Beleidsevaluatie JOGG Hellevoetsluis 2014-2016 Datum: Mei 2016 Afdeling: Samenlevingszaken
INHOUD 1. Inleiding... 3 1.1 Doel evaluatie... 3 1.2 Opzet evaluatie... 3 2. JOGG Hellevoetsluis... 3 2.1 Ambitie en doelstelling JOGG Hellevoetsluis... 4 2.2 JOGG-aanpak Hellevoetsluis... 5 3. Jogg-Hellevoetsluis: behaalde resultaten... 6 3.1 Vijf pijlers JOGG-aanpak... 6 3.1.1 Politiek-bestuurlijk draagvlak... 6 3.1.2 Publiek-private samenwerking... 6 3.1.3 Sociale Marketing... 9 3.1.4 Wetenschappelijke begeleiding en evaluatie... 10 3.1.5 Verbinding preventie en zorg... 11 4. Conclusies en aanbeveling... 11 Bijlage 1: JOGG-model Hellevoetsluis... 12 Bijlage 2: Planning en acties 2016... 13 2
1. INLEIDING Het bestrijden van overgewicht is één van de speerpunten van het lokaal gezondheidsbeleid en sportbeleid. Om een integrale aanpak te bieden voor het bestrijden van overgewicht onder de jeugd, heeft het college van B&W in februari 2014 besloten om JOGG gemeente te worden. JOGG staat voor Jongeren op Gezond Gewicht. JOGG is een landelijk initiatief dat zich richt op jongeren (0-19 jaar), hun ouders en hun omgeving. In een JOGGaanpak bundelen private en publieke partijen de krachten om gezonde voeding en bewegen aantrekkelijk en gemakkelijk te maken. Alle lokale partijen uit onderwijs, zorg, bedrijfsleven, sport, recreatie, woningbouw, welzijn en de media werken samen om gezond eten en bewegen voor jongeren gemakkelijk en aantrekkelijk te maken. De JOGG-aanpak is geen project maar een meerjarige aanpak waarbij aandacht voor een gezonde jeugd in een gezonde omgeving in de loop van de tijd bij alle betrokken partijen een vaste plek krijgt in het beleid. In 2014 heeft het college van B&W dan ook besloten om voor een periode van drie jaar deel te nemen aan de JOGGaanpak. Die periode loopt dit jaar ten einde en dat vraagt om een evaluatie van het tot nu toe gevoerde beleid. 1.1 DOEL EVALUATIE Het doel van de evaluatie is het inzichtelijk maken van de effectiviteit van het tot nu toe gevoerde beleid en het achterhalen van de wenselijkheid om het JOGG beleid door te zetten. In hoeverre zijn vooraf opgestelde actiepunten uitgevoerd en zijn beoogde doelstellingen behaald? Zoals hierboven reeds benoemd is de JOGGaanpak geen korte termijn project maar een meerjarige aanpak die naast een cijfermatige daling van overgewicht onder jongeren, nadrukkelijk stuurt op een cultuuromslag: gezond eten en bewegen moet gemakkelijk, aantrekkelijk en vanzelfsprekend worden. Dit is niet alleen te vatten in cijfers, hierdoor zal er in de evaluatie eveneens ingegaan worden op de processen die ten grondslag liggen en/of zullen liggen aan het behalen van successen. 1.2 OPZET EVALUATIE Alvorens het beleid geëvalueerd kan worden zal een beschrijving van de beoogde JOGG-aanpak voor de gemeente Hellvoetsluis gegeven worden. Deze beschrijving omvat hetgeen waar JOGG Hellevoetsluis voor staat, de ambities en doelen die geformuleerd zijn en de concrete actiepunten die daaruit volgden. 2. JOGG HELLEVOETSLUIS JOGG is onderdeel van het Convenant Gezond Gewicht waarin 27 landelijke (koepel-) organisaties zijn verenigd. Als gemeente zijn wij een verbinding aangegaan voor drie jaar (2014-2016). Er is een samenwerkingsovereenkomst gesloten met het landelijk JOGG-bureau en binnen Hellevoetsluis is er, zoals beoogd, een lokale projectleider (JOGG-regisseur) aangesteld in de vorm van Jeffrey Emor van Stichting PUSH. Er is gekozen voor een levendig plan van aanpak. Er is een JOGG-model voor Hellevoetsluis ontwikkeld waarin doelstellingen, ambities en actiepunten zijn geformuleerd. Dit model vormt de leidraad voor het plan van aanpak dat gedurende de periode 2014-2016 continu is en wordt bijgesteld aan de stand van zaken. In factsheets wordt weergegeven wat er is bereikt, in welke fase de JOGG-aanpak is beland en welke verdere stappen gewenst zijn. Het JOGG-model Hellevoetsluis vormt eveneens de leidraad voor deze evaluatie (zie bijlage 1). 3
2.1 AMBITIE EN DOELSTELLING JOGG HELLEVOETSLUIS De ambitie van Hellevoetsluis is om te werken aan een gezonde jeugd die opgroeit in een gezonde omgeving met volop kansen voor voldoende bewegen en gezonde voeding. JOGG is de beweging waarbij iedereen zich inzet om gezond eten en bewegen voor jongeren gemakkelijk en aantrekkelijk te maken. JOGG Hellevoetsluis richt zich op de doelgroep 0 19 jaar van de hele gemeente, met de focus op de 0-14 jarigen en hun ouders/verzorgers. De meest recente registratiegegevens van het Centrum Jeugd en Gezin wijzen uit dat in het schooljaar 2013-2014 16,5 % van de 5 t/m 13 jarige jeugd uit Hellevoetsluis overgewicht had. De uitgesproken ambitie is om binnen enkele jaren (2017) de stijging van overgewicht en obesitas om te zetten in een daling. Het is van belang om jongeren en hun directe omgeving bewust te maken van de gezondheidsrisico s van overgewicht. JOGG beoogt een cultuuromslag waarbij gezond eten en bewegen voor jongeren gemakkelijk, aantrekkelijk en vanzelfsprekend wordt. Voldoende bewegen en gezonder eten moeten de norm worden. In het volgende schema zijn de subdoelen uiteengezet die uiteindelijk moeten leiden tot het behalen van de het hoofddoel en de ambitie van JOGG Hellevoetsluis. 4
2.2 JOGG-AANPAK HELLEVOETSLUIS Om deze subdoelstellingen en ambitie te behalen wordt de JOGG-aanpak gehanteerd. De JOGG-aanpak is gebaseerd op vijf pijlers met ieder hun eigen uitgangspunten: 1. Politiek-bestuurlijk draagvlak Gezond gewicht, als onderdeel van een gezonde leefstijl, heeft een belangrijke plaats in het collegeprogramma. Burgemeester en wethouders zijn enthousiast, bekend met en betrokken bij de JOGG-beweging. 2. Publiek-private samenwerking Lokale bedrijven zijn nauw betrokken bij de JOGG-aanpak. Zo denken ze bijvoorbeeld mee in het projectteam, leveren ze communicatiekracht en/of dragen zij financieel bij aan activiteiten. 3. Sociale marketing Gezondheid verkopen als een mooie spijkerbroek, daar draait het om bij sociale marketing. Een JOGGgemeente past de principes van sociale marketing toe op de lokale situatie. Dit resulteert in activiteiten die aansluiten bij de belevingswereld van de doelgroep. 4. Wetenschappelijke begeleiding en evaluatie Een JOGG-gemeente gebruikt de meest effectieve interventies en meet het effect hiervan. Daarnaast wordt het proces gemeten en waar nodig bijgestuurd. Uiteraard wordt ook de BMI van de kinderen gemeten. 5. Verbinding preventie en zorg Deze pijler is uniek voor de Nederlandse JOGG-aanpak. In een JOGG-gemeente signaleren (zorg)professionals overgewicht in een vroeg stadium. De zorg is goed op elkaar afgestemd en jongeren die zorg nodig hebben komen direct op de juiste plek terecht. Vanuit deze vijf pijlers is er voor Hellevoetsluis een JOGG-aanpak geformuleerd. Hierin zijn de volgende uitgangspunten en actiepunten opgenomen: JOGG-Hellevoetsluis: Is vooral gericht op het bevorderen van gezond gewicht (preventie) en heeft daarmee een focus op een brede doelgroep. JOGG brengt vooral bestaande activiteiten samen en kijkt waar versterking nodig en mogelijk is. Daarnaast zal er aandacht zijn voor een goede verbinding vanuit preventie naar het zorg- en begeleidingsaanbod voor kinderen die al overgewicht (of obesitas) hebben. Zet een JOGG regisseur in met als rol van verbinder, versterker, aanjager en ondersteuner bij bestaande initiatieven en minder de rol van uitvoerder. Zet het thema overgewicht (en obesitas) /gezonde voeding/bewegen op de agenda van belangrijke partners, zoals het onderwijs, gezondheidsorganisaties, kinderdagverblijven en bij ondernemers. Creëert samenwerkingsverbanden tussen publieke en private partijen. Stimuleert dat bovengenoemde partners zelf initiatieven nemen (activiteiten organiseren, beleid veranderen, voorlichten, etc.) om daarmee een bijdrage te leveren aan het terugdringen van overgewicht. Biedt een platform voor deze partijen waar met elkaar kennis en ervaringen uitgewisseld kunnen worden. Is gebaseerd op politiek-bestuurlijk draagvlak bij de gemeente ten aanzien van het stimuleren van een gezonde omgeving en gezonde jeugd. Zorgt voor afstemming tussen de disciplines onderwijs, jeugd, gezondheid, sport, veiligheid en ruimtelijke ordening, binnen de gemeente. 5
Creëert een norm (bijvoorbeeld 'water drinken is lekker en gezond') en rolt deze breed uit binnen de gemeente. De samenwerkingspartners dragen hier elk aan bij via hun eigen beleid en activiteiten. Maakt ontwikkelingen, trends en cijfers met betrekking tot overgewicht onder de jeugd in Hellevoetsluis inzichtelijk. Verbindt preventieactiviteiten met het zorgaanbod met als doel dat preventie, vroege signalering en behandeling en/of begeleiding van overgewicht gecoördineerd en in samenhang worden uitgevoerd. 3. JOGG-HELLEVOETSLUIS: BEHAALDE RESULTATEN De resultaten van bovenstaande getoetste JOGG-aanpak worden hier beschreven. In hoeverre zijn vooraf opgestelde actiepunten uitgevoerd en zijn beoogde doelstellingen behaald? Zoals reeds benoemd is de JOGGaanpak geen korte termijn project maar een meerjarige aanpak die naast een cijfermatige daling van overgewicht onder jongeren, nadrukkelijk stuurt op een cultuuromslag. Hieronder worden de vijf pijlers behandeld. De in het vorige hoofdstuk benoemde uitgangspunten en actiepunten die moeten bijdragen aan het behalen van die cultuuromslag worden hierin verwerkt. 3.1 VIJF PIJLERS JOGG-AANPAK 3.1.1 POLITIEK-BESTUURLIJK DRAAGVLAK Het bestrijden van overgewicht is één van de speerpunten van het lokaal gezondheidsbeleid en sportbeleid. Zonder meer kan er geconcludeerd worden dat gezond gewicht een belangrijke plaats in het collegeprogramma heeft. Uiteraard biedt het feit dat het college van B&W in februari 2014 besloten heeft om JOGG gemeente te worden hier alle blijk van. Sinds het worden van een JOGG gemeente en nu is er continu blijk gegeven van politiek-bestuurlijk draagvlak. Verantwoordelijk wethouder Hans van der Velde is actief betrokken bij JOGG, wat onder andere resulteerde in het bezoeken van verscheidene activiteiten en bijeenkomsten om de JOGG gedachte en het belang van gezond gewicht onder jongeren te onderstrepen. Een voorbeeld hiervan is een netwerkbijeenkomst in februari jl. waar het nieuwe beeldmerk (zie voorblad) met slogan onthuld werd, onder andere door wethouder Hans van der Velde. Er waren ongeveer 50 stakeholders aanwezig om kennis op te doen over de beweging. Men kreeg informatie over de stand van zaken (highlights), de communicatie, planning 2016 en korte interviews met bevlogen partners. Aansluitend vond een gezonde lunch plaats en een JOGG sport en spelmiddag voor 215 kinderen. 3.1.2 PUBLIEK-PRIVATE SAMENWERKING In het begin was er niet of nauwelijks samenwerking tussen publieke en private partijen. Na de startbijeenkomst, welke plaatsvond in oktober 2014, zijn er diverse samenwerkingsverbanden ontstaan. En niet alleen in de organisatiestructuur, maar ook onderling. 3.1.2.1 PARTNERS, SUPPORTERS, WERKGROEPEN EN SAMENWERKINGSVERBANDEN Inmiddels heeft JOGG een flinke lijst aan supporters en partners. Een partij is JOGG-supporter als men de gedachtegoed ondersteunt en in het kader van de gezonde leefstijl een bijdrage doet (voeding en/of bewegen). Een JOGG-partner doet hetzelfde als een JOGG-supporter, maar draagt op één of meer manieren extra bij aan het lokale gezondheidsprogramma. Hierbij valt te denken aan het bijdragen door middel van personele capaciteit, financiële steun, beschikbaar stellen van middelen en/of eigen mediakanalen. Partners van JOGG zijn onder andere CJG/GGD, 5 peuterspeelzalen, 4 kinderdagverblijven, 7 basisscholen, 2 scholen voor voortgezet onderwijs, 12 sportverenigingen, 6 voedingsdeskundigen en 13 partners uit het bedrijfsleven. Daarnaast zijn er nog vele JOGG-supporters. 6
In de organisatiestructuur van de projectgroep JOGG werken alle partijen samen om uiteindelijk de doelen te halen. De werkgroepen zijn communicatie / bedrijfsleven, 0-4 jaar, 4-12 jaar, 13-19 jaar, voeding & leefstijl, zorgketen aanpak en evaluatie en monitoring. Hetgeen de laatste twee werkgroepen nastreven is verder beschreven onder de laatste twee pijlers. Daarnaast zijn er kortstondige werkgroepen ontstaan en na verloop van tijd weer opgehouden te bestaan. Denk hierbij aan het organiseren van een gezamenlijke Koningsspelen in het kader van JOGG-thema Drink Water. De JOGG-partners maken veelal deel uit van de werkgroepen die ieder verder nastreven richting het behalen van de doelen. Werkgroep Jeugd 0-4 jaar Kinderdagverblijf Smallsteps was van begin af aan bevlogen in het onderwerp en betrokken bij de JOGGbeweging. In september 2015 is deze werkgroep begonnen. In de onderzoeksfase in 2014 is kinderdagverblijf de Kinderkoepel als één van de eerste partijen benaderd. Voor hen was het destijds niet het juiste moment om in te stappen. Prioriteit lag namelijk op een ander terrein (intern). Na een periode van aankijken en gestimuleerd worden van diverse partijen heeft de Kinderkoepel het initiatief genomen om aan te haken en zijn zij nu een volwaardig partner. Sportteam PUSH nam het initiatief om CJG, Kinderkoepel en Smallsteps bij elkaar te zetten en gezamenlijke doelen op te stellen. Dit heeft geresulteerd in o.a. op het oppakken van thema s voeding (waterdrinken en gezonde tussendoortjes stimuleren) en bewegen. De werkgroep heeft er o.a. voor gezorgd dat het onderwerp ook bespreekbaar is geworden bij verloskundigen (zwangere moeders). Werkgroep Jeugd 4-12 jaar (basisonderwijs) Er is veel gestimuleerd bij basisscholen. Vanaf het begin hebben 5 scholen aangegeven mee te willen doen om het thema gezondheid binnen school vorm te geven. Dit zijn vindplekken waar de kinderen en ouders goed te bereiken zijn. Met hen is dan ook gestart om dit vorm te geven. Gaandeweg zijn er twee scholen afgehaakt (andere prioriteiten op deze scholen) en zijn er drie scholen bijgekomen. Binnen de werkgroep zijn CJG, vertegenwoordiging voeding en leefstijl en Sportteam PUSH betrokken. Met hen zijn diverse initiatieven ontstaan. Denk hierbij aan: workshops gezonde traktaties, sport- en bewegen na schooltijd (pleinactiviteiten), Adventuredome activiteiten, diverse activiteiten in het kader van JOGG-thema Drink Water, onderzoek Vignet Gezonde School, Sportdagen met Drink Water thema, etc. Het blijft zaak de scholen warm te houden voor de JOGG-gedachte, doel voor de toekomst is om alle scholen JOGG-school te maken. Daarbij vraagt het ook nog verdere sturing en aandacht om ervoor te zorgen dat scholen het vignet Gezonde School krijgen. Werkgroep Jeugd 12-19 jaar (voortgezet onderwijs) Vanaf de startbijeenkomst zijn er initiatieven ontstaan. Waar men eerst de weg bij het voorgezet onderwijs niet kon vinden, zijn er door samenwerkingsverbanden diverse deuren geopend. Dit heeft o.a. geresulteerd in het samenwerking tussen vertegenwoordiging voeding en leefstijl, SWS Jong (jongerenwerk), Penta College Jacob van Liesveldt, Helinium, CJG Hellevoetsluis (verpleegkundigen VO) en Sportteam PUSH. Activiteiten die hebben bijgedragen: Kookworkshop, JOGG-activiteiten en SWS Jong activiteiten op school met telkens een ander thema, aandacht voor drinkwater bij LO (bidons uitgedeeld aan alle eerstejaars Helinium en Penta College Jacob van Liesveldt). Wellicht geldt het nog meer bij VO-scholen dan bij de basisscholen dat continue aandacht geboden is richting de toekomst. Hier valt nog veel winst te behalen. 7
Werkgroep Voeding en Leefstijl Dit is een van de eerste werkgroepen waarmee gestart is. Voedingsdeskundigen met hetzelfde doel: gezonde jeugd krijgen in gezonde omgeving. Geheel vrijwillig zaten ze in bovengenoemde werkgroepen om hun steentje bij te dragen. Daarnaast hebben zij zich gebogen over een gezonde boodschap naar alle partners en supporters, het ontwikkelen van een workshop gezonde traktaties voor ouders en kinderen, het stimuleren van onderwijs om aan te haken bij het onderwerp, het ontwikkelen van een kook café op VO en gezonde gerechten tijdens kerst- en paasfeest. Aankomende periode worden door de voedingsdeskundigen en stagiaires gezonde lessen op het basisonderwijs ontwikkeld en uitgevoerd. Tevens is het organiseren van bezoeken van scholen bij supermarkten een prioriteit. Werkgroep Communicatie / bedrijfsleven Deze werkgroep is in september 2015 begonnen. Sportfondsen Hellevoetsluis, Sportteam PUSH, winkeliersvereniging Struytse Hoeck en KEP Holding zijn de partijen die vanaf het begin betrokken zijn geweest. De werkgroep heeft zich de eerste periode gericht op de interne en externe communicatie en heeft hiervoor een communicatieplan geschreven. De werkgroep communicatie heeft in dat communicatieplan duidelijk vastgelegd dat zij zich richt op twee sporen: 1.Communiceren over activiteiten die voortkomen uit de diverse werkgroepen en van JOGG-partners; 2.JOGG-Hellevoetsluis met slogan: Lekker Bezig - profileren in de gemeente. Het beeldmerk is tijdens de netwerkbijeenkomst in februari jl. onthuld en gepresenteerd. Tevens zijn de website www.lekkerbezighellevoetsluis.nl en een facebookpagina online gegaan. Ook zijn er communicatiemiddelen ontwikkeld en beschikbaar (vlaggen, beachvlaggen, doeken en banieren). Een aandachtspunt is het optimaliseren van de informatiestroom. Supporters en partners dienen de werkgroep op de hoogte te blijven stellen over hun bijdragen. Op deze manier kan er extra publiciteit worden gegeven. Dit gebeurt nog veel te weinig en is een gemiste kans. Het bedrijfsleven is in september van 2015 benaderd. Vanaf het begin zijn de bedrijven wel benaderd, maar was de belangstelling gering. Behalve bij supermarkten. Vanaf het begin is PLUS Trommel partner en halverwege vorig jaar sloten beide Jumbo vestigingen aan. Naar aanleiding van een benadering bij de Winkeliersvereniging Struytse Hoeck hebben enkele bedrijven gereageerd, waaronder de AH Struytse Hoeck. Zij zijn inmiddels JOGG-partner. De Rabobank heeft enthousiast gereageerd op het bericht en was geïnteresseerd in de sponsorpakketten. Op reactie van de Rabobank wordt nog gewacht. Daarnaast heeft de JOGG-regisseur heeft samen met andere JOGG-regisseurs in de regio begin 2015 Evides Waterbedrijf benaderd om lokale partner te worden. Zij verzorgen op diverse plekken voor bidons en organiseren educatielessen op basisscholen. Een ontzettend mooie vorm van partnerschap die enorm bijdraagt aan het doel om het drinken van drinkwater te stimuleren en het drinken van gezoete drankjes te verminderen. De expert van het landelijk JOGG op het gebied van PPS en de JOGG-regisseur hebben tijdens een vergadering van de Economische Raad een presentatie over JOGG gegeven. Een van uitkomsten is de samenwerking met Adventuredome geworden. Een vervolg dient zich aan in september 2016. Dan zal er verdere samenwerkingen gestimuleerd en geconcretiseerd worden. Iets dat richting de toekomst enorm van belang is. Op het gebied van publieke-private samenwerking kan nog veel winst behaald worden. Samenwerkingsverbanden partners De werkgroepen gelden eigenlijk al als samenwerkingsverbanden tussen partners van JOGG. Zij werken binnen deze werkgroepen al gezamenlijk aan het behalen van de doelen van JOGG. Daarnaast zijn er een aantal succesvolle voorbeelden van ontstane samenwerkingsverbanden die het succes, maar vooral het mogelijke 8
succes van JOGG onderschrijven. Bij verdere inzet en aandacht kan het succes nog groter worden, er liggen nog ontzettend veel kansen. Een aantal voorbeelden ter illustratie: - Een voorbeeld van een ontstane samenwerkingsverband is de activiteit van Sportfondsen Hellevoetsluis en Compleet Voedingsadvies. Klanten van Sportfondsen Hellevoetsluis kregen bij een actie een gratis consult bij de diëtiste van Compleet Voedingsadvies. - Nog een voorbeeld is de samenwerking tussen de JOGG-scholen en Adventuredome. De scholen hebben op een hele leuke manier kennisgemaakt met het avonturenpark en Adventuredome heeft aan naamsbekendheid gewerkt. Een prima voorbeeld van samenwerking tussen publieke en private samenwerking. - De Jumbo heeft in samenwerking met een aantal basisscholen fruitbakjes op school uitgedeeld. Kinderen tot en met groep 5 kunnen hun fruitbakje elke dag gratis vullen met een stuk fruit. De Jumbo wil traffic in de winkel genereren en tevens een bijdrage leveren. - In samenwerking met de Winkeliersverenigingen is er met sportaanbieders een sportmarkt in het winkelcentrum georganiseerd. - Evides Waterbedrijf verzorgen op diverse plekken voor bidons en zij organiseren educatielessen op basisscholen. 3.1.2.2 STIMULEREN TOT HET ZELF NEMEN VAN INITIATIEVEN DOOR PARTNERS Bij een aantal partners is JOGG inmiddels zover dat er zaken in het beleid veranderd gaan worden. Zo zijn er gesprekken met de JOGG-scholen om het stukje voeding en bewegen op school in het schoolbeleid aan te passen. Andere partners en supporters geven aandacht aan het thema en gaan langzaamaan werken naar het borgen van het onderwerp. Waar voorheen niks was vastgelegd, wordt er nu gekeken om het beleid van de organisatie zo aan te passen, zodat het structureel aandacht krijgt binnen een organisatie. De verschillende werkgroepen gaan hiermee aan de slag. Dit vraagt ook verdere sturing richting de toekomst en moet als een van de speerpunten gelden bij continuering, uiteindelijk moet het geborgd zijn en zonder sturing functioneren. Dan is de cultuuromslag bewerkstelligd. Enige voorbeelden van partners die beleidsveranderingen hebben doorgevoerd kunnen reeds worden: benoemd - Tennisvereniging Kooistee (gezonde voeding in kantine: Gezonde Sportkantine) - HC Voorne (gericht op voeding) - De Kinderkoepel (beleidsplan wijziging en advies opstellen richtlijn voeding en beweging) - Smallsteps (landelijke verandering op gebied van Bewegen en Voeding) - 8 basisscholen (gericht op voeding en drinkwater) - Sportteam PUSH heeft hun beleid op het gebied van voeding aangepast. Waar altijd al de focus lag op het stimuleren van bewegen is nu ook het stimuleren van gezonde voeding meegenomen (fruit en groente). - PLUS Trommel sponsort alleen als het een bijdrage levert aan de Lekker bezig! Hellevoetsluis beweging. 3.1.3 SOCIALE MARKETING Bij alle activiteiten die georganiseerd worden, wordt er nagedacht over de aansluiting bij de belevingswereld van de doelgroep. Zo worden hier ook leerkrachten van scholen bij betrokken. Wat spreekt de doelgroep aan 9
en wat kunnen de eventuele reacties zijn van bijvoorbeeld ouders. Het stimuleren van het drinken van drinkwater is hier een voorbeeld van. Van tevoren is besproken hoe dit gebracht moet worden, het positief benaderen en niet alleen het puur benadrukken van de negatieve gevolgen als kinderen gezoete dranken drinken. Maar ook bespreken wat reacties van ouders kunnen zijn en hoe daar op in te spelen past bij het stukje sociale marketing zoals deze vorm krijgt binnen JOGG-Hellevoetsluis. JOGG-regisseur Jeffrey Emor speelt hier met zijn bevlogenheid en positieve aanpak een belangrijke rol in en hij beseft het belang van sociale marketing. De werkgroep Communicatie zet de pijler sociale marketing ook kracht bij. Aan de hand van een nieuw beeldmerk en een nieuw slogan (Lekker bezig! Hellevoetsluis) wordt getracht meer tot de verbeelding van jongeren te spreken. Als er gekeken wordt naar het bereik onder de jeugd 0-19 jaar zijn dit een aantal cijfermatige voorbeelden: - JOGG Sport- en speldag, 2016, 215 kinderen; - Kies voor Hart en Sport, 2016, 500 kinderen; - Jeugdolympiade, 2016, 450 kinderen; - Avondvierdaagse, 2016, 2.200 kinderen; - Naschoolse sport, 2016, 250 kinderen; - Bewegingsonderwijs, 2016, 1.362 kinderen per week. In 2015 was het absolute bereik van activiteiten van Lekker bezig! Hellevoetsluis in totaal 8910 kinderen en heeft er meer dan 22 keer een publicatie van JOGG/Lekker Bezig! Hellevoetsluis in de lokale krant Groot- Hellevoet gestaan. Aandachtspunt richting de toekomst is wel de groep 12-19 jaar, een groep die wat lastiger aan te spreken is. Om de pijler sociale marketing kracht bij te zetten staat er voor het nieuwe schooljaar 2016-2017 nog een training vanuit het landelijk JOGG-bureau op de planning. Onder andere scholen, het CJG, de zorgketen en JOGG zullen een training krijgen van een expert op het gebied van sociale marketing vanuit het landelijk JOGGbureau. 3.1.4 WETENSCHAPPELIJKE BEGELEIDING EN EVALUATIE De organisatie heeft in de beginfase besloten om cijfers van CJG Hellevoetsluis te gebruiken om de ambitie te bepalen. De subdoelen zijn gesteld naar aanleiding van de GGD gezondheidsmonitor (periodiek om de vier jaar). Via deze monitor, met vragen die beantwoord worden door ouders, komen onder andere cijfers van overgewicht onder kinderen naar voren. Inmiddels heeft de GGD Rotterdam-Rijnmond ook in opdracht van het ministerie van VWS in het najaar van 2015 de Gezondheidsmonitor Jeugd uitgevoerd in klas 2 en 4 op het voortgezet onderwijs. De cijfers daarvan zijn in mei 2016 opgeleverd. Zij bieden echter nog geen vergelijksmateriaal, daar het de eerste keer is dat dit onderzoek is uitgevoerd. Het CJG meet elk schooljaar de overgewicht cijfers onder kinderen van de groepen 2 en 6 op het lager onderwijs en groep 1 van het voortgezet onderwijs. Deze cijfers bieden het beste vergelijkingsmateriaal daar deze jaarlijks verzameld worden. Kantpuntje is dat niet dezelfde groep jongeren onderzocht worden. Bij elke meting is het een andere groep. Daarnaast had het interessant geweest om twee verschillende metingen te houden, eentje waarbij jongeren gemeten worden die onder de JOGG-aanpak vallen en eentje waarbij dit niet het geval is. Hierdoor kan er een duidelijkere vergelijking getrokken worden en zijn de resultaten van de JOGG-aanpak beter te weergeven in cijfers. De cijfers zoals deze nu gepresenteerd worden moeten dus niet leidend zijn in het proces dat jaren tijd vergt; de cultuuromslag. Met dit in gedachten heeft JOGG Nederland onlangs een nieuw monitoringssysteem gepresenteerd. Met deze monitor worden processen en activiteiten, plus de evaluaties daarvan, beter in kaart gebracht. Het is zaak om te bekijken of de monitor dit jaar ingezet gaat worden. De JOGG-regisseur houdt op 10
dit moment alle interne en externe bijdragen, die wekelijks gedaan worden, bij in een overzicht (proces en product). Daarnaast heeft sportteam PUSH een 0-meting in het kader van thema Drink Water en voeding bij kinderdagverblijf de Kinderkoepel gedaan en de resultaten, conclusies en aanbevelingen met de organisatie doorgenomen. Eind dit jaar wordt het onderzoek gehaald, zodat de eerste resultaten gepresenteerd kunnen worden. Aan de hand van deze resultaten kan er ook in de toekomst weer geëvalueerd en gestuurd worden. 3.1.5 VERBINDING PREVENTIE EN ZORG Door de samenwerking binnen de JOGG-organisatie is de bekendheid van het zorgaanbod aanzienlijk vergroot. In een gezamenlijk actie tussen het onderwijs, Centrum Jeugd en Gezin Hellevoetsluis en Fysio en Fit is het Beat-it programma beter bekend geworden. Dit is een beweegprogramma voor kinderen met obesitas (overgewicht). Er is een PR actie geweest om dit te promoten maar hier liggen nog meer kansen. Het verder optimaliseren van de ketensamenwerking en het leggen van de verbinding preventie en zorg dienen nog verder uitgerold te worden en vormen een belangrijk doel voor de toekomst. 4. CONCLUSIES EN AANBEVELING Het tot nu toe gevoerde beleid is getoetst aan de hand van de vijf pijlers uit de JOGG-aanpak. Er zijn al vele successen geboekt en er gaat een hoop goed. Op alle punten worden er stappen gemaakt, mede door het aantal bevlogen mensen dat betrokken is. Desalniettemin is het nog niet klaar, er zijn nog genoeg doelen die behaald moeten worden. Uiteraard staat er nog genoeg in de planning voor 2016, dit is terug te zien in bijlage 2. Daarnaast zijn er zaken die ook na 2016 aandacht en verdere uitwerking vragen. Deze algemene conclusie en de evaluatie in zijn geheel onderbouwen de aanbeveling om het JOGG-beleid ook na 2016 door te zetten, het is een meerjarige aanpak die tijd vergt om de cultuuromslag te bewerkstelligen. Zo blijft het zaak de scholen warm te houden voor de JOGG-gedachte, doel voor de toekomst is zoals gezegd om alle scholen JOGG-school te maken. Wellicht geldt het nog meer bij VO-scholen dan bij de basisscholen dat continue aandacht geboden is richting de toekomst. De groep 12-19 jaar is een groep die wat lastiger te bereiken is, hier valt nog veel winst te behalen. Een ander aandachtspunt is het optimaliseren van de informatiestroom. Supporters en partners dienen de werkgroep op de hoogte te blijven stellen over hun bijdragen. Op deze manier kan er extra publiciteit worden gegeven. Dit gebeurt nog veel te weinig en is een gemiste kans. Verder valt te concluderen dat er op publiek-private samenwerking al veel bewerkstelligd is, er zijn vele JOGGsupporters en vele JOGG-partners. Dit is ontzettend positief. Dit moet gaan verspreiden als een olievlek waarbij er steeds meer mensen en organisaties aanhaken, dit vergt tijd en inspanning. Er worden reeds stappen gemaakt om dit verder te professionaliseren en de verwachting is dat dit nog betere resultaten zal opleveren in de toekomst. Belangrijk is het hierbij ook te blijven sturen op beleidsveranderingen bij de partners zodat de JOGG gedachte geborgd blijft, dit zodat al het resultaat verloren gaat zodra sturing wegvalt. Met name op het gebied van monitoring en de verbinding preventie en zorg moeten er nog stappen gemaakt worden. Het is zaak goed te monitoren zodat er continue evaluatie plaats kan vinden. Hier moet over gesproken worden, het monitoringsinstrument dat is aangeboden door het landelijk JOGG bureau vormt hier een mooi middel voor. Het verder optimaliseren van de ketensamenwerking en het leggen van de verbinding preventie en zorg dienen zoals gezegd nog verder uitgerold te worden en vormen een belangrijk doel voor de toekomst, zowel voor het huidige jaar als de jaren hierna. Dit past ook bij de sluitende ketensamenwerking die wij als gemeente beogen. 11
BIJLAGE 1: JOGG-MODEL HELLEVOETSLUIS 12
BIJLAGE 2: PLANNING EN ACTIES 2016 De planning en acties voor 2016 zijn: Samenwerking JOGG-partners en supporters professionaliseren; 10 basisscholen zijn JOGG-school: 6 voldoen aan voorwaarden en 4 in opstartfase (Drink Water). Voorwaarden JOGG-scholen ontwikkelen; Onderzoeken vignet Gezonde School ; Organiseren themabijeenkomst Gezonde Sportkantine ; Actief benaderen sportverenigingen voor thema Drink Water ; Realiseren en openen watertappunt HC Voorne; Uitvoeren activiteiten JOGG-scholen en Adventuredome (bewegen en voeding); Aandacht waterdrinken en voeding bij Jeugdolympiade Voorne-Putten; Actief benaderen bedrijfsleven met sponsorpakketten; Gezonde Traktatie workshops organiseren op JOGG-scholen en bij de Turkse Gemeenschap; Kookcafé op VO Penta College Jacob van Liesveldt; Organiseren van bezoeken van JOGG-scholen aan supermarkten; Onderzoeken openbare plekken voor watertappunten; Stimuleren van buitenspelen na schooltijd; Optimaliseren van de ketensamenwerking Beat-it (interventie); Water- en fruitdag bij Avondvierdaagse; Structurele aandacht voor voeding en bewegen op KDV Smallsteps en de Kinderkoepel. Werkgroep communicatie: digitale nieuwsbrief (6 keer per jaar), verbeteren van de informatiestroom (richting communicatie werkgroep), werven van sponsoren, jaarkalender activiteiten 13