoeidheid 4.4.6 Verpleegkundige diagnose: verminderde mobiliteit 4.4.7 Verpleegkundige interventies: houding en beweging 4.4.8 Evaluatie verpleegkundige interventies: houding en beweging 4.5 Verpleegplan 4.6 Literatuur: boeken en tijdschriftartikelen 4.7 Richtlijnen 4.8 Websites 5 Voeding en lichaamstemperatuur 5.1 Oriëntatie op het voeding 5.1.1 De spijsvertering 5.1.2 De stofwisseling 5.1.3 Het belang en de betekenis van voeding 5.1.4 Voedingsgewoonten 5.1.5 De behoefte aan voeding en vocht 5.1.6 Factoren die de voedselkeuze beïnvloeden 5.1.7 De invloed van lichaamslengte en -gewicht op voeding- en vochtopname
5.1.8 Goede voeding is 5.1.9 De samenhang van voeding met andere aspecten van het menselijk functioneren 5.2 Gegevens verzamelen over voeding en vocht 5.2.1 Algemene gegevens 5.2.2 Gegevens verzamelen over specifieke problemen met voeding en vocht 5.3 Verpleegkundige diagnosen 5.4 Planning van verpleegkundige zorg 5.4.1 Verpleegkundige diagnose: ondervoeding 5.4.2 Verpleegkundige diagnose: slikstoornis 5.4.3 Verpleegkundige diagnose: vochttekort 5.4.4 Verpleegkundige interventies: voeding en vocht 5.5 Verpleegplan 5.6 Oriëntatie op lichaamstemperatuur 5.6.1 Fysiologische regelmechanismen 5.7 Gegevens verzamelen over temperatuurregulatie 5.7.1 Meten van de lichaamstemperatuur 5.7.2 Gegevens verzamelen over specifieke problemen met lichaamstemperatuur 5.8 Verpleegkundige diagnosen 5.9 Planning van de verpleegkundige zorg 5.9.1 Verpleegkundige diagnose: hyperthermie 5.9.2 Verpleegkundige diagnose: hypothermie 5.9.3 Verpleegkundige interventies: lichaamstemperatuur 5.10 Verpleegplan 5.11 Oriëntatie op decubitus 5.11.1 Classificatie van decubitus 5.11.2 Extrinsieke risicofactoren 5.11.3 Intrinsieke risicofactoren 5.11.4 Risicoscorelijsten 5.12 Decubituspreventie 5.12.1 Maatregelen met betrekking tot de patiënt 5.12.2 Preventie gericht op extrinsieke risicofactoren 5.12.3 Preventie gericht op intrinsieke risicofactoren 5.13 Decubitusbehandeling 5.14 Literatuur en tijdschriften 5.15 Richtlijnen en rapporten 5.16 Websites 6 Uitscheiding 6.1 Oriëntatie op de uitscheiding 6.1.1 Beleving van de uitscheiding 6.1.2 Factoren die van invloed zijn op de uitscheiding 6.1.3 De verpleegkundige beroepshouding en de uitscheiding 6.1.4 Zelfzorg voor de uitscheiding 6.1.5 Uitscheidingssystemen 6.2 Gegevens verzamelen over de uitscheiding 6.2.1 Gegevens verzamelen over de mictie/urinelozing 6.2.2 Gegevens verzamelen over defeceren 6.2.3 Gegevens verzamelen over specifieke problemen van de uitscheiding 6.3 Verpleegkundige diagnosen 6.4 Planning van de verpleegkundige zorg 6.4.1 Verpleegkundige diagnose: diarree 6.4.2 Verpleegkundige diagnose: obstipatie
6.4.3 Verpleegkundige interventies 6.5 Verpleegplan 6.6 Literatuur: boeken en tijdschriftartikelen 6.7 Websites 7 Circulatie en ademhaling 7.1 Oriëntatie op de circulatie 7.1.1 Het circulatiesysteem 7.1.2 De normale circulatie 7.1.3 Factoren die de circulatie beïnvloeden 7.2 Gegevens verzamelen over de circulatie 7.2.1 Gegevens verzamelen over de hartfrequentie 7.2.2 Gegevens verzamelen over de bloeddruk 7.3 Verpleegkundige diagnosen inzake de circulatie 7.4 Planning van de verpleegkundige zorg 7.5 Verpleegkundige interventies inzake de circulatie 7.5.1 Verpleegkundige interventies: duizeligheid 7.5.2 Verpleegkundige interventies: pijn 7.5.3 Verpleegkundige interventies: oedeem 7.5.4 Verpleegkundige interventies: spataderen 7.5.5 Verpleegkundige interventies: bloedingen 7.5.6 Verpleegkundige interventies: trombose 7.5.7 Evaluatie verpleegkundige interventies: de circulatie 7.6 Verpleegplan 7.7 Oriëntatie op de ademhaling 7.7.1 De normale ademhaling 7.7.2 De afwijkende ademhaling 7.8 Gegevens verzamelen over de ademhaling 7.8.1 Het anamnesegesprek 7.8.2 Observatie van de ademhaling 7.8.3 Observatie van sputum 7.9 Verpleegkundige diagnosen: de ademhaling 7.10 Planning van de verpleegkundige zorg 7.10.1 Verpleegkundige diagnose: mevrouw van der Pas 7.10.2 Verpleegkundige interventies: de ademhaling 7.10.3 Evaluatie verpleegkundige interventies: de ademhaling 7.11 Verpleegplan 7.12 Acute levensbedreigende situaties in verband met circulatie ademhaling en bewustzijn 7.12.1 Hartstilstand 7.12.2 Shock 7.12.3 Verslikking/verstikking 7.12.4 Het bewustzijn 7.13 Literatuur 7.14 Websites 8 Slapen en rusten 8.1 Oriëntatie op slapen en rusten 8.1.1 Levensritmen 8.1.2 De slaapcyclus 8.1.3 Factoren die het slaapritme beïnvloeden 8.1.4 Relatie tussen het slapen- en rusten en andere functies 8.1.5 Slaapstoornissen
8.1.6 Slaap- en kalmeringsmiddelen 8.2 Gegevens verzamelen over slaap en rust 8.2.1 Gegevens verzamelen over slaapproblemen 8.3 Verpleegkundige diagnosen: slaap en rust 8.4 Planning van de verpleegkundige zorg 8.4.1 Verpleegkundige diagnose: verstoorde slaap 8.4.2 Verpleegkundige interventies: slaap en rust 8.5 Verpleegplan 8.6 Literatuur 8.7 Websites 9 Waarneming en cognitieve functies 9.1 Oriëntatie op waarneming en cognitieve functies 9.2 Gegevens verzamelen over waarneming en cognitieve functies 9.2.1 Het gezichtsvermogen 9.2.2 Het gehoor 9.2.3 Overige zintuigen 9.2.4 Bewustzijn 9.2.5 Inprenting en geheugen 9.2.6 Voorstelling en waarneming 9.2.7 Denken 9.2.8 Verwardheid 9.3 Verpleegkundige diagnosen: waarneming en cognitieve functies 9.4 Planning van de verpleegkundige zorg 9.4.1 Verpleegkundige diagnose: kennistekort 9.4.2 Verpleegkundige diagnose: verstoorde zintuiglijke waarneming 9.4.3 Verpleegkundige diagnose: ongemak (acute en chronische pijn) 9.4.4 Verpleegkundige diagnose: verwardheid 9.5 Verpleegplan 9.6 Literatuur 9.7 Websites 10 Zelfbeleving 10.1 Oriëntatie op het psychisch en psychosociaal functioneren 10.2 Gegevens verzamelen over het psychisch en psychosociaal functioneren 10.2.1 Gegevens verzamelen over psychische functies 10.2.2 Gegevens verzamelen over de persoonlijkheid 10.2.3 Gegevens verzamelen over het ontwikkelingsstadium 10.2.4 Overige gegevens verzamelen op het gebied van het psychisch functioneren 10.3 Oriëntatie op expressief en communicatief functioneren 10.3.1 De zorg voor het expressief en communicatief functioneren 10.3.2 Gegevens verzamelen over het expressief en communicatief functioneren 10.4 Verpleegkundige diagnosen: zelfbeleving 10.5 Planning van de verpleegkundige zorg 10.5.1 Verpleegkundige diagnosen: psychisch functioneren 10.5.2 Verpleegkundige diagnosen: ontwikkelingspsychologische processen 10.5.3 Verpleegkundige diagnosen: expressief en communicatief functioneren 10.6 Richtlijn Verstoord lichaamsbeeld 10.7 Verpleegplan 10.8 Literatuur: boeken en tijdschriftartikelen 10.9 Website
11 Rollen en relaties 11.1 Oriëntatie op rollen en relaties 11.1.1 Factoren die de relaties beïnvloeden 11.2 Gegevens verzamelen over rollen en relaties 11.3 Verpleegkundige diagnosen: rollen en relaties 11.3.1 Relatieproblemen 11.3.2 Communicatieproblemen 11.3.3 Cultuur en religie 11.3.4 Analfabetisme en laaggeletterdheid 11.4 Planning van de verpleegkundige zorg 11.4.1 Verpleegkundige diagnose: rollen en relaties 11.5 Verpleegplan 11.6 Literatuur 12 Seksualiteit 12.1 Oriëntatie op het seksualiteit 12.2 Gegevens verzamelen over het seksualiteit 12.3 Verpleegkundige diagnosen: seksualiteit 12.4 Planning van verpleegkundige zorg 12.4.1 Verpleegkundige diagnose: seksueel disfunctioneren 12.5 Richtlijn Veranderd seksueel functioneren 12.6 Verpleegplan 12.7 Literatuur 12.8 Websites 13 Stress en stressverwerking 13.1 Oriëntatie op stress en stressverwerking 13.1.1 Fasen van stress 13.1.2 Stresstolerantie 13.1.3 Aanpassingsmechanismen 13.2 Gegevens verzamelen over stress en stressverwerking 13.3 Verpleegkundige diagnosen: stress en stressverwerking 13.4 Planning van de verpleegkundige zorg 13.4.1 Verpleegkundige diagnose: geweld (agressie) 13.4.2 Verpleegkundige diagnose: defensieve coping 13.5 Verpleegplan 13.6 Literatuur 13.7 Websites 14 Waarden en overtuigingen 14.1 Oriëntatie op waarden en overtuigingen. 14.2 Gegevens verzamelen over waarden en overtuigingen 14.3 Verpleegkundige diagnosen: waarden en overtuigingen 14.4 Planning van de verpleegkundige zorg 14.4.1 Verpleegkundige diagnose: geestelijke nood 14.4.2 Verpleegkundige zorg: bepaalde groepen patiënten 14.4.3 Stervensbegeleiding 14.4.4 De zorg voor de overledene 14.4.5 Rouwverwerking 14.4.6 Palliatieve sedatie in de laatste levensfase 14.4.7 Euthanasie en hulp bij zelfdoding 14.5 Verpleegplan
14.6 Literatuur 14.7 Websites