liefde tussen beul en slachtoffer

Transcriptie

1

2 liefde tussen beul en slachtoffer van william shakespeare regie ivo van hove vertaling hafid bouazza scenografie/lichtontwerp jan versweyveld kostuumontwerp lies van assche geluidsontwerp marc meulemans dramaturgie alexander schreuder De rolverdeling met een korte toelichting staat op de achterzijde van deze brochure assistentie regie jorinde keesmaat assistentie scenografie roel huisman stage scenografie willem heeffer stage lichtontwerp pepijn rozing productieleiding edith den hamer castingadviezen hans kemna kap en grime david verswijveren kleedster inge van den ende techniek henk bergsma (1e inspiciënt), tim maks van den broek (1e inspiciënt), marc bender, emile bleeker, sander van elteren, anthony olthof, joris mittelmeijer, dennis van scheppingen, hans pieksma e.a. kap en grime uitgevoerd door david verswijveren kostuums uitgevoerd door atelier toneelgroep amsterdam farida bouhbouh, renske kraakman o.l.v. wim van vliet decor uitgevoerd door atelier amsterdam fotografie chris van der burght, jasper zwartjes

3 De zakenman Baptista Minola heeft twee dochters: de bekoorlijke Bianca en de brutale Katharina. Katharina is de schrik van elke man, een feeks, die met woorden en daden tegen de mannen is opgewassen. Iedereen om haar heen weet ze angst in te boezemen. Door haar afschrikwekkende reputatie wil geen man met haar trouwen. Haar zus Bianca daarentegen heeft aanbidders bij de vleet. Zij is gehoorzaam en voegt zich zonder tegensputteren naar de eisen van haar vader. Baptista heeft echter beslist dat niemand Bianca trouwt voordat er voor Katharina een echtgenoot is gevonden. Wonder boven wonder verschijnt deze. Hij heet Petruchio en heeft het karakter van een verwoestende orkaan. Hij is bereid om Katharina te trouwen als de bruidsschat hoog genoeg is. Maar Katharina wijst hem af. Vanaf dat moment stelt Petruchio alles in het werk om Katharina te veroveren. Hij heeft een methode die de feeks in Katharina zal vernietigen. Hij zal haar temmen als een dier, totdat ze zich aan hem overlevert. Helemaal en onvoorwaardelijk. Parallel aan het verhaal van Katharina en Petruchio ontwikkelt zich de hofmakerij van Bianca. Haar aanbidders hebben een listig plan bedacht dat hen toegang verschaft tot hun felbegeerde Bianca. Er ontwikkelt zich een rollenspel met als resultaat dat een van de aanbidders, Lucentio, een affaire met Bianca krijgt en haar trouwt. Het contrast tussen de beide verhaallijnen werpt de vraag op welk van de huwelijken de mooiste toekomst tegemoet ziet. Daarbij is één ding zeker: Petruchio en Katharina hebben hun relatie tot op de bodem uitgezocht. Bij de voorstelling Het temmen van de feeks is een tekstboek verschenen bij Uitgeverij Prometheus met de nieuwe vertaling van Hafid Bouazza. Te koop in het theater of bij de boekhandel à g 14,95 amsterdam stadsschouwburg di 22, wo 23, do 24, vr 25, za 26*, ma 28, di 29 aug *tijdens de verleiding

4 shakespeare en de feeks Shakespeare schreef Het temmen van de feeks rond Deze komedie lijkt in eerste instantie een nogal rauwe farce met veel vloek-en stampwerk bedoeld om een breed publiek te vermaken. Maar onder die komische laag wordt een andere realiteit zichtbaar. Shakespeares theater heette niet voor niets The Globe: dat wat zich in het theater afspeelde was een weerspiegeling was van de wereld buiten: de politiek, de samenleving, de mensen, hun relaties. Het temmen van de feeks vindt zijn oorsprong in de traditie van volksvertellingen. Shakespeare is de eerste die de feeks menselijke trekken geeft. Hij portretteert haar niet alleen in relatie tot haar echtgenoot, maar geeft haar ook een vader en plaatst haar zelfs in een tamelijk scherp gedefinieerde gezinssituatie. Een moeder ontbreekt en de vader is niet in staat het gezin te koesteren. Niet de liefde voor zijn dochters, maar financiële afwegingen zijn bepalend voor zijn gedrag. Daarin ligt ook het kritische commentaar op de samenleving. Bij het uithuwelijken van zijn dochters is geld de enige factor van betekenis: op Katharina draait hij verlies, maar de marktwaarde van Bianca is hoog genoeg om dat te compenseren. Maar weinig toneelstukken zijn zo omstreden als Het temmen van de feeks. Door de jaren heen is het verhaal door theatermakers op uiteenlopende manieren geïnterpreteerd. Voor sommige is het een schoolvoorbeeld van vrouwenonderdrukking, maar volgens anderen gaat het stuk over een speelse afspraak die twee geliefden hebben gemaakt, om de omstanders met de nodige ironie in de maling te nemen. Weer anderen zien het als een perfecte balans, een uitwisseling van pure liefde die gebaseerd is op de bereidheid alles voor de ander over te hebben. regisseur ivo van hove Ivo van hove: Het temmen van de feeks is geen liefdesdrama, het is een stuk met onverholen kritiek op de samenleving. Padua is een stad waarin geen enkele visie op de toekomst wordt ontwikkeld, en profileert zich als een toonbeeld van tolerantie. Een stad met een rijk universitair leven, met een hoge cultuur. Het blijken allemaal moderne marketingtechnieken avant la lettre. Padua heeft de drang van de mensen naar anarchie, naar een fundamenteel ander en beter leven gekanaliseerd. Onder het masker van tolerantie en civilisatie is Padua een samenleving waarin het doel de middelen heiligt. Het doel is economisch gewin en het middel is het jaarlijks carnaval waarin iedereen zijn droom van een ander en beter leven kan uitleven. Het verhaal van Petruchio en Katharina legt bloot dat de mens zichzelf en de anderen in zijn ware aard moet erkennen en respecteren om tot een echte harmonische samenleving te komen. Ivo van Hove is sinds 2001 als regisseur en directeur aan Toneelgroep Amsterdam verbonden. Eerder regisseerde hij onder andere Othello, Rouw siert Electra, Scènes uit een huwelijk en Kruistochten. Naast zijn werk bij Toneelgroep Amsterdam regisseert Ivo van Hove ook bij De Nederlandse Opera en bij diverse buitenlandse gezelschappen. Hij ontving tal van prijzen in binnen- en buitenland, waaronder in 2005 vier OBIE Awards voor Hedda Gabler van New York Theatre Workshop. Het temmen van de feeks is na Scènes uit een huwelijk en Kruistochten de derde van vier voorstellingen die hij rond het thema huwelijk regisseerde. Dit vierluik is in december 2005 voltooid met Perfect Wedding van Charles Mee. Ivo van Hove nam het huwelijk als uitgangspunt voor zijn theatraal onderzoek naar de oorzaken van desinteresse in elkaar en de angst voor de andere, die per definitie een vreemde is. biografieën van de acteurs staan op:

5 vertaling hafid bouazza Hafid Bouazza maakte voor Toneelgroep Amsterdam een nieuwe vertaling van Shakespeare s Het temmen van de feeks. Bouazza kwam als zevenjarige vanuit Marokko naar Nederland. Hij debuteerde als schrijver in 1996 met de roman De voeten van Abdullah, waarin hij het leven in een Marokkaans dorpje neerzet dat ondanks de surrealistische tinten volstrekt natuurlijk aandoet. In 2000 publiceerde Bouazza een bloemlezing met Arabische liefdesgedichten: Schoon in elk oog is wat het bemint. In 2003 verscheen zijn roman Paravion, die bekroond werd met de Gouden Uil. Zijn bloemrijke taalgebruik is beïnvloed door zowel de sprookjes van 1001 Nacht als Nederlandse literatuur uit de 19e eeuw, waaronder het werk van Frederik van Eeden. Op verzoek van Ivo van Hove vertaalde hij in 2000 The Massacre at Paris van Christopher Marlowe en in 2003 Othello van William Shakespeare. scenografie jan versweyveld Jan Versweyveld: Het temmen van de feeks is een heel gebalde voorstelling waarin heel veel energie in een korte tijd vrijkomt. Twee verhalen klinken door elkaar, het zogenoemde mooie huwelijk van Bianca en het mislukte huwelijk van Katharina. In de scenografie komt dat thema terug: de verschillende verhaallijnen vinden simultaan plaats. Uitgangspunt was een foto van Wolfgang Tillmans. We creëerden een industriële ruimte/een loft, met een strak grid van zuilen, als een bos dat steeds dichter wordt. Daarin bevindt zich ook een ruimte waarin Bianca haar muzieklessen volgt. We wilden absoluut vermijden dat we tijd zouden verliezen met onnodige scènewisselingen: van het ene huis naar het andere, van een straat, naar een plein. Daarom is een eenheidsruimte ontworpen, die voldoet aan alle locatievragen van Shakespeare. De ruimte heeft bijna de vorm van een stad, maar ook van een appartement in diezelfde stad: een macrokosmos en microkosmos ineen. Het oeuvre van Jan Versweyveld bevat zowel ontwerpen voor toneel als voor opera en dans. Hij werkte met tal van internationale regisseurs samen. In 2005 ontving hij voor zijn scenografie van Hedda Gabler (New York Theatre Workshop) een OBIE Award.

6 Katharina: Mijn tong zal de woede van mijn hart vertalen, Want het zal breken als het moet zwijgen. En beter dan dat het breekt, zal ik vrijmoedig Tot het uiterste zeggen wat ik wil. Vierde bedrijf, scène drie.

7 het temmen van de feeks en carnaval De officiële maatschappelijke hiërarchie wordt in Shakespeares tijd enkele keren per jaar opgeblazen door een sociale kracht, die van het gewone volk een vulkaan maakt: het carnaval. Telkens wanneer dit losbarst, wordt het normale leven volledig ontwricht. Alles wordt op zijn kop gezet, het volk regeert, en het leven volgt zijn eigen regels die van totale vrijheid. Er heerst chaos. Drank en eten zijn er in overvloed. De onderbuik regeert. De autoriteiten staan dit toe, wetende dat het zinloos is te proberen deze carnavalsdrift in bedwang te houden. De Rus Mikhail Bakhtin schreef er in de jaren 30 van de vorige eeuw een studie over. Daarin wijst hij ook herhaaldelijk op hoe Shakespeare zulke carnavalselementen in zijn stukken opneemt. Dat gebeurt niet om redenen van entertainment alleen. Er schuilt een diepere, filosofische betekenis in. Pas door de omkering van het officiële leven in het carnaval krijgen we volgens Bakhtin het echte leven te zien. De tijdelijke ondergraving van het gezag door een omkering van de sociale rollen zien we in Het temmen van de feeks al in de eerste scène. De knecht wordt meester; de meester wordt knecht. De basis voor een vermakelijk én gevaarlijk uit de hand lopende situatie is daarmee gelegd.

8 hedda gabler een teken des tijds productie toneelgroep amsterdam / american repertory theatre echt iets om naar toe te leven een morfine sprookje tragedie première honden plegen geen zelfmoord van hendrik ibsen regie ivo van hove 2 okt t/m 9 nov 06 idee arjan ederveen regie gerardjan rijnders van & regie gerardjan rijnders coproductie holland festival 15 aug t/m 14 okt 06 het temmen van de feeks liefde tussen beul en slachtoffer van william shakespeare regie ivo van hove scènes uit een huwelijk de puinhopen van een bijna ideaal huwelijk van ingmar bergman regie ivo van hove coproductie kaaitheater brussel 6 jan t/m 8 feb 07 intra-muros première muziektheater voor twee acteurs, contratenor, vocaal kwartet, strijkkwartet en elektronica 15 mrt t/m 14 apr 07 in compagnietheater amsterdam romeinse tragedies première coriolanus, julius caesar, antonius & cleopatra 22 t/m 29 aug nov t/m 23 dec 06 van peter verhelst van william shakespeare regie ivo van hove opening night spelen om te leven oresteia première van bloedwraak naar rechtspraak compositie & regie eric sleichim productie muziektheater transparant / bl!ndman coproductie holland festival jun 07 van john cassavetes regie ivo van hove van aischylos regie johan simons in coproductie met toneelgroep amsterdam productie toneelgroep amsterdam / ntgent productie toneelgroep amsterdam / ntgent en concertgebouw brugge 6, 7 sep 06 tijdens TF-1 18 nov 06 t/m 20 jan jan t/m 8 mei 07 don carlos schreeuw om een betere wereld van friedrich schiller regie theu boermans tamtam drie weken toneelgroep amsterdam in stadschouwburg amsterdam maeterlinck (werktitel) première de tastende mens van maurice maeterlinck De voorstellingen van Toneelgroep Amsterdam zijn tijdens de tournees door heel Nederland en België te zien. productie toneelgroep amsterdam / 23 nov t/m 10 dec 06 regie christoph marthaler toneelgroep amsterdam, de theatercompagnie 13 t/m 22 sep 06 rouw siert electra ondergang van een aloude dynastie productie toneelgroep amsterdam / ntgent in coproductie met stadsschouwburg amsterdam thuis in stadsschouwburg amsterdam Meer weten over Toneelgroep Amsterdam of de nieuwsbrief ontvangen? Een workshop hemel boven berlijn première een golf van liefde van eugene o neill regie ivo van hove selectie topstukken 06/07 8 mrt t/m 29 apr 07 of cursus volgen bij een voorstelling? toneelbewerking naar de film van wim coproductie toneelschuur haarlem of info@toneelgroepamsterdam.nl, wenders van peter handke, richard reitinger, 7 dec 06 t/m 7 apr 07 Prinsengracht 437, 1016 HM Amsterdam, wim wenders regie ola mafaalani T: (020) , F: (020) ensemble toneelgroep amsterdam barry atsma, kitty courbois, jacob derwig, roeland fernhout, renée fokker, fred goessens, janni goslinga, marieke heebink, fedja van huêt, hans kesting, hugo koolschijn, hadewych minis, chris nietvelt, frieda pittoors, alwin pulinckx, halina reijn, eelco smits, karina smulders, gunilla verbeke, leon voorberg, benjamin de wit (gast)acteurs o.a. de theatercompagnie, ntgent en american repertory theatre johan van assche, pierre bokma, elsie de brauw, thomas cammaert, jappe claes, hans croiset, wine dierickx, aus greidanus jr, sanne den hartogh, servé hermans, myranda jongeling, marjolein ley, joris maussen, celia nufaar, mike reus, harry van rijthoven, betty schuurman, graham valentine, steven van watermeulen e.a. (gast)muzikanten jonathan de ceuster, dick van daele, els van daele, kris hellemans, vincent jansen, pieter jansen, thomas van lede, iris luypaers, romek maniewski e.a.

9 het temmen van de feeks hugo koolschijn baptista minola, vader van katharina en bianca halina reijn katharina, de feeks, oudste dochter van baptista karina smulders bianca, jongste dochter en oogappel van baptista hans kesting petruchio, wil met katharina trouwen fred goessens grumio, knecht van petruchio leon voorberg gremio, aanbidder van bianca, buurman van de minola s benjamin de wit hortensio, aanbidder van bianca, doet zich voor als muziekleraar litio om bij haar in de buurt te komen roeland fernhout lucentio, aanbidder van bianca, doet zich voor als leraar latijn cambio en slaagt erin haar het hof te maken alwin pulinckx tranio, knecht van lucentio, neemt de rol van zijn meester over om baptista om de tuin te leiden eelco smits biondello, tweede knecht van lucentio fred goessens vincentio, vader van lucentio eelco smits kleermaker, brengt de bruidsjurk van katharina inge van den ende weduwe, die al heel lang op een huwelijk met hortensio wacht