Kerncijfers Drechtsteden 2009 Partner voor beleid
Voorwoord Beste lezer, 3 De zes Drechtstedengemeenten werken op steeds meer terreinen samen over de gemeentegrenzen heen. Die samenwerking is op vele terreinen nodig en nuttig voor de gemeenten van de Drechtsteden. Maar ook de eigen identiteit van elke afzonderlijke gemeente en de lokale aanpak blijven hierbij belangrijk. Het Onderzoekcentrum Drechtsteden (OCD) ondersteunt de zes Drechtstedengemeenten (Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht) met beleidsonderzoek en statistische (basis)informatie. Dit boekje biedt u een compact overzicht van belangrijke kerncijfers van de zes Drechtstedengemeenten. De eigenheid van de gemeenten vindt u terug in de cijfers voor elke gemeente afzonderlijk, het gezamenlijke in de totaalcijfers voor de Drechtsteden als geheel. Het biedt de mogelijkheid een vergelijking te maken tussen de gemeenten onderling. Waar relevant zijn ter vergelijking ook de landelijke cijfers opgenomen. De cijfers hebben betrekking op een achttal thema s: Bevolking Wonen Economie en Arbeidsmarkt Mobiliteit en Milieu Veiligheid Onderwijs Cultuur Gezondheid Regionale informatie op het gebied van diverse beleidsterreinen is van groot belang ter ondersteuning van het te voeren beleid. We hopen dat dit boekje hier aan bijdraagt. Daarnaast is het boekje ook handig als naslagwerk voor andere doelen. Duik in de cijfers van de Drechtsteden.
4
Bevolking Per 1 januari 2009 tellen de Drechtsteden in totaal ruim 263.000 inwoners. Dit is een behoorlijke stijging na enkele stabiele jaren. De stijging in het afgelopen jaar komt vooral voor rekening van Hendrik-Ido-Ambacht (+1.027). Maar ook in de meeste andere gemeenten is de bevolking toegenomen. Alleen in Zwijndrecht zien we een krimp van de bevolking (-160). Als we kijken naar de ontwikkeling 2005-2009 dan zien we zowel in Zwijndrecht als in Dordrecht een afname van de bevolkingsomvang. In Sliedrecht is sprake van een stabiele situatie. 5 Aantal inwoners, per 1 januari 2005 2006 2007 2008 2009 Alblasserdam 18.356 18.426 18.666 18.718 18.839 Dordrecht 119.263 118.821 118.541 118.182 118.408 HI-Ambacht 23.690 24.458 24.825 24.854 25.881 Papendrecht 31.224 31.553 31.403 31.573 31.730 Sliedrecht 23.902 23.801 23.774 23.765 23.895 Zwijndrecht 45.209 44.588 44.400 44.472 44.312 TOTAAL 261.644 261.647 261.609 261.564 263.065 Bron: CBS
6 Bevolkingsgroei 2005-2009 2400 2000 1600 1200 800 400 0-400 -800-1200 Alblasserdam Dordrecht HI-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht TOTAAL Bron: CBS De Drechtsteden als totaal had in 2008 een positief migratiesaldo; er vestigden zich meer mensen in de regio dan er vertrokken. Dit betreft specifiek het binnenlands migratiesaldo (+448). Het buitenlands migratiesaldo is negatief (-125). Het positieve (binnenlands) migratiesaldo wordt vooral veroorzaakt door Hendrik-Ido-Ambacht. Mede als gevolg van de nieuwe wijk De Volgerlanden vestigden zich daar aanzienlijk meer personen dan er vertrokken. Dordrecht en Zwijndrecht hebben te maken met zowel een negatief binnenlands- als een negatief buitenlands migratiesaldo.
Migratie 2008 7 1000 800 600 400 200 0 binnenlands migratiesaldo buitenlands migratiesaldo -200-400 Alblasserdam Dordrecht HI-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht TOTAAL Bnnenlands migratiesaldo: saldo van vestiging in een gemeente uit andere gemeenten binnen Nederland en vertrek uit een gemeente naar andere gemeenten binnen Nederland. Buitenlands migratiesaldo: saldo van buitenlandse personen die zich in een gemeente vestigen en degenen die een gemeente verlaten om zich buiten Nederland te vestigen. Bron: CBS
8 Geboorte en sterfte 2008 geboorte sterfte Alblasserdam 280 150 Dordrecht 1.397 1.028 Hendrik-Ido-Ambacht 317 145 Papendrecht 363 224 Sliedrecht 313 207 Zwijndrecht 466 376 TOTAAL 3.136 2.130 Bron: CBS 1500 Geboorte en sterfte 2008 1200 900 600 geboorte sterfte 300 0 Alblasserdam Dordrecht HI-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Bron: CBS
Kijken we naar de leeftijdsopbouw van de bevolking, dan zien we dat 56% bestaat uit 23 tot 65 jarigen. Ruim een kwart van de bevolking is jonger dan 23 jaar. Het aandeel 65-plussers is 16%. De leeftijdsopbouw van de Drechtsteden komt redelijk overeen met die van heel Nederland. In Alblasserdam en Hendrik-Ido-Ambacht vinden we relatief veel jongeren t/m 17 jaar. Zwijndrecht herbergt juist relatief veel 65-plussers; één op de vijf inwoners is hier 65 jaar of ouder. 9 Bevolking Drechtsteden naar leeftijd, per 1.1.2009 Bevolking Nederland naar leeftijd, per 1.1.2009 4% 5% 12% 10% 13% 56% 0-3 jaar 4-11 jaar 12-22 jaar 23-64 jaar 65-79 jaar 80 jaar en ouder 11% 4% 4% 57% 10% 13% 0-3 jaar 4-11 jaar 12-22 jaar 23-64 jaar 65-79 jaar 80 jaar en ouder Bron: CBS Bron: CBS
10 Bevolking naar leeftijd, per 1.1.2009 0-3 jaar 4-11 jaar 12-17 jaar 18-22 jaar 23-54 jaar 55-64 jaar 65-79 jaar 80 jaar e.o. Alblasserdam 1.015 2.136 1.474 1.048 7.763 2.212 2.339 852 Dordrecht 5.172 11.405 8.591 7.231 53.492 14.883 12.702 4.932 HI-Ambacht 1.489 2.954 2.117 1.496 11.412 2.921 2.689 803 Papendrecht 1.446 3.234 2.312 1.690 13.698 4.261 4.031 1.058 Sliedrecht 1.166 2.425 1.731 1.415 10.116 2.981 2.897 1.164 Zwijndrecht 1.773 3.922 3.283 2.524 18.578 6.109 6.038 2.085 TOTAAL 12.061 26.076 19.508 15.404 115.059 33.367 30.696 10.894 Bron: CBS Bevolking naar leeftijd, per 1.1.2009 (%) 0-3 jaar 4-11 jaar 12-17 jaar 18-22 jaar 23-54 jaar 55-64 jaar 65-79 jaar 80 jaar e.o. Alblasserdam 5 11 8 6 41 12 12 5 Dordrecht 4 10 7 6 45 13 11 4 HI-Ambacht 6 11 8 6 44 11 10 3 Papendrecht 5 10 7 5 43 13 13 3 Sliedrecht 5 10 7 6 42 12 12 5 Zwijndrecht 4 9 7 6 42 14 14 5 TOTAAL 5 10 7 6 44 13 12 4 Totaal NL 4 10 7 6 45 13 11 4 Bron: CBS
Bevolking naar geslacht, per 1.1.2009 mannen vrouwen 11 Alblasserdam 9.222 9.617 Dordrecht 58.179 60.229 Hendrik-Ido-Ambacht 12.692 13.189 Papendrecht 15.572 16.158 Sliedrecht 11.669 12.226 Zwijndrecht 21.591 22.721 TOTAAL 128.925 134.140 Bron: CBS
12 In de Drechtsteden wonen per 1 januari 2009 ruim 110.000 huishoudens. Drie op de tien zijn éénpersoonshuishoudens, ook drie op de tien zijn tweeoudergezinnen met kinderen, een derde bestaat uit huishoudens zonder kinderen en 8% is een éénoudergezin met kinderen. In Hendrik-Ido-Ambacht wonen relatief weinig éénpersoonshuishoudens (21%) en relatief veel tweeoudergezinnen kinderen (38%). Huishoudenverdeling, per 1.1.2009 aantal % éénpers. huishouden éénouder- tweeouder- éénpers. huishouden éénouder- tweeouder- huis- zonder gezin met gezin met TOTAAL huis- zonder gezin met gezin met houden kinderen kind(eren) kinderen houden kinderen kind(eren) kinderen Alblasserdam 2.008 2.429 444 2.542 7.423 27% 33% 6% 34% Dordrecht 17.445 16.169 4.360 13.150 51.124 34% 32% 9% 26% HI-Ambacht 2.105 3.350 597 3.777 9.829 21% 34% 6% 38% Papendrecht 3.463 4.685 889 4.090 13.127 26% 36% 7% 31% Sliedrecht 2.947 3.257 525 2.984 9.713 30% 34% 5% 31% Zwijndrecht 5.919 6.616 1.449 5.182 19.166 31% 35% 8% 27% TOTAAL 33.887 36.506 8.264 31.725 110.382 31% 33% 7% 29% Bron: GBA gemeenten (structuurtellingen)
Acht op de tien inwoners van de Drechtsteden is van autochtone afkomst. Het aandeel niet-westerse allochtonen bedraagt 12%. Dordrecht scoort met 17% bovengemiddeld. In vergelijking met de andere gemeenten scoort Zwijndrecht ook vrij hoog (11%). In de Drechtsteden komt het aandeel allochtone inwoners vrijwel overeen met Nederland als totaal. 13 Bevolking Drechtsteden naar herkomst, per 1.1.2009 Bevolking Nederland naar herkomst, per 1.1.2009 8% 12% 9% 11% 80% westers niet-westers autochtoon 80% westers niet-westers autochtoon Bron: CBS Bron: CBS Bevolking naar herkomst, per 1.1.2009 aantal % autochtonen westerse niet-westerse autochtonen westerse niet-westerse allochtonen allochtonen allochtonen allochtonen Alblasserdam 16.452 1.237 1.150 87 7 6 Dordrecht 86.240 11.906 20.262 73 10 17 HI-Ambacht 22.878 1.634 1.369 88 6 5 Papendrecht 26.982 2.557 2.191 85 8 7 Sliedrecht 21.187 1.096 1.612 89 5 7 Zwijndrecht 36.154 3.273 4.885 82 7 11 TOTAAL 209.893 21.703 31.469 80 8 12 TOTAAL NL 80 9 11 Bron: CBS
14
Wonen Per 1 januari 2009 staan er in de Drechtsteden in totaal ruim 114.000 woningen. Dat zijn er circa 1.500 meer dan een jaar eerder. Vooral in Hendrik-Ido-Ambacht is het aantal woningen gegroeid. Maar ook de meeste andere Drechtstedengemeenten is de woningvoorraad toegenomen. Alleen in Papendrecht is sprake van een afname. En in Alblasserdam is de groei beperkt. Ruim de helft van alle woningen in de Drechtsteden (54%) is een koopwoning. In Hendrik-Ido-Ambacht (63%) en Papendrecht (60%) staan relatief de meeste koopwoningen. 15 Aantal woningen, per 1 januari 2005 2006 2007 2008 2009 Alblasserdam 7.501 7.562 7.494 7.659 7.720 Dordrecht 52.026 52.106 52.365 52.738 53.172 Henrik-Ido-Ambacht 8.937 9.476 9.503 9.652 10.244 Papendrecht 12.730 12.965 12.995 13.322 13.246 Sliedrecht 9.489 9.455 9.477 9.791 10.049 Zwijndrecht 19.408 19.379 19.581 19.551 19.805 TOTAAL 110.091 110.943 111.415 112.713 114.238 Bron: WOZ gemeenten Woningvoorraad naar eigendom, per 1.1.2009 aantal % koop huur koop huur Alblasserdam 4.244 3.476 55 45 Dordrecht 27.398 25.774 52 48 Hendrik-Ido-Ambacht 6.491 3.753 63 37 Papendrecht 7.947 5.299 60 40 Sliedrecht 4.951 5.098 49 51 Zwijndrecht 10.317 9.488 52 48 TOTAAL 61.349 52.887 54 46 Bron: WOZ gemeenten
16 Groei in woningvoorraad 2005-2009 (absolute aantallen) 800 600 400 200 0-200 Alblasserdam Dordrecht HI-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Bron: WOZ gemeenten De gemiddelde woningwaarde verschilt sterk tussen de Drechtstedengemeenten. In Hendrik-Ido- Ambacht staan gemiddeld de duurste woningen, in Dordrecht is de gemiddelde WOZ-waarde het laagst. Met uitzondering van Hendrik-Ido-Ambacht ligt de gemiddelde WOZ-waarde in alle Drechtsteden onder de gemiddelde WOZ-waarde voor Nederland. Ook de gemeentelijke woonlasten variëren binnen de Drechtsteden. In Dordrecht zijn deze het laagst en in Alblasserdam het hoogst. De gemiddelde gemeentelijke woonlasten voor de Drechtsteden als geheel zijn zowel voor éénpersoonshuishoudens als voor meerpersoonshuishoudens wat lager dan het gemiddelde voor Nederland.
250000 Woningwaarde (gem. WOZ-waarde), per 1.1.2008 (waardepeildatum 1.1.2007) 17 200000 150000 100000 50000 0 Alblasserdam Dordrecht HI-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht TOTAAL TOTAAL NL Bron: CBS Gemeentelijke woonlasten (in euro s), 2009 éénpersoonshuishouden meerpersoonshuishouden Alblasserdam 659 728 Dordrecht 493 585 Hendrik-Ido-Ambacht 587 699 Papendrecht 614 614 Sliedrecht 497 579 Zwijndrecht 549 659 TOTAAL 531 623 TOTAAL NL 579 641 Bron: Vereniging Eigen Huis
18
Economie en arbeidsmarkt Economie 19 In 2007 steeg de werkgelegenheid in de totale Drechtsteden aanzienlijk. Er kwamen circa 2.200 banen van 12 uur of meer per week bij en circa 500 banen van 1-11 uur. De toename zien we in vrijwel alle individuele Drechtstedengemeenten terug. Alleen in Hendrik-Ido-Ambacht verdwenen 100 banen van 12 uur of meer per week en in Papendrecht circa 70 banen van 1-11 uur. Het totaal aantal banen in de Drechtsteden groeide met 2,5%, in Nederland was dit 2,4%. In de Drechtsteden komt deze groei vooral door de groei van het aantal kleine banen, met 5,8% (tegenover een groei van 2,2% van de grote banen. In Nederland is deze groei andersom: het aantal grote banen nam toe met 2,5% tegenover een stijging van 1,8% van het aantal kleine banen. Aantal werkzame personen naar arbeidsduur, per 1.1.2007 en 1.1.2008 1-11 uur > 12 uur 1.1.2007 1.1.2008 1.1.2007 1.1.2008 Alblasserdam 885 932 6.133 6.537 Dordrecht 3.413 3.635 50.058 50.642 Hendrik-Ido-Ambacht 570 612 6.179 6.079 Papendrecht 921 854 10.246 10.610 Sliedrecht 950 1071 10.887 11.156 Zwijndrecht 2.041 2.182 16.326 17.014 TOTAAL 8.780 9.286 99.829 102.038 Bron: Bedrijvenregister Drechtsteden 2008
20 Groei in aantal werkzame personen 2007-2008 (%) 15% 10% 5% 0% 1-11 uur > 12 uur -5% -10% Alblasserdam Dordrecht HI-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Bron: Bedrijvenregister Drechtsteden 2008 TOTAAL TOTAAL NL De verdeling van de werkgelegenheid over de bedrijfstakken is per januari 2008 vrijwel gelijk aan het jaar ervoor. De meeste werkgelegenheid biedt de overige dienstverlening (31%), gevolgd door handel/horeca/reparatie (21%). Per gemeente liggen de accenten verschillend. In Alblasserdam (29%) en Hendrik-Ido-Ambacht (39%) is de handel/horeca/reparatie de grootste bedrijfstak, In Dordrecht (39%), Sliedrecht (29%) en Zwijndrecht (25%) is de overige dienstverlening het meest vertegenwoordigd en in Papendrecht ligt het accent op de bouwnijverheid (28%). Vergeleken met heel Nederland is er in de Drechtsteden duidelijk meer werkgelegenheid in de bouwnijverheid (11% versus 7%). De zakelijke dienstverlening is in de Drechtsteden juist ondervertegenwoordigd (15% versus 19%).
Werkzame personen ( >12 _ uur per week) per bedrijfstak, per 1.1.2008 (%) 21 landbouw industrie/nutsbedrijven bouwnijverheid handel/horeca/reparatie Drechtsteden Nederland vervoer/opslag zakelijke dienstverlening overige dienstverlening 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Bron: Bedrijvenregister Drechtsteden 2008
22 Werkzame personen per bedrijfstak (banen >12 uur per week), per 1.1.2008 Alblasserdam Dordrecht HI-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht totaal landbouw/delfstofwinning 73 188 178 69 86 75 699 industrie/nutsbedrijven 1.266 7.246 574 1.661 1.726 2.307 14.780 bouwnijverheid 434 4.165 548 2.957 1.148 2.098 11.350 handel/horeca/reparatie 1.912 9.018 2.347 2.094 2.538 3.748 21.657 vervoer/opslag 1.016 3.112 364 760 526 1.445 7.223 zakelijke dienstverlening 932 7.123 907 1.110 1.861 3.171 15.104 overige dienstverlening 904 19.790 1.161 1.959 3.271 4.170 31.255 totaal 6.537 50.642 6.079 10.610 11.156 17.014 102.038 Bron: Bedrijvenregister Drechtsteden 2008 Bedrijfsvestigingen naar bedrijfstak, per 1.1.2008 Alblasserdam Dordrecht HI-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht totaal landbouw/delfstofwinning 20 63 27 9 9 31 159 industrie/nutsbedrijven 54 245 49 51 82 102 583 bouwnijverheid 88 418 110 113 124 206 1.059 handel/horeca/reparatie 261 1.450 285 265 339 459 3.079 vervoer/opslag 68 275 69 67 64 269 812 zakelijke dienstverlening 148 1.005 205 221 210 346 2.135 overige dienstverlening 91 1.082 138 208 145 321 1.985 totaal 730 4.538 883 954 973 1.734 9.812 Bron: Bedrijvenregister Drechtsteden 2008
Alleen in de gemeenten Dordrecht (63 ha.) en Zwijndrecht (11 ha.) zijn nog relatief veel bedrijventerreinen beschikbaar. Het aantal hectare nog uit te geven bedrijventerreinen is in Dordrecht in 2007 met circa 10 ha. toegenomen. 23 Bedrijventerreinen (in hectare), per 1.1.2008 bruto oppervlakte netto oppervlakte totaal uitgegeven waarvan in laatste jaar totaal nog uit te geven Alblasserdam 147 126 125 3 1 Dordrecht 682 521 458 4 63 Hendrik-Ido-Ambacht 72 55 53 0 2 Papendrecht 109 88 88 0 0 Sliedrecht 112 91 91 0 0 Zwijndrecht 222 174 163 1 11 TOTAAL 1.344 1.054 977 8 77 Bron: IBIS In de Drechtsteden is het aantal m 2 winkelvloeroppervlakte het afgelopen jaar met circa 12.000 m 2 gegroeid. Per januari 2008 is er ruim 420.000 m 2 winkelvloeroppervlakte in gebruik. De stijging is volledig toe te schrijven aan een toename in Sliedrecht. In alle overige Drechtstedengemeenten is het aantal m 2 juist wat gedaald. De voorraad aan kantoorruimte bedroeg in 2006 ruim 480.000 m 2. Ten opzichte van 2000 is er sprake van een toename van meer dan 110.000 m 2. Deze groei zien we vooral in Dordrecht (+49.000 m 2 ) en Sliedrecht (+26.000 m 2 ).
24 Detailhandel (in m 2 ) 2007 en 2008 totaal WVO a waarvan WVO super b 2007 2008 2007 2008 Alblasserdam 32.449 30.635 3.040 3.040 Dordrecht 166.259 163.650 34.043 24.062 Hendrik-Ido-Ambacht 33.093 32.803 5.587 5.587 Papendrecht 44.153 41.874 7.746 6.655 Sliedrecht 86.142 106.769 6.037 6.037 Zwijndrecht 46.204 44.727 11.177 11.177 TOTAAL 408.300 420.458 57.630 56.558 a Winkelvloeroppervlakte b Winkelvloeroppervlakte supermarkten Bron: Locatus Voorraad kantoorruimte (in m 2 ) 2000-2006 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Alblasserdam - - - 13.000 13.000 13.000 13.000 Dordrecht 221.000 233.000 242.000 255.000 266.000 272.000 270.000 Hendrik-Ido-Ambacht - - - - - - 14.000 Papendrecht 46.000 46.000 46.000 47.000 47.000 47.000 47.000 Sliedrecht 37.000 46.000 46.000 56.000 64.000 63.000 63.000 Zwijndrecht 62.000 62.000 65.000 72.000 74.000 75.000 75.000 TOTAAL 366.000 387.000 399.000 443.000 464.000 470.000 482.000 Bron: Kantoren in cijfers 2006. R.L. Bak, 2007.
25
26 Arbeidsmarkt De Drechtsteden tellen een beroepsbevolking van bijna 120.000 inwoners. Dit is 69% van de totale bevolking van 15-64 jaar en komt overeen met de situatie voor heel Nederland. Niet-werkend werkzoekend is 2,4% van de bevolking van 15-64 jaar. Een bijstandsuitkering heeft 2,5%. Daarnaast heeft 1,2% een WW-uitkering. Tot slot is 6,4% arbeidsongeschikt. Dordrecht scoort op deze vier aspecten het hoogst, alleen is het aandeel arbeidsongeschikten in Sliedrecht hoger vanwege een concentratie van specifieke woonvoorzieningen in deze gemeente. Vergeleken met heel Nederland is het aandeel bijstandsgerechtigden in de Drechsteden iets groter. Het aandeel niet-werkende werkzoekenden is in de Drechtsteden lager dan in heel Nederland. Dit geldt ook voor het aantal WW-ers en arbeidsongeschikten. Beroepsbevolking, periode 2006-2008 bevolking (15-64 jaar) a beroepsbevolking (15-64 jaar) b Alblasserdam 11.700 7.800 Dordrecht 80.000 55.700 Hendrik-Ido-Ambacht 16.300 10.800 Papendrecht 20.900 14.900 Sliedrecht 15.400 9.400 Zwijndrecht 29.100 21.000 TOTAAL 173.400 119.600 Bron: CBS (bewerking OCD) a Gemiddelde vier standgegevens bevolking per 1 januari, 2006-2009 b 3-jaarsgemiddelde 2006-2008
Beroepsbevolking (% van totale bevolking van 15-64 jaar) periode 2006-2008 (3-jaars gemiddelde) 27 Albasserdam Dordrecht HI-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht TOTAAL TOTAAL NL 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bron: CBS
28 Aantal niet-werkende werkzoekenden, arbeidsongeschikten, inwoners met een WW-uitkering en inwoners met een bijstandsuitkering, per 1.1.2009 niet-werkende werkzoekenden WW-uitkeringen arbeidsongeschikten bijstandsuitkeringen a Alblasserdam 195 640 110 175 Dordrecht 2.491 5.650 1.090 2.944 Hendrik-Ido-Ambacht 246 720 160 99 Papendrecht 378 1.090 240 264 Sliedrecht 268 1.360 130 243 Zwijndrecht 635 1.740 360 593 TOTAAL 4.213 11.200 2.090 4.318 Bron: CWI, CBS a Inclusief IOAW en IOAZ Aandeel niet-werkende werkzoekenden, arbeidsongeschikten, inwoners met een WW-uitkering en inwoners met een bijstandsuitkering (in % van totale bevolking van 15-64 jaar), per 1.1.2009 niet-werkende werkzoekenden WW-uitkeringen arbeidsongeschikten bijstandsuitkeringen a Alblasserdam 1,7 5,4 0,9 1,5 Dordrecht 3,1 7,1 1,4 3,7 Hendrik-Ido-Ambacht 1,5 4,3 0,9 0,6 Papendrecht 1,8 5,2 1,2 1,3 Sliedrecht 1,7 8,8 0,8 1,6 Zwijndrecht 2,2 6,0 1,2 2,1 TOTAAL 2,4 6,4 1,2 2,5 TOTAAL NL 3,8 7,4 1,5 2,4 Bron: CWI, CBS a Inclusief IOAW en IOAZ
De inkomenspositie van de huishoudens in de Drechtsteden verschilt in enige mate tussen de zes gemeenten. Alblasserdam, Dordrecht en Sliedrecht scoren onder het Drechtsteden gemiddelde van e 21.300, de andere gemeenten erboven. Het gemiddeld gestandaardiseerd inkomen per huishouden in Nederland komt vrijwel overeen met dat van het gemiddelde in de Drechtsteden. 29 Gemiddeld gestandaardiseerd inkomen per huishouden (in euro s) 2006 24000 20000 16000 8000 4000 0 Alblasserdam Dordrecht HI-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht TOTAAL TOTAAL NL Bron: CBS, RIO
30
Mobiliteit en milieu Mobiliteit 31 Op 1 januari 2009 waren er bijna 114.000 auto s in de Drechtsteden: 1,0 auto per woning. In Dordrecht en Zwijndrecht is het aantal auto s per woning wat lager dan dit gemiddelde, in Papendrecht is het wat hoger. De verschillen blijven echter beperkt. Autobezit, per 1.1.2009 aantallen 1.1.2009 gemiddeld per woning Alblasserdam 7.918 1,03 Dordrecht 51.046 0,96 Hendrik-Ido-Ambacht 11.235 1,10 Papendrecht 14.151 1,07 Sliedrecht 10.180 1,01 Zwijndrecht 19.352 0,98 TOTAAL 113.882 1,00 Bron: CBS
32 Milieu De Drechtstedengemeenten verschillen in de hoeveelheid afval die per inwoner ingezameld wordt. De meeste hoeveelheid afval per inwoner werd in 2006 ingezameld in Hendrik-Ido-Ambacht, in Dordrecht de minste hoeveelheid. Ingezamelde hoeveelheid afval per inwoner 2007 (%) Albasserdam 13% 62% 25% Dordrecht 9% 64% 27% HI-Ambacht 59% 39% huishoudelijk afval GFT Papendrecht 11% 61% 28% huishoudelijk afval overig grof huishoudelijk afval Sliedrecht 12% 53% 35% Zwijndrecht 10% 61% 29% TOTAAL 9% 60% 31% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bron: Afval Overlegorgaan a Bron: Netwerk
Ingezamelde hoeveelheid afval per inwoner (in kg) 2007 Alblasserdam Dordrecht HI-Ambacht a Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht totaal 33 huishoudelijk afval GFT 71 50 10 67 72 61 331 papier 56 65 58 64 68 60 371 glas 20 18 18 17 17 17 107 textiel - - 0 3 3 3 9 kca 1 1 2 1 2 1 8 overig 0 0 0 - - 0 0 niet gescheiden 259 279 316 298 245 301 1.698 totaal 336 363 394 383 335 382 2.193 grof huishoudelijk afval web - - 8 8 12 5 3 puin 33 44 84 71 70 46 348 grof tuinafval 11 10 20 14 33 12 100 overig 40 45 76 49 36 48 294 niet gescheiden 52 57 72 40 64 66 351 totaal 136 156 260 182 215 177 1.126 TOTAAL 543 569 664 632 622 620 3.650 Bron: Afval Overlegorgaan, a Bron: Netwerk - = onbekend
34
Veiligheid Het aantal aangiften in de Drechtsteden bedroeg in 2008 ruim 13.000. Dit komt neer op 6,1 aangiften per 100 inwoners van 15 jaar en ouder. In Dordrecht was dit aandeel duidelijk hoger dan gemiddeld. Het aandeel aangiften was het laagst in Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht en Sliedrecht. Sinds 2005 is het aantal aangiften met 10% gedaald in de Drechtsteden. De sterkste daling heeft plaatsgevonden in Sliedrecht, op afstand gevolgd door Zwijndrecht. 35 Aantal aangiften, 2005-2008 aantal aangiften % bevolking van 15 jaar e.o. 2005 2006 2007 2008 2007 2008 Alblasserdam 892 752 828 779 5,6 5,2 Dordrecht 8.082 8.080 7.703 7.436 7,9 7,6 Hendrik-Ido-Ambacht 815 848 788 881 4,1 4,3 Papendrecht 1.177 1.237 1.235 1.114 4,8 4,3 Sliedrecht 1.161 881 1.012 842 5,2 4,3 Zwijndrecht 2.474 2.163 1.894 2.053 5,8 5,5 TOTAAL 14.601 13.961 13.460 13.105 6,3 6,1 Bron: Politie Zuid-Holland Zuid
36 Ontwikkeling aangiften 2005-2008 (%) 20% 10% 0% -10% -20% -30% Alblasserdam Dordrecht HI-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Bron: CBS TOTAAL Per 10.000 inwoners waren er in de Drechtsteden in 2007 14 verkeerslachtoffers. Met een aantal van 23 per 10.000 inwoners is het aantal verkeersslachtoffers in Alblasserdam relatief hoog te noemen. De andere vijf gemeenten scoren gemiddeld.
Aantal verkeersslachtoffers in 2007 verkeersdoden ziekenhuisgewonden overige gewonden 37 Alblasserdam 1 9 33 Dordrecht 3 50 117 Hendrik-Ido-Ambacht 2 16 14 Papendrecht 0 11 26 Sliedrecht 1 15 18 Zwijndrecht 1 18 42 TOTAAL 8 119 250 Bron: Dienst Verkeer & Scheepvaart van Rijkswaterstaat Aantal verkeersslachtoffers per 10.000 inwoners in 2007 aantallen Alblasserdam 23 Dordrecht 14 Hendrik-Ido-Ambacht 13 Papendrecht 12 Sliedrecht 14 Zwijndrecht 14 TOTAAL 14 Bron: Dienst Verkeer & Scheepvaart van Rijkswaterstaat
38
Onderwijs Dagelijks gaan ruim 25.300 kinderen woonachtig in de Drechtsteden naar het basisonderwijs en bezoeken ruim 15.000 kinderen het voortgezet onderwijs. Daarnaast volgen circa 8.900 Drechtstedelingen het middelbaar beroeps onderwijs (MBO), 4.800 een HBO-opleiding en 1.700 een universitaire opleiding. Hiermee is het aantal basisschool- en middelbareschoolleerlingen wat gedaald. Het aantal dat studeert aan het MBO, HBO en de universiteit is juist hoger dan het schooljaar ervoor. 39 Aantal inwoners dat primair onderwijs volgt, schooljaar 2007/2008 basisonderwijs speciaal onderwijs expertise centra Alblasserdam 2.043 0 0 Dordrecht 11.212 371 623 Hendrik-Ido-Ambacht 2.660 0 0 Papendrecht 3.095 214 72 Sliedrecht 2.290 0 160 Zwijndrecht 4.081 161 0 TOTAAL 25.381 746 855 Bron: CBS Aantal inwoners dat secundair of tertiair onderwijs volgt, schooljaar 2007/2008 voortgezet onderwijs beroepsopleidende leerweg beroepsbegeleidende leerweg hoger beroepsonderwijs wetenschappelijk onderwijs Alblasserdam 1.148 359 256 291 84 Dordrecht 6.479 2.991 1.389 2.262 833 Hendrik-Ido-Ambacht 1.695 496 301 480 147 Papendrecht 1.777 571 353 562 191 Sliedrecht 1.332 411 333 385 116 Zwijndrecht 2.625 967 448 851 287 TOTAAL 15.056 5.795 3.080 4.831 1.658 Bron: CBS
40
Cultuur In 2006 bezochten circa 110.000 mensen één van de theaters in de Drechtsteden, de bioscopen kennen samen een bezoekersaantal van circa 67.000 bezoekers. De bibliotheken in de Drechtsteden lenen jaarlijks bijna 2 miljoen boeken uit, bijna 70.000 dvd s, 30.000 cd s en 13.500 luisterboeken. 41 Gegevens theaters, 2008/2009 bezoekers voorstellingen zitplaatsen Dordrecht Kunstmin 63.195 196 935 Hendrik-Ido-Ambacht Cascade 14.489 67 275 Papendrecht Theater de Willem 30.000 101 460 Zwijndrecht De Uitstek a - - 232 TOTAAL b 107.684 364 1.902 Bron: Theaters a Theater De Uitstek is sinds 31 december 2008 gesloten b Totaal Drechtsteden exclusief Zwijndrecht - = onbekend Gegevens bioscopen, 2008 bezoekers voorstellingen zitplaatsen Alblasserdam Wipmolen/Landvast a 48.645 1.277 125/186 b Dordrecht Cinode 18.750 580 80 TOTAAL 67.395 1.857 205/266 Bron: Bioscopen a Bioscoop de Wipmolen bestond tot 30 juli 2008. Vanaf dat moment is de nieuwe bioscoop Landvast open. b 125 stoelen in de Wipmolen, 186 in Landvast
42 Bibliotheek bezit in 2008 boeken luisterboeken DVD CD Alblasserdam 30.141 568 1.328 - Dordrecht 211.359 1.136 2.721 8.889 Hendrik-Ido-Ambacht 35.216 269 1.571 680 Papendrecht 39.331 281 1.443 1.676 Sliedrecht 28.771 328 1.679 755 Zwijndrecht 87.313 1.000 2.276 1.605 TOTAAL 432.131 3.582 11.018 13.605 Bron: Bibliotheken - = onbekend Bibliotheek uitleningen in 2008 boeken luisterboeken DVD CD Alblasserdam 155.073 a - 2.688 - Dordrecht 842.195 7.013 6.121 13.690 Hendrik-Ido-Ambacht 211.196 1.672 19.161 2.975 Papendrecht 228.968 1.279 18.301 6.095 Sliedrecht 181.884 1.600 17.739 5.542 Zwijndrecht 299.760 1.961 5.086 1.778 TOTAAL 1.919.076 13.525 69.096 30.080 Bron: Bibliotheken a inclusief uitleningen luisterboeken - = onbekend
43
44
Gezondheid en zorg In de Drechtsteden zijn in totaal 133 huisartsen werkzaam en kan men terecht bij 33 apotheken. Per 10.000 inwoners hebben Hendrik-Ido-Ambacht en Dordrecht de meeste huisartsen en Sliedrecht de minste. Het aantal apotheken per 10.000 inwoners loopt minder ver uiteen tussen de gemeenten; Sliedrecht heeft er net wat meer dan de andere gemeenten. Het aandeel huisartsen en apotheken per 10.000 inwoners komt voor de Drechtsteden als geheel redelijk overeen met het aantal in Nederland. Het aantal ziekenhuisbedden in de regio bedraagt 723. 45 Aantal huisartsen en apotheken, 2008 huisartsen apotheken aantal aantal per 10.000 inwoners aantal aantal per 10.000 inwoners Alblasserdam 9 4,8 2 1,1 Dordrecht 65 5,5 14 1,2 Hendrik-Ido-Ambacht 14 5,6 3 1,2 Papendrecht 15 4,8 4 1,3 Sliedrecht 9 3,8 4 1,7 Zwijndrecht 21 4,7 6 1,3 TOTAAL 133 5,1 33 1,3 TOTAAL NL 5,4 1,1 Bron: RIVM, Nationale Atlas Volksgezondheid
46 Aantal ziekenhuisbedden Albert Schweitzer Ziekenhuis, 1.1.2009 aantal Dordrecht locatie Dordwijk 481 Dordrecht locatie Amstelwijck 56 Sliedrecht 20 Zwijndrecht 166 TOTAAL 723 Bron: RIVM, Nationale Atlas Volksgezondheid In 2008 zijn er in de Drechtsteden als onderdeel van de WMO circa 6.600 indicaties toegekend voor huishoudelijke verzorging. Aantal toegekende indicaties voor huishoudelijke verzorging, 2008 aantal Alblasserdam 661 Dordrecht 2.815 Hendrik-Ido-Ambacht 490 Papendrecht 386 Sliedrecht 888 Zwijndrecht 1.354 TOTAAL 6.594 Bron: SDD
47
Colofon Dit is een uitgave van het Onderzoekcentrum Drechtsteden Tekst Onderzoekcentrum Drechtsteden Vormgeving Impuls Publiciteit, Alblasserdam December 2009
Postbus 619 3300 AP Dordrecht Telefoon (078) 620 65 25 Email ocd@drechtsteden.nl www.onderzoekcentrumdrechtsteden.nl