rolverdeling op de achterzijde van tony kushner dramaturgie peter van kraaij vertaling carel alphenaar scenografie jan versweyveld muziek wim selles video tal yarden kostuums wojciech dziedzic assistentie regie remi beelprez assistentie dramaturgie peter van de weerd (stage) assistentie scenografie ramón huijbrechts, reinout hofman (stage) assistentie kostuumontwerp rebekka wörmann hoofd techniek & productie götz schwörer productieleiding annetje van dijk techniek tim maks van den broek (1e inspiciënt), emile bleeker, niko bovenberg, ray elderman, sander van elteren, karl klomp, daan van oene, dennis van scheppingen kostuumatelier farida bouhbouh, wim van vliet (coördinatie), micheline d hertoge (kleedster), petra kamphuis (kleedster) castingadviezen hans kemna kap & grime david verswijveren fotografie jan versweyveld, jasper zwartjes, ienske meindertsma (stage) grafisch ontwerp jan versweyveld en studio jona druk ssp amsterdam met dank aan brinkman decor zaandam, fiction factory, ronald beentjes, kate borkent, robert joosten, bart wallet Toneelgroep Amsterdam nodigt u uit voor een rondleiding door het universum van Angels in America. De webvideo biedt een inhoudelijke beschouwing op de verschillende thema s. Bezoek www.toneelgroepamsterdam.nl/webvideo en laat u door de personages en de makers informeren.
synopsis Amerika tijdens de Reagan-jaren. Het politieke klimaat is doordrongen van paranoia. Aids heet de nieuwste dreiging. Een ziekte die oorspronkelijk vooral de homogemeenschap treft en door de conservatieve regering wordt doodgezwegen. Twee New Yorkers proberen elk op hun manier om te gaan met het nieuws van hun besmetting. De jonge ex-dragqueen Prior en de aartsconservatieve advocaat Roy Cohn, die zijn omgeving dwingt over de aard van zijn ziekte te liegen uit vrees voor het verlies van aanzien. Prior wordt door zijn vriend Louis verlaten en blijft alleen achter, vechtend tegen de Engel in zijn visioenen. Louis vlucht in de armen van de mormoonse jurist Joe die zijn huwelijk de rug toekeert en zijn homoseksualiteit leert aanvaarden. In het aanschijn van de dood vindt Prior een grote innerlijke kracht, terwijl Roy wordt achtervolgd door de demonen uit zijn verleden. Hij die zich ongenaakbaar dacht door een netwerk van machtige vrienden sterft eenzaam en verlaten. In het eerste deel, t Millennium naakt, gooit ziekte (Prior, Roy) en een erkenning van seksuele geaardheid (Joe) alle zekerheden overboord. De breuken die ontstaan weken de personages los van hun wortels: familie, partner, religie of politieke ideologie. In het tweede deel, Perestroika, ontstaan nieuwe vriendschappen en relaties, maar worden de personages ook geconfronteerd met het pijnlijke proces van verandering. De mens wil, in het aanschijn van de dood of de pijn van een relatiebreuk, wel veranderen, maar deinst ook terug voor de ingrijpende gevolgen. Kushner toont dat identiteit niet te reduceren valt tot godsdienst, ras of seksuele voorkeur, maar een voortdurend proces is dat alleen in aanraking met anderen tot stand kan komen. Angels in America is een pleidooi voor complexiteit, gelaagdheid en moed om de wereld met open ogen en armen tegemoet te treden.
Tony Kushner schreef naast de acht hoofd- roy cohn (hans kesting) dagdromen en hallucinaties inruilt voor een Kom mee naar kamer 1013 van mijn zieken- rollen talloze nevenrollen gespeeld door Alom gevreesde ultrarechtse advocaat die zoektocht in de échte wereld. huis. Dat is Amerika. Terminaal, gek en slecht. dezelfde acteurs. De belangrijkste: wegens wanpraktijken uit de balie dreigt te prior walter (eelco smits) worden gezet en die zijn hiv-besmetting angstvallig verborgen houdt. Niets gaat ooit verloren. Alle vooruitgang is moeizaam. Verlangen naar wat we achterlieten Naast deze personages wordt Angels in America ook bevolkt door droomfiguren die uit de Ex-dragqueen bij wie aids wordt vastgesteld, en blijven dromen. Dat denk ik tenminste. verbeelding van de personages ontstaan: wordt bezocht door een engel die hem de opdracht geeft de mensheid tot stilstand te Wat kan de dood mij brengen dat ik niet al heb meegemaakt? Ik heb geleefd. Leven, hannah pitt (marieke heebink) de engel (alwin pulinckx) manen. dat is het allerergste. Nooit bang zijn, laat Joe s mormoonse moeder die vanuit Salt Lake Ontstaan uit Priors verlangen om de tijd en niets je de weg versperren. naar New York afreist om haar zoon te redden zijn ziekte een halt toe te roepen. Het is 1986 en d r heerst pest, de helft van mijn vrienden is dood en ik ben nog maar 31 joe pitt (barry atsma) en zich ontfermt over Prior. mr. lies (roeland fernhout) en godverdomme elke morgen als ik wakker Mormoonse jurist en protégé van Roy Cohn Een engel is een stukje geloof, met armen en Harpers imaginaire droomvriendje die haar ver- word denk ik dat Louis naast me ligt en dan die zijn huwelijk op de klippen ziet lopen vleugels die je kunnen dragen. Niets om bang langen naar een zuivere wereld helpt vormgeven. duurt het minuten voor ik in de gaten heb dat ik alleen ben, dus ja, misschien begin ik te door zijn verborgen homoseksualiteit en met wie Louis een relatie begint. voor te zijn. Laat ie je vallen, laat jij hem vallen. Zoek je wat nieuws. ethel rosenberg (marieke heebink) flippen. louis ironson (fedja van huêt) Maakt het verschil? Als ik in aanleg een slechte, smerige eigenschap zou hebben? belize (roeland fernhout) Ex-vriend van Prior en verpleger van Roy Joodse vrouw die door Roy Cohn tot de elektrische stoel werd veroordeeld op verdenking van het doorspelen van atoomge- De vriend van Prior die voor de naderende Als ik die maar te vuur en te zwaard bestrijd! Cohn met wie hij een gevecht op leven en heimen. Nu komt ze als een kwelgeest aan aftakeling op de vlucht slaat en slechts moei- Wat wil je nou? Wat wil je van me, Harper? dood voert. zijn sterfbed rondspoken. zaam zijn grote theorieën en morele principes Nog meer? In Godsnaam, wat nog meer? in de praktijk leert brengen. Wat blijft er over? Ik ben een lege huls. De blanke lul die het volkslied schreef wist bijrollen een rabbi, politicus Martin Heller, Als ik er nu eens tussenuit knijp? Zou je me harper pitt (hadewych minis) wat ie deed. Het woordje free componeerde hij op zo n hoge noot dat niemand erbij een eskimo, dokter Henry, verpleegster Emily, een homo, een dakloze, s werelds dan eeuwig haten? Zijn labiele vrouw die langzaamaan haar kon. De moord op de vrijheid. Doelbewust. oudste bolsjewiek en engelen in de hemel
tony kushner pessimisme van de geest, optimisme van de wil De Amerikaanse Tony Kushner (1956) is één van de meest gerenommeerde toneelschrijvers van deze tijd. Voor Angels in America ontving hij in 1992 de Pulitzerprize voor het beste toneelstuk. Kushner laat zich niet onder één noemer vangen: hij is homoseksueel, agnost, democraat, neo-socialist, Jood, politiek activist en essayist. Kushner buigt zich in zijn stukken over de vraag hoe mensen kunnen veranderen nu er geen grote ideologische modellen meer beschikbaar zijn. Hoe ze verbindingen kunnen aangaan in een maatschappij gekenmerkt door individualisme en verdeeldheid. Ook in het tweeluik Angels in America: A Gay Fantasia on National Themes draait het om transformatie, herboren worden en de lange aarzelende weg daar naartoe. Alle personages staan op een keerpunt in hun leven. Ze begeven zich in een transitzone waarin alles opnieuw te ontdekken en te veroveren is. Aarzelend ontstaan nieuwe vriendschappen en relaties die hun sporen nalaten en ieders identiteit opnieuw helpen vormgeven. Deze kwetsbare, zoekende en angstige mensen vinden bij elkaar de kracht en hoop om verder te gaan. Kushner gelooft dat compassie en medemenselijkheid de ingrediënten zijn waardoor mensen met uiteenlopende achtergronden zich kunnen verenigen: Marx was right: The smallest divisible human unit is two people, not one; one is a fiction. From such nets of souls societies, the social world, human life springs. And also plays. Niet toevallig speelt Angels in America zich af in het Reagan-tijdperk. Het toont een maatschappij waarin alles lijkt te draaien om eigenbelang, winstbejag en het recht van de sterkste. Tegen deze achtergrond schetst Kushner de zoektocht van zijn personages en de diepe veranderingen die zich in hen voltrekken: Louis leert ziekte en aftakeling een plaats te geven in zijn wereldbeeld, Joe aanvaardt zijn homoseksualiteit, Harper overwint haar angsten en keert uit haar hallucinaties terug in de echte wereld, Hannah evolueert van een kille naar een tolerante en compassievolle vrouw, Belize beseft dat zelfs zijn grootste vijand menselijke trekken heeft en recht heeft op vergeving, Roy sterft vereenzaamd maar ook in een staat van kinderlijke regressie en aanvaarding en Prior tenslotte kiest voor het leven. Hij wijst resoluut de Engel af die ontstond uit zijn verlangen de tijd stil te zetten en zo zijn ziekte te bezweren. Een Engel ook die hem de opdracht gaf stilstand onder de mensen te helpen verkondigen. Aan het einde van Angels in America beseft Prior meer dan ooit dat de mens geschapen is om te veranderen, te groeien, te exploreren en vooral lief te hebben. Het is dat alles overrompelende inzicht dat Kushners epos ook meer dan 15 jaar na de wereldpremière in San Francisco zo ontroerend en noodzakelijk maakt.
De mens heeft niet alleen het vermogen om te veranderen maar is in staat zijn diepste kern opnieuw uit te vinden. En dat is in zekere zin vanuit een Joods perspectief een manier om Gods aanwezigheid in de wereld te duiden. Als we spreken over de goddelijke aanwezigheid, dan herkennen we die in het aangezicht van onze medemens waarop zijn potentieel staat af te lezen. Tony Kushner
ivo van hove regie Ivo van Hove had al lang zijn oog laten vallen op Angels in America. Met het verstrijken van de tijd lijkt het stuk minder een aidsepos te zijn en sluit het aan bij thema s die Van Hove nu bezighouden: de idee van een gelaagde identiteit, migratie en de vermenging van kamertheater met het wereldtoneel. In Angels in America komen alle personages los van datgene wat hen tot dan toe houvast had geboden. De meest uiteenlopende mensen en op het eerste gezicht onverzoenbare vijanden raken op elkaars pad. En steeds worden ze door deze ontmoetingen fundamenteel veranderd. Angels in America toont hoe moeilijk maar ook noodzakelijk verandering is. Tevens blijken mensen in periodes van diepe wanhoop, pijn en verlies in de verbeelding troost te vinden. Angels in America is een ode aan de verbeelding niet enkel als vlucht uit een onleefbare realiteit maar ook als bron van inzicht. Vragen met betrekking tot migratie en eindtijd zijn in essentie vragen over leven en dood. Angels in America is in zekere zin een hedendaagse variant op het Exodus-verhaal. Kushner heeft met het stuk een rite de passage geschreven; een tocht vanuit de woestijn naar een toekomst vol onzekerheden, in de overtuiging dat verandering het wezen van de mens uitmaakt. Aids is inmiddels, althans in het westen, beheersbaar geworden en is nu in de voorstelling meer een metafoor voor verval. De hypocrisie ten aanzien van de ziekte mag dan wel zijn opgelost, maar het recht van de sterksten, de uitsluiting van de zwakken en het groeiende sociale onrecht vieren nog steeds hoogtij. De voorstelling is opgebouwd als een reeks duetten; scènes met twee personages die door hun schikking en opbouw een maatschappij reflecteren. Van Hove is als regisseur en directeur aan Toneelgroep Amsterdam verbonden. Dit seizoen bracht hij Shakespeares Romeinse Tragedies: Coriolanus, Julius Caesar en Antonius & Cleopatra. In het buitenland maakte hij de Misanthrope van Molière bij de New York Theatre Workshop en Kameliendame van Alexandre Dumas fils bij Schauspielhaus Hamburg (coproductie Toneelgroep Amsterdam). Bij de Vlaamse Opera voltooit hij Wagners Der Ring des Nibelungen met Götterdämmerung. Van Hove ontving tal van prijzen in binnen- en buitenland, waaronder de Prijs van de Kritiek 2007.
jan versweyveld scenografie Jan Versweyveld ontwierp een open ruimte waarin de personages op zoek gaan naar zichzelf en elkaar. Hun moeizaam verworven identiteit breekt bij het begin van het stuk open. Ze komen los van hun wortels en laten hun (t)huis achter. Ze begeven zich in een ruimte waarin ze experimenteren met nieuwe relaties. Die ruimte valt in de vormgeving volledig samen met de lege scène van de schouwburg. De personages roepen zelf de locaties op en maken het publiek deelgenoot van hun hallucinaties. Zo ontstaat een scenografie gebaseerd op de verschillende subjectieve werelden en perspectieven. Het proces van verandering is in al zijn naaktheid af te lezen tegen een leeg canvas, een roomscape dat geen houvast biedt en de personages naar elkaar toe dwingt.
amsterdam stadsschouwburg (020 624 23 11) try-outs za 1*, zo 2*, wo 5 (1), do 6 (2), première za 8* mrt antwerpen desingel (+32 3 248 28 28) 15*, 16* mrt brussel kaaitheater (+32 2 201 59 59) do 20 (1), vr 21 (2), za 22* mrt amsterdam stadsschouwburg (020 624 23 11) wo 26 (1), do 27 (2), za 29* mrt den haag koninklijke schouwburg (0900 345 67 89) wo 2 (1), do 3 (2), za 5* apr utrecht stadsschouwburg (030 230 20 23) wo 9 (1), do 10 (2), za 12* apr groningen stadsschouwburg (050 368 03 68) wo 16 (1), do 17 (2), za 19* apr breda chassé theater (076 530 31 32) wo 23 (1), do 24 (2), za 26* apr arnhem schouwburg (026 443 73 43) wo 7 (1), do 8 (2), za 10* mei heerlen parkstad limburg theaters (045 571 66 07) wo 14 (1), do 15 (2) en za 17* mei rotterdam schouwburg (010 411 81 80) wo 21 (1), do 22 (2), za 24* mei eindhoven parktheater (040 211 11 22) wo 28 (1), do 29 (2), za 31* mei * marathon (1) deel 1 (2) deel 2 zie website voor aanvangstijden en thema-avonden 07 08 vooruitblik 08 09 maeterlinck internationaal de tastende mens ta-2 platform talentontwikkeling romeinse tragedies van william shakespeare rocco en zijn broers première naar film van pasquale festa campanile, van maurice maeterlinck mightysociety5 première massimo franciosa, giovanna cecchi, regie christoph marthaler tekst, concept, regie eric de vroedt aug en sep 08 enrico medioli, vasco pratolini, luchino productie toneelgroep amsterdam / ntgent productie mightysociety / de noorderlingen / visconti coproductie met stadsschouwburg grand theatre groningen ifigeneia in aulis première amsterdam / odéon-théâtre de l europe, powered by toneelgroep amsterdam van euripides productie met ruhr triënnale, bochum paris 21 jan t/m 28 mrt 08 regie robert woodruff mei 09 29 okt 07 t/m 28 jun 08 okt en nov 08, jan 09 angels in america première het leven naakt a streetcar named desire première van tennessee williams regie eric de vroedt het temmen van de feeks van william shakespeare antonioni trilogie première naar filmtrilogie van michelangelo antonioni van tony kushner productie toneelgroep amsterdam / toneelschuur producties selectie topstukken 08 09 coproductie holland festival selectie topstukken 07 08 27 mei t/m 7 juni 08 okt t/m dec 08 jun 09 1 mrt t/m 31 mei 08 naar damascus première huwelijk als hemel en hel van august strindberg regie pierre audi 31 mrt t/m 24 mei 08 subsidiënten sponsoren angels in america van tony kushner feb 09 www.toneelgroepamsterdam.nl info@toneelgroepamsterdam.nl Prinsengracht 437 1016 HM Amsterdam t: (020) 531 84 84 ensemble toneelgroep amsterdam barry atsma, kitty courbois, jacob derwig, roeland fernhout, renée fokker, fred goessens, janni goslinga, marieke heebink, fedja van huêt, hans kesting, hugo koolschijn, hadewych minis, chris nietvelt, celia nufaar, frieda pittoors, alwin pulinckx, halina reijn, eelco smits, karina smulders, leon voorberg gastacteurs johan van assche, mohammed azaay, dragan bakema, anneke blok, marc bodnar, sarah bourgeois, elsie de brauw, jappe claes, wine dierickx, tamar van den dop, markoesa hamer, rosemary hardy, sanne den hartogh, katja herbers, servé hermans, myranda jongeling, willem nijholt, wouter van oord, anne prakke, sasha rau, mike reus, oscar van rompay, harry van rijthoven, cigdem teke, alejandra theus, graham f. valentine, gunilla verbeke, steven van watermeulen, benjamin de wit, rené van zinnicq bergmann e.a. muzikanten ward deketelaere, bendix dethleffsen, yves goemaere, hannes nieuwlaet, christiaan saris, mattijs vanderleen
advertorial advertorial voor meer achtergrondinformatie en speellijsten zie www.topstukken.nl het temmen van de feeks toneelgroep amsterdam kopenhagen het nationale toneel Angels in America is het laatste Topstuk van het seizoen 2007-2008. Elk seizoen selecteren de tien grote Nederlandse schouwburgen en de toonaangevende gezelschappen een aantal bijzondere toneelproducties onder deze noemer. Tot en met 26 april 2008 kunt u in diverse theaters nog genieten van: as you like it het nationale toneel Alles draait om de liefde in Shakespeares komedie As You Like It. Jong en oud, mooi en lelijk, hetero en homo, iedereen zoekt de vervulling van al zijn hartenwensen. Shakespeare laat met veel ironie zien dat dat niet zo gemakkelijk is als het lijkt. Of zelfs maar om te weten wat je eigenlijk wilt. Als een goochelaar die een eindeloze rij konijnen uit zijn hoge hoed weet te toveren, laat hij de verliefdheden, misverstanden, vermommingen, standsverschillen, idealen en misdaden over elkaar heen tuimelen. Taal en actie zijn enigszins gestroomlijnd, compacter gemaakt en geactualiseerd want regisseur Gerardjan Rijnders wil As You Like It tonen als een vitale komedie en niet als een literair museumstuk. Met o.a. Anniek Pheifer, Xander van Vledder, Jochum ten Haaf, Antoinette Jelgersma en Paul R. Kooij. Voor theaterseizoen 2008-2009 staan twee Topstukken op het programma: De toneelhit uit 2005 verdient een reprise in Topstukken. Katharina (Halina Reijn) staat bekend als de feeks. Ze is eigenzinnig, ontvlambaar en weigert zich te onderwerpen aan een man. Dit alles in tegenstelling tot haar voorbeeldige zus, die echter niet zal trouwen voordat er voor Katharina een man gevonden is. Als Petruchio (Hans Kesting) een vrouw zoekt, valt zijn oog op de weerbarstige schoonheid van deze feeks. Zijn vrienden verklaren hem voor gek, maar hij heeft zo zijn methodes. En tot ieders verbazing laat zij zich temmen. Katharina en Petruchio zijn tot elkaar veroordeeld als beul en slachtoffer. Uiteindelijk gaan ze totaal in elkaar op. Van Hoves Feeks is hard, heftig en adembenemend mooi de Volkskrant Hans Kesting en Halina Reijn zijn briljant Algemeen Dagblad Te zien van 8 okt t/m 20 dec 08. Kopenhagen draait om de historische ontmoeting in 1941 tussen de Duitse atoomgeleerde Werner Heisenberg en zijn Deense ex-collega en vriend Niels Bohr. Michael Frayn schreef een briljante tekst over wat er mogelijk zou kunnen zijn voorgevallen en besproken tussen beide mannen. Vóór de oorlog werkten ze aan de totstandkoming van de atoombom, nu, tijdens hun ontmoeting, vertegenwoordigen ze twee elkaar bestrijdende partijen. Hun angstaanjagende wetenschappelijke ontdekkingen konden ingezet worden in een wereldoorlog. Met Bram van der Vlugt, Liz Snoyink en Stefan de Walle, regie Peter Tuinman. Kopenhagen is de herneming van een veelgeroemde voorstelling die zeven jaar geleden uitkwam en destijds door te weinig mensen gezien kon geworden. Bram van der Vlugt kreeg voor zijn vertolking van Bohr de Louis d Or (beste mannelijke hoofdrol). Het Nationale Toneel viert met deze productie Van der Vlugts vijfenzeventigste verjaardag. Te zien van 4 feb t/m 11 apr 09.
angels in america prior walter eelco smits louis ironson fedja van huêt roy cohn hans kesting joe pitt barry atsma harper pitt hadewych minis hannah pitt marieke heebink belize roeland fernhout de engel alwin pulinckx www.toneelgroepamsterdam.nl