Notitie consequenties Hoofdlijnenakkoord voor toekomst regionale omroepen Aanleiding Naar aanleiding van het verschijnen van de Mediabrief van het kabinet op 17 juni j.l. zijn er door de WD schriftelijke statenvragen (nr. 2499) gesteld over de visie van GS op de toekomst van de Zuid- Hollandse omroepen, mede in het licht van het Hoofdlijnenakkoord 2011-2015 en de onlangs verschenen Mediabrief van het kabinet. In antwoord op de statenvragen hebben GS aangeven na het zomerreces haar visie op de regionale omroepen aan Provinciale Staten te willen voorleggen. Deze notitie behandelt A) in het kort de context waarin Zuid-Holland op dit moment invulling geeft aan de wettelijke zorgplicht voor de regionale omroepen RTV Rijnmond en Omroep West en B) aangegeven wat de voornemens van GS zijn ten aanzien van de omroepen. A Voorgeschiedenis en context Wettelijke zorgplicht provincies In 2005 zijn de regionale omroepen volledig gedecentraliseerd naar de provincies. Sinds die tijd wordt de bijdrage voor de regionale omroepen in het provinciefonds gestort. Deze gedecentraliseerde rijksmiddelen zijn niet geoormerkt. De wettelijke zorgplicht die provincies sinds 2006 hebben is in de Mediawet 2008 vastgelegd in artiket 2.170. Provincies hebben de zorgplicht voor het functioneren van ten minste één regionale publieke media-instelling in de provincie, door vergoeding van de kosten die rechtstreeks verband houden met het verzorgen van de regionale publieke omroepdienst, voor zover die niet op andere wijze zijn gedekt. Dit moet op zodanige wijze gebeuren dat de continuïteit van bekostiging gewaarborgd is en een kwalitatief hoogwaardig media-aanbod mogelijk is, op ten minste het uitzendniveau van 2004. De provincie Zuid-Holland bekostigt RTV Rijnmond en Omroep West op een zodanige wijze dat het uitzendniveau van 2004 gehandhaafd kan blijven en voldoet daarmee aan haar wettelijke taak. Bij het waarborgen van het uitzendniveau van 2004 gaat het om de activiteiten die toen werden uitgevoerd (en niet om het niveau van financiering in 2004). Bij het vastleggen van het uitzendniveau 2004 zijn de veranderingen in het medialandschap niet voorzien. Wettelijk ligt vast dat beide omroepen 7 dagen per week, 24 uur per dag radio moeten uitzenden en dat er per dag 1 uur unieke (verse) televisie moet worden gemaakt. De omroepen moeten daarbij een voorgeschreven percentage programma's van informatieve, culturele en educatieve aard op het eigen verzorgingsgebied richten (ICE-norm). Het Commissariaat voor de Media houdt toezicht op de zorgplicht van de provincie. Het Commissariaat heeft niet de bevoegdheid om aan een provinciebestuur sancties op te leggen. Wel kan het zich wenden tot de Minister van Binnenlandse Zaken met het verzoek de provincie in kwestie een aanwijzing te geven op grond van de artikelen 197 en 198 van de Provinciewet. Het Commissariaat voor de Media wijst ook de instellingen aan voor de verzorging van publieke mediadiensten op regionaal niveau; in Zuid-Holland zijn dat Omroep West en RTV Rijnmond. Dit na advies van de provincie en op basis van een provinciale bekostigingsverklaring. Een aanwijzing geldt voor de duur van 5 jaar. De huidige bekostigingsverklaring voor de twee omroepen loopt van 25 mel 2009 tot 25 mei 2014 (PZH-2009-122025). Huidige financiering omroepen Omroep West en RTV Rijnmond ontvangen een reguliere boekjaarsubsidie voor de bekostiging van hun taken in het kader van de Mediawet. Dit jaat bedraagt de boekjaarsubsidie voor Omroep West 10.291.623,- en voor RTV Rijnmond 10.272.693,-. Daarnaast zijn aan beide omroepen - gedurende
de afgelopen collegeperiode, dus t/m 2011 - extra middelen toegekend voor m.n. dovenondert itel ing (totaal 250.000.- per jaar). Voor de versterking van de positie van de regionale omroepen zijn in 2010 en 2011 tevens extra incidentele middelen beschikbaar gesteld met als doel een omslag te maken naar een crossmediale inzet (totaal 900.000,- per jaar). De omroepen hebben hier afgelopen jaren grote stappen in gezet. Voor een nadere beschouwing over inzet en resultaten verwijzen we naar de brief aan de statencommissie Samenleving van 2 februari jl. (PZH-2011-242871506). Als gevolg van de financiële problemen van de omroepen eind 2003 heeft Zuid-Holland aan zowel Omroep West ( 4,5 miljoen) als RTV Rijnmond ( 2,5 miljoen) in 2004 een achtergestelde lening verstrekt. Conform de afspraak lossen de omroepen jaarlijks een deel af (in jaariijkse termijnen van 0,5 resp. 0,25 min). Per 1 januari 2011 is het leenrestant voor RTV West 2,7 min. en voor RTV Rijnmond 1,5 min. Deleenovereenkomst met West loopt tot juli 2016, de overeenkomst met Rijnmond tot juli 2017. IPO/ ROOS tyestuursovereenkomst: reële index plus sectorspecifieke opslag Om het niveau van activiteiten te kunnen blijven waarborgen zijn de provincies en de Stichting Regionale Omroep Overieg en Samenwerking (ROOS; koepelorganisatie van de regionale omroepen) in 2006 overeengekomen dat een reële index wordt gehanteerd zodat de stijgende autonome kosten van regionale omroepinstellingen bij gelijkblijvend niveau van activiteiten gecompenseerd kunnen worden door het toekennen van extra bekostiging. Vervolgens hebben IPO en ROOS jaariijks een reële index plus sectorspecifieke opslag vastgesteld. Zuid-Holland heeft deze index jaariijks toegepast. Uit een analyse van de werkelijke kostenstijgingen en de toegepaste reële index zijn IPO en ROOS tot de conclusie gekomen dat de sectorspecifieke opslag vanaf 2012 kan worden afgeschaft. IPO en ROOS hebben onlangs de reële index voor 2012 vastgesteld op 3,05 %. Dit betekent dat de omroepen in 2012 elk een bedrag van ruim 300.000,- extra ontvangen. Voorlopig zijn de provincies nog aan deze bestuuriijke afspraak gecomitteerd.^ Maatschappelijke behoefte Als gevolg van een veranderend medialandschap en de daarbij veranderende vraag van het publiek hebben de regionale omroepen - met inzet van extra provinciate middelen - een omslag gemaakt naar crossmediale mediabedrijven. Met name het verzorgen van de regionale nieuwsberichten heeft een flinke metamorfose ondergaan. Door diverse aanpassingen in het 'productieproces' zijn de omroepen in staat om sneller, actueler en breder nieuwst)erichten te verspreiden. Er vindt daarbij een steeds verdere integratie plaats van de radio, televisie en internetkanalen. Een dergelijke aanpak sluit aan bij wat de moderne mediagebruiker verwacht. Recente bereikcijfers van de regionale omroepen tonen dit ook aan. Ze laten zien dat de doorgevoerde vernieuwingen voornamelijk via internetplatforms tot een sterke groei heeft geleid. Het is duidelijk dat een grotere actualiteit voorziet in een maatschappelijke behoefte. RTV Rijnmond laat in haar laatste rapportage zien dat ook de radio- en televisiecijfers een stijgende lijn laten zien (bronnen; halfjaarrapportage RTV Rijnmond, juli 2011; Tympaan Instituut, www.ris-zh.nl). Zo is het gemiddeld dagbereik televisie sinds januari 2010 gestegen van (afgerond) 15% naar 18%.^ Het marktaandeel 't radio laat over dezelfde periode een stijging zien van (afgerond) 9% naar 11 %. ^ Momenteel wordt bekeken welke mogelijkheden aanwezig zijn om de bestuursovereenkomst op te zeggen. ' Dagbereik televisie: het percentage kijkers van 13 jaar en ouder dat op een dag minstens zestig seconden aaneengesloten heeft gekeken, gemiddelde berekend over een maand. ^ Marktaandeel radio: de verhouding binnen de radiomarkt tussen verschillende zenders.
Omroep West laat in haar laatste rapportage zien dat de bereikcijfers zijn gestabiliseerd. Het marktaandeel Radio West bedraagt (afgerond) 7% en het gemiddeld dagbereik van TV West is (afgerond) 13% (bronnen: haifjaarrapportage Omroep West, augustus 2011; Tympaan Instituut, www.ris-zh.nl). Voor televisie is het marktaandeel voor beide omroepen op moment van schrijven niet tiekend. Mediabeleid kabinet Inde Medianota van ministervan Bijsterveld van 17 juni 2011 wordt aangegeven dat op termijn (2016) de landelijke en de regionale omroepen moeten integreren. Het doel is een versterking van de programmering, zowel bij de regionale als bij de landelijke publieke omroep. Het betreft een ingrijpende hervorming van het publieke mediabestel. De minister vraagt ROOS en de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) om binnen een halfjaar met voorstellen hiervoor te komen. De komende maanden wil het kabinet met de provinciebestuurders in IPO-verband bespreken hoe een nieuwe verdeling van verantwoordelijkheden tussen rijk en provincie kan bijdragen aan een eenvoudiger inrichting van het publieke mediabestel in Nederiand. Daarbij wordt gesproken over de overdracht van de financiële middelen uit het provinciefonds naar het mediabudget van het rijk. Het kabinet wordt in haar voornemens gesteund door de Tweede Kamer onder de voorwaarden dat het geld dat wordt bespaard ten goede moet komen aan de regionale omroepen en dat de integratie beperkt moet blijven tot televisie. Ook is aangedrongen op het intact laten van de herkenbaarheid van de regionale programmering, de identiteit en de calamiteitenfunctie van de regionale omroepen. In reactie op vragen van de Kamer verzekerde de minister dat de regionale omroepen niet zullen verdwijnen. Zij zullen juist meer over de bühne kunnen komen. Het regionale aspect blijft overeind, net als de taak van de rampenzender, aldus de minister. Tijdens de behandeling in de Tweede Kamer is overigens geen aandacht geschonken aan het feit dat de regionale omroepen momenteel een verantwoordelijkheid zijn van de provincie. Gezien de termijn van dit proces, heeft het niet meteen gevolgen voor de provincie en de geplande bezuinigingen. Wel komt de vraag naar voren wat de hoogte van de middelen is die mee zal gaan in de overdracht van het provinciefonds naar het mediabudget van het rijk. In tpo-verband is nog geen standpunt bepaald. Het onderwerp zal worden geagendeerd voor het eerstvolgende portefeuillehoudersoverleg Cultuur in IPO-verband. Dat staat gepland voor eind september a.s. B Inzet Gedeputeerde Staten Hieronder geven Gedeputeerde Staten aan hoe er tegen de huidige ontwikkelingen aangekeken wordt. Het gaat hierbij om zowel de provinciale financiële kaders, als ook de landelijke ontwikkelingen. Financiering In het Hoofdlijnenakkoord 2011-2015 is afgesproken om een generieke efficiencykorting van twee miljoen euro op de omroepen toe te passen. De kerntaak van de regionale omroep blijft bij een invulling van de functie van rampenzender en bij de dagelijkse regionale nieuwsvoorziening. De twee Zuid-Hollandse regionale omroepen Omroep West en RTV Rijnmond krijgen de vrijheid om deze korting door te voeren. De kwaliteit van de kerntaken moet daarbij gegarandeerd blijven. GS zijn van mening dat een generieke efficiencykorting mogelijk is. De redenen hiervoor zijn de volgende;
Anders dan in andere provincies heeft Zuid-Holland twee omroepen binnen haar provinciegrenzen. GS verwachten dat een nauwere samenwerking kan leiden tot een efficiencyslag bij de omroepen waarbij het kwaliteitsniveau 2004 gehandhaafd kan worden. In de afgelopen jaren is er veel gebeurd in medialand: omroepen zijn crossmediaal en efficiënter gaan werken door de invoering van nieuwe werkprocessen en technieken waaronder Camjo-reporters; zo worden stappen in het maken van een item (van verslaglegging tot opname en montage) nog slechts door een persoon gedaan. Met minder mensen wordt meer output geleverd. Door een efficiëntere werkwijze verwachten GS dat de kostprijs per minuut tv en radio nu lager ligt dan in 2004. De voorgenomen generieke efficiencykorting zal vanaf 2012 toegepast vrarden; 1 miljoen in 2012 en 2 miljoen vanaf 2013. In 2012 vindt er op de huidige twekjaarsubsidies eerst nog een indexering van 3,05% plaats. De huidige boekjaarsubsidie wordt daardoor eerst met ruim 300.000,- verhoogd alvorens de korting van 500.000,- per omroep plaatsvindt. Bezuinigingsvoornemens van andere provincies op regionale omroepen hebben geleid tot discussies over de juridische haalbaarheid hiervan. GS zijn zich bewust van het feit dat de zorgplicht van provincies in het kader van de Mediawet door provincies en omroepen verschillend geïnterpreteerd wordt. Centraal in deze staat het vraagstuk of het uitzendniveau 2004 kwantitatief dan wel kwalitatief uitgelegd moet worden. Provincies nemen het kwaliteitsniveau (= activiteitenniveau) 2004 als uitgangspunt en niet het financiële niveau (= geïndexeerd subsidieniveau 2004). Daarnaast zijn er discussies over de vrijheid die provincies hebben in het maken van hun eigen keuzes - zowel beleidsmatig als financieel - bij de bekostiging van de regionale omroepen. Dit laatste uiteraard wel met inachtneming van de minimale zorgplicht die voortvloeit uit de Mediawet. Toepassing index loon- prijscompensatie Voor de meeste (provinciale) instellingen die uit het provinciefonds worden bekostigd, geldt dat de provinciale indexering wordt gehanteerd. In het geval van de regionale omroepen zou dat ook logisch geweest zijn. In het kader van het Bestuursakkoord tussen IPO en de ROOS echter, is destijds afgesproken om een afwijkende indexering voor de regionale omroepen te hanteren. Hier ligt een aparte berekening aan ten grondslag, rekening houdend met de CAO van publieke omroepen. Bovendien werd afgesproken om het accres nog eens te vermeerderen met een sectorspecifieke opslag, in relatie tot diezelfde CAO.4 Gevolg van deze afspraak is dat het accres van de regionale omroep erg uit de pas is gaan lopen in vergelijking met de provinciale indexering. Voor de overige instellingen hanteren we nu met betrekking tot de indexering de nullijn, tenwijl de regionale omroepen op een accres van 1,61 % konden rekenen in 2011 en op 3.05% in 2012. GS zijn voornemens om gesubsidieerde instellingen voor wat de bekostigingssystematiek betreft zo veel mogelijk gelijk te behandelen. In een nieuwe periode, ervan uitgaande dat de provinciale verantwoordelijkheid voor de regionale omroepen (vooriopig) gehandhaafd blijft, voortaan ook voor de omroepen verdere loon- en prijsstijging te laten plaatsvinden conform de richtlijnen die elke provincie jaariijks vaststelt. Dat is logisch en transparant, bureaucratische lasten worden zo veriaagd en een en ander draagt bij tot een eenduidige financieringsstroom en werkwijze, ook naar de buitenwereld. * Het IPO-bestuur heeft op 28 januari 2010 besloten de sectorspecifieke opslag voor regionale omroepen in twee jaar af te bouwen. Voor het jaar 2010 is de sectorspecifieke opslag vastgesteld op 0,84 %. Voor de jaren 2011 en 2012 is de sectorspecifieke opslag vastgesteld op 0,42 % respectievelijk O %.
Een afwijkende indexering voor de regionale omroep gaat immers uiteindelijk ten koste van andere gesubsidieerde instellingen die niet zo'n afwijkende regeling kennen en die ook uit het provinciefonds bekostigd worden. Zeker in tijden van kortingen op het provinciefonds en dientengevolge bezuinigingen is dit moeilijk verkoopbaar. In IPO-verband zullen GS zich dan ook hard maken voor het ontbinden van het bestaande bestuursakkoord tussen ROOS en IPO per 2013. Inzet GS samenoevat; - De generieke efficiencykorting op de regionale omroepen wordt per 2012 toegepast; 1 miljoen in 2012 en 2 miljoen vanaf 2013. - GS zullen zich in IPO-verband hard maken voor het ontbinden van het bestuursakkoord tussen IPO en ROOS, zodat per 2013 de generieke provinciale indexering toegepast kan worden. Integratie landelijke en regionale omroepen Het kabinet streeft naar een integratie van de landelijke en regionale omroepen per 2016. ROOS en de NPO zijn uitgenodigd om binnen nu en een halfjaar met voorstellen te komen. Een aantal parameters zijn op dit moment dan ook nog onbekend. Voor GS staat het belang van een goede regionale informatievoorziening voor de Zuid-Hollandse burger voorop, naast het fungeren als rampenzender. De omroepen hebben hun functie in deze bewezen, gelet op de informatiebehoefte en de bereikcijfers na de brand in Moerdijk dit jaar. GS zijn de mening toegedaan dat de integratie tussen landelijke publieke omroep en de regionale omroepen positief kan uitpakken voor het bereik van de regionale omroepen. Mede onder druk van de Tweede Kamer heeft het kabinet toegezegd dat eventuele synergievoordelen door landelijke samenwerking op productietechnisch en facilitair niveau, ten goede komen aan de regionale omroepen. GS bezien de voornemens van het kabinet dan ook met interesse. Enig voorbehoud is echter wel op zijn plaats. Het is vooralsnog onduidelijk hoe het kabinet de integratie concreet tot stand wil brengen. Niet helder is hoe een zelfstandig voortbestaan van de omroepen gegarandeerd wordt en in welke vorm de redactionele verantwoordelijkheid tussen regionale omroepen en 'Hilversum' uitgewerkt wordt. Gelet op de regionale nieuwsvoorziening is een redactionele zelfstandigheid gewenst. De verdeling van verantwoordelijkheden geldt uiteraard ook voor de rampenzenderfunctie. Ook de integratie van alleen de tv-zender heeft de aandacht van GS. Onduidelijk Is wat dit betekent voor de internetvoorzieningen en de radiozender. De provincie Zuid- Holland heeft de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in de omslag naar crossmediale omroepbedrijven. GS zullen in IPO-verband aandacht vragen voor deze vraagstukken. Ook Omroep West en RTV Rijnmond hebben in reactie op de Mediabrief aangegeven positief te staan tegenover de gekozen richting van het kabinet. De mogelijkheid van een vensterprogrammering op het landelijke net kan het bereik vergroten. De regionale omroepen zitten nu immers min of meer verstopt op het kabelnet. Wei geven de regionale omroepen aan dat hun onafhankelijkheid gewaarborgd en dat het kwaliteitsniveau gehandhaafd moet blijven. Tevens benadrukken ze het t)elang van regionale verankering. GS kunnen zich vinden in de opstelling van beide omroepen. Met name de nieuwsvoorziening in relatie tot de regionale verankering zien GS als belangrijk aandachtspunt. GS zullen de voorstellen van ROOS/ NPO en het kabinet goed bestuderen alvorens een definitief standpunt in te nemen over het kabinetsvoorstel. In IPO-verband zal vanaf eind september/ begin oktober over dit onderwerp overleg plaatsvinden. Met Omroep West en RTV Rijnmond zal nader overleg worden gevoerd over de
praktische consequenties én de mogelijkheden. GS zullen Provinciale Staten actief informeren over de voortgang. Inzet GS samengevat: - GS staan welwillend tegenover het kabinetsvoornemen om de landelijke en regionale omroepen te integreren maar nemen nu nog geen definitief standpunt in aangezien concrete uitwerk ingspla nnen op dit moment nog niet voorhanden zijn.