kinder en zon van de van maxim gorki regie ivo van hove

Transcriptie

1 kinder en van de zon + van maxim gorki

2 rolverdeling op de achterzijde van maxim gorki dramaturgie peter van kraaij vertaling tom kleijn scenografie/licht jan versweyveld video tal yarden kostuums an d huys productie toneelgroep amsterdam/ntgent assistentie regie lucas de man, lennart bakker (stage) assistentie scenografie ramón huijbrechts, janne sterke (stage) hoofd techniek & productie rudy de raeve, götz schwörer productieleiding edith den hamer techniek tim maks van den broek/hugo stolwijk (1e inspiciënten), marc bender, martijn hoogland, thijs kempers, karl klomp, daan van oene, dennis van scheppingen, ruud de vos, marten de wijs, peter zwart kostuumatelier farida bouhbouh, micheline d hertoghe (kleedster), wim van vliet (hoofd) kap & grime claudine van erven, roswitha evenwel, david verswijveren decor uitgevoerd door kloosterboer bv castingadviezen hans kemna fotografie jan versweyveld grafisch ontwerp roddy mac mahon, jan versweyveld publiciteit pauline van kordelaar druk ssp amsterdam met dank aan levtec In 2006 sloten TA en NTGent een akkoord om samen meerdere producties te produceren. De twee toonaangevende Nederlandstalige gezelschappen koppelen hun artistieke en logistieke krachten voor grootschalige projecten. Het eerste resultaat van de samenwerking, Opening Night (regie Ivo van Hove), ging in 2006 in première. Later dat jaar volgde Oresteia (regie Johan Simons) en in 2007 Maeterlinck (regie Christoph Marthaler). Met La Grande Bouffe (regie Johan Simons) werd dit seizoen een nieuwe reeks van vier coproducties opgestart. kinder en van de zon

3 synopsis Pavel Protassov is een gepassioneerd wetenschapper. Hij leeft samen met zijn zus Lisa en zijn echtgenote Jelena en brengt zijn dagen door met scheikundige experimenten die hem volledig in beslag nemen. Hij heeft weinig oog voor de emotionele behoeftes waarmee de twee vrouwen in zijn leven kampen. Lisa is getraumatiseerd door een gewelddadige volksopstand in het verleden en leeft sindsdien als een kwetsbaar kasplantje. De veearts Tjepoernoi bezoekt haar dagelijks in de hoop haar ooit voor een huwelijk te kunnen strikken. Jelena voelt zich door haar echtgenoot verwaarloosd en vindt bij de schilder Wagin de aandacht die ze in haar huwelijk mist. In de beslotenheid van het huis geven de gezinsleden en vrienden zich over aan gedachteexperimenten en discussies over de maakbaarheid van de mens, terwijl buiten de cholera en de onvrede van de massa wild om zich heen grijpen. De lang gekoesterde idealen van kunst en wetenschap worden door de brute realiteit ingehaald.

4 maxim gorki Na een bewogen jeugd als weeskind tussen de kansarmen en outcasts van het tsaristische Rusland, sluit Alexei Maximovich Peshkov zich aan bij de radicale actievoerders en politieke denkers waaruit later de Bolsjewistische partij zal groeien. Op 19-jarige leeftijd probeert hij zelfmoord te plegen maar de kogel mist zijn hart. Na zijn herstel reist hij naar de door armoede en hongersnood geteisterde zuidelijke provincies en schrijft hij zijn ervaringen op in krantenartikelen en het korte verhaal Makar Chudra, dat in literaire kringen meteen wordt opgemerkt. Onder het pseudoniem Maxim Gorki, de bittere, begint hij te schrijven aan een consistent oeuvre waarin de potentiële mens centraal staat: zijn korte verhalen, romans en stukken stellen de vraag hoe de mens zijn intrinsieke kwaliteiten kan ontwikkelen en aanwenden om de maatschappij te veranderen. Voor Gorki vormen politieke actie en het verspreiden van cultuur de instrumenten om verandering te genereren. In 1902 wordt hij verkozen tot lid van de Russische Academie. Een verkiezing die door de Tsaar persoonlijk ongedaan wordt gemaakt vanwege Gorki s revolutionaire sympathieën. Het is Anton Tsjechov die Gorki aanspoort om voor het toneel te gaan schrijven. Nachtasiel wordt één van de meest succesvolle voorstellingen van het Moskouse Kunsttheater en vestigt meteen zijn naam als toneelauteur. Wanneer Gorki in 1905 openlijk het bloedbad veroordeelt dat de Kozakken onder de arbeiders, vrouwen en kinderen aanrichtten tijdens een mars naar het Winterpaleis in Sint-Petersburg, wordt hij opgepakt. Tijdens zijn gevangenschap schrijft hij Kinderen van de Zon, dat duidelijk de sporen draagt van de turbulente maatschappelijke gebeurtenissen alsook van de ontgoocheling die Gorki voelt ten aanzien van de intellectuele elite die zich veelal afzijdig houdt.

5 Ondanks een aantal meningsverschillen met Lenin sluit Gorki zich steeds meer aan bij de Bolsjewieken. Hij reist naar Amerika waar hij fondsen tracht in te zamelen voor de revolutie en schrijft er tijdens de zomermaanden het toneelstuk Vijanden en De Moeder, beschouwd als de eerste roman uit het socialistisch realisme. In 1906 keert hij naar Europa terug en vestigt zich op Capri, waar hij in teksten probeert het Bolsjewisme te verzoenen met Christelijke dogma s. Na de algemene amnestie in 1913 keert hij naar Sint-Petersburg terug. Hij richt zich in een aantal kritische artikelen tegen de leiding van de Bolsjewieken, die hij ervan beschuldigt als gekke wetenschappers een maatschappelijk experiment met de massa uit te voeren. Steeds vaker kiest hij partij voor het volk, tegen de partijleiding. Na de Oktoberrevolutie in 1917 laat Lenin Gorki s krant Nieuw Leven sluiten. Tijdens de daaropvolgende burgeroorlog probeert Gorki talloze kunstenaars te redden maar wordt hij steeds meer gezien als een spreekbuis van het regime. Hij wordt voortdurend geschaduwd en vleugellam gemaakt en besluit naar Italië te emigreren. Gorki voelt zich daar geïsoleerd en vindt geen aansluiting met de andere ballingen in West-Europa die het nieuwe Russische regime een kwaad hart toedragen. Na jaren van ballingschap keert hij op verzoek van Stalin terug naar zijn geboorteland. Hij vindt er zijn zoon terug en probeert in de Communistische Academie een gunstige invloed uit te oefenen op het beleid. Toch wordt ook hij stilaan een radertje in de Stalinistische propagandamachine. De artikelen die hij op het einde van zijn leven schrijft en waarin hij de werkkampen in een gunstig daglicht stelt, richten zijn reputatie van kritische en integere kunstenaar ten gronde. Hij sterft op 18 juni Tijdens een imposante staatsbegrafenis wordt hij postuum en definitief ingelijfd in de Stalinistische propaganda.

6 regie Voor Ivo van Hove is Kinderen van de Zon niet alleen een tragikomisch portret van een groepje intellectuelen verstrikt in grote idealen en liefdesperikelen, maar ook een genuanceerd ideeëndrama over engagement en empathie. Alle personages worstelen met het in de praktijk brengen van hun idealen over een betere wereld. Ontluisterend is hierbij het verband tussen de mate van medeleven en de klasse. Zo wil Jelena de zieke vrouw van de smid wel helpen, maar beschouwt ze de kansarme arbeidersklasse waartoe het slachtoffer behoort als een hindernis op weg naar een betere wereld. Gorki lijkt te willen zeggen dat louter medeleven, zonder sterke morele en rationeel verworven overtuigingen over rechtvaardigheid, niet tot maatschappelijke verandering kan leiden. Zijn personages lijken vooral betrokken bij zichzelf: Protassov is een einzelgänger die het echte leven de rug heeft toegekeerd. Lisa raakt niet los van de trauma s uit haar verleden en koestert haar zenuwzwakte als de kern van haar identiteit. Wagin eist het recht op zichzelf in zijn kunst tot uitdrukking te brengen zonder verdere maatschappelijke betrokkenheid en Jelena tot slot, slaagt er niet in haar intuïtieve hulpvaardigheid te koppelen aan morele standpunten over gelijkheid en rechtvaardigheid. Ook in de liefde lijken de personages geremd. Tjepoernoi heeft al zijn hoop gevestigd op Lisa maar wordt telkens weer afgewezen omdat zij, uit angst te worden gekwetst, de stap naar een relatie niet aandurft. Melanie is bereid alles op te offeren voor Protassov maar wordt bot afgewezen. Zowel Tjepoernoi als Melanie denken in de ander de vervulling van hun leven te vinden maar worden teruggeworpen op zichzelf. De liefde tussen Jelena en Wagin wordt evenmin geconsumeerd. Wanneer de flirt tussen beiden tot een breuk met Protassov dreigt te leiden, bedenkt Jelena zich. Het vluchten in gedachten en seksuele fantasieën is voor haar het hoogst haalbare. Zij voegt zich uiteindelijk in de rol van zorgende vrouw in dienst van haar wereldvreemde en egocentrische man en geeft haar romantische idealen op. Kinderen van de Zon (1905) kondigt een nieuw tijdperk aan. Het is de zwanenzang van de klasse van intellectuelen die vrijblijvend fantaseert over een betere maatschappij, maar haar idealen niet in daden weet om te zetten. Niet toevallig staan in het stuk de ondernemer Nasar en de huishoudster Antonovna lijnrecht tegenover elkaar: Nasars grenzeloze geloof in de vooruitgang en de zegeningen van de industrie botst met Antonovna s wereld van de status quo, de traditie en de rurale familiebanden. Gorki s wereld is als een hogedrukpan van emoties, ambities en idealen die uiteindelijk ontploft. Nu, meer dan een eeuw later, weten we dat het communisme van de opstandige arbeidersklasse, noch het kapitalisme van Nasar zaligmakend zijn geweest. Van Hove regisseert dit seizoen ook de nieuwe voorstelling Nooit van elkaar van Jon Fosse en de nieuwe toneeltekst De Russen! van Tom Lanoye voor Toneelgroep Amsterdam.

7 Weet je, soms zie ik een schilderij voor me: een schip midden op de grenzeloze oceaan; begerig wordt het door razende groene golven omspoeld; voor op de plecht staan sterke, krachtige mannen die staan daar gewoon - met open, energieke gezichten - en met een trotse glimlach kijken ze in de verte, bereid om op weg naar hun doel rustig te vergaan. Jelena Wat ik steeds zie, is een rivier vol ijsschotsen en op een schots staat een varkentje, zo n klein, roze dier en het krijst en het krijst! Tjepoernoi

8 scenografie & video Jan Versweyveld ontwierp een ondiepe ruimte die in haar verhoudingen en licht gebogen vorm doet denken aan een stuwdam. De ruimte wordt gedefinieerd door deze muur met talloze deuren, waardoor de personages voortdurend op en af lopen en waarachter de privévertrekken van de Protassovs schuilgaan. De muur schermt de Protassovs af van de steeds grimmiger wordende buitenwereld, zoals een stuwdam de achterliggende watermassa tegenhoudt. Maar naarmate het stuk vordert begint het ouderlijke huis barsten te vertonen en sijpelt de buitenwereld binnen in de vorm van videobeelden die op de wanden worden geprojecteerd. Videokunstenaar Tal Yarden gebruikt de hele kamerwand als een projectiescherm waarop de beelden van onlusten, die oorspronkelijk alleen op een televisiescherm te zien waren, dreigende proporties aannemen. De wereld stroomt de ruimte binnen en maakt het bastion van Protassov poreus en fragiel, niet langer bestand tegen de druk van de geschiedenis.

9 kinderen van de zon stadsschouwburg amsterdam ( ) try-outs do 25, vr 26 en za 27, première zo 28 nov, wo 1 t/m za 4, di 7 t/m za 11 dec 10 maastricht theater aan het vrijthof** ( ) di 4, wo 5 jan rotterdamse schouwburg ( ) vr 7**, za 8 jan utrecht stadsschouwburg ( ) di 11**, wo 12 jan eindhoven parktheater ( ) vr 14**, za 15 jan groningen stadsschouwburg ( ) ma 17, di 18 jan ntgent schouwburg ( ) vr 21, za 22**, zo 23**, wo 26**, do 27 jan**, wo 16 t/m za 19 feb** brussel kaaitheater ( ) di 22, wo 23 feb 11 wijzigingen voorbehouden * inleiding vr 3, vr 10 dec nagesprek wo 1, wo 8 dec sterren kijken met robbert dijkgraaf za 4 dec ta-junior zonderlingen wo 1 t/m vr 3, di 7 t/m za 11 dec 10 ** inleiding toneelgroep amsterdam Toneelgroep Amsterdam is het stadsgezelschap van Amsterdam en het grootste toneelgezelschap in Nederland. Met 350 voorstellingen en ruim 20 producties per seizoen is TA een toonaangevend en innovatief repertoiregezelschap van internationale allure dat wordt geleid door Ivo van Hove. Kern is een ensemble van 21 acteurs. Bekende voorstellingen zijn Angels in America, Romeinse tragedies, Het temmen van de feeks, Rouw siert Electra, Opening Night en Scènes uit een huwelijk. TA-2 is het platform van TA voor de ontwikkeling van (regie)talent. TA-junior verzorgt educatieprojecten en juniorvoorstellingen voor en door jongeren. TA-extra is de verzamelnaam voor alle randprogrammering zoals inleidingen en workshops. TA-alliantie werkt samen met mightysociety van Eric de Vroedt en met Female Economy van Adelheid Roosen. ensemble barry atsma kitty courbois jacob derwig roeland fernhout fred goessens janni goslinga marieke heebink fedja van huêt chico kenzari hans kesting hugo koolschijn la voix humaine van jean cocteau dec 10, mrt t/m mei 11 phaedra van jean racine regie grzegorz jarzyna dec 10 scènes uit een huwelijk van ingmar bergman jan t/m mei 11 antonioni project naar michelangelo antonioni coproductie holland festival feb 11 londen hadewych minis chris nietvelt celia nufaar frieda pittoors alwin pulinckx halina reijn gijs scholten van aschat eelco smits karina smulders leon voorberg glengarry glen ross van david mamet regie eric de vroedt coproductie toneelschuur producties feb t/m apr 11 nooit van elkaar première van jon fosse coproductie desingel antwerpen feb t/m mei 11 spoken première van henrik ibsen regie thomas ostermeier feb t/m mei 11 la grande bouffe naar de film van rafael azcona, francis blanche, marco ferreri regie johan simons productie toneelgroep amsterdam/ntgent apr 11 opening night van john cassavetes productie toneelgroep amsterdam/ntgent mei 11 wenen angels in america van tony kushner mei 11 de russen! première van tom lanoye naar tsjechov coproductie holland festival/international theatre festival dialog-wroclaw jun 11 ta-2 al mijn zonen première van arthur miller regie thibaud delpeut productie toneelgroep amsterdam/toneelschuur producties dec 10 haarlem ta-alliantie mightysociety9 première tekst/concept/regie eric de vroedt powered by toneelgroep amsterdam apr, mei 11 ta-junior zonderlingen première naar kinderen van de zon regie karlijn benthem, rosa fontein dec 10 a fucking sales story première naar glengarry glen ross regie maartje ghijsen, victor mentink mrt, apr 11 subsidiënten sponsor info@tga.nl marnixstraat pk amsterdam t. (020) f. (020)

10 ntgent: een huis van spelers Na de succesvolle jaren met regisseur Johan Simons als artistiek leider, waarin NTGent doorbrak op de internationale theaterscène, neemt de spelerskern aangevoerd door acteur en muzikant Wim Opbrouck het roer in handen. Er komt geen resolute breuk met het verleden, wel een doorstart: NTGent wil blijven uitgaan van zijn sterktes en internationaal, Vlaams-Nederlands, spetterend acteurstheater maken. Daarbij wordt niet alleen theater gemaakt dat van tekst vertrekt, er is ook een grote nieuwsgierigheid naar praktijken die gangbaar zijn in andere disciplines, zoals dans, muziek, poëzie, beeldende kunst. Spelplezier is daarbij essentieel. NTGent profileert zich steeds nadrukkelijker als een huis van spelers. Belangrijke recente NTGent-voorstellingen zijn onder meer Opening Night, Tien Geboden, Brief aan mijn rechter, Gif en Was will das Weib. ensemble elsie de brauw els dottermans frank focketyn servé hermans an miller wim opbrouck julie van den berghe oscar van rompay steven van watermeulen peter verhelst lien wildemeersch Dit seizoen is NTGent te gast in Nederland met: frans woyzeck naar georg büchner regie eric de volder productie ntgent/toneelgroep ceremonia i.s.m. lod feb 11 was will das weib zang en spel els dottermans bindteksten connie palmen regie johan simons productie ntgent/maandacht feb 11 gif van lot vekemans regie johan simons maart 11 brief aan mijn rechter naar georges simenon regie johan simons coproductie theaterfestival boulevard en théâtre de la place apr 11 close regie en choreografie koen augustijnen productie ntgent/les ballets c de la b mei 11 voor meer informatie

11 kinderen van de zon jacob derwig pavel protassov halina reijn lisa hilde van mieghem jelena wim opbrouck dimitri wagin gijs scholten van aschat boris tjepoernoi elsie de brauw melanie chico kenzari nasar frieda pittoors antonovna (njanka) thomas ryckewaert jegor lien wildemeersch fima +