Begeleiding AWBZ 2009 Ontwikkelingen aanspraak AWBZ-functie BG Gemeente 's-gravenhage Eerste kwartaal 2009
Inhoudsopgave 0. Voorwoord 2 1. Inleiding 3 2. Cliënten met BG op 1 januari 4 3. Cliënten met BG 3 maanden later in cliëntgroepen 5 4. Cliëntgroep 4 - Nieuw regime minder BG 7 4.1 4.2 4.3 Leeftijd Dominante Grondslag Leveringsvorm 5. Cliëntgroep 5 - Nieuw regime wel AWBZ-zorg geen BG 9 5.1 Leeftijd 5.2 Dominante Grondslag 5.3 Leveringsvorm 6. Bijlagen 11 1
Voorwoord Staatsecretaris Bussemaker van VWS heeft het CIZ in het kader van de Pakketmaatregelen 2009 gevraagd de Nederlandse gemeenten dit jaar te informeren over de ontwikkelingen aangaande de AWBZ-aanspraken op Begeleiding. Het CIZ biedt met de Landelijke Standaardrapportage voor gemeenten per kwartaal inzicht in aantallen cliënten na herbeoordeling die op basis van de nieuwe regels minder of helemaal geen recht op AWBZ-begeleiding meer kennen. In heel Nederland zullen in het overgangsjaar 2009 240.000 cliënten, die op 1 januari 2009 een recht op ondersteunende of activerende begeleiding hadden, naar het nieuwe indicatieregime voor begeleiding worden overgezet. Van deze groep cliënten worden er 120.000 opgenomen in een apart project herindicatie. Dit project is eind maart van start gegaan. Na het eerste kwartaal is bij ongeveer 37.000 cliënten de aanspraak op Begeleiding gewijzigd. Daarvan verliezen 15.000 cliënten hun aanspraak op BG doordat het volledige indicatiebesluit verloopt zonder dat de cliënt terugkomt voor een nieuw indicatiebesluit, 6.000 cliënten ontvingen een recht op intramurale zorg en slechts een derde deel (+/- 16.000 cliënten) ontvingen een nieuw indicatiebesluit op basis van de nieuwe Pakketmaatregelen. Uit de landelijke overzichten blijkt dat 3.500 van deze 16.000 cliënten bij de nieuwe aanvraag (herindicatie) geen geldend recht op OB of AB meer had. Dit waren mensen met een niet aansluitende zorgvraag (hierdoor vervalt het recht op de gewenningsregeling). Zij werden in het nieuwe regime integraal beoordeeld, maar er bleek geen grond voor BG, wel voor andere AWBZ-functies. Ongeveer 1.200 cliënten hadden wel recht op OB/AB bij aanvraag van een herindicatie en het volledig verlies van begeleiding is voor deze cliënten gecompenseerd in de gewenningsregeling. Tezamen verliest dus tegen de 29% van de cliënten zijn of haar aanspraak op Begeleiding. Daarmee lijken de effecten in lijn te liggen met de ramingen vorig jaar uitgevoerd. De ontwikkelingen zijn echter nog pril en de grootste groep cliënten moet nog beoordeeld worden. In deze rapportage worden de ontwikkelingen binnen de gemeente 's-gravenhage geschetst. Het CIZ hoopt u hiermee een eerste indruk te verschaffen in de gevolgen van de Pakketmaatregelen 2009 in gemeente 's-gravenhage. In de loop van 2009 zal ieder kwartaal opnieuw een vergelijkbaar overzicht door het CIZ aan u worden verstrekt. 2
1. Inleiding Om vanaf 1-1-2009 in aanmerking te komen voor de functie Begeleiding geldt: De AWBZ-cliënt heeft matige of ernstige problemen met zelfstandig functioneren in de maatschappij op één (of meer) van de volgende vijf domeinen: Sociale redzaamheid ; Bewegen en verplaatsen ; Probleemgedrag ; Psychisch functioneren ; Oriëntatiestoornissen, mits de noodzaak tot Begeleiding niet kan worden ondervangen door eigen hulpbronnen of voorliggende voorzieningen. Bovenstaande maatregelen hebben gevolgen voor de aanspraak van cliënten op AWBZ-zorg in extramurale setting, met name voor de functie Begeleiding. De pakketmaatregelen 2009 hebben geen directe betekenis voor de aanspraak van cliënten op intramurale zorg. In de vorige rapportage AWBZ Pakketmaatregelen 2009, AWBZ-cliënten met Begeleiding is door het CIZ aangegeven hoeveel cliënten er zijn met een op 1 januari 2009 geldig indicatiebesluit voor de AWBZ-functie Begeleiding in Nederland. Deze rapportage bekijkt wat er in het eerste kwartaal 2009 nu feitelijk is gebeurd met de cliënten die op 1 januari 2009 nog recht hadden op Begeleiding. U mag van het CIZ nog drie andere kwartaalrapportages verwachten. Tezamen geven deze rapporten overzicht over de ontwikkeling in het jaar 2009 van cliënten met aanspraak op Begeleiding. Met de rapportages wordt het voor u mogelijk de effecten van de AWBZ-Pakketmaatregelen 2009 op de voet te volgen. Op 1 januari 2010 vervallen oude rechten op AWBZ-zorg uitgedrukt in de functies Ondersteunende Begeleiding (OB) en Activerende Begeleiding (AB). Vanaf 2010 kan begeleiding alleen in termen van de functie Begeleiding (BG) worden geclaimd. Dat betekent dat pas in de laatste rapportage op 1 januari 2010 het effect van de genomen Pakketmaatregelen voor AWBZ-cliënten met Begeleiding in Nederland in volle omvang duidelijk wordt. NB. Het CIZ indiceert een recht op AWBZ-zorg. Dit toegekende recht kan echter (sterk) afwijken van de daadwerkelijke zorgconsumptie van de cliënt. 3
2. Cliënten met BG op 1 januari 2009 Dit hoofdstuk toont opnieuw de AWBZ-cliënten met een op 1 januari 2009 geldig indicatiebesluit voor Begeleiding, verdeeld over een zevental begeleidingscategorieën*. De functie Begeleiding kent twee vormen: Begeleiding Individueel (BGI) en Begeleiding in Groepsverband (BGG). Beide vormen kunnen alleen (sec) of in combinatie met elkaar en andere functies voorkomen. Deze andere functies kunnen zijn persoonlijke verzorging (PV), verpleging (VP), behandeling (BH), verblijf tijdelijk (VBT). Voor verdere uitleg over de gehanteerde afkortingen wordt verwezen naar de bijlage. Tabel 2.1 Absoluut en relatief aantal cliënten met een op 1 januari 2009 geldig recht op begeleiding naar begeleidingscategorie, gemeente 's-gravenhage Functiecategorie Absoluut Cliënten 1. BGI (sec) 2.248 31,4 % 2. BGG (sec) 733 10,3 % 3. BGI + PV/VP/BH 1.754 24,5 % 4. BGG + PV/VP/BH 470 6,6 % 5. BGI + BGG 688 9,6 % 6. BGI + BGG + PV/VP/BH 698 9,8 % 7. VBT + BGI/BGG (+ PV/VP/BH) 558 7,8 % Totaal 7.149 100,0 % *Het is mogelijk dat de aantallen cliënten in de gemeente 's-gravenhage niet exact gelijk is aan de eerste rapportage. Dit heeft te maken met mogelijke wijziging van afsluitdatum van besluiten na correctie door het Zorgkantoor. Hierdoor kan het voorkomen dat geldigheid van zorg enkele weken in de tijd verschuift. 4
3. Cliënten met BG drie maanden later in cliëntgroepen Alle cliënten die in 2009 bij het CIZ aankloppen voor begeleiding en op het moment van de zorgaanvraag geen recht op BG bezitten, worden onder het nieuwe regime van de Pakketmaatregelen geïndiceerd. Deze groep is geen onderdeel van de gemeenterapportage. In deze en volgende CIZ-rapportages worden alle 7.149 cliënten met recht op Begeleiding op 1 januari in het jaar 2009 gevolgd. In 2009 zullen alle cliënten met een indicatiebesluit in termen van het oude regime voor Begeleiding in termen van functies OB/AB worden omgezet naar het nieuwe regime in termen van BG. Het jaar 2009 is dus een overgangsjaar waarin de groep cliënten onder het oud regime langzaam leegloopt en de groep cliënten onder het nieuw regime wordt gevuld. Op 1 januari 2010, bij het vervallen van alle AWBZ-rechten uitgedrukt in de functies OB/AB, zal de groep cliënten onder oud regime geheel zijn verdwenen. In deze rapportage bekijken we de stand van zaken op peildatum 1 april 2009. Door de aanspraak op Begeleiding (OB/AB of BG) van cliënten op 1 april te vergelijken met de aanspraak op 1 januari 2009 ontstaat een ontwikkelingsperspectief. Het ontwikkelingsperspectief vormt het uitgangspunt voor de indeling in de volgende negen (3+6) cliëntgroepen: Cliëntgroep 0a - Oud regime nog geen herindicatie Cliënten die op 1 januari 2009 onder oud regime een extramurale aanspraak op enige vorm van Begeleiding hadden en die op 1 april hun zorg nog altijd onder het oude regime ontvangen doordat ze nog geen herindicatie hebben ontvangen. Cliëntgroep 0b - Oud regime project herindicatie Cliënten die op 1 januari 2009 onder oud regime een extramurale aanspraak op enige vorm van Begeleiding hadden en die op 1 april hun zorg nog altijd onder het oude regime ontvangen doordat ze in het herindicatieproject zijn voorzien van een nieuw BG-besluit welke pas op 1 januari 2010 hun nu geldige OB/AB-indicatie overschrijft. Cliëntgroep 0c - Oud regime gewenningsregeling Cliënten die op 1 januari 2009 onder oud regime een extramurale aanspraak op enige vorm van Begeleiding hadden en die op 1 april hun zorg nog altijd onder het oude regime ontvangen doordat ze onder nieuw regime de volledige aanspraak op BG zouden verliezen en daarom voor een half jaar of voor drie maanden in de gewenningsregeling worden opgenomen waarbij hun oude indicatie met OB/AB van kracht blijft. Cliëntgroep 1 - Indicatieduur verlopen Cliënten die op 1 januari 2009 onder oude regime een extramurale aanspraak op enige vorm van Begeleiding hadden maar die op 1 april 2009 geen recht op AWBZ-zorg bezitten doordat de indicatieduur van hun oude indicatiebesluit is afgelopen zonder dat er een nieuwe zorgaanvraag is ingediend. Cliëntgroep 2 - Intramurale zorg Cliënten die op 1 januari 2009 onder oude regime een extramurale aanspraak op enige vorm van Begeleiding hadden maar die op 1 april 2009 een recht op intramurale zorg bezitten. Cliëntgroep 3 - Nieuw regime gelijk of meer BG Cliënten die op 1 januari 2009 onder oud regime een extramurale aanspraak op Begeleiding hadden en die op 1 april 2009 na herindicatie onder nieuw regime eenzelfde of meer aanspraak op BG bezitten. Cliëntgroep 4 - Nieuw regime minder BG Cliënten die op 1 januari 2009 onder oud regime een extramurale aanspraak op Begeleiding hadden en die op 1 april 2009 onder nieuw regime minder aanspraak op BG bezitten. Cliëntgroep 5 - Nieuw regime wel AWBZ-zorg geen BG Cliënten die op 1 januari 2009 onder oud regime een extramurale aanspraak op Begeleiding hadden en die op 1 april 2009 onder nieuw regime geen BG meer krijgen maar nog wel recht op andere AWBZ-zorg bezitten. Cliëntgroep 6 - Nieuw regime negatief besluit Cliënten die op 1 januari 2009 onder oud regime een extramurale aanspraak op Begeleiding hadden en die onder nieuw regime helemaal geen AWBZ-zorg meer verkrijgen na afgifte van een negatief besluit. 5
Tabel 3.2 Absoluut en relatief aantal cliënten met een op 1 januari 2009 geldig recht op begeleiding naar cliëntgroepen in hun aanspraak op 1 april 2009, gemeente 's-gravenhage Cliëntgroepen Absoluut Cliënten Cliëntgroep 0a - Oud regime nog geen herindicatie 6.003 84,0 % Cliëntgroep 0b - Oud regime project herindicatie 40 0,6 % Cliëntgroep 0c - Oud regime gewenningsregeling 50 0,7 % Cliëntgroep 1 - Indicatieduur verlopen 497 7,0 % Cliëntgroep 2 - Intramurale zorg 202 2,8 % Cliëntgroep 3 - Nieuw regime gelijk of meer BG 232 3,2 % Cliëntgroep 4 - Nieuw regime minderbg 87 1,2 % Cliëntgroep 5 - Nieuw regime wel AWBZ-zorg geen BG 38 0,5 % Cliëntgroep 6 - Nieuw regime negatief besluit 0 0,0 % Totaal 7.149 100,0 % In de verdere rapportage worden de laatste drie cliëntgroepen waarin BG aanspraak terugloopt, gepresenteerd in hun verdeling over enkele centrale indicatievariabelen: leeftijd van de cliënt, dominante grondslag voor toegang tot de AWBZ en de gewenste leveringsvorm (ZIN of PGB). 6
4. Cliëntgroep 4 - Nieuw regime minder BG In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de groep cliënten die op 1 januari 2009 onder oud regime een geldig recht op begeleiding bezat en die op peildatum 1 april 2009 onder nieuw regime minder aanspraak op BG bezit. Van deze groep cliënten wordt in de volgende paragrafen een aantal kenmerken getoond zoals de leeftijd van de cliënt, dominante grondslag voor toegang tot de AWBZ en de gewenste leveringsvorm (ZIN of PGB). 4.1 - Leeftijd Tabel 4.1 toont het absoluut en relatief aantal cliënten uit cliëntgroep 4 naar leeftijd, verdeeld over een vijftal leeftijdscategorieën: 0-17 jaar, 18-64 jaar, 65-74 jaar, 75-84 jaar en 85 jaar en ouder. Tabel 4.1 Absoluut en relatief aantal cliënten uit cliëntgroep 4 naar Leeftijd, gemeente 's-gravenhage Leeftijd [Cliëntgroep 4] - Nieuw regime minder BG Aantal 1. 0-17 jaar 6 6,9 % 2. 18-64 jaar 53 60,9 % 3. 65-74 jaar 8 9,2 % 4. 75-84 jaar 11 12,6 % 5. 85 jaar en ouder 9 10,3 % Totaal 87 100,0 % 4.2 - Dominante Grondslag Sinds de invoering van de functiegerichte indicatiestelling wordt minimaal één grondslag geregistreerd, in andere woorden: het ziektebeeld waaruit de zorgbehoefte voortkomt. (zie Box 1) Er kan bij een cliënt sprake zijn van meerdere grondslagen. Sinds 1 juli 2007 wordt binnen de CIZ-database een zogenaamde dominante grondslag vastgelegd. Box 1. Grondslagen voor AWBZ-zorg Grondslag 1. SOM Somatische ziekte/aandoening 2. PG Psychogeriatrische ziekte/aandoening 3. PSY Psychiatrische ziekte/aandoening 4. LG Lichamelijke handicap 5. VG Verstandelijke handicap 6. ZG Zintuiglijke handicap 7. PS*** Psychosociaal probleem *** Vanaf 1 januari 2009 vervalt de grondslag PS als toegang tot de AWBZ 7
Tabel 4.2 Absoluut en relatief aantal cliënten uit cliëntgroep 4 naar dominante grondslag, gemeente 's-gravenhage Dominante Grondslag [Cliëntgroep 4] - Nieuw regime minder BG Aantal SOM 18 20,7 % PG 7 8,0 % PSY 39 44,8 % LG 8 9,2 % VG 13 14,9 % ZG 2 2,3 % PS 0 0,0 % Totaal 87 100,0 % 4.3 - Leveringsvorm Tijdens de aanvraag kan de cliënt aangeven of hij het toegekende recht op zorg in natura (ZIN) wil ontvangen, in de vorm van een persoonsgebonden budget (PGB) of een combinatie van beide wenst. Het CIZ registreert deze wens in het indicatiebesluit. Pas na interventie door het zorgkantoor wordt de feitelijke effectuering van leveringsvorm definitief. Mogelijke wijzigingen die optreden na het verzenden van het indicatiebesluit zijn niet vastgelegd in de CIZ database. In Tabel 4.3 wordt de absolute en relatieve verdeling van het aantal cliënten uit cliëntgroep 4 naar gewenste leveringsvorm gepresenteerd. Tabel 4.3 Absoluut en relatief aantal cliënten uit cliëntgroep 4 naar gewenste leveringsvorm, gemeente 's-gravenhage Leveringsvorm [Cliëntgroep 4] - Nieuw regime minder BG Aantal 1. ZIN 58 66,7 % 2. PGB 22 25,3 % 3. ZIN en PGB 7 8,0 % 4. Onbekend 0 0,0 % Totaal 87 100,0 % 8
5. Cliëntgroep 5 - Nieuw regime wel AWBZ-zorg geen BG In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de groep cliënten die op 1 januari 2009 onder oud regime een geldig recht op begeleiding bezat en die op peildatum 1 april 2009 onder nieuw geen recht op BG meer bezitten maar wel op andere AWBZ-functies. Van deze groep cliënten wordt in de volgende paragrafen een aantal kenmerken getoond zoals de leeftijd van de cliënt, dominante grondslag voor toegang tot de AWBZ en de gewenste leveringsvorm (ZIN of PGB). 5.1 - Leeftijd Tabel 5.1 toont het absoluut en relatief aantal cliënten uit cliëntgroep 5 naar leeftijd, verdeeld over een vijftal leeftijdscategorieën: 0-17 jaar, 18-64 jaar, 65-74 jaar, 75-84 jaar en 85 jaar en ouder. Tabel 5.1 Absoluut en relatief aantal cliënten uit cliëntgroep 5 naar Leeftijd, gemeente 's-gravenhage Leeftijd [Cliëntgroep 5] - Nieuw regime wel AWBZ-zorg geen BG Aantal 1. 0-17 jaar 5 13,2 % 2. 18-64 jaar 15 39,5 % 3. 65-74 jaar 4 10,5 % 4. 75-84 jaar 11 28,9 % 5. 85 jaar en ouder 3 7,9 % Totaal 38 100,0 % 5.2 - Dominante Grondslag In Tabel 5.2 wordt de absolute en relatieve verdeling van het aantal cliënten uit cliëntgroep 5 naar dominante grondslag gepresenteerd. Tabel 5.2 Absoluut en relatief aantal cliënten uit cliëntgroep 5 naar dominante grondslag, gemeente 's-gravenhage Dominante Grondslag [Cliëntgroep 5] - Nieuw regime wel AWBZ-zorg geen BG Aantal SOM 25 65,8 % PG 2 5,3 % PSY 5 13,2 % LG 0 0,0 % VG 1 2,6 % ZG 5 13,2 % PS 0 0,0 % Onbekend 0 0,0 % Totaal 38 100,0 % 9
5.3 - Leveringsvorm In Tabel 5.3 wordt de absolute en relatieve verdeling van het aantal cliënten uit cliëntgroep 5 naar gewenste leveringsvorm gepresenteerd. Tabel 5.3 Absoluut en relatief aantal cliënten uit cliëntgroep 5 naar gewenste leveringsvorm, gemeente 's-gravenhage Leveringsvorm [Cliëntgroep 5] - Nieuw regime wel AWBZ-zorg geen BG Aantal 1. ZIN 30 78,9 % 2. PGB 8 21,1 % 3. ZIN en PGB 0 0,0 % 4. Onbekend 0 0,0 % Totaal 38 100,0 % 10
Bijlage 1 Gebruikte afkortingen: AB ABA ABD BG BGG BGI BH LG OB OBA OBD PG PGB PS PSY PV SOM VBT VG VP ZG ZIN Activerende Begeleiding Activerende Begeleiding Algemeen Activerende Begeleiding Dag Begeleiding Begeleiding Groep Begeleiding Individueel Behandeling Lichamelijke Handicap Ondersteunende Begeleiding Ondersteunende Begeleiding Algemeen Ondersteunende Begeleiding Dag Psychogeriatrische Aandoening Persoonsgebonden Budget Psychosociaal Probleem Psychiatrische Aandoening / Stoornis Persoonlijke Verzorging Somatische Aandoening Verblijf Tijdelijk Verstandelijke Handicap Verpleging Zintuiglijke Handicap Zorg In Natura Uitgave van het CIZ Verversingsdatum 30 juli 2009 11